ΔΑΝΑΗ ΣΤΕΛΛΑΚΗ

ΔΑΝΑΗ ΣΤΕΛΛΑΚΗ

Παλαιό Φάληρο( 9/12/1938-

      Απλή, καταδεκτική, φιλόξενη, πρόσχαρη, κουβαρντού, καθόλου απαιτητική, αλλά και μελαγχολική, πεσιμίστρια, κλεισμένη στον εαυτό της, ακατάδεκτη, αλλά αυθεντική, περήφανη, με μια βαθειά μελαγχολική διάθεση να την πλημμυρίζει, μια διάθεση πένθους που τύλιγε την ίδια σαν πρόσωπο και τον χώρο που κατοικούσε, η ποιήτρια και ζωγράφος Δανάη Στελλάκη, είναι ένα από τα πιο ευαίσθητα και μοναχικά γυναικεία πλάσματα που έτυχε να γνωρίσω, κατά τα χρόνια της ενασχόλησής μου με τον γυναικείο ποιητικό λόγο.

     Πάνε χρόνια τώρα, που χτυπά το τηλέφωνο του σπιτιού, και μια γυναικεία άγνωστή μου φωνή, μου συστήθηκε και μου εξέφρασε την συμπάθειά της, για διάφορες κριτικές που είχα δημοσιεύσει τότε, σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. Μου ζήτησε να με γνωρίσει και να μου προσφέρει τις ποιητικές της συλλογές. Η πρώτη συνάντησή μας, έγινε στο διαμέρισμά της στο Παλαιό Φάληρο. Γνώρισα μια ποιήτρια, και μια εικαστικό, που δεν ήταν δήθεν σαν άνθρωπος. Το διαμέρισμα κοσμούσαν οι πίνακές της, που είχε φιλοτεχνήσει σε παλαιότερές της εργασίες, και στην βιβλιοθήκης της, τα αναγκαία βιβλία για την τέχνη της ζωγραφικής στριμώχνονταν μαζί με τα βιβλία του συζύγου της που είχε φύγει από την ζωή. Ένα πρόσωπο, που δεν ήταν παρόν μόνο από τις φωτογραφίες του, αλλά, που πλημμύριζε την ατμόσφαιρα του διαμερίσματος και τον συναισθηματικό κόσμο της ποιήτριας. Η ποίησή της καθαρά ερωτική, μιλούσε για κείνον σαν να βρίσκονταν ακόμα εν ζωή. Ένα από τα πράγματα που μου έκανε εντύπωση σε αυτή την γυναικεία ύπαρξη, ήταν η πλήρης αδιαφορία της για το έργο της. Είχε παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια να διασώσει την υστεροφημία της σαν ποιήτρια. Ασφαλώς, μιλούσαμε για τα διάφορα κακώς κείμενα στον λογοτεχνικό χώρο, και τα ιδιοτελή άτομα που επέπλεαν σε αυτόν, μην αφήνοντας άλλους να αναδειχτούν ή πάλι, όταν με πλάγιο τρόπο τους εξασκούσαν έναν κρυφό πόλεμο, ώστε να μην ακούγεται η φωνή τους. Η Δανάη Στελλάκη, είχε επίσης μεγάλη προϊστορία στον χώρο των καλών τεχνών. Είχε λάβει μέρος σε πάνω από 25 ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Παρότι είχε πάψει να ζωγραφίζει, εξαιτίας των προβλημάτων με την όρασή της, υπήρχε ακόμα, αναμμένη η φλόγα της εικαστικής δημιουργίας μέσα της. Τα τελευταία χρόνια, ασχολούνταν μόνο με τις ποιητικές της συλλογές, και παρακολουθούσε συγκεντρώσεις πνευματιστικού περιεχομένου-που έκανε εμένα τον αδιάφορο για αυτά τα παράξενα πνευματικά συμπόσια, να την πειράζω, και να της λέω ότι λερώνει το ένδοξο αρχαίο όνομά της. Δυστυχώς, γνωριστήκαμε σε μια χρονική περίοδο, που είχαμε και οι δύο σοβαρά οικογενειακά προβλήματα, εγώ με τους δικούς μου, εκείνη με την υγεία της, και την απώλεια αγαπημένων της προσώπων. Αυτό όμως, δεν την εμπόδισε να μου δείξει μεγάλη συμπάθεια, να έρθει στο σπίτι, παρότι ήταν δύσκολη στις επισκέψεις, και να συμπεριφέρεται πρόσχαρα και φιλόξενα απέναντί μου. Την έπεισα μετά από αρκετές μας συναντήσεις, να μου δώσει στοιχεία για την ποίησή της, με αντάλλαγμα, όσο κάνουμε φιλική παρέα, να γίνω χορτοφάγος, που εκείνη ήταν εδώ και χρόνια. Η επαφή μας, κράτησε αρκετά χρόνια. Την σεβόμουνα, και θαύμαζα την ανιδιοτέλειά της. Προσπάθησα να την πείσω να δώσω μια διάλεξη για την ποίησή της, αλλά ήταν ανένδοτη και αδιάφορη. Η άρνησή της αυτή, μου έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθώ με το έργο της Μαρίας Περικλή Ράλλη, αδελφή της μεγάλης μας τραγωδού, πειραιώτισσας Κατίνας Παξινού. Παρόλα αυτά, με βοήθησε στην συγκέντρωση πληροφοριών για το έργο της, και με άλλον τρόπο. Οι δυσκολίες της ζωής και τα προσωπικά αδιέξοδα δεν μου έδωσαν την δυνατότητα στα κατοπινά χρόνια, να ασχοληθώ με την ποίησή της. Μόνον, ορισμένες σημειώσεις είχα κρατήσει για το εικαστικό της έργο, καθώς έβλεπα και θαύμαζα τους πίνακές της, όταν την επισκεπτόμουνα. Τις ελάχιστες αυτές σημειώσεις, καταθέτω παρακάτω, χωρίς να είμαι τεχνοκριτικός.

Τηλεφωνιόμασταν και μιλούσαμε συχνά, ξαφνικά χαθήκαμε. Γνώριζα ότι είχε υποβληθεί σε μία επέμβαση. Πάντα την είχα μέσα στην σκέψη μου, και περίμενα την κατάλληλη στιγμή να ασχοληθώ με το έργο της. Σποραδικά και που, της τηλεφωνούσα, αλλά το τηλέφωνό της δεν ίσχυε πιά. Μια παράξενη πικρή διαίσθηση στροβίλιζε μέσα στην σκέψη μου. Έτσι, αποφάσισα να καταθέσω τις πληροφορίες που γνωρίζω για το έργο της, με σκοπό να γράψω μια μελέτη για την ποίησή της, σε κατοπινό μου σημείωμα, παραθέτοντας και αποσπάσματα κρίσεων άλλων ομοτέχνων της, για την ποιητική της παρουσία. Εδώ μιλώ μόνο για την ευχάριστη εντύπωση που μου έκαναν οι πίνακές της.

Ελπίζω, να είναι γερή και ακμαία  

ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

• Οι ερωτικές ελεγείες της Δανάης, εκδ. Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη 1992

• Ερωτικά Μελύδρια, εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1993

• Ανθιβολές, εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1994

• Φθινοπωρινό μινύρισμα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1994

• Παράφορα χρώματα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1995

• Η Ζωή απ’ την αρχή, εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1996

• Τα παραλειπόμενα ενός έρωτα, εκδ. Μαυρίδης 1997

• Διαδρομές, εκδ. Μαυρίδης 1998

• Δώδεκα και 1 οργισμένα πεζοτράγουδα, εκδ. Μαυρίδης 1999

Σημειώσεις:

*Η πρώτη της ποιητική συλλογή, είναι αφιερωμένη στον αδελφό της

*Τα δύο πρώτα άτιτλα ποιήματα είναι αφιερωμένα στον Μάκη

*Τα ποίημα με τίτλο: «Η λεηλατημένη σου ύπαρξη», «Λογικέψου», «Τίποτα δε σε άγγιξε», «Δεν ξεγελιέμαι πια», «Η ζήλια και το απόλυτο πνίγει" είναι αφιερωμένα στον Ν. Γ.

•Το ποίημα «Οι στίχοι σου» είναι αφιερωμένο στον ποιητή Γιώργο Καφταντζή

*Η Τρίτη της ποιητική συλλογή «Ανθιβολές» είναι αφιερωμένη στην μνήμη του συζύγου της

* Η ποιητική συλλογή «ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΜΙΝΥΡΙΣΜΑ» είναι αφιερωμένη στη μνήμη των γονιών της Ελευθέριο και Αλεξάνδρα. Επίσης, στην ίδια συλλογή, και στις σελίδες 56 έως 76, δημοσιεύονται αποσπάσματα από κρίσεις για την ποιητική της παρουσία. Ενδεικτικά αναφέρω τα ονόματα: Τάκης Ανθήλης, Κώστας Βαλέτας, Τάκης Βαρβιτσιώτης, Όγα Βότση, Πέτρος Γλέζος, Δημήτρης Γιάκος, Ιάσων Ευαγγέλου, Χρυσάνθη Ζιτσαία, Φάνης Κακριδής, Δημήτρης Καραμβάλης, Μήτσος Κατσίνης, Βασίλης Λαζανάς, Ρεβέκα Μαυρομιχάλη, Δημήτρης Νικορέντζος, Μενέλαος Παλλάντιος, Νίκος Παππάς, Ηλίας Σιμόπουλος, Τάσος Κόρφης και άλλοι.

* Το ποίημα «Συνομιλία με μια φίλη» της συλλογής «ΠΑΡΑΦΟΡΑ ΧΡΩΜΑΤΑ», είναι αφιερωμένο στην ποιήτρια Γιολάντα Πέγκλη. Το ποίημα «Ο αδελφός μου» είναι αφιερωμένο στον Νίκο Στελλάκη

*Η συλλογή της «Η ζωή απ’ την αρχή» περιλαμβάνει έναν πρόλογο για την ποίησή της με τίτλο «Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΡΧΗ», γραμμένο από την ποιήτρια Γιολάντα Πέγκλη

*Η συλλογή της «Τα παραλειπόμενα ενός έρωτα» τελειώνει με το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη, «Γιατί μ’ αγάπησες», σελίδα 77, και η ποιήτρια, ορμώμενη από το ποίημα της Πολυδούρη, συνθέτει ένα δικό της ποίημα.

*Στην συλλογή της «ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ», υπάρχει μια ποιητική της μονάδα με τίτλο «Άντε γειά» που θυμίζει τον ανάλογο τίτλο έργου της τραγουδίστριας και ποιήτριας Γιοβάνας. Επίσης, το ποίημα «Σαν θλίψη εσπερινή» είναι αφιερωμένο στον Γιώργο Καφταντζή. Τα δε, δύο τελευταία ποιήματα της συλλογής έχουν για τίτλο «Η τελευταία πορεία του Οδυσσέα Ελύτη» και, «Άγγελου Σικελιανού μετάστασις», όπου προηγούνται του ποιήματος στίχοι του ποιητή Άγγελου Σικελιανού.

*Τέλος, η τελευταία της ποιητική συλλογή «Δώδεκα και 1 οργισμένα πεζοτράγουδα», είναι αφιερωμένη στον μαρτυρικό λαό της Σερβίας.

     Ποιήματα της ποιήτριας και εικαστικού Δανάης Στελλάκη, έχουν δημοσιευτεί μεταξύ άλλων και στα εξής περιοδικά:

Νέα Σκέψη τχ. 349/4, 1994, τχ.364/10,1995, τχ. 365-366/11,12,1995.

Προεκτάσεις στην Εκπαίδευση τχ. 19/Χειμώνας 1995-1996

Νέα Εστία τχ. 1618/12,1994

Μοριάς τχ. 34/12,1994

Πνευματική Ζωή τχ. 81-82/12,1994

Αιολικά Γράμματα τχ.;/4,1996

ΠΟΛΥΠΤΙΧΟ 1995, και, σε ορισμένα άλλα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΡΘΡΑ-ΣΧΟΛΙΑ

• Γιάννης Ανδρικόπουλος, εφ. Πελοπόννησος-Πάτρα, Τετάρτη 12/3/1997, Τιμούνται τρείς ποιήτριες

ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΟ

-ΟΙ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΛΕΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ, εκδ. Ν Σ.-Λ. 1992

• Ανωνύμως,

εφ. Ελευθεροτυπία, Σάββατο 18/4/1992, σ.51

• Ανωνύμως,

περ. Αχαϊκά Χρονικά τχ.2/4,5,6,1992

• Κώστας Βαλέτας,

περ. Ραδιοτηλεόραση τχ. ;/6-6-1992, σ. 1164

• Γιώργος Καφταντζής,

εφ. Η Πρόοδος, Σάββατο 6/6/1992, σ. 2

• Χρήστος Ν. Κουλούρης,

περ. Νέα Σκέψη τχ.;/12,1992

•  Διονύσης Κωστίδης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ.;/1,2,1993

• Τάκης Νατσούλης,

εφ. Ελεύθερος, Τρίτη 10/8/1993, σ. 37

• Ευάγγελος Ρόζος,

περ. Πολιτιστική Πράξη τχ. 11/12,1992

• Μήτσος Ν. Τσιάμης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ.;/9,12,1992

-ΕΡΩΤΙΚΑ ΜΕΛΥΔΡΙΑ, εκδ. Ε. Γ. 1993

• Δημοσθένης Ζαδές,

περ. Μοριάς τχ. 42/5,6,1997, σ. 441-442

• Μήτσος Κατσίνης,

εφ. Αρκαδικός Κόσμος(Δημοκρατικό Όργανο του Αρκαδικού Λαού), Τρίπολη αρ. 447/ 30/4/1995, σ.2

• Διονύσης Κωστίδης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 3/11-12-1993, σ. 67

• Μανώλης Πράτσικας,

εφ. Πελοπόννησος, Τρίτη αρ. 28/9/1993, σ.4

-ΑΝΘΙΒΟΛΕΣ, εκδ. Ε. Γ. 1994

• Ανωνύμως,

περ. Εσείς-Το περιοδικό της Ομογένειας/ESEIS-GREEK-AMERICAN MAGAZINE, Issue 142/Ν. 10/28-5/10-6-1994, σ.52

• Τάκης Νατσούλης,

εφ. Ελεύθερος, Τρίτη 8/2/1994, σ.13

- ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΜΙΝΥΡΙΣΜΑ, εκδ. Ε. Γ. 1994

• Ανωνύμως,

περ. Εσείς-Το περιοδικό της Ομογένειας/ESEIS-GREEK-AMERICAN MAGAZINE, Issue 142/Ν. 10/28-5/10-6 1994. σ.52

• Τάκης Νατσούλης,

εφ. Ελεύθερος, Τρίτη 8/2/1994, σ.13 (και το ποίημα «΄Ενοχη αδιαφορία»)

• Γιάννης Νικολόπουλος,

περ. Νουμάς τχ. 34/2,1995, σ. 10

-ΠΑΡΑΦΟΡΑ ΧΡΩΜΑΤΑ, εκδ. Ε. Γ. 1995

• Ανωνύμως,

περ. Εσείς-Το περιοδικό της Ομογένειας/ ESEIS-GREEK-AMERICAN MAGAZINE, N.22-Issue 177/25 Νοεμβρίου-8 Δεκεμβρίου 19995, σ.50

• Άγγελος Αναγνώστης,

περ. Νουμάς τχ. 43/4,5,1996

• Νίκος Ανώγης,

περ. Κουάριος τχ. 3/1,1996

• Κυριάκος Ι. Βαλαβάνης,

εφ. Ελεύθερη Ώρα 11/5/1996, σ. 2

• Κώστας Βαλέτας,

περ. Ραδιοτηλεόραση τχ.1369/11-17/5/1996, σ. 70

• Ταυγέτη Γεωργίτση,

εφ. Καθημερινός Παρατηρητής, Σέρρες, Σάββατο αρ. 3920/16/11/1996, σ. 2

• Ιάσων Ευαγγέλου,

περ. Νουμάς τχ. 40/11,12,1995, σ.24

περ. Πνευματική Ζωή τχ. 97-98/3,4,1996, σ. 169

• Κ. Κ.,

εφ. Πελοπόννησος, Μεγάλο Σάββατο 22/4/1995, σ. 5

• Γιώργος Καραβασίλης,

περ. Λογοτεχνική Πορεία τχ. 18/12, 1995, σ. 13

• Διονύσης Κωστίδης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 13-14/(147-148)7,8,1995, σ. 350

• Αντώνης Θ. Παπαδόπουλος,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 146/5,6,1995, σ. 239

• Στάθης Παρασκευόπουλος,

περ. Μοριάς τχ. 45/1,2,3, 1998, σ. 27-28

• Μιχάλης Σταφυλάς,

περ. Πνευματική Ζωή τχ. 95-96/1,2,1996. (Διαρκής Ιστορία της Λογοτεχνίας)

-Η ΖΩΗ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΡΧΗ, εκδ. Ε. Γ. 1996

• Νίκος Ανώγης,

εφ. Καθημερινός Παρατηρητής, Σέρρες, Τετάρτη αρ. 3865/11-9-1996, σ. 2

• Κυριάκος Ι. Βαλαβάνης,

εφ. Ελεύθερη Ώρα, Πέμπτη 25/7/1996, σ. 2

• Χρήστος Κουλούρης,

περ. Νέα Σκέψη τχ. 373-374/7,8,1996, σ. 282-283

• Μήτσος Ν. Τσιάμης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 163/1,2,1997, σ. 80

• Γιολάντα Πέγκλη,

εφ. Η Θεσσαλία, Βόλος, Πέμπτη αρ. 30186/10-4-1997, σ.2

• Μιχάλης Σταφυλάς,

περ. Πνευματική Ζωή τχ. 105-106/11,12,1996, σ. 58 (Διαρκής Ιστορία της Λογοτεχνίας)

-ΤΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΑ, εκδ. Μ. 1997

• Χρήστος Κουλούρης,

περ. Νέα Σκέψη τχ. 387/9,1997, σ. 298

• Διονύσης Κωστίδης,

περ. Νέα Σκέψη τχ. 389/11,1997, σ. 379

• Τάκης Νατσούλης,

εφ. Ελεύθερος, Τρίτη αρ. 2966/2-12-1997, σ. 23

• Μήτσος Ν. Τσιάμης,

περ. Νουμάς τχ.53/10,1997, σ.13

-ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, εκδ. Μ. 1998

• Μήτσος Ν. Τσιάμης,

περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 178/7,8, 1999, σ. 320

• Γ. Παναγόπουλος,

περ. Νέα Σκέψη τχ. 405/3,1999, σ. 166

• Μιχάλης Σταφυλάς,

περ. Πνευματική Ζωή τχ. 121/7,8,1998, σ. 55(Διαρκής Ιστορία της Λογοτεχνίας)

-ΔΩΔΕΚΑ ΚΑΙ 1 ΟΡΓΙΣΜΕΝΑ ΠΕΖΟΤΡΑΓΟΥΔΑ, εκδ. Μ.  1999

• Ανωνύμως,

περ. Νέα Σκέψη τχ. 417/3,2000, σ. 359-360

• Δημήτρης Π. Αθανασίου,

εφ. Φωκικοί Καιροί, Τετάρτη αρ. 497/15-9-1999, σ. 3

• Ταυγέτη Γεωργίτση,

εφ. Παρατηρητής, Τετάρτη 24/11/1999, σ. 3

• Βασίλης Δημουλάς,

Περ. Ευρω-Ηώς αρ. 65-66/12,1999-1,2000, σ.4

ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΟ

• Γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 10/6/1974

«Ευγενεστάτη κυρία Δανάη Στελλάκη-Διαμαντάκου, αγαπητή ημίν κατά πνεύμα θύγατερ, χάρις είη τη υμετέρα Ευγενεία και ειρήνη παρά θεού… μετ’ ιδιαιτέρας ευαρεσκείας επληροφορήθημεν περί πολλής ευσεβείας υμών, δι’ ήν έν τη εκλογή των αντικειμένων η προτίμησις υμών στρέφεται είς εξαίρετα Έργα του θρησκευτικού ιστορικού ημών παρελθόντος, ιερών μονών έν Αγίω Όρει ή αλλαχού του Κράτους ευρισκομένων, την ευαρέσκειαν ταύτην και τον άφ ημών έπαινον άσμενοι εκφράζοντες υμίν δια του παρόντος, απονέμομεν ύμίν όλόθυμον την Πατριαρχικήν ήμών εύλογίαν, πάσαν εύχόμενοι έπιτυχίαν έν ταίς καλλιτεχνικαίς ύμών έπιδόσεσιν και άμα σωτηριώδες άγαθόν παρά Θεού, ού ή χάρις και το άπειρον έλεος είη μεθ’ ύμών.»

• Γράμμα του Μητροπολίτη Διδυμοτείχου και Ορεστιάδος κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, εφ. Μακεδονία 23/6/1974

     «Οι πίνακες της Στελλάκη, αληθώς κοσμούν την επιστήμην και την Τέχνην της ζωγραφικής, η καλλιτέχνις, δικαίως τιμώσα την ήμετέραν Πατρίδα, διά των φιλοτεχνηθέντων πινάκων της, συντελεί είς την διαφύλαξιν των παραδοσιακών αξιών, άξιολόγων θρησκευτικών Μνημείων και συνάμα είς την συντήρησιν του Βυζαντινού Ρυθμού και της ένδόξου αυτού ιστορίας»

• Γράμμα του τέως Πρωθυπουργού και Ακαδημαϊκού κ. Παναγιώτη Κανελλόπουλου

     «Όφείλω να Σας πώ, Κα Στελλάκη, πόσο συγκινήθηκα, άτενίζοντας τον Πίνακα, τον οποίον μού έφιλοτεχνίσατε. Είναι τόσο ωραίο να άφιερώνεται κανείς στην Τέχνη, όπως άφιερωθήκατε Σείς. Σας συγχαίρω μ’ όλη μου τη καρδιά και Σας εύχομαι να συνεχίσετε το καλλιτεχνικό Έργο Σας και να έχετε την ικανοποίηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας» 

1967

• Εύα-Γιώτα Παπαγγελούτσου, εφ. Πελοπόννησος 18/4/1967

1968

• Σπύρος Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Έθνος 6/12/1968

• Μίλτης Παρασκευαϊδης, τεχνοκριτικός, εφ. Ελεύθερος Κόσμος 12/12/1968

1969

• Γιώργος Καφταντζής, συγγραφεύς-λογοτέχνης, εφ. Δημοκρατική (Σερρών) 21/4/1969

• Στέλιος Σβαρνόπουλος, λογοτέχνης, εφ. Ο Φρουρός της Ημαθείας 3/6/1969

• Σπύρος Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Έθνος 19/12/1969

• Βάγιας Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Η Βραδυνή 29/12/1969

1970

• Σπύρος Παναγιωτόπουλος, περιοδικό ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, Ιανουάριος-Μάρτιος

• Διονύσης Φωτόπουλος, εφ. Η Ημέρα των Πατρών 12/5/1970

• Γιώτα Κ. Παπαγγελούτσου, εφ. Πελοπόννησος (Πατρών) 16/5/1970

1971

• Μίλτης Παρασκευαϊδης, τεχνοκριτικός, εφ. Ελεύθερος Κόσμος 4/2/1971

• Βάγιας Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Η Βραδυνή 14/2/1971

1972

• Σπύρος Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Ακρόπολις 13/2/1972

• Βάγιας Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Η Βραδυνή 23/2/1972

1973

• Γιώργος Καφταντζής, συγγραφεύς-λογοτέχνης, Νοέμβριος 1973

1974

• εφ. Μακεδονία 13/6/1974

• εφ. Ελληνικός Βορράς 22/6/1974

• εφ. Θεσσαλονίκη 28/6/1974

• εφ. Ακρόπολις 14/7/1974

• Νίκος Ατζαρίτης, καθηγητής-ζωγράφος-γλύπτης, περ. Εθνική Ανασυγκρότησις τχ. 350/10,1974

1975

• Δημήτρης Καλαμαράς, καθηγητής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, εφ. Η Καθημερινή 16/11/1975 και εφ. Τα Νέα 29/10/1975

• Βάγιας Παναγιωτόπουλος, τεχνοκριτικός, εφ. Η Βραδυνή 6/11/1975

     Είχαμε αρκετές φορές συναντηθεί με την εικαστικό και ποιήτρια Δανάη Στελλάκη-Διαμαντάκου, στο σπίτι και ατελιέ της στην οδό Αφροδίτης, στο Παλαιό Φάληρο. Οι θαυμάσιοι πίνακές της κοσμούσαν τους τείχους του διαμερίσματός της, αν και, πολύ παλαιότερα, πριν καν γνωριστούμε, και με επισκεφθεί και στο σπίτι που κατοικώ, της ανέφερα ότι είχα δει έργα της σε ατομικές της εκθέσεις και σε συμμετοχές της σε ομαδικές, στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. Όταν την γνώρισα, είχε πάψει να ασχολείται με την ζωγραφική, είχε αρχίσει να έχει προβλήματα υγείας. Το ενδιαφέρον της πλέον, ήταν στραμμένο προς το ποιητικό της έργο. Είχε εκδώσει εννέα αξιόλογες ποιητικές συλλογές, που σχεδόν όλες, τα εξώφυλλά τους κοσμούσαν πίνακές της. Από τα αποκόμματα που είχε συγκεντρώσει τόσο για το εικαστικό της ταξίδι όσο και για το ποιητικό, συνεργαστήκαμε, και μαζί με τα στοιχεία που είχα και εγώ μαζέψει, καταθέτω τις πληροφορίες για την σύνολη καλλιτεχνική της παρουσία.

     Το μεγαλύτερο μέρος της θεματολογίας της εικαστικής της περιπέτειας, είναι τοπιογραφικό και νεκρά φύση, αλλά δεν λείπουν και οι προσωπογραφίες.  Πολυσήμαντα τοπία και αρχαιολογικά μνημεία, λιμάνια και ψαρόβαρκες, ανθογυάλια, ασβεστωμένες μάντρες και λουλουδοσκεπασμένα χαγιάτια σπιτιών, πολυπερπατημένες συνοικίες της πρωτεύουσας και μνήμης στενοσόκακα, σιωπηλά μοναστήρια και ιερές καστροαρχιτεκτονημένες μονές της χερσονήσου του Άθω, βυζαντινές ασπροντυμένες εκκλησίες, οικεία στιγμιότυπα της ζωής των απλών ανθρώπων, των ψαράδων ιδιαίτερα, ζυμωμένων με την θάλασσα, τον πλούτο της και τις φουρτούνες των εμπειριών της, είναι τα ατομικά της εύγλωττα εικαστικά σήματα, που μας άφησε σαν εικαστικός καλλιτέχνης η ποιήτρια. Στενά δρομάκια πλημμυρισμένα στο φως και γνωστές μας συνοικίες, που υπερβαίνουν την αυστηρότητα ενός ηθογραφικού αποτυπώματος, χώροι της υπαίθρου γαλήνιας φυσικής ομορφιάς και μαγευτικής σαγήνης από διάφορα μέρη της Ελλάδας, κυρίως ορεινοί, που με την υιοθέτηση πιο ελεύθερων σχημάτων στην σύνθεσή τους, από την ζωγράφο, ξεφεύγουν από την στεγνή αποτύπωση μιας ακαδημαϊκής γραφής, είναι αυτά, που μας φανερώνουν τον εικαστικό βηματισμό της με πάνω από 25 ατομικές εκθέσεις στο ενεργητικό της. Η εικαστική δημιουργία της ποιήτριας Δανάης Στελλάκης, αυτές οι ηθογραφικές της ελαιογραφίες, που κουβαλούν πάνω τους έντονα την αίσθηση του γυναικείου αρώματος και ευαισθησίας, θεωρώ ότι, προαναγγέλλουν θα μπορούσαμε να σημειώσουμε, το μετέπειτα ποιητικό της σώμα. Η ονειρώδης ατμόσφαιρα που πλημμυρίζει τα έργα της, μας πιστοποιεί μια δημιουργό που κατέχει την χρήση της αρμονίας των χρωμάτων, τους αναγκαίους συνδυασμούς τους, την σωστή τους αναλογία, της απαραίτητης τεχνικής του σχεδίου, των ισορροπημένων αναλογιών των όγκων μέσα στο πλαίσιο, την συμμετρία τους, την ειλικρίνεια της έκφρασης, και γενικά, την χρήση εκείνων των στοιχείων, που κάνουν ένα έργο τέχνης να αντέξει στον χρόνο.

Από μνήμης θυμάμαι, ορισμένους της πίνακες, όπως:

Τους τρείς πίνακές της, που απεικονίζουν το «Τουρκολίμανο»-Μικρολίμανο, όπου, συναντάμε  καθημερινά στιγμιότυπα της ζωή των ψαράδων, τις ρεμβάζουσες ψαρόβαρκές τους, με την γύρω περιοχή και τα οικήματα, να συμπληρώνουν τον περιβάλλοντα θαλάσσιο χώρο. Ονειρική ατμόσφαιρα, απαλά χρώματα, ή έντονοι χρωματικοί συνδυασμοί που σου υποβάλλουν την αίσθηση της ηρεμίας και της γαλήνης. Μακριά από φουρτουνιασμένα και θαλασσοδαρμένα τοπία, η ματιά της Στελλάκη αναζητά την ηρεμία, την ησυχία, την έλλειψη περιπέτειας που ξυπνά ανεμοστρόβιλους βασάνων. Μια νοσταλγική κάπως νωχελική ματιά ενός παλαιού Πειραιά, που χάνεται μέσα στον χρόνο, όταν οι άνθρωποι που τον κατοικούσαν είχαν άλλους ρυθμούς ζωής και ανάγκες. Ένα παραλιακό πειραϊκό τοπίο, με τα μικρά του δεντράκια, τα παρτέρια που κοσμούν την παραλία και τους παλαιούς φανούς, μάλλον με υγραέριο, που φώτιζαν τις ασέληνες νύχτες το περπάτημα και την βόλτα των παλαιών Πειραιωτών. Μικρές βαρκούλες, που ξεκουράζονται στο λιμάνι, και που η κάθε μία, φέρνει μέσα στους αρμούς του σκαριού της, την δική της ιστορία, τα δικά της θαλασσοβάσανα, ενώ ένας ήρεμος κυματισμός, ένας ελεγχόμενος παφλασμός, πράος και συγκαταβατικός, κυκλώνει τις αραγμένες βάρκες και τα αρόδο καΐκια, και μας δηλώνει τα όνειρα της θάλασσας και τα κρυφά μυστικά της. Ο λεπτομερής σχεδιασμός των διαφόρων πραγμάτων πάνω στην βάρκα, που κυριαρχεί η μυρωδιά της αρμύρας του νοτισμένου ξύλου και το φως των φαναριών, καθώς, και οι αδρές αλλά οργανωμένες σχοινένιες σκάλες που υψώνονται σαν να θέλουν να σηκώσουν μέχρι τα σύννεφα όλο το σκαρί, στην περιοχή του Περάματος, όπως μας εικονογραφεί ο πίνακας, είναι εκπληκτικός και υποβάλει μια ονειρική ατμόσφαιρα. Ο κόσμος των ψαράδων με τον συναισθηματικό τους κόσμο  να αχνοφαίνεται καθώς ψαρεύουν ή ασχολούνται με τα δίκτυα τους, υποδηλώνει την βαθειά αίσθηση αγάπης της Δανάης Στελλάκη, για τους εργάτες της θάλασσας με τα εκατοντάδες απρόβλεπτα ή προβλέψιμα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην διάρκεια της θαλασσινής τους ζωής. Την ίδια καραβίσια συντροφικότητα αποπνέουν και τα ψαροκάικα, με την συνοδευτική δεμένη βαρκούλα να τα ατενίζει με δέος, σαν τον πατέρα που διδάσκει την τέχνη της ψαρικής τέχνης στον γιό του, που στέκουν αραγμένα στην περιοχή της Σαλαμίνας, όπως μας απεικονίζει ένας άλλος της πίνακας. Αλλά και οι ψαράδες, και οι βάρκες της περιοχής της Αρετσούς στην Θεσσαλονίκη, με την ίδια αγαπητική λεπτομέρεια είναι σχεδιασμένα. Η συχνή απεικόνιση της θαλάσσιας ζωής και των ανθρώπων της, τα μικρά ψαροκάϊκα και οι γαλήνιες βαρκούλες που είναι αραγμένες στα μικρά λιμανάκια και τους ορμίσκους, φέρνει στον νου μας, κάτω από άλλες θεματικές συνθέσεις φυσικά, αλλά της ίδιας έντονης ατμόσφαιρας του θαλάσσιου στοιχείου, τον Πειραιώτη καραβογράφο Κωνσταντίνο Βολονάκη και τον θαλασσογράφο Ιωάννη Κούτση. Μια παράδοση θαλάσσιας ατμόσφαιρας, που συνεχίζεται μέσα στο διάβα των αιώνων, τόσο εντός όσο και πέρα των πειραϊκών συνόρων της πόλης/ Το άσπιλο νηπτικό λευκό, σκεπάζει την Παναγιά της Θάσου,-ένας πολύ ωραίος πίνακας-,καθώς και το στενό καλντερίμι της Παναγιάς της Μυρτιδιώτισσας στην Μονεμβάσια, σχηματίζουν μια συγγενή θεματολογία και ατμοσφαιρική σύνθεση. Εκκλησιές χαμένες μέσα στην βλάστηση του τοπίου, σαν να δειλιάζουν να δηλώσουν την κατάλευκη παρουσία τους, στέκουν ήρεμες, λησμονημένες, αλειτούργητες, αναμένοντας να λειτουργηθούν από τον ξένο προσκυνητή, να λιβανιστούν από τον επισκέπτη που θα καταθέσει στα αρχιτεκτονικά τους σπλάχνα τα βάσανα και τους καημούς του, τα ευλαβή του όνειρα και τα ανομολόγητα μυστικά του, αναμένοντας με υπομονή, τα «φιλάνθρωπα σπλάχνα της αυτού αγαθότητας» να ανοίξουν και να ελεήσουν τον χώρο και τους άγνωστους προσκυνητές. Μικρές εξομολογητικές πινελιές εικαστικής ευφορίας αποπνέουν και το συγκρότημα της Μονής Δοχειαρίου του Αγίου Όρους. Ένα ιερό συγκρότημα φυλαγμένο μέσα στην αγκαλιά της φύσης, που κουρνιάζει ήσυχα με τα πολλά του κτηριακά οικήματα και αυτά, που βρίσκονται γύρω του και το συντροφεύουν, στο προσευχητικό του οραματικό σκοπό. Η ίδια θρησκευτική αίσθηση αποπνέει και από τους τρούλους της Μονής των Ιβήρων, που υψώνονται περήφανοι στον ουρανό και ατενίζουν μεγαλόπρεπα το φουρτουνιασμένο πέλαγος της χερσονήσου και το γυμνό  βουνό του Άθω, που αντιλαλούν στις πλαγιές του τα μυριάδες Κύριε Ελέησον μοναχών και επισκεπτών. Όμως, η ζωγράφος Δανάη Στελλάκη, μας φανερώνει τους υψηλούς τονισμούς της γυναικείας της ευαισθησίας και της καλλιτεχνικής της φύσης, και όταν απεικονίζει τις φτωχογειτονιές στην περιοχή Αναφιώτικα στην Αθήνα, και ιδιαίτερα, στον Άη Γιώργη της. Εδώ, η κατάλευκη σαν περίλαμπρη νύμφη-εκκλησία του  Άη Γιώργη, συγκινεί με τις γραμμές των σχεδίων της, την θέση της μέσα στην σύνθεση, τις μικρές λεπτομέρειες του χτίσματος, με ένα λευκό της παραμυθίας χρώμα, να διαχέεται στον χώρο, που τα κυπαρίσσια και τα άλλα δέντρα που την κυκλώνουν, κάνουν ακόμα ποιο έντονη την δοξαστική της παρουσία. Ιδιαίτερα το ξερό και λεπτό δεντρί που στέκεται μονάχο σιμά της, είναι σαν να θέλει να μας υπενθυμίσει την γυμνή και άνυδρη ψυχή του ανθρώπου, που βιγλίζει προς το μέρος της και γέρνει προς την κατάλευκη εκκλησιά για να δροσιστεί, ενώ η αινιγματική αλήθεια του ουράνιου θόλου σκιάζεται από λευκά αλλά και σκουρόχρωμα σύννεφα. Η παλιά πόλη της Ρόδου με τα κατάλευκα καλντερίμια της, που σκορπίζει την λευκότητά της στον ουρανό, το Χαγιάτι και το σπίτι στο Πήλιο, αλλά και η Βρύση στην περιοχή του Πηλίου με τον πλακόστρωτο δρόμο να χάνεται μέσα στα γέρικα και νεανικά πλατάνια, τα στενά δρομάκια της Πλάκας με τα σκαλιά που οδηγούν στο ένδοξο μέσα στην ιστορία Μνημείο του αρχαίου της κλέους,-τον ιερό βράχο της Ακρόπολης- αλλά και το λευκό που ξεχειλίζει από τα σπίτια τα Αναφιώτικα, και κυλάει σαν ποτάμι στους δρόμους, σε άλλους της πίνακες, μας δείχνουν το ταλέντο και την αγάπη της ζωγράφου για το ελληνικό τοπίο και τα μυστικά του. Ένα ελληνικό τοπίο που περιέχει μέσα στα ιστορικά του σπλάχνα, την αρχαία και την νεότερη παράδοση του ελληνισμού, όπως μας δείχνει ο πίνακάς της, το «Τζαμί» υπό την Ακρόπολη. Στον πίνακα αυτόν ο αρχαίος ελληνικός κόσμος και η μεγαλουργός παράδοσή του, συνυπάρχει με τον ιερό χώρο των οθωμανών κατακτητών. Η ελληνική ιστορία και παράδοση, συνεχίζεται και στον πίνακά της Μαγείρεμα στο ύπαιθρο, όπου δύο γυναίκες τηγανίζουν το φαγητό τους, ενώ στο βάθος προβάλει ο αχανής και έρημος κάμπος και τα βουνά. Ειδυλλιακό τοπίο, χωρίς ίχνος ανθρώπινου στραπατσαρίσματος. Το βλέμμα της Στελλάκη, στρέφεται και αφουγκράζεται συνήθως το ελληνικό τοπίο, και αυτό εξαγνίζει με το λευκό της αθωότητάς της, που το περιβάλλει και το στολίζει, παρά το ανθρώπινο ον.

     Ο εικαστικός κόσμος της ποιήτριας Δανάης Στελλάκη, διακρίνεται για το έντονο αποτύπωμα της γυναικείας της ευαισθησίας. Το βλέμμα της στρέφεται κατά κύριο λόγο προς το λευκό και μυστηριακό ελληνικό τοπίο, ο λυρισμός της πινελιάς της αφήνει το λεπτό αποτύπωμά του σε μνημεία, τοπία, χώρους και περιοχές, που ακόμα, δεν έχει βεβηλώσει με την άφρονη συμπεριφορά του η ανθρώπινη συνήθεια και παρουσία. Η Στελλάκη στα έργα της, όσον αφορά τα τοπιογραφικά, δεν ενώνει μαζί τον χώρο με την ανθρώπινη μορφή. Το τοπίο, που είναι κατά κύριο λόγο λευκό, είναι ακόμα παρθένο, έρημο, μόνο, μέσα σε μια ονειρώδη ατμόσφαιρα, παραμένει ανέγγιχτο από την ανθρώπινη παρουσία, και γιαυτό διατηρεί ακόμα την πρωταρχική ομορφιά του. Φαίνεται σαν το ίδιο το τοπίο με διακριτικότητα και παρρησία να παρατηρεί την ανθρώπινη μορφή παρά το αντίθετο. Ο χώρος υποβάλει το συναίσθημα και ξυπνά μνήμες, και όχι τόσο η ανθρώπινη παρουσία. Τα χρώματα ρέουν σαν πέπλο νερού και υφαίνονται την μαγευτική ατμόσφαιρα της σύνθεσης, Το σχέδιο είναι καθαρό, αδρό, χωρίς παρεκκλίσεις από τον αρχικό στόχο το λευκό χρώμα που πρυτανεύει, χωρίς να στερούν και σε άλλους συνδυασμούς χρωμάτων την δική τους απαραίτητη παρουσία. ‘Ένας λευκός φωτισμός, που αντικατοπτρίζει τον ψυχικό κόσμο της ποιήτριας και τον πλούτο των συναισθημάτων της. Οι πινελιές της είναι διακριτικές, λεπτές, υποτάσσουν την φόρμα σε μια μετρημένη ερμηνεία του θέματος. Τα αρχιτεκτονήματα, θρησκευτικά ή μη, δεν μας καταπιέζουν με τον όγκο τους, δεν μας φοβίζουν με τον σχεδιασμό τους, στέκονται ειρηνικά και ήρεμα, έμπλεα γαλήνης έρημα και σιωπηλά μέσα στο φυσικό τοπίο που τα περιβάλλει, αναμένοντας την επίσκεψη των βλεμμάτων μας. Η ανθρώπινη παρουσία μας παρουσιάζεται μόνο σε στιγμές μόχθου και εργασιακής έντασης. Συνήθως, είναι ο κόσμος των ψαράδων και ότι αυτός ο πανάρχαιος κόσμος κουβαλά μέσα στην αρμυρή του παράδοση. Το της βάρκας σκαρί και η αλατισμένη ζεστασιά του ξύλου, είναι αυτή που ξεχωρίζει στους πίνακές της, που έχουν την ανάλογη θεματική. Αίσθηση μελαγχολίας, νοσταλγίας και χαμένης ίσως αθωότητας, είναι που χαρακτηρίζει το φυσιοκρατικό βλέμμα της εικαστικού και ποιήτριας, συναισθήματα προικίζουν την ιδιοσυγκρασία της και αποτυπώνουν τον λυρισμό της. Θερμές πινελιές, μαλακά χρώματα, χωρίς κραυγαλέες αντιθέσεις, αδρές σχεδιαστικές φόρμες, κατανοητές και προσβάσιμες από όλους, ευλυγισία στη γενική σχεδιαστική αποτύπωση, ειλικρίνεια καλλιτεχνικής πρόθεσης, βαθύ αίσθημα αγάπης και σεβασμού για το τοπίο, και μια μάλλον, εν κινήσει ατμόσφαιρα, είναι που διακρίνουν τους πίνακες της ποιήτριας και ζωγράφου. Το λευκό πάλλεται παράλληλα με τον φυσικό φωτισμό του χώρου, σχηματίζοντας μια αρμονία των ρεόντων όγκων που σαγηνεύουν. Ένας ονειρικός ρομαντισμός, που προβάλλει την αισθητική οικονομία του σχεδίου και μας αφήνει να ταξιδέψουμε με άνεση μαζί με τον ρυθμό του χρώματος.

Πηγαία και αβίαστη εικαστική έκφραση, που προέρχεται από μια εξίσου ποιητική και αυθεντική καλλιτεχνική γυναικεία φύση.

Γιώργος  Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 4 Μαρτίου 2017