Αφιερώματα Περιοδικών στον Κωνσταντίνο Καβάφη

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ

(ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Π. ΚΑΒΑΦΗ)

                      Μνήμη ποιητή Σταύρου Βαβούρη

«Μ’ επέρασεν από τον νού απόψε να γράψω δια τον έρωτά μου, Κι όμως δεν θα το κάμω. Τι δύναμι που έχει η πρόληψις. Εγώ ελευθερώθηκα από αυτήν, αλλά σκέπτομαι τους σκλαβωμένους υπό τα μάτια των οποίων μπορεί να πέση αυτό το χαρτί. Και σταματώ. Τι μικροψυχία. Ας σημειώσω όμως ένα γράμμα-Τ- ως σύμβολον αυτής της στιγμής»

                    Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, εξομολόγηση στον Στέφανο Πάργα 9/11/1902

     Διαβάζω τις μέρες αυτές, το νέο αφιέρωμα στον ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, που πραγματοποίησε πριν τέσσερα χρόνια 2013,το παραδοσιακό λογοτεχνικό περιοδικό «ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ» έτος 87^ο Τόμος 174 Τεύχος 1860 Δεκέμβριος 2013 τιμή 16 Ευρώ, που εκδίδεται από τον εκδοτικό οίκο και βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ»-Ι. Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ. Ένα ακόμα αφιέρωμα για τον Αλεξανδρινό, μετά την ογκώδη εργασία-Βιβλιογραφία (1886-2000) του συγγραφέα και βιβλιογράφου κυρίου Δημήτρη Δασκαλόπουλου, που εκδόθηκε από το ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ-Θεσσαλονίκη 2003 για τον ποιητή.

Το πλούσιο τεύχος, (ανοίγω παρένθεση για να αναφέρω ότι, το περιοδικό έπαψε να εκδίδεται κάθε μήνα-παλαιότερα, για πολλές δεκαετίες, εκδίδονταν κάθε δεκαπέντε ημέρες-λόγω της κρίσης, και έγινε Τριμηνιαίο. Την διεύθυνση του περιοδικού την περίοδο αυτή, έχει ο κύριος Ν. Ε. Καραπιδάκης μετά την αποχώρηση του Σταύρου Ζουμπουλάκη (1998-2012) που είχε αντικαταστήσει στην διεύθυνση του περιοδικού τον Πειραιώτη συγγραφέα και δοκιμιογράφο Ευάγγελο Ν. Μόσχο(1988-1998),όταν παραχώρησε το τιμόνι της διεύθυνσής της ο μακροβιότερος διευθυντής της συγγραφέας Πέτρος Χάρης (1935-1987), συνεχιστής του ιδρυτή της, θεατρικού συγγραφέα Γρηγορίου Ξενόπουλου (1927-1934).

     Το αφιέρωμα για τον ποιητή καταλαμβάνει τις σελίδες 627-771 και είναι αρκετά πλούσιο και ενδιαφέρον όσον αφορά τα κείμενα που δημοσιεύονται, για όσους εμβριθείς της Καβαφικής ποίησης και όχι μόνο.

Του αφιερώματος, προτάσσεται κείμενο της Λίζυς Τσιριμώκου και Ιωάννας Ναούμ με τίτλο «Βάρβαρος ευγενής» Ο Κ. Π. Καβάφης σε συγκριτολογική απόκλιση.

 Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς: «Η φράση, αν και σε διαφορετικά συμφραζόμενα από ό,τι χρησιμοποιείται εδώ, αντλείται από τη συμβολή του Νίκου Καρούζου στο αφιέρωμα για τον Κ. Π. Καβάφη της Νέας Εστίας του 1963 με τίτλο «Οι θεότητες του Καβάφη: ημιδιόνυσος και ημιαπόλλων» τχ. 872, σ. 1633».

Επίσης, η διεύθυνση του περιοδικού όπως σημειώνεται στην σελίδα 630: «Η διεύθυνση του περιοδικού της Νέας Εστίας προσέθεσε συμπληρώνοντας το αφιέρωμα, τα σχέδια του Ανδρέα Κάραγιαν και τα κείμενα των Πιέρ Μπερενζέ και Δημήτρη Καργιώτη, συνεργατών του περιοδικού».

Ακολουθούν τα εξής κείμενα:

Ανδρέας Κάραγιαν, Καβάφης

Ιωάννα Ναούμ, Των ποιητών το βλέμμα είν’ οξύτερον…: ρομαντική ενόραση και υποκειμενική θέαση στην καβαφική ποίηση.

Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Ποιητής ιστορικός. Το καβαφικό κείμενο ως στοχασμός επί της ιστοριογραφίας.

Αλεξάνδρα Ρασιδάκη, Η σκηνοθεσία της ταυτότητας στον Καβάφη και την Άιχιγκερ. Ποιητική στάση «σε ελαφρά απόκλιση από το σύμπαν».

Μάρθα Βασιλειάδη, Ιστορίαι αυτοκρατορικού γυναικωνίτου: για την Άννα Δαλασσηνή και την Άννα Κομνηνή του Καβάφη.

Πιέρ Μπερενζέ, Σεφέρης/Καβάφης. (μετάφραση από τα γαλλικά: Ν. Ε. Κ.).

Δημήτρης Καργιώτης, Η φιλολογία ως φετιχισμός: ο «Καβάφης» ως παράδειγμα.

     Με τα ενδιαφέροντα αυτά κείμενα, τα κάπως ειδικά για το ευρύ Καβαφικό αναγνωστικό κοινό, τελειώνει το αφιέρωμα του περιοδικού. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και η παρουσίαση των «28 επιστολών του Τάκη Παπατσώνη προς τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη» από τον ίδιο τον Κύπριο ποιητή. Που, είναι συνέχεια δημοσιευμένων από το προηγούμενο τεύχος. Αλλά και οι επιστολές που δημοσιεύει της μητέρας του συγγραφέα Κωνσταντίνου Θεοτόκη, Αγγελικής Θεοτόκης, από τον συγγραφέα Μίλτο Φραγκόπουλο. Το διήγημα «Το Χρυσοκόριτσο και Ιωάννης» της Ελένης Λαδιά, το διήγημα του Χρήστου Μπουλιώτη, «Η κατσίκα της πατρίδας μου κι ο φαντάρος», το ποίημα του Χάρη Βλαβιανού, «ΑΠΩΛΕΙΑ», που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Τζόνυ Βεκρύ, και η εκτενής επίσης ενδιαφέρουσα μελέτη του Τραϊανού Μάνου, «Η διηγηματογραφία του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Μερικές εισαγωγικές παρατηρήσεις και μια πρώτη αποτίμηση», σελίδα 856-.

Όπως βλέπουμε, στην Καβαφική «Τράπεζα του μέλλοντος» το περιοδικό Νέα Εστία δεν υστερεί στην δημοσίευση κειμένων, άρθρων και πληροφοριών, που αφορούν τον Αλεξανδρινό ποιητή. Μια και όπως εύστοχα αναφέρουν στο εισαγωγικό κείμενο οι Λίζυ Τσιριμώκου και Ιωάννα Ναούμ:

«Η πρωτεϊκότητά του, η πανουργία του λόγου, η λοξή ματιά, η υπολογισμένη από μέρους του εναλλαγή συναισθηματικής υποβολής και διανοητικής αμηχανίας, αλλά προπαντός η συστηματική του επένδυση στη διαμόρφωση του αναγνώστη του και στις προδιαγραφές της υποδοχής του έργου του, μας αναγκάζει να επιστρέφουμε διαρκώς σ’ αυτό και να δοκιμάζουμε νέες θεωρήσεις».

      Όπως ανέφερα και στο προηγούμενο σημείωμα,-στην παράθεση ξένων μελετημάτων για τον Αλεξανδρινό-δεν φιλοδοξώ, ούτε και έχω τις βοηθητικές προδιαγραφές εκείνες, που θα μου έδιναν την δυνατότητα να συμπληρώσω την ογκώδη εργασία «Βιβλιογραφία Κ. Π. Καβάφη(1886-2000)» του συγγραφέα και έμπειρου βιβλιογράφου κυρίου Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Βλέποντας όμως, να παρακολουθούν αυτό το μπλοκ, άτομα από διάφορες χώρες του κόσμου και την ελλάδα φυσικά, και πιστεύω, ότι μάλλον ή σίγουρα θα ενδιαφέρονται για τα ελληνικά γράμματα, την ελληνική ποίηση και πεζογραφία, τον ελληνικό δοκιμιακό λόγο, την ιστορία, την λαογραφία τον ελληνικό πολιτισμό γενικότερα, έχοντας αυτά κατά νου, μεταφέρω στο blok μου, τις πληροφορίες αυτές, σε άλλους γνωστούς σε άλλους όχι. Γνωρίζοντας την ιδιοτέλεια και τον συμφεροντολογησμό αρκετών ελλήνων συγγραφέων, που τους ενδιαφέρει μόνον να μιλούν για το έργο τους, ή να αντλούν χωρίς ατομικό κόπο και οικονομικά έξοδα, στοιχεία για τις προσωπικές τους εργασίες. Αυτό όμως είναι ένα ακόμα μελανό σημείο των καιρών στις μεταξύ μας ανθρώπινες σχέσεις επικοινωνίας. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Τέχνη οφείλει να αγγίζει τις πλατιές μάζες και να είναι προσβάσημη στους πάντες, όχι μόνο σε πλούσιους συλλέκτες, εκατομμυριούχους αγοραστές ακριβών και σπάνιων προϊόντων της, ή, τα όποια πολιτιστικά επιτεύγματά της, να κατατίθενται μόνον στις πολυτελείς αίθουσες των νέων ή παλαιότερων κτηριακών μουσείων ή αρχείων. Ούτε φυσικά, η Τέχνη και οι πολλαπλές δραστηριότητες των δημιουργών-καλλιτεχνών, να αφορούν μόνο τους συνεδριακούς χώρους και τους μετέχοντες σε αυτά ειδικούς επιστήμονας, ή τους μεταπτυχιακούς σπουδαστές των Πανεπιστημιακών Σχολών. Η Τέχνη και τα επιτεύγματά της, πρέπει να είναι κοινή και κοινά σε όλους. Μια Τέχνη στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο ποιητικός λόγος, που δεν αφορά ένα μεγάλο έστω κοινό αναγνωστών, τότε δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μία ακόμα έκδοση επί χρήμασι μιας ποιητικής συλλογής, για να προστεθεί στο καλάθι των αγορών των εκδοτικών επιχειρήσεων ή στο σακίδιο του όποιου δημιουργού για να την στείλει ταχυδρομικώς στους γνωστούς ή γνωστές του. Πού, ούτε θα ενδιαφερθεί να τον συναντήσει, ούτε να τον δει και να ανταλλάξουν σκέψεις και ιδέες, ούτε θα τον θυμηθεί στις δυσκολίες του. Ο αναγνώστης, σαν πρόσωπο και προσωπικότητα και τα όποια αδιέξοδά του, μας είναι αδιάφορος. Οφείλει μόνον να αγοράσει ή να του αρέσει το βιβλίο μας. Η τσέπη του μας ενδιαφέρει, ή αν ασχολείται με την κριτική και δημοσιεύει κριτικές του σε διάφορα έντυπα, να παρουσιάσει και το δικό μας βιβλίο που εκδόθηκε. Αυτή είναι μία από τις πολλές κοινωνικές παθογένειες και στον χώρο των συγγραφέων και των ποιητών, όσον αφορά τις μεταξύ τους προσωπικές σχέσεις, σε όποιον βαθμό αυτές υπάρχουν. Κάτω από αυτό το σκεπτικό, δεν έχω δημοσιεύσει ορισμένες αξιόλογες κριτικές που έχουν δημοσιευτεί για το δικό μου συγγραφικό έργο. Προτιμώ, να ασχολούμαι με τις δημιουργίες των άλλων με τα όποια εφόδια ακόμα διαθέτω, αποδελτιώνοντας περιοδικά, αντιγράφοντας κείμενα ελληνικά ή μεταφρασμένα στα ελληνικά ξένων δημιουργών, παραθέτοντας πληροφορίες που συγκέντρωσα, στοιχεία που κατέγραψα, δεδομένα καταγεγραμμένων πληροφοριών που έλεγξα, και που έτυχε να έχω ταξινομήσει σε φακέλους. Θεωρώντας, ότι εκτός από την ατομική ιδιοτέλεια και συγγραφική εγωπάθεια των ίδιων των συγγραφέων, που δεν δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης και κοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, υπάρχει ο κίνδυνος με την απότομη, αναπάντεχη και «ξαφνική» δημοσιότητα του έργου τέχνης και την «δημοτικότητα» του συγγραφέα του, ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθεί μέσα στην βοή των επιβραβεύσεων η βαθύτερη ουσία της ίδιας της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Να μετατραπεί η αυθεντική εικόνα του δημιουργήματος, όχι στις πραγματικές του διαστάσεις, αλλά, όπως την φαντασιώνεται η δημόσια επικαιρική εικόνα του συγγραφέα και οι άκριτες γνώμες του διαφημιστικού συρμού. Ακόμα και αυτό καθαυτό το ποιητικό γεγονός, μετατράπηκε τις τελευταίες δεκαετίες σε ένα εμπόρευμα που οφείλει να αφήσει κέρδος στους εκδότες και τον ίδιο τον συγγραφέα. Ή στην καλύτερη περίπτωση, ένα ακόμα μάθημα για διαλέξεις για συνταξιούχους απόστρατους αναγνώστες, ή ένα γέμισμα του χρόνου την παγκόσμια ημέρα της ποίησης. Και επανερχόμενος, αν τώρα, με την παράθεση αυτή στο μπλοκ μου, τυγχάνει να προσθέσω μερικά ακόμα καινούργια στοιχεία για έναν συγγραφέα, ή για ένα έργο, κάπου ίσως συνέβαλα και εγώ με τις μικρές μου δυνάμεις στην καλύτερη κατανόηση των έργων των παλαιότερων και σύγχρονων δημιουργών. Άλλωστε, πολλές βιβλιογραφίες, αναφέρουν μόνο τους τίτλους των βιβλίων, τους τίτλους των διαφόρων εργασιών, τους τίτλους μόνο των εντύπων, τον αριθμό τεύχους και το χρόνο έκδοσης των περιοδικών, και όχι τα Περιεχόμενά τους ή τους συντελεστές. Εδώ δίνω αυτές τις πληροφορίες, ώστε να γνωρίζουμε και τους συντελεστές, τους συγγραφείς που συμμετέχουν στα αφιερώματα και τους τίτλους των κειμένων, δεν αναφέρω την σελίδα του περιοδικού, (για άλλους λόγους), και δεν αναφέρω ακόμα, όταν το γνωρίζω, την αναδημοσίευση πολλών κειμένων των συγγραφέων σε κατοπινά βιβλία τους. Πάρα πολλά κείμενα και άρθρα των περιοδικών, των εφημερίδων ή άλλων εντύπων,-ή των Πρακτικών των Συμποσίων ή Λευκωμάτων- δεν έχουν ξαναδημοσιευτεί σε αυτόνομες μελέτες των δημιουργών μεταγενέστερα. Μένουν ανέκδοτες φυλαγμένες μέσα στις σελίδες των εφημερίδων και των περιοδικών.

     Ένα πρόβλημα που μάλλον θα απασχολήσει τους μελλοντικούς ερευνητές και βιβλιογράφους είναι, ότι εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της πτώχευσης της χώρας μας και ημών των ιδίων, έκλεισαν αρκετές εφημερίδες, σταμάτησαν την έκδοσή τους αρκετά λογοτεχνικά περιοδικά, ή άλλαξαν τον χρόνο έκδοσή τους, ή έγιναν ηλεκτρονικά, κλπ. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, ο όποιος ενδιαφερόμενος αναγνώστης, ερευνητής ή συγγραφέας, σπουδαστής ή καθηγητής, που θα ήθελε να συγκεντρώσει πληροφοριακά στοιχεία για έναν δημιουργό για να ασχοληθεί με το έργο του, να μην μπορεί να βρει πλέον μαζεμένα τα στοιχεία που χρειάζεται. Θέλω να πω ότι, το λογοτεχνικό περιοδικό Διαβάζω δημοσίευε τα ένθετα δελτάριά του, που αποδελτίωναν τις κριτικές που είχαν γραφτεί για τις νέες εκδόσεις σε εφημερίδες και περιοδικά, πέρα από τις πολλές και ποικίλες βιβλιοκριτικές που δημοσιεύονταν στις σελίδες του. Το ίδιο συνέβαινε και με την παραδοσιακή Νέα Εστία, που εκτός από τις βιβλιοκριτικές της, δημοσίευε στις τελευταίες της σελίδες και στα οπισθόφυλλά της, τίτλους νέων εκδόσεων. Το ίδιο πάνω κάτω ενημερωτικό υλικό συναντούσες και στις σελίδες και άλλων δεκάδων λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούσαν, από τα οποία πλέον, ελάχιστα κυκλοφορούν. Έκλεισαν τον εκδοτικό τους κύκλο. Όλα αυτά τα περιοδικά, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο σου έδιναν πληροφορίες και στοιχεία για τις νέες εκδόσεις, και ήταν μια πυξίδα κατά κάποιον τρόπο, τόσο για τους αναγνώστες και μελετητές, όσο και για τις ίδιες τις εμπορικές επιχειρήσεις, τους εκδότες και τα βιβλιοπωλεία ανά την χώρα. Στην μεγάλη αυτή δεξαμενή πληροφοριών, οφείλουμε να προσθέσουμε και τις σελίδες των ημερήσιων ή κυριακάτικων εφημερίδων όλων των πολιτικών αποχρώσεων, που δημοσίευαν βιβλιοκριτικές, τα δελτία τύπου των νέων εκδόσεων ή άλλες χρήσιμες πληροφορίες και αφιερώματα, καθοδηγητικές πληροφορίες για τους όποιους ενδιαφερόμενους ή ενδιαφερόμενες. Με την επταετή οικονομική μας κρίση, οι συνθήκες της ζωής όλων μας άλλαξαν προς το χειρότερο. Στις μέρες μας μάλλον είναι δύσκολο να βρει κανείς συγκεντρωμένα τα στοιχεία που χρειάζεται. Σίγουρα υπάρχει η μικρή ή μεγάλη μαγιά πληροφοριών του ΕΚΕΒΙ, διάφοροι ιστότοποι που έχουν αναρτήσει στοιχεία για τους συγγραφείς και τα έργα τους, υπάρχουν οι Δημόσιες και Δημοτικές Βιβλιοθήκες, που τις τελευταίες δεκαετίες υποχρεωτικά ένας εκδοτικός οίκος οφείλει να δώσει αντίτυπα των εκδόσεών του, τα Κρατικά και Ιδιωτικά Αρχεία και η μεγάλη δεξαμενή πληροφοριών που παρέχει το Ιντερνέτ. Όσον αφορά το Ίντερνετ, χρειάζεται πολύ προσοχή γιατί οι πληροφορίες δεν είναι πάντοτε ακριβείς. Κατά την γνώμη μου, οι ιστορικοί, ερευνητές και καταγραφείς του μέλλοντος που θα θελήσουν ασχοληθούν με τις νέες και παλαιότερες εκδόσεις και καλλιτεχνικές δημιουργίες των ημερών μας, ίσως, γράφω ίσως, να μην έχουν την τύχη που είχαμε εμείς οι παλαιότεροι, μέχρι την δική μου γενιά, γενιά του 1980, που αγοράζαμε διάφορα έντυπα, τα ξεφυλλίζαμε, τα μελετούσαμε, τα αποδελτιώναμε. Ανατρέχαμε σε παλαιότερες εκδοτικές εργασίες που είτε αγοράζαμε από τα διάφορα παλαιοπωλεία σε τσουχτερή τιμή, είτε αν είμασταν τυχεροί βρίσκαμε στις Βιβλιοθήκες. Εκείνο που έχω σαν απορία είναι το εξής. Πόσο χρονικό διάστημα παραμένουν ανηρτημένα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο Internet, και ποιας κατηγορίας κείμενα. Όλα τα δημοσιευμένα ή γίνεται επιλογή;

«Νομίζω πως ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που ήρθε τότε στην Αθήνα. Τον είδα δυό τρείς φορές, στο σπίτι μου ή στο γραφείο των «Παναθηναίων». Μου είχε πή πως έκανε τον έμπορο. Στα ποιήματά του δεν φαίνονταν να δίνη μεγάλη σημασία και, πιο πολύ παρά για αυτά, μου μιλούσε για τα διηγήματα και τα κριτικά άρθρα που δημοσίευα τότε στα «Παναθήναια». Πολύ νέος δεν ήταν, μα στιλπνός. Μ’ αυτή τη στίλβη τον φέρνω στη θύμησή μου. Έστιλβαν τα κατάμαυρα μαλλιά του, η κάτασπρη χωρίστρα του, τα μάτια του πίσω απ’ τα ματογυάλια, το μελαχρινό του πετσί, τα στολίδια του, τα ρούχα του, όλα. Η ομιλία του πολύ αλλοιώτικη απ’ τη δική μας εδώ, μου φάνηκε λιγάκι επιτηδευμένη. Δεν μιλούσε ελεύθερα. Στεκόταν, θάλεγες, να βρίσκη ή να διαλέγει τις λέξεις. Σύνολο ωστόσο πολύ ιδιόρρυθμο, πολύ συμπαθητικό και πολύ επιβλητικό. Τέτοιος ήταν εκείνο τον καιρό ο Καβάφης».

             Γράμμα της 18/2/1927 του ιδρυτού της Νέας Εστίας Γρηγορίου Ξενόπουλου, στον συγγραφέα Τίμο Μαλάνο.

Αλλά αυτά είναι θέματα των ερευνητών του μέλλοντος.

      Έχοντας κατά νου την λογοτεχνική Ιθάκη, και όσους ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό, έλληνες ή ξένους, και για όσους διαθέτουν λίγο από τον χρόνο τους να διαβάσουν ένα βιβλίο πεζογραφικό, ποιητικό, δοκιμιακό, ιστορικό, επιστημονικό ή άλλου περιεχομένου, και δεν ανήκουν στα 2.500.000 άτομα-που όπως λέγεται-παρακολουθούν πανελλαδικά διάφορες ζωντανές εκπομπές,-εκπομπές, που μας δείχνουν ότι το όνειρο των νεοελλήνων είναι να κάνουν καριέρα σαν τραγουδιστές ή τραγουδίστριες, ή σεφ και μάγειροι-ο μικρός αυτός ενδεικτικός σύγχρονος κατάλογος περιοδικών για τον ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη. Έναν ποιητή, που στάθηκε σημείο αντιλεγόμενο-τουλάχιστον στην εποχή του-αλλά που με την διαχρονική αξία του έργου του, κέρδισε επάξια το στοίχημα με τον χρόνο, και διέδωσε τον ελληνικό ποιητικό λόγο παγκοσμίως.

     Ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, επαληθεύει επάξια, αυτό που γράφει κάπου ο νομπελίστας μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης: «Ζω, για αυτούς που θάρθουνε μετά από εμένα».           

«…Σε μένα η άμεση εντύπωση δεν είναι αφορμή εργασίας. Πρέπει η εντύπωσι να παλιώσει, να ψευτίσει μόνη της, απ’ τον καιρό, χωρίς εγώ να την ψευτίσω.

     Εγώ είχα δύο ιδιότητες. Να κάνω ποιήματα και να γράψω ιστορία. Ιστορία δεν έγραψα κι είναι αργά πλέον. Τώρα θα πείτε, πώς ξέρω ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία; Το καταλαβαίνω. Κάνω το πείραμα και ερωτώ τον εαυτό μου. «Καβάφη, μπορείς να γράψεις μυθιστόρημα;» Δέκα φωνές με φωνάζουν όχι. Κάνω πάλι το ερώτημα: «Καβάφη, μπορείς να γράψεις θέατρο;» Εικοσιπέντε φωνές με φωνάζουν πάλι όχι. Κάνω πάλι το  ερώτημα: «Καβάφη, μπορείς να γράψεις Ιστορία;» Εκατόν είκοσι πέντε φωνές με λένε μπορείς να γράψεις».

                    Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, Δευτέρα 8 Απριλίου 1929

• ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ, τχ. 22/10,1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΔΙΑΒΑΖΩ, τχ. 78/5-10-1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΔΙΑΒΑΖΩ, τχ.6/1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΔΙΑΒΑΖΩ, τχ. 389/10,1998

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, τχ. 125-126-(4-6)/3,2003

30 ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

• ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, τχ. 145-146/11,2005-1,2006

Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΒΑΦΗΣ (ΑΠΗΧΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ…)

• ΕΚΗΒΟΛΟΣ, τχ. 7/Άνοιξη 1980

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, ΘΥΜΗΣΟΥ ΣΩΜΑ

• ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ, 1963 Ανατύπωση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΕΥΘΥΝΗ, τόμος 19/5, 1983

ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΒΑΦΗ

• ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, τχ. 18-21/7,2001-12,2002

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΚΡΙΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ, τόμος ΣΤ΄/1978

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

• Ο ΚΥΚΛΟΣ, Νοέμβριος 1931. Ανατύπωση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• Η ΛΕΞΗ, τχ. 23/3,4,1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• Η ΛΕΞΗ, τχ. 174/3,4, 2003

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΜΠΙΛΙΕΤΟ, 2003

«ΓΙΑ ΤΟ ΠΙΣΤΟ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ ΠΑΙΔΙ…»

• ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 620/1-5-1953

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ 20 ΧΡΟΝΙΑ

• ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, 1/1/1963. Ανατύπωση 1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, 1585/15-7-1993

130 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ-60 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

• ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τχ. 1761/11,2003

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΝΕΑ ΤΕΧΝΗ, Ανατύπωση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΟΜΠΡΕΛΑ, τχ. 61/6,8,2003

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

• ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ, τχ. 147/1,3,2010

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

• ΧΑΡΤΗΣ, τχ. 5/6,1983

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

• SEMAINE EGYPTIENNE, Ανατύπωση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 1983

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ

     Κλείνοντας το δεύτερο αυτό σημείωμα για το Καβαφικό έργο, και έχοντας δημοσιεύσει άλλα τρία κείμενα παλαιότερα για τον ποιητή, που διέλαθαν της βιβλιογραφικής προσοχής και δεν καταγράφηκαν από τον κύριο Δημήτρη Δασκαλόπουλο, στην ογκώδη Βιβλιογραφία του, αυτό της βιβλιοκριτικής στην εφημερίδα «Εξόρμηση» 4 Νοεμβρίου 1989, για το βιβλίο του Καβάφη «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα-Το Κυπριακό Ζήτημα», Αθήνα 1989. Το κείμενο-θεατρική κριτική για το ανέβασμα του έργου του Πειραιώτη ποιητή Ανδρέα Αγγελάκη, «Καβάφης καθ’ οδόν», Θέατρο Έναστρο-Δωματίου, δες κείμενο στην εφημερίδα «Φωνή του Πειραιώς» 9 Μαρτίου 2001. Και, το κείμενο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Πειραιά «Κοινωνική» 25 Ιανουαρίου 2012, «Ο Ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης στον Πειραιά», χωρίς να προσμετράμε τις άλλες εμβόλιμες αναφορές στίχων του μέσα σε κριτικά κείμενα και ποιήματα, σημειώνω μερικούς ακόμα τίτλους βιβλίων που γνωρίζω και άρθρα, που δημοσιεύτηκαν μετά το2000/2003.

Α) Το 2003 οι εκδόσεις «Άγρα» κυκλοφορούν την ποιητική συλλογή του ποιητή Διονύση Καψάλη «ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ». Η σαράντα σελίδων καλαίσθητη μικρή ποιητική συλλογή, περιλαμβάνει είκοσι δύο ποιήματα που στηρίζονται πάνω στην ζωή και το έργο του αινιγματικού και πολύπλευρου αισθητικά αλεξανδρινού ποιητή. Η συλλογή αυτή, κάτω από διαφορετικές αισθητικές και τεχνικές αναφορές, φέρνει στο νου την ποιητική σύνθεση του 1963 του ποιητή Γιάννη Ρίτσου, «12 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ» που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος.

Γράφει ο ποιητής Διονύσης Καψάλης:

«Τα ποιήματα της ανά χείρας συλλογής γράφτηκαν μετά από παραγγελία του συνθέτη Νίκου Ξυδάκη, με σκοπό να αποτελέσουν μια μουσική προσωπογραφία του Κ. Π. Καβάφη. Οφείλω στον Νίκο Ξυδάκη ευγνωμοσύνη, όχι μόνο για το ωραίο ταξίδι αλλά και για την Ιθάκη, που δεν ήταν, για μένα τουλάχιστον, διόλου φτωχική. Υπάρχει τόπος, ναι, η φράση είναι άλλωστε δική του. Ευχαριστώ από καρδιάς τον φίλο μου Σταύρο Πετσόπουλο. Κλείνουμε, σε λίγους μήνες, τα είκοσιπέντε χρόνια του κοινού μας ταξιδιού. Είθε να γίνουν άλλα τόσα και περισσότερα».

Β) Την ίδια χρονιά, το 2003 από τις εκδόσεις ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ κυκλοφορούν «ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ» σε εισαγωγή- επιμέλεια της Σόνιας Ιλίνσκαγια. Η γεννημένη στην Μόσχα 1938(περίοδο Σοβιετικής Ένωσης) ταλαντούχος συγγραφέας, είναι καθηγήτρια στο τμήμα της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, με μεγάλη συγγραφική παραγωγή στο ενεργητικό της. Στο παρόν βιβλίο, παρουσιάζεται συγκεντρωμένη για πρώτη φορά όλη η ποιητική παραγωγή του Αλεξανδρινού. Η χρήσιμη και χρηστική αυτή έκδοση των «ΑΠΑΝΤΩΝ» του ποιητή, διαμερισματοποιείται σε τέσσερεις μεγάλες ενότητες. Με σημειώσεις και σχόλια της καθηγήτριας Σόνιας Ιλίνσκαγια, που με ανάγλυφο τρόπο μας φωτίζει την συνεχή δημιουργική πορεία του ποιητή, αλλά και το μαγευτικό ταξίδι της Καβαφικής ποίησης, μέσα από τις δαιδαλώδεις στοές της ελληνικής Ιστορίας, τους εσωτερικούς ερωτικούς αναβαθμούς της προσωπικής του μνήμης, το διαρκές ενδιαφέρον του για θέματα αισθητικής και ποιητικού ύφους. Ένας έλληνας υπαρξιακός ποιητής της περιφέρειας, που το πολύπτυχο του ποιητικού του λόγου είναι πάντα επίκαιρο.

Γ) Ο εκδοτικός οίκος «ΙΚΑΡΟΣ» πάλι το 2003, εκδίδει σε έναν ογκώδη τόμο 400 σελίδων σε φιλολογική επιμέλεια του Κύπριου ποιητή, δοκιμιογράφου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου Μιχάλη Πιερή, «ΤΑ ΠΕΖΑ» (1882;-1931). Με ένα κατατοπιστικό και χρήσιμο εισαγωγικό σημείωμα του επιμελητή για τον τρόπο και την μεθοδολογία που συντέθηκε η παρούσα έκδοση. Τα «Πεζά» του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, τα πρωτοδιαβάσαμε στην γνωστή έκδοση των εκδόσεων του Γεωργίου Φέξη, με τις όποιες τεχνικές ατέλειες της τότε έκδοσης. Η παρούσα φροντισμένη έκδοση δεν έχει τις προδιαγραφές μιας κριτικής έκδοσης των Καβαφικών Πεζών, που κατατάσσονται σε δύο κύριες ενότητες τα «ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ» και τα «ΚΡΥΜΜΕΝΑ», και αυτές οι δύο κύριες ενότητες σε άλλες δύο υποενότητες η κάθε μία. Δεν ερευνώνται δηλαδή ούτε σχολιάζονται οι ενδιάμεσες γραφές του ποιητή, οι όποιες αναθεωρήσεις της γραφής των κειμένων ή οι επανακαθορίσεις της γραμματικής ή της συντακτικής τους φόρμας. Όμως η νέα αυτή στοιχειοθεσία των Καβαφικών Πεζών με τις απαραίτητες διευκρινιστικές επισημάνσεις από τον Κύπριο καθηγητή Μιχάλη Πιερή, μας δίνουν την δυνατότητα να μελετήσουμε εκ νέου, και με σύγχρονες ερμηνευτικές προδιαγραφές τα κείμενα αυτά. Αναφέρει στην σελίδα 15 ο επιμελητής:

«Πεζά κείμενα θεωρούνται όχι όλα τα μη ποιητικά κείμενα, αλλά τα αμιγώς λογοτεχνικά πεζά του Καβάφη. Πεζά θεωρούνται επίσης ορισμένα κείμενα μεικτού χαρακτήρα(κριτικά, δοκιμιακά, φιλολογικά), τα οποία σαφώς προϋποθέτουν έναν άλλο αναγνώστη πλην του ίδιου του ποιητή και στα οποία έχουμε μια κατά τεκμήριο προσεγμένη πεζογραφική διατύπωση».

Η διευκρινιστική αυτή επισήμανση του Μιχάλη Πιερή, μας δείχνει με ξεκάθαρο τρόπο την αναγκαιότητα της έκδοσης κάτω από ένα σύγχρονο βλέμμα. Ένα βλέμμα ενός μεταμοντέρνου αναγνώστη, που αφήνει πίσω του το παλαιό δίλημμα Κωστής Παλαμάς ή Κωνσταντίνος Καβάφης. Και ίσως το κυριότερο, απεγκλωβίζεται από το ερμηνευτικό κοίταγμα των παλαιότερων σχολιαστών και μελετητών του ποιητή, που είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν και να τον συναναστραφούν από κοντά, κάτι, που όπως φαίνεται από τα κείμενα που μας έχουν αφήσει για το έργο του και τον ίδιο, δέσμευε κατά κάποιον τρόπο την ματιά τους. Η παρούσα επανέκδοση των «ΠΕΖΩΝ», πληρεί τις προδιαγραφές μιας σημερινής προσέγγισης του Καβαφικού έργου.

Δ) Και πάλι την ίδια χρονιά 2003, οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, εκδίδουν το ενδιαφέρον μελέτημα του Σκιαθίτη φιλόλογου και δοκιμιογράφου, συγγραφέα αρκετών έργων, με τίτλο «Κ. Π. Καβάφης. Σχόλια σε ποιητικά κείμενα». Δοκίμιο ερμηνευτικής ανάγνωσης, σελίδες 202. Ο κύριος Νικήτας Παρίσης, όπως ο ίδιος υποστηρίζει σαν ερμηνευτική θέση, η ερμηνεία ενός κειμένου ενός συγγραφέα είναι και μια κατάθεση πολλαπλών και εξακολουθητικών αναγνώσεων του ίδιου του κειμένου, αλλά και το σημαντικότερο, πρέπει να υπάρχει μεταξύ του κειμένου και του ερμηνευτή αναγνώστη του μια λατρευτική-ερωτική σχέση. Και μια και κατάγεται από την Σκιάθο, ο εκ Χαλκίδος μελετητής και ερευνητής Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος έχει μια παρόμοια σχέση με το έργο του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Όπως αντίστοιχα άλλοι διατηρούν μια παρόμοια πολύχρονη αναγνωστική σχέση με το έργο του Γιάννη Ρίτσου, του Νίκου Καζαντζάκη, του Γιώργου Σεφέρη κλπ. Ο κύριος Παρίσης μας μιλά για «ένα είδος συναισθηματικής ταύτισης» που οφείλει να έχει ο αναγνώστης με το έργο που διαβάζει. Να έχουν δηλαδή κοινά σημεία συναισθηματικής αναφοράς και ατομικής σύγκλισης. Η αλληλοπεριχώρηση αυτή των απόψεων του συγγραφέα με εκείνες του αναγνώστη του, φέρνουν αμυδρά στο νου, ορισμένες θέσεις του Γάλλου Ρολλάν Μπάρτ, και σίγουρα, σε έναν άλλο χώρο, αυτό της εκκλησιαστικής θεολογίας, θυμίζουν τις απόψεις του Χρήστου Γιανναρά περί διαρκούς Έρωτος μεταξύ των Θείων ενεργημάτων και της ανθρώπινης αναζητούσας φύσης. Γράφει ο ίδιος: «Τελικά, φαίνεται καθαρά ότι ο ερμηνευτής-αναγνώστης πρέπει να κυριαρχείται από μια τάση κειμενολατρίας». Γιαυτό μίλησα για Ρολλάν Μπάρτ. Μόνο που, αυτή η συναισθηματική ταύτιση μεταξύ ενός ποιήματος ή ποιητικού έργου συνολικά, είναι λιγάκι παρακινδυνευμένη για τα ανθρώπινα ερευνητικά μέτρα. Η απόλυτη ταύτιση μας θυμίζει το έργο «Βέρθερος» του Γκαίτε, και το τι έπρατταν οι αναγνώστες του αφού το διάβαζαν. Ή πάλι, αν τον κατανοώ σωστά, ένας ετεροφυλόφιλος οικογενειάρχης πατέρας, δεν πρέπει να αφήνει να διαβάζει ο γιος ή η κόρη του τα ερωτικά ποιήματα του Καβάφη μην τυχόν επηρεαστεί και γίνει ο ίδιος ομοφυλόφιλος. Ή να μην ασχοληθεί με τα μαρξιστικού χρωματισμού και ατμόσφαιρας ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου, μην τυχόν και γίνει ο αναγνώστης κομμουνιστής. Και εδώ ανοίγοντας μικρή παρένθεση θυμάμαι ότι στο έργο του «Ελεύθερο Πνεύμα» ο Γιώργος Θεοτοκάς, κάπου γράφει ότι, «στην εποχή μας οι νέοι είναι ή κομμουνιστές ή ομοφυλόφιλοι», αν θυμάμαι σωστά. Το ομοφυλόφιλοι το διατυπώνει αλλιώς. Το μεταφέρω εδώ διατηρώντας το λογοτεχνικά ορθό. Αν και πάλι γράφω κατανοώ την απόλυτη ταύτιση που υποστηρίζει ο κύρος Παρίσης για αυτήν την μονοδιάστατη σχέση επαφής του αναγνώστη με το κείμενο. Πέρα όμως από το γενικό θεωρητικό αξιακό σχεδιασμό του Νικήτα Παρίσι, όσον αφορά τα ενδογενή προβλήματα Περί Ποιητικής, τα κεφάλαια του βιβλίου είναι εξαιρετικής ευκρίνειας και σεβασμού όσον αφορά την αντιμετώπιση ορισμένων Καβαφικών ποιητικών μονάδων, ιδιαίτερα των ιστορικών. Ένα καλογραμμένο μελέτημα, με ύφος καθαρό και γλώσσα εύληπτη.           

Ε) Την Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2004, η πρωινή πολιτική εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Χρήστου Λαμπράκη, δίνει μαζί με την εφημερίδα στους αναγνώστες της, ένα μικρό βιβλίο 64 σελίδων (δεμένο με καρφίτσα), με τίτλο Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, «Ερωτικά ποιήματα», εκδόσεις Καστανιώτη.

Τα «ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ» του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Καστανιώτη το 1996 σε ένα μικρό τσέπης βιβλιαράκι 96 σελίδων, με ένα σύντομο κείμενο στο τέλος του βιβλίου του Μάνου Λουκάκη, σύμβουλου της σειράς και σε μακέτα εξωφύλλου του Αντώνη Αγγελάκη. Αξίζει να θυμίσουμε, ότι το 1984 από τις εκδόσεις ΕΡΑΤΩ, εκδόθηκαν τα «ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ» του ποιητή, με ένα ωραίο πρόλογο του κριτικού και συγγραφέα Ευγένιου Αρανίτση με τίτλο «Ο ΕΡΩΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ», και φωτογραφίες του Γιώργου Τουρκοβασίλη. Ηδονικός ποιητικός λόγος, που συμπληρώνεται με εξίσου ηδονικά νεανικά αντρικά πρόσωπα.       

ΣΤ) κυκλοφορεί το μελέτημα του κυρίου Αντώνη Δρακόπουλου, καθηγητή της Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ της Αυστραλίας, «Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ: ΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΡΓΟ», εκδόσεις Τόπος 2013. Το βιβλίο αποτελείται από εννέα κεφάλαια: (Ι) Εισαγωγή: Καβαφικές ιδιοτυπίες και μονοκεντρική κριτική, και (ΙΙΧ) Καβαφικές συγκινήσεις και αναγνωστική ταύτιση. Από το οπισθόφυλλο του μελετήματος αντιγράφουμε:

«Τι, όμως, υπάρχει στην καβαφική ποίηση που επιτρέπει σε διαφορετικούς αναγνώστες να ακουμπούν πάνω της διαφορετικές εμπειρίες και ποια είναι τα βασικά στοιχεία της καβαφικής γραφής που την ανοίγουν συνεχώς στο μέλλον;

Στηριγμένο στην ανάγνωση συγκεκριμένων ποιημάτων, το βιβλίο αυτό επιχειρεί να φωτίσει το κρυφτό που ο Καβάφης παίζει με τον αναγνώστη και να προσδιορίσει τους βασικούς τρόπους με τους οποίους κατορθώνει να κρατήσει το νόημα πρόσφορο σε διαφορετικές προσεγγίσεις, προσδοκίες και αναγνωστικές συμβάσεις».

Ζ) Ο ποιητής και μεταφραστής Κώστας Κουτσουρέλης, εκδίδει από τις γνωστές εκδόσεις «Μελάνι» το 2013 του ποιητή και στιχουργού Μιχάλη Γκανά, το δοκίμιο «Κ. Π. Καβάφης». Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους Άρη Μπερλή και Μιχάλη Γκανά.

Ο κύριος Κουτσουρέλης, θέτει στην εργασία αυτή μερικά καίρια για την ελληνική λογοτεχνία ερωτήματα, ανεξάρτητα αν συμφωνούμε με τις απαντήσεις που δίνει ή όχι. Την ελληνική λογοτεχνία σαν μια εθνικών κυρίως προδιαγραφών συγγραφική κατάθεση, που δεν είναι εύκολο να αγγίξει το αναγνωστικό ενδιαφέρον των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η θεματολογία της, το καθαρά ελληνικό ύφος πολλών ελλήνων συγγραφέων, η μικρή πληθυσμιακά ομιλούσα ελληνική γλώσσα, η ομοιογένεια πολλών συγγραφικών φωνών, η ιδεολογική αγκύλωση σε θέματα ιδεολογικής υφής, το μη συγγενικό πλησίασμα άλλων ομότεχνων συγγραφέων του εξωτερικού, η καλλιέργεια μιας κάπως επαρχιώτικης βαλκάνιας ατμόσφαιρας, το μικρό ενδιαφέρον των συγγραφέων για προβλήματα που απασχολούν τους ξένους ευρωπαίους δημιουργούς και το ακόμα μικρότερο ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού σε θέματα λογοτεχνικής θεωρίας ή ρευμάτων στον ευρωπαϊκό χώρο. Επίσης, η θρησκευτική πολλές φορές ματιά και όχι θεωρητική σχεδιαστική στόχευση πολλών συγγραφέων, όλα αυτά, εξασθενούν μάλλον την προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, και ιδιαίτερα στον αγγλοσαξονικό χώρο. Έχουμε μάλλον μια συρρίκνωση της προβληματικής σχεδιαστικής αφήγησης της ελληνικής λογοτεχνίας. Υπάρχει μια ιδιοσυγκρασιακή ετερότητα στην ταυτότητά μας σαν λαός σε σχέση με τους ξένους και αυτό μεταφέρεται και μέσα στις δημιουργικές καταθέσεις των ελλήνων συγγραφέων. Αυτό που εμείς θεωρούμε σαν μια αυταπόδεικτη αλήθεια της πολιτιστικής μας ταυτότητας, για τους ξένους, είναι μια διαπραγματεύσιμη οπτική ματιά που μας θέτει στο περιθώριο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας και πολιτισμού. Τα ερωτήματα που θέτει μέσα στο δοκίμιο του ο κύριος Κώστας Κουτσουρέλης είναι επαναλαμβάνω καίρια όσον αφορά το σύνολο της συγγραφικής ελληνικής παραγωγής διαχρονικά. Το ίδιο ισχύει και για τον αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη. Γράφει στην σελίδα 106:

«Μεγαλύτερη σημασία έχει εδώ να διευκρινιστεί ότι το ζήτημα της απήχησης του Καβάφη στο εξωτερικό δεν πρέπει να συγχέεται  μ’ εκείνο της προβολής της ελληνικής λογοτεχνίας. Κάτι τέτοιο θα είχε νόημα αν ο Καβάφης ήταν ποιητής αντιπροσωπευτικός, αν το έργο του δηλαδή παρείχε στον ξενόγλωσσο αναγνώστη ένα μέτρο πρόσφορο για να εννοήσει τι είναι άλλα και τι επεδίωξε να γίνει η ελληνική λογοτεχνία των τελευταίων δύο αιώνων. Καθώς ο Καβάφης στέκει απομονωμένος στη νεώτερη ποίησή μας, χωρίς προδρόμους ή επιγόνους, η μοναχική προβολή του στην αλλοδαπή αντί να τρέφει το ενδιαφέρον των ξένων αναγνωστών για τους Έλληνες ποιητές, όχι σπάνια το αποπροσανατολίζει. Επαναλαμβάνεται δηλαδή και εδώ το προηγούμενο του Νίκου Καζαντζάκη, ενός άλλου συγγραφέα ελάχιστα αντιπροσωπευτικού της λογοτεχνίας μας.».

     Εύστοχος ο προβληματισμός του δοκιμιογράφου, και η επισήμανσή του επικυρώνεται ακόμα περισσότερο συσχετίζοντας τον Κρητικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, με έναν ποιητή της περιφέρειας που όπως ο ίδιος και πάλι γράφει: «Πόσο ανταποκρίνεται σε τέτοια κριτήρια ο Καβάφης, άνθρωπος που κατέτεινε πάντα συνειδητά στο λοξό και το ξέχωρο;»

Ένα σύγχρονο ερώτημα που κατά την γνώμη μου είναι ανοιχτό προς διερεύνηση, αλλά όμως, που αφορά και άλλες σημαντικές ελληνικές ποιητικές μονάδες όπως παραδείγματος χάριν τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, τα δύο ποιητικά μας νόμπελ, Γιώργο Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη, την ελληνική εκδοχή της πρόληψης του υπερρεαλιστικού κινήματος τους: Νικόλαο Κάλλας και Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Νίκο Εγγονόπουλο κλπ. Ή τον συγγραφέα Εμμανουήλ Ροϊδη. Ή ακόμα για να μιλήσουμε για σημερινούς σύγχρονους πεζογράφους μας, το έργο ή ένα μέρος του έργου του Βασίλη Βασιλικού, του Βασίλη Αλεξάκη, του Τάκη Θεοδωρόπουλου και ορισμένα διηγήματα του παλαιότερου πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου. Ας μην αναφερθούμε στην περίπτωση του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή και το «Τρίτο Στεφάνι» του που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Penguin. Σίγουρα πάντως, ο ελληνικός ποιητικός λόγος δεν κυριαρχείται από μια ομοφυλόφιλη ερωτική ατμόσφαιρα όπως ένα μέρος της Καβαφικής ποίησης, όπως αντίστοιχα ο ελληνικός πεζογραφικός λόγος δεν δυναστεύεται από την ηρωική διονυσιακή παντοδυναμία ενός Ζορμπά. Αυτές είναι φολκλορικές αντιμετωπίσεις. Ή τέλος αν οι Ρώσοι έχουν το Βλαντιμήρ Μαγιακόφσκυ και οι Γάλλοι τον Πωλ Ελυάρ, τι θα τους πρόσφερε ο ιδεολογικά και πολιτικά ενταγμένος λόγος του Γιάννη Ρίτσου;          

Η) κυκλοφορεί το μελέτημα της κυρίας Μαρίας Αθανασοπούλου, καθηγήτριας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Θεωρίας στο τμήμα Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ- ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ», εκδόσεις Κριτική Μάιος 2014.

Το βιβλίο, μέσα στα εννέα κεφάλαιά του: (1) Προλεγόμενα: Ο Καβάφης και ο κόσμος του θεάτρου, και (9) Επιλογικά: Το ποίημα «Τιγρανόκερτα», διερευνά την σχέση του έργου του Καβάφη με το Θέατρο. Πράγμα που μας υποδηλώνει, ότι ο Αλεξανδρινός δεν είναι μόνο ένας ερωτικός ομοφυλόφιλος δημιουργός ή ένας ποιητής ιστορικός, με βαθειά γνώση της ελληνικής ελληνιστικής ιστορίας και της μετέπειτα βυζαντινής, αλλά, όπως διαπιστώνει η συγγραφέας του ενδιαφέροντος αυτού μελετήματος, ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης διατηρεί μια διαρκή συνομιλία μέσα στην ποίησή του με θεατρικές φόρμες. Διαπιστώνει δηλαδή ότι ο Αλεξανδρινός ποιητής «παρουσιάζει μια συστηματική χρήση της μεταφοράς του «κοσμο-θεάτρου» στο έργο του, του θεάτρου νοούμενου ως παράσταση». Ο Καβάφης, όπως διατείνεται η καθηγήτρια κυρία Μαρία Αθανασοπούλου «είναι ένας βαθιά «θεατρικός ποιητής».

Θ) Από τις εκδόσεις Πατάκη το 2014, κυκλοφόρησε το σοβαρό, ογκώδες και πολύπλευρο μελέτημα του κυρίου Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών και εταίρος του Κολεγίου St. Cross στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπου διδάσκει από το 2004, με τίτλο: «ΣΑΝ Κ’ ΕΜΕΝΑ ΚΑΜΩΜΕΝΟΙ». Ο ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ, σελίδες 360. Πρώτη δημοσίευση του έργου, The Book’s Journal, Δεκέμβριος 2010.

     Όπως διαπιστώνουμε το δοκίμιο αυτό, γράφτηκε πολύ πρόσφατα και εκδόθηκε στα ελληνικά σχεδόν αμέσως. Αυτό δίνει στο ογκώδες αυτό μελέτημα μια επιπλέον ερμηνευτική και αναγνωστική βαρύτητα, μια και διαθέτει τις πολύ σύγχρονες ερευνητικές προδιαγραφές που έχουν τα μελετήματα και οι επιστημονικές εργασίες στο εξωτερικό. Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια και το κάθε κεφάλαιο σε επιμέρους ενότητες συγγενικού χρωματισμού η κάθε μία, που όπως τα κεντρικά κεφάλαια, έτσι και οι επιμέρους ενότητες, σηματοδοτούν την κύρια στόχευση του ερευνητή-συγγραφέα, που είναι ότι η καταπιεσμένη στην εποχή της, ομοφυλόφιλη επιθυμία, και δυναμική της ομοφυλόφιλης ερωτικής αυτοέκφρασης του Κωνσταντίνου Καβάφη είναι που διαχέεται μέσα στην θεματική του ποιητική ποικιλία, και αγγίζει την σύνολη κατάθεση της ποιητικής του δημιουργίας. Ο κύριος Δημήτρης Παπανικολάου, ανάμεσα στα άλλα υποστηρίζει ότι η καθολική αναγνώριση του ποιητικού έργου του Καβάφη και η οικουμενική του αξία έρχεται, όταν ο αλεξανδρινός ο ίδιος σαν άτομο, συνειδητοποιεί ότι οι ερωτικές ανάγκες του σώματός του κυοφορούν μέσα τους μια επαναστατική ιστορικότητα. Αποτελούν δηλαδή μέρος μιας όχι μόνο ατομικής αλήθειας ζωής, αλλά μια ιστορική μαρτυρία των τότε απαγορεύσεων των προσωπικών των ανθρώπων επιλογών. Ο Καβάφης, όπως βλέπουμε στην εξελικτική πορεία του ποιητικού του έργου, μόνον όταν αρχίζει να συνειδητοποιεί την ερωτική σωματική του εκφραστικότητα και τις ανάγκες της, τότε και μόνον τότε αρχίζει να αφήνει την ποιητική του κατάθεση ελεύθερη και δεν φοβάται να εικονογραφήσει με ειλικρίνεια και καθαρή εξομολογητική φωνή τις ερωτικές του μνήμες, καταγραφές και επιθυμίες, πέρα από τον κοινωνικό περίγυρο της εποχής του και τους ηθικά φαιά φορώντας μεγαλόσχημους της τέχνης της ποίησης. Χωρίς τύψεις, χωρίς αιδώ, με ποιητικό ήθος και όχι ηθικές ενστάσεις, ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης διερευνά τόσο την ατομική του ερωτική σωματικότητα και έκφραση καθώς σχεδιάζει προσεκτικά τα ποιήματά του, όσο και μέσω της πρωτόγνωρης για τα ελληνικά συγγραφικά δεδομένα της εποχής του, την όσμωση της ερωτικής του εκφραστικότητας μέσα στην Ιστορία και το ευρωπαϊκό πνευματικό γίγνεσθαι. Ας μην ξεχνάμε ότι την περίοδο πάνω κάτω αυτή, ο Ιρλανδός συγγραφέας Όσκαρ Ουάιλντ καταδικάζεται σε καταναγκαστικά έργα και πεθαίνει νεότατος στην Γαλλία εξαιτίας του παθιασμένου έρωτά του, για τον νεαρό Άλφρεντ Ντάγκλας. Ότι ο Γάλλος ποιητής και ερωτικός σύντροφος του ποιητή Αρθούρου Ρεμπώ, Πώλ Βερλαίν δικάζεται στο Βέλγιο για σοδομισμό. Ότι ισχύει ο Πρωσικός ηθικός οικογενειακός κώδικας σε πολλές βόρειες χώρες, που καταδικάζουν την ομοφυλόφιλη επιλογή. Ότι μερικά χρόνια αργότερα, δολοφονείται ο Ισπανός ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα από τους Φαλαγγίτες, και μια από τις δικαιολογίες των Φαλαγγιτών ήταν ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Ο Καβάφης έχει συνείδηση της κοινωνικής του θέσης και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει και γράφει το ποιητικό του έργο, και αναζητεί χρόνο με τον χρόνο καθώς έρχεται σε συναίσθηση της ερωτικής του ιδιαιτερότητας αλλά και αποδοχής της, χαραμάδες μέσα στον ποιητικό του λόγο, σημεία αιχμώδη και κομβικούς σταθμούς της ιστορίας, για να αποκαλύψει την ατομική του ερωτική ταυτότητα, αποφεύγοντας την κοινωνική κατακραυγή και την απόρριψη από το πνευματικό «κατεστημένο» της εποχής του. Έκπληξη αποτελεί, η εθνική βράβευσή του, έστω μαζί με μια χορεύτρια, από έναν στρατιωτικό δικτάτορα, τον στρατηγό Πάγκαλο. Ο Αλεξανδρινός, όπως εύστοχα σημειώνει ο κύριος Δημήτρης Παπανικολάου χτίζει μέσα στο έργο του, μια ομοφυλόφιλη κοινωνική ταυτότητα. Δημιουργεί ένα κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν και κινούνται άτομα με όμορα ερωτικά πάθη, φτιάχνει μια ατμόσφαιρα που περικλείει όλους αυτούς τους ανώνυμους της εποχής του που κυκλοφορούν δίπλα του και ενστερνίζονται την ίδια με αυτόν ερωτική και σαρκική επιθυμία. Τους δίνει φωνή έκφρασης και ανοχής να αντέξουν ή να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους των κοινωνικών και πολιτικών απαγορεύσεων της εποχής τους. Το ανθρώπινο σώμα στην καβαφική ποιητική σκηνή ριζοσπαστικοποιείται, απαιτώντας τα δίκια του. Η ερωτική ομοφυλόφιλη ηδονή στο καβαφικό έργο είναι δυναμική, έχει ορμητική διάθεση, ελίσσεται μέσα στα ιστορικά και πολιτικά προσωπεία που επεξεργάζεται. Ιστορικοποιείται αποκτώντας έναν διαχρονικό οικουμενικό μανδύα, όπως οι ήρωες της αρχαίας τραγωδίας που μέσω της αναπαράστασης των προσωπικών τους παθών, ερμηνεύουν τις διαχρονικές καταστάσεις της ανθρώπινης ψυχής και συνείδησης.

Το ερευνητικό αυτό μελέτημα, μας τεκμηριώνει μέσα από τις ποιητικές παραθέσεις του ίδιου του ποιητή, πως η σεξουαλική ιδιαίτερη ταυτότητα του ποιητή συνδέεται με την πολιτική. Ο Δημήτρης Παπανικολάου, διαχωρίζει τον Καβαφικό ερωτισμό και την Καβαφική ερωτικότητα με την οποία ασχολούνται οι μέχρι σήμερα Καβαφιστές, σχεδόν όλοι, από την Καβαφική Σεξουαλικότητα, η οποία καθορίζει την ποιητική του δημιουργία. Μια σεξουαλικότητα και σωματική επιθυμία, που έχει επίγνωση ο άνθρωπος Καβάφης, και η οποία συνδέεται με τον χρόνο, την εξουσία, την γνώση την επαφή, όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας.

     Σε περιόδους όπου οι διάφορες ερωτικές, σεξουαλικές και άλλου είδους ταυτότητες επανερμηνεύονται ή εξετάζονται κάτω από το πρίσμα των νέων επιστημονικών δεδομένων, είναι ευχάριστο που ένας νέος έλληνας επιστήμονας και ερευνητής, χρησιμοποιεί σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα, για να προσεγγίσει το ποιητικό έργο ενός δημιουργού που οι παλαιότεροι μελετητές του, έγραφαν ότι ήταν «αλκοολικός», ότι «αυνανίζονταν», ότι αυτά που γράφει είναι «αποκυήματα της φαντασίας του», ότι είναι ποιητικά παιχνίδια και άλλα πολλά, ή τον απέρριπταν εκείνοι που δεν ήθελαν να αγγίξουν την σεξουαλικότητά του και την ειλικρίνεια με την οποία αυτή εκφράζεται μέσα στο έργο του. Ο Παπανικολάου, θέτει το ερμηνευτικό του βλέμμα επί τον τύπο των ήλων. Και πετυχαίνει. Πετυχαίνει να μας δώσει μια ριζοσπαστική ερμηνεία του Καβαφικού έργου, που δεν είναι αίολη, δεν στηρίζεται σε νεφελώδεις προσεγγίσεις, αλλά στην ίδια την ποιητική κατάθεση και του κόσμου που περιγράφει ο αλεξανδρινός.

Η Σεξουαλικότητα δημιουργεί τα σύγχρονά του πολιτικά δεδομένα, ενώ η μνημονική της αναπαράσταση, τα συνδέει με τον ιστορικό περίγυρο.

Ι) Το 2013 η ημερήσια εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» του εκδοτικού συγκροτήματος Χρήστου Λαμπράκη, προσφέρει στους αναγνώστες της, ένα cd., με μελοποιημένα 14 ποιήματα του ποιητή από τον μουσικοσυνθέτη Γιάννη Σπανό, με τίτλο «…Πλησιάζοντας τον Καβάφη», που ερμηνεύει ο Μανώλης Μητσιάς, σε ενορχήστρωση και διεύθυνση: Γιώργου Παγιάτη. Το cd. Συνοδεύεται από ένα μικρό βιβλιαράκι που περιέχει τα μελοποιημένα ποιήματα, και ένα κείμενο του Κώστα Γεωργουσόπουλου με τίτλο: «Ο ΛΥΡΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ».

     Όπως και να έχει, όλες αυτές οι εργασίες από έλληνες ερευνητές και ξένους μελετητές που εκδίδονται τα τελευταία χρόνια και αφορούν το ποιητικό και όχι μόνο έργο του Αλεξανδρινού, και την ζωή του, καθώς και τις ερωτικές του επιλογές, μοιάζουν κατά κάποιον τρόπο, με την προσπάθεια των αρχαιολόγων να ανακαλύψουν τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μια προσπάθεια επιθυμητή, και σίγουρα χρήσιμη στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. Το ίδιο και το έργο του Αλεξανδρινού, που είναι παγκόσμιο και όχι μόνο ελληνικό, και σίγουρα, δεν αφορά μόνο τον κόσμο και την κοινότητα των εχόντων ομοφυλόφιλη ταυτότητα.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, 30/4/2017

Πειραιάς, μια ημέρα πριν την εργατική πρωτομαγιά. 

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΞΕΝΩΝ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΝ. ΚΑΒΑΦΗ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΞΕΝΩΝ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤ/ΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ

                                   Στον ποιητή Άγγελο Σ. Παρθένη

     Πάνε αρκετές δεκαετίες τώρα, που ο Βολιώτης αρχιτέκτονας- πολιτικός μηχανικός και ποιητής Άγγελος Σ. Παρθένης, ένα σοβαρό και ευαίσθητο άτομο, με έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες, λάτρης της Σεφερικής ποίησης και όχι μόνο, μετρημένος και ολιγομίλητος μου δώρισε ένα βιβλίο. Το αγόρασε από το βιβλιοπωλείο του Νικολάκη στην πλατεία Βικτωρίας. Σε αυτό το μικρό αλλά θαυματουργό υπόγειο, απέναντι από το κτήριο του ΟΤΕ, όπου έβρισκε κανείς εκατοντάδες τίτλους βιβλίων και που ο ιδιοκτήτης του, ήταν πάντα πρόθυμος να σε καθοδηγήσει και να σου προτείνει τίτλους βιβλίων δυσεύρετους-τότε-αν αναγνώριζε ότι είχες μέσα σου το «μικρόβιο» της ανάγνωσης. Ήταν μετά από μια πορεία υπέρ του Κυπριακού ζητήματος θυμάμαι, τέλη της δεκαετίας του 1970, λίγο πριν την περιβόητη  πολιτική Αλλαγή του Αντρέα. Από εκείνες τις μεγάλες πολυπληθείς πορείες, που οι τότε έλληνες, οι νέοι και οι νέες, κατέβαιναν στους δρόμους μαζικά και δυναμικά με σημαίες και λάβαρα, ενώ από τα μεγάφωνα τα μουσικά εμβατήρια του Μίκη Θεοδωράκη στη διαπασών, εμψύχωναν τους διαδηλωτές και τις διαδηλώτριες που κατέβαιναν μαζικά στους δρόμους, δημιουργώντας τους την συνείδηση της κοινωνικής συμμετοχικότητας. Μια λαϊκή μουσική, που καλλιεργούσε την πολιτική και την πολιτισμική μας επαναστατικότητα, αφού κατόρθωνε να συνενώσει αρμονικά τον έντεχνο λόγο τον μεγάλων μας ποιητών με μουσικές λαϊκές φόρμες σε μια κοινή διαδρομή. Με κεντρικά και πάγια συνθήματα-τότε-να φύγουν οι βάσεις του θανάτου, να αποχωρήσουμε από το στρατιωτικό σκέλος της ατλαντικής συμμαχίας, να παραμείνουν στην φυλακή οι πρωταίτιοι του στρατιωτικού πραξικοπήματος στην ελλάδα, να δικαστούν οι χουντικοί συνεργάτες τους βασανιστές, να ανοίξει ο φάκελος της Κυπριακής Τραγωδίας, να αποχωρήσουν τα τουρκικά στρατιωτικά στρατεύματα κατοχής από την Κύπρο, να γυρίσουν οι Κύπριοι πρόσφυγες στις εστίες των προγόνων τους, και φυσικά, όλοι μαζί φωνάζαμε, το επαναλαμβανόμενο  και πολυχρησιμοποιημένο σύνθημα έκτοτε, ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο. Σε μία από αυτές τις μεγαλειώδεις και παλλαϊκές πορείες που συμμετείχαμε,-έχω λησμονήσει τον αριθμό-όπως γίνεται συνήθως, τα όργανα της τάξης(οι ραβδούχοι της πολιτείας όπως θάλεγαν οι αρχαιολάτρες) μας κυνήγησαν, μας διέλυσαν, μας τις έβρεξαν με τα γκλόπς, μας έριξαν δακρυγόνα, και εμείς οι συμμετέχοντες, όπως οι πιστοί μετά την ανάσταση του μεγάλου σαββάτου εξαφανίζονται τρέχοντας για να πάνε στα σπίτια τους να φάνε την μαγειρίτσα και να τσουγκρίσουν τα κόκκινα αυγά, πως το λένε χαριτολογώντας, «αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήκανε οι πιστοί αυτού», έτσι και τα τότε παλικαράκια με την καμπάνα παντελόνι και το μακρύ μαλλί, και το βαπτιστικό σταυρουδάκι του ήλιου στο πλατύ στέρνο τους, οι κοπελιές με το κόκκινο ταγάρι στον ώμο και τον Ριζοσπάστη στο χέρι, όπου φύγει-φύγει, με τα μάτια να τσούζουν και την πλάτη μαβιά από το μπερντάκι των μπασκίνων, όπως αποκαλούσαν στα μετέπειτα χρόνια τους ενδεδυμένους αστυνομικούς με την στολή του Τσεκλένη, οι αριστεροί επαναστάτες κουλτουριάρηδες, με το μούσι το μπερέ και την κονκάρδα του Τσε στο στήθος, και στην τσέπη το βιβλίο του Μπακούνιν. Δεν θυμάμαι πως, τρέχοντας και ανεβαίνοντας την Πατησίων βρεθήκαμε στο ύψος της πλατείας Βικτωρίας και καταλήξαμε στο υπόγειο βιβλιοπωλείο. Εκεί, αφού αφηγηθήκαμε με επαναστατική έπαρση τα κλέη μας εναντίον του καπιταλιστικού και του ιμπεριαλιστικού συστήματος, και πως κάναμε «ντου» στους προστάτες της επαράτου δεξιάς και του χουντοκρατούμενου ακόμα κράτους, βρεθήκαμε να ξεφυλλίζουμε βιβλία, μαζί με άλλους νεολαίους σε ανέμελη πόζα αλλά Τζέημς Ντιν. Τότε ήταν που ο εφηβικός φίλος ποιητής Άγγελος Σ. Παρθένης μου χάρισε ένα βιβλίο. Ήταν το δοκίμιο του γεννημένου στον Πειραιά συγγραφέα Τίμου Μαλάνου, «Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ-ΙΙ ΚΡΙΤΙΚΑ ΔΟΚΙΜΙΑ»-ΑΠΑΝΤΑ τόμος 2ος Αλεξάνδρεια 1943, μια σοβαρή μελέτη για τον ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη. Οι ποιο υποψιασμένοι και διαβασμένοι της εποχής, εκτός από τα «Ποιήματα» του Αλεξανδρινού που είχε αναστυλώσει ο Γιώργος Π. Σαββίδης δες εκδόσεις Ίκαρος 1972 (συνεχείς επανεκδόσεις),τα «Πεζά» του, από τον Γιώργο Παπουτσάκη δες εκδόσεις Γεωργίου Φέξη 1963, αλλά και τα «Ανέκδοτα Πεζά Κείμενα» πάλι από τον ίδιο εκδοτικό οίκο την ίδια χρονιά, γνώριζαν τις αρνητικές απόψεις του νομπελίστα μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη που διατυπώνει στις Δοκιμές του, δες το δίτομο έργο του εκδόσεις Ίκαρος, τις αρνητικές απόψεις του Γιώργου Θεοτοκά όπως αυτές δημοσιεύονται στο μελέτημά του Ελεύθερο Πνεύμα δες εκδόσεις Ερμής, την βιογραφία του ποιητή «Ο αμαρτωλός» εκδόσεις Εστία 1970 από τον Μιχάλη Περάνθη, τα «Καβαφικά Αυτοσχέδια» του Γιώργου Λεχωνίτη Αθήνα 1977,  τα «Άρθρα για την Καβαφική ποίηση» της Ελένης Λαδιά εκδόσεις Φέξη 1975, τις απόψεις του έλληνα αιγυπτιώτη μυθιστοριογράφου Στρατή Τσίρκα και τα βιβλία του «Ο Πολιτικός Καβάφης» και «Ο Καβάφης και η Εποχή του» εκδόσεις Κέδρος 1971 και 1973 αντίστοιχα, και διάφορα άλλα δοκίμια και μελέτες, που αφορούσαν το έργο την σημασία και το ίδιο το πρόσωπο του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη. Και ήταν διαρκές ανοιχτό το ερώτημα μέσα στην σκέψη τους, για την αρνητική στάση του Κωστή Παλαμά απέναντι στο ποιητικό έργο του Αλεξανδρινού, και, από πότε και από ποιους αρχίζει η σύγχρονη ποίηση στην Ελλάδα, δηλαδή, αν αρχινά από τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη ο ελληνικός μοντερνισμός ή από έναν θρησκευτικής ατμόσφαιρας ποιητή τον Τάκη Παπατσώνη. Που το γλωσσικό του ιδίωμα και γλωσσικό ύφος, έχει ορισμένα κοινά σημεία με την μικτή και αρχαϊζουσα γλώσσα του Καβάφη,(πέρα από τις λεκτικές, γραμματικές και συντακτικές ιδιαίτερες ιδιαιτερότητες του Καβαφικού έργου) μια ποιητική γλώσσα που αρνείται τόσο τις στοχεύσεις της Ψυχαρικής Δημοτικής και την πολυπληθή ομάδα των Δημοτικιστών, όσο και τις δεσπόζουσες γλωσσικές επιταγές των Καθαρευουσιάνων παλαιότερων δημιουργών τόσο στον χώρο της ποίησης όσο και της πεζογραφίας. Και όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, στάθηκε μάλλον, ο ποιό χειραφετημένος ποιητής απέναντι στις πολλαπλές εκφάνσεις του ποιητικού λυρισμού του Κωστή Παλαμά, και τον μεγαλοϊδεατισμό και ορφικό μυστικισμό του Άγγελου Σικελιανού. Και αφήνει πίσω του, την πατριωτική γλώσσα και ατμόσφαιρα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, αλλά, και τον μισοτελειωμένο αναστάσιμο σχεδιασμό της ρομαντικής και δημώδους ποίησης του γενάρχη Διονύσιου Σολωμού. Ο ποιητικός Καβαφικός λόγος, ίσως έχει σημεία σύγκλισης με την σάτιρα και την ειρωνεία της γλώσσας και του ύφους του Κώστα Καρυωτάκη. Συγκλίσεις κοιταγμένες από εντελώς διαφορετικές αισθητικές πρωτίστως, κυρίαρχες εκφάνσεις της προσωπικής τους γραφής και θεματολογίας, και ιδεολογικές ή πολιτικές στοχεύσεις. Αυτές οι συνειδητές προθέσεις της μικτής Καβαφικής γλώσσας, είναι που άρεζαν και αρέζουν στους θιασώτες της ελληνικής ποίησης, προθέσεις, που έλυναν αρκετά προβλήματα σε σχέση με αυτά που διαιώνιζε η Πινδαρικής ατμόσφαιρας και πατριωτικής θεματολογίας δύστροπη Κάλβεια αρχαϊζουσα γλώσσα και εικονοποιία.        

     Ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου μας συμβούλεψε λέγοντάς μας: «ότι είναι «σπάνιο» και είναι από τα παλαιά μελετήματα που σε βοηθούν να ανακαλύψεις την ποίηση του Αλεξανδρινού, μια και είναι γραμμένο από ένα άτομο που γνώρισε από κοντά τον ποιητή». Φυσικά, η χαρά μου ήταν μεγάλη. Ξέχασα και την πολιτική επαναστατική των νεανικών μου χρόνων, λησμόνησα και την διαδήλωση, και με τα μάτια κόκκινα να τσούζουν από τα δακρυγόνα, παίρνοντας τον ηλεκτρικό κατέβηκα στον Πειραιά για το σπίτι. Τα βαγόνια ήταν γεμάτα από νέους και νέες με πανό και λάβαρα, και όλοι είχαν κάτι να πουν για την κοινή τους συμμετοχή στην πορεία. Η νεανική ορμητική και επαναστατική οχλαγωγία που επεκράτησε μέσα στους συρμούς, δεν μου επέτρεψε να ανοίξω το βιβλίο,-αν και φλεγόμουν μέσα μου από περιέργεια-εξ άλλου, είχα και εγώ κάτι να ψελλίσω με υπερηφάνεια για την συμμετοχή μου στην διαδήλωση, που έληξε πανηγυρικά με την έμπρακτη υποχώρησή μας ενάντια στην τότε κυρίαρχη κρατική καταστολή. Είχαμε τόσα πολλά να διηγηθούμε μέχρι να φτάσουμε ο καθένας στον προορισμό του, που ο «από ταξιδιωτική σπόντα μάλλον Πειραιώτης» Τίμος Μαλάνος μπορούσε να περιμένει μέσα στο άδειο πλέον σακίδιο, που πριν, ήταν γεμάτο επαναστατικά καλούδια της νεανικής μας τρέλας. Από το πρώτο μου αυτό δώρο-μελέτημα για τον ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, αρχίζει ξανά η γνωριμία μου,-όχι με την ποίησή του που την γνώριζα και την αγαπούσα-αλλά, με τα μελετήματα ελλήνων και ξένων ερευνητών και συγγραφέων που ασχολούνται κυρίως με τον ερωτικό Καβάφη και το ερωτικό στοιχείο μέσα στο έργο του. Ένα στοιχείο, που ταίριαζε και με την δική μου ερωτική ταυτότητα.  Έκτοτε, άρχισα να αγοράζω βιβλία, και να συγκεντρώνω-αποδελτιώνοντας άρθρα και μελετήματα, σχόλια και πληροφορίες σε περιοδικά και εφημερίδες- που αφορούσαν τον κοσμοπολίτη έλληνα ποιητή της περιφέρειας, τον πονηρό και σοφό Πλατωνιστή γέροντα της Αλεξάνδρειας. Και δεν χρησιμοποιώ τυχαία την λέξη Πλατωνιστή, αν αναλογιστούμε το ερωτικό του ποίημα, γραμμένο το 1917 «ΕΝ ΠΟΛΕΙ ΤΗΣ ΟΣΡΟΗΝΗΣ», όπου ο Καβάφης τελειώνει το ερωτικό του κοίταγμα στο ωραίο σώμα του Ρέμονα γράφοντας: «Τέτοιος κι ο Ρέμων είναι. Όμως χθές σαν φώτιζε το ερωτικό του πρόσωπο η σελήνη, ο νούς μου πήγε στον πλατωνικό Χαρμίδη». Έναν οικουμενικό έλληνα ποιητή της περιφέρειας, που ο προσανατολισμός του ποιητικού του βλέμματός ξεπερνά τα στενάχωρα βαλκάνια όρια της ελληνικής πνευματικής επικράτειας, της εποχής του, και απλώνεται πλέρια, διαδίδοντας τον ελληνικό λόγο στα πέρατα της οικουμένης, και συναντά τα σύγχρονα ευρωπαϊκά πνευματικά ρεύματα και καλλιτεχνικές αναζητήσεις.

      Η ποίηση του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη στον ευρύτερο σχεδιασμό της, από την μία μας οδηγεί στον κόσμο της πολυπολιτισμικής αρχαίας παράδοσης της ελληνιστικής περιόδου, της μετά του μεγάλου Αλεξάνδρου εποχή, της των Πτολεμαίων Ρωμαϊκής εποχής, μιας ιστορικής περιόδου μεταίχμιο για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη και κατοπινή διαδρομή του μετά την αρχαιότητα ελληνισμού, που κυριαρχεί το νεοπλατωνικό πνεύμα, και από την άλλη, στρέφει τη σκέψη μας και οδηγεί την προσοχή μας προς το μέλλον της σύγχρονης τέχνης της ποίησης και όχι μόνο. Ζητώντας μας, με τον προσανατολισμένο σε ιστορικά συμβάντα και πρόσωπα ποιητικό του λόγο, να γνωρίσουμε το πνευματικό βάθος της αυτοσυνειδησίας του σύγχρονου ελληνισμού, να ανακαλύψουμε το εύρος και το πλάτος της ελληνικής μας ιδιοπροσωπείας, να εξερευνήσουμε τα κομβικά στοιχεία της ελληνικής μας ταυτότητας και αισθητικής που προερχόμενα από την κλασική αρχαιότητα, εδραιώθηκαν την περίοδο της χιλιετούς βυζαντινής αυτοκρατορίας, και που μας οδηγούν κατευθείαν και επάξια στα μεγάλα επαναστατικά ριζοσπαστικά ρεύματα του ευρωπαϊκού κόσμου και του ουμανισμού που ανήκει και η χώρα μας. Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, κουβαλά μέσα στο έργο του δημιουργικά σπέρματα του αρχαίου κόσμου, του βυζαντινού, του διαφωτισμού και των σύγχρονων ρευμάτων της εποχής του. Με την στωική του ματιά, το ειρωνικό του ύφος, την σαρκαστική προσέγγιση των ιστορικών συμβάντων που περιγράφει της ελληνικής ιστορίας, την κατασταλαγμένη του σοφία, τον φιλοσοφικό του στοχασμό, τα ηθικά διλήμματα που θέτει καθώς ερμηνεύει στιγμές και πρόσωπα του ιστορικού παρελθόντος, αλλά και τις ερωτικές του περιγραφές, φέρνοντάς τα στην σύγχρονή του ιστορική και πολιτική επιφάνεια και ποιητική σκηνική, την πλούσια ερωτική ευφορία του ποιητικού του λόγου την απαλλαγμένη από την επικολυρική ατμόσφαιρα και θεματολογία της ποίησης της εποχής του,-δεν τον ενδιαφέρει καθόλου το θέμα, τα γεγονότα, τα πρόσωπα και οι ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης, όπως  συμβαίνει με το έργο του Διονυσίου Σολωμού, του Ανδρέα Κάλβου, του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του Κωστή Παλαμά και άλλων.-την βαθιά του καλλιέργεια σε θέματα ιστορικών προβληματισμών, το ποια πρόσωπα ή γεγονότα επιλέγει από την Ιστορία να εξετάσει, την καθαρή του ιστορική περιγραφή και ερμηνευτική αίσθηση με την οποία κοιτάζει το ιστορικό περιβάλλον, καθώς κατορθώνει με δεξιοτεχνία και ευστοχία μέσα στο έργο του να μετουσιώσει την Ιστορία σε καθαρή Ποιητική πράξη. Να επαναφέρει στο προσκήνιο της εποχής μας δραματικές στιγμές ελληνικού ιστορικού μεγαλείου και πρόσωπα και προσωπεία μέσω ενός καλοσχεδιασμένου θεατρικού ποιητικού σκηνικού. Το μεγαλειώδες στην Καβαφική ποίηση και ερμηνευτικό ύφος της, είναι, ότι το ειρωνικό της κοίταγμα γίνεται πέρα και μακριά από τον της εποχής του μεγαλοϊδεατισμό των ελλήνων δημιουργών. Όπως ο ποιητής αντιμετωπίζει την σωματική ομορφιά των λαϊκών νεαρών(είκοσι με εικοσιπέντε χρόνων) εραστών του, και τα διασώζει μέσα στον Υψηλό της Ποιήσεως Κόσμο της, με το ίδιο εστιασμένο βλέμμα αφηγείται και τα ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα. Γράφει στο ποίημά του «Πέρασμα» το 1917 καθώς μας μιλά για τις δειλές μαθητικές του ερωτικές φαντασίες. «Κι ως είναι (για την τέχνη μας) σωστό, το αίμα του, καινούργιο και ζεστό, η ηδονή το χαίρεται. Το σώμα του νικά έκνομη ερωτική μέθη και τα νεανικά μέλη ενδίδουνε σ’ αυτήν. Κι έτσι ένα παιδί απλό γίνεται άξιο να το δούμε, κι από τον Υψηλό της Ποιήσεως Κόσμο μια στιγμή περνά κι αυτό-το αισθητικό παιδί με το αίμα του καινούργιο και ζεστό». Η ίδια ερωτική αίσθηση και προτρεπτική ματιά της ηδονής με την οποία περιγράφει τις νεανικές του περιπέτειες, διατηρείται και όταν γέρων πιά και σοφός από τα ερωτικά του ταξίδια, θυμάται τις νεανικές του ηδονές, αλλά και με τον ίδιο φακό αίσθησης ερμηνεύει τα γεγονότα και τα πρόσωπα της ιστορίας, που η μνήμη φέρνει στην επιφάνεια και τα συσχετίζει με τα ιστορικά πρόσωπα και προσωπεία. Εδώ εστιάζεται το μεγαλείο της Καβαφικής ποιήσεως, στο ότι παρέκαμψε συνειδητά και από πολιτική στάση ή ιδεολογικές της εποχής του αξιώσεις, το δεσπόζον μεγαλοιδεατικό ποιητικό βλέμμα των επτανησίων και αθηναίων μεγάλων ποιητών της εποχής του. Ο Καβάφης κοιτά την ελληνική ιστορική πραγματικότητα μάλλον χωρίς να τον αγγίζει, μια και κατοικεί σαν έλληνας της διασποράς στην Αίγυπτο. Θεωρεί χαμένη υπόθεση τον επαναστατικό ρομαντισμό των ελλήνων, την τάση τους να αναστηλώσουν την μεγάλη ιδέα, που οδήγησε στην πολιτική περιπέτεια του Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Ο Καβάφης είναι οικουμενικός όχι ως Έλλην του ελληνικού κρατιδίου, που προήλθε από τα ένδοξα απελευθερωτικά γεγονότα της πρόσφατης ελληνικής επανάστασης, αλλά ως ποιητής Έλληνας της περιφέρειας, «Εν μέρει εθνικός, κ’ εν μέρει χριστιανίζων», όπως γράφει για τον Σύρο σπουδαστή Μυρτία, στο ποίημά του «ΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ». Θα συμπληρώναμε εν μέρει λάγνος και εν μέρει ασκητικός. Κάτι, που δεν μπορούσαν να κατανοήσουν οι δημιουργοί του ποιητικού αθηναϊκού άστεως, που βίωναν όμως διαφορετικές ιστορικές και πολιτικές συνθήκες.

     Πολλές ποιητικές του ερωτικές αφηγήσεις,(περίπου ογδόντα επί του μικρού συνόλου των ποιητικών του καταθέσεων,154) ακόμα και οι αυστηρά προσωπικές αφηγήσεις της βιωμένης σωματικής εμπειρίας της μνήμης του που έχουν να κάνουν με την ομοφυλόφιλη αίσθηση, την ομοφυλόφιλη επιθυμία και την ομοφυλόφιλη διάθεση του ίδιου του ποιητικού υποκειμένου, σε όλη την διάρκεια του βίου του-στην ποίησή του απουσιάζει παντελώς το γυναικείο σώμα-είναι εμφανώς θεατρικά σχεδιασμένες. Αποτελούν οι ποιητικές αυτές αφηγήσεις, ονειρικές ή παιχνιδιών της φαντασίας, αληθινές ή έντεχνα σχεδιασμένες, μια προσωπική εξομολόγηση μέσα σ’ ένα θεατρικό σκηνικό. Ο ποιητικός λόγος γίνεται μια διαδοχική σειρά θεατρικών εικόνων με κεντρικό πυρήνα το αντρικό Σώμα που θυμάται τις παλαιές του ερωτικές στιγμές. Γίνεται οι εκπληρωμένες της ζωής του ερωτικές σωματικές περιπέτειες που χαλκεύουν το προσωπείο της κατοπινής του μνήμης. Η πραγματική ρεαλιστική ομορφιά του αντρικού Σώματος ή η ιδανική του μορφή που φαντάζεται, είναι η κεντρική ταυτότητα της ποίησής του. Η λέξη Ομορφιά επανέρχεται συχνά μέσα στο έργο του, ενώ απουσιάζει παντελώς η λέξη ασκήμια. Εμπλουτισμένος με δεκάδες πραγματοποιήσιμες ή όχι ερωτικές εμπειρίες ζωής, αντλεί μυθολογικά και ιστορικά προσωπεία από τον χώρο της ελληνιστικής κυρίως παράδοσης, σαν αρχαίος επιγραμματοποιός, σαν τον αρχαίο ποιητή Καλλίμαχο, για να εκφράσει τις θέσεις του για σύγχρονά του γεγονότα,-ακόμα και για την Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά με έμμεσο και υποφωτισμένο ποιητικά τρόπο-και προβλήματα της αισθητικής της ποιήσεως αφήγησης που τον απασχολούν. Ο κεντρικός φωτισμός του βλέμματός του προς αυτό καθεαυτό το φαινόμενο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, του δίνει την δυνατότητα να μας αποκαλύψει την ομορφιά, την τραγικότητα αλλά και μεγαλοσύνη της σωματικής ερωτικής επιθυμίας μέσω της μνήμης. Μιας παρελθούσας ερωτικής έμπρακτης σωματικής εμπειρικής πιστοποίησης, που επαναβιώνεται ενεργητικά από την μνημονική επιθυμία των στιγμών του ποιητή, η οποία ακροβατεί ανάμεσα στην προϊούσα σωματική παρακμή που επιφέρει η φθορά του χρόνου και την θαυμαστή δοξαστική περιγραφή της μνημονικής αναπόλησης καθώς υπαρκτικά υποστατικά επανασχεδιάζεται. Μια ενεργή και διαρκή θερμή ατμόσφαιρα μνήμης, όχι ανεξέλεγκτης ούτε παθητικής, και που με την δική της ετερότητα, κρατά την ερωτική «ορμή της αυτοσυντήρησης» όπως θα έλεγε ο Σίγκμουντ Φρόϋντ, ζωντανή στον χρόνο την ερωτική του σώματος επιθυμία. Διατηρεί ζωντανό και εν θερμώ, τα Σωματικά ερωτικά ερεθίσματα και όχι τυχαία πάντα αγγίγματα της φουρτουνιασμένης του λάγνας ερωτικής ομοφυλόφιλης νεανικής και κατοπινής κατάστασεις. Η μνήμη νοηματοδοτεί την ποιητική στόχευση, ενώ η αφηγηματική γλώσσα πιστοποιεί με μελαγχολία και σαρκασμό τα μετά συμβεβηκότα των ερωτικών συμβάντων. Η σκέψη του ζυγιασμένη και σοβαρή, καθώς έχει αυτεπίγνωση ο ίδιος ο ποιητής σε προσωπικό επίπεδο, ποια είναι η ερωτική του κλίση, προς τα πού στρέφει την πυξίδα των σωματικών του και αισθητικών του αναγκών. Ο λόγος του μετρημένος και περιεκτικός, όχι τσιγκούνικος όσον αφορά τις ερωτικές του περιπέτειες, με ευφράδεια ποιητική αισθηματοποιεί την ερωτική ομοφυλόφιλη αίσθηση που ο ίδιος βίωσε σε παλαιότερα χρόνια και εξακολουθεί να βιώνει μέσω της κυριαρχίας της διαρκούς παρούσας ανάμνησης. Μέσα στο αισθητικό σύμπαν της Καβαφικής ποίησης κυριαρχεί ισότιμα το πλέγμα της σχέσης της σωματικής εμπειρίας με την ερωτική μνήμη. Κάθε της νιότης του ερωτικό ενέργημα οδηγεί στο αντρικό σώμα και την μυστική ομορφιά του.Τα ερωτικά σώματα στην ποίηση του Καβάφη, σχετίζονται δυναμικά έστω και αν η ένωσή τους είναι στιγμιαία μέσα στον χρόνο της ζωής τους. Ο Καβάφης περιέργως, αν και αισθησιακός δεν γίνεται σεξουαλικός μέσα στο έργο του όπως βλέπουμε να γίνεται μέσα στην ποίησή του ο Θεσσαλονικιός ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος, όπου ο ποιητής δεν αναπολεί, δεν θυμάται περασμένα ερωτικά μεγαλεία, αλλά τα βιώνει στα μικρής φόρμας ποιήματά του, με έναν κυνικό ρεαλισμό, με μια ελευθερία έκφρασης της ερωτικής του κατάθεσης, ακόμα και όταν συναντούμε ποιητικές εικόνες που υποτάσσεται πολλές φορές το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο σ’ έναν ερωτικό φετιχισμό της στρατιωτικής στολής, της στρατιωτικής μπότας. Κάτι που αναγνωρίζουμε και στα έργα του πειραιώτη εικαστικού Γιάννη Τσαρούχη. Όπου το εικαστικό του βλέμμα εστιάζεται στην ρωμαλεότητα της αντρικής στρατιωτικής παρουσίας-κυρίως Εσατζήδες-που ο Τσαρούχης αναδεικνύει με μεγάλη άνεση τονίζοντας τα επίμαχα αντρικά σκέλη και μπράτσα, τα απόκρυφα σημεία της αντρικής αναπαραγωγής και σεξουαλικού πόθου, που τονίζουν το ποθούμενο. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ένας γνήσιος Καβαφικός δημιουργός, κάτω από άλλες ποιητικές συνθήκες και σωματικές αντρικές περιγραφές, με όμορα ερωτικά συμφραζόμενα, αρνείται να υποταχθεί στην κυριαρχία της μνήμης, προτιμά την εξομολογητική υποταγή στο αντρικό σωματικό ποθούμενο, έστω και αν διαλύεται η δική του προσωπική ταυτότητα. Στον Χριστιανόπουλο, η ερωτική απεικόνιση είναι εκ θελήματος σώματος ανδρός, ενώ στον Καβάφη, είναι εκ θελήματος ομορφιάς σώματος και μέλη ανδρός. Ένας άλλος Καβαφικός δημιουργός, ο πειραιώτης ποιητής Ανδρέας Αγγελάκης, είναι ακόμα πιο σκληρός στην περιγραφή των ερωτικών του ομοφυλόφιλων εικόνων, είναι πιο κυνικός ακόμα και όταν η μνήμη τον βοηθά να αντέξει τα ερωτικά του αδιέξοδα. Στον Αγγελάκη, το αντρικό Σώμα τις περισσότερες φορές προϋποθέτει τον κίνδυνο, την ερωτική διάψευση και την ακύρωση της όποιας σχέσης, αντίθετα στον Καβάφη, η ίδια η μαρτυρία του σώματος ενεργοποιεί την μνήμη και εκείνη με την σειρά της την ποιητική κατάθεση. Υπάρχει και η περίπτωση της ερωτικής ποίησης του Γιάννη Ρίτσου, μόνο που στον Ρίτσο, ο αντρικός ερωτισμός είναι τόσο στενά δεμένος με την πολιτική του ιδεολογία, και οι σωματικές του αντρικές ψηλαφήσεις, μαρτυρούν τις ιδεολογικές του στοχεύσεις που διυλίζονται μέσα στην ερωτική προσέγγιση του αντρικού σώματος και δυνατών μελών του, παρά αφήνεται στην ηδυπάθεια της ηδονικής ανάμνησης. Στον Γιάννη Ρίτσο, υπάρχει μια πολιτική πιστοποίηση της ερωτικής αντρικής επιθυμίας όταν στρέφεται προς το άλλο αντρικό σώμα, κάτι που δεν υπάρχει στον Καβάφη. Στον Καβάφη η Αισθητική επιβεβαιώνει την Πολιτική και όχι το αντίθετο. Είναι αυτό το υψηλό είδος της μορφής που προέρχεται από τον Πλατωνικό Κόσμο και διαπερνά σχεδόν όλο το πολιτιστικό σώμα της ελληνικής παράδοσης. Αυτό το κατ’ εικόνα της ιδανικής ομορφιάς του Προσώπου. Είναι αυτή η μυστική αίσθηση της σωματικής ομορφιάς δια της οποίας «της εξ ού γίνεται τι». Ο Καβάφης, είναι σωματικός όπως ο ποιητής του μεσοπολέμου Ναπολέων Λαπαθιώτης,-χωρίς να φτάνει το δικό του ποιητικό ύψος φυσικά ο Λαπαθιώτης- αλλά κατά την δική μου θεώρηση, δεν γίνεται σαρκικός, με την έννοια που θα αποκαλούσαμε σαρκικό τον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο στο έργο του «Ο Μεγάλος Ανατολικός», και φυσικά σημειώνοντας, με στραμμένο το ερωτικό βλέμμα του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου στο γυναικείο αποκλειστικά σώμα. Ο Αλεξανδρινός επιστρατεύει την ανεξάντλητη και γονιμοποιό μνήμη του για να μας φανερώσει αποκαλυπτικά και με ειλικρίνεια τις παλαιές σωματικές του ερωτικές στιγμές με τους νεαρούς του συντρόφους, ηλικίας-περίπου είκοσι με είκοσι πέντε χρόνων-που το αντρικό σώμα έχει ολοκληρώσει κατά κάποιον τρόπο τις σωματικές γραμμές της ανάπτυξής του, και η ομορφιά του είναι παραπάνω από εμφανής, είναι δραματικά ελκυστική. Μιας ελκυστικής ηδονής, που δεν ακυρώνει της ποιητικής τέχνης την απολογία, ούτε αμαυρώνει τον ζωτικό χώρο της αλήθειας της καταθέσεώς της. Του Κωνσταντίνου Καβάφη, δεν του αρέσουν αυτά τα ιδανικά αμφίφυλα αγόρια, τα αγγελόμορφα του στιλ Τάτζιο του γερμανού συγγραφέα Τόμας Μαν, που μας τα αποκάλυψε με μαγευτικό τρόπο ο ιταλός σκηνοθέτης Λουκίνο Βισκόντι στην ταινία του «Ο Θάνατος στην Βενετία». Περισσότερο κλείνει προς τα λαϊκά αγόρια των πτωχών συνοικιών και της αναξιοποίητης σωματικής ανεπίγνωστης ομορφιάς τους, που άρεζαν στον ιταλό ποιητή και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Όπου η δυναμική του προσωπικού του ερωτικού αθλήματος οδηγεί σε θανάτου μονοπάτια.  Επίσης, ο Αλεξανδρινός, αξιοποιεί στο έπακρο τους σκοτεινούς φωτισμούς της εναργής μνήμης του, για να μας δώσει ερωτικά στιγμιότυπα και σωματικές ερωτικές επαφές, εικόνες από διάφορα ημισκότεινα καφενεία, εμπορικά μαγαζιά, οίκους ανοχής και χαμαιτυπεία της σοφής Αλεξάνδρειας. «Η πόλις η διδάσκαλος, η πανελλήνια κορυφή, εις κάθε λόγο, εις κάθε τέχνη η πιο σοφή», όπως ο ίδιος σημειώνει. Αυτής της φημισμένης πόλης των κάθε μορφής και ποικιλίας ηδονών και θρησκευτικών πολυπολιτισμικών δοξασιών, που δεν μπορείς να ερμηνεύσεις με σαφήνεια που τελειώνει ο παγανιστικός κόσμος των εθνικών και που αρχινά ο νέος χρόνος των χριστιανών. Το σώμα και ο χρόνος αυτής της πόλης ακολουθεί τον ποιητή και του προσφέρει τον σκηνικό του χώρο απλόχερα, μέσα στον οποίο περιγράφονται τα αντρικά Σαπφείρινα μάτια, «Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί/ Εκείνη του Αυγούστου-Αύγουστος ήταν;-η βραδυά…/Μόλις θυμούμαι πιά τα μάτια ήσαν θαρώ, μαβιά…/Ά ναι, μαβιά ένα σαπφείρινο μαβί.»,   γράφει στο ποίημα «ΜΑΚΡΥΑ», τα σαρκώδη ηδονικά χείλη, τα λάγνα μέλη,-«τ’ αποκτηθέντα κατά τύχην όλως…»- τα ωραία χλωμά πρόσωπα, τα λαϊκά πρόσωπα φαγιούμ της Ανατολής των νεαρών εραστών του, χωρίς αιδώ, χωρίς ντροπή, μόνος σαν παράκλητος του Έρωτα. Για να μας κοινοποιήσει και μας προετοιμάσει για τα υψηλά ιδανικά του κατοπινού του ποιητικού λόγου.  Όταν το Σώμα δεν θυμόταν, αλλά ενέδιδε με υπερηφάνεια και τόλμη στην παράνομη ηδονή. Γράφει στο «ΙΑΣΗ ΤΑΦΟΣ», «Διαβάτη αν είσαι Αλεξανδρεύς, δεν θα επικρίνεις. Ξέρεις την ορμή του βίου μας, τι θέρμην έχει, τι ηδονή υπερτάτη». Μια ερωτική τόλμη και ένα αψεγάδιαστο θάρρος που ο κατοπινός χρόνος δεν κατόρθωσε να σβήσει, αλλά κράτησε ζωντανή και τροφοδότησε την τρυφερή αλλά τόσο απαισιόδοξη Καβαφική ερωτική ματιά της κατοπινής  του ανάμνησης. Ένας έρωτας που καθώς γερνά και σβήνει μέσα στις σκοτεινές στοές του χρόνου, αφήνει πίσω του φωτεινά σημάδια αλησμόνητων επιθυμιών, πλησιάσματα σωμάτων, αγγίγματα χεριών, βλέμματα προθέσεων, χείλη που ενώνονται λάγνα και ψέλνουν τα ερωτικά πάθη των σωμάτων καθώς ενώνονται με άλλα άλικα χείλη. Ο Καβάφης υπερασπίζεται το Σώμα μέσα στην φθορά του, από τα αδιέξοδά του, μέσα από τις λάγνες παρεκτροπές του. Το κάθε σώμα, είναι τα όρια του ανθρώπινου επιστητού. Είναι η γέφυρα που μεταφέρει την διακριτή του καθενός μας ατομικότητα. Το σώμα, παραπέμπει στις οντολογικές προσλαμβάνουσες του Φυσικού χώρου, παρά σε ηθικές των πράξεών μας αποτιμήσεις. Το σώμα, δεν είναι η ενόραση της άκτιστης προσδοκώμενης αγάπης από τον άλλον, αλλά η υπαρκτική φανέρωση των αδήλωτων επιθυμιών μας. Είναι ο μεταφραστικός φορέας των πολλαπλών γνώσεων και εμπειριών μας της επαφής μας με το φυσικό περιβάλλον. Το σώμα θυμάται, η μνήμη επαναφέρει, η γλώσσα αποτυπώνει. Το σώμα δεν εκπορνεύει αλλά εκπορεύει τα δεκάδες ερωτικά μυστικά της Φύσης. Αυτό, «δι΄ου τά πάντα».

      Ο Καβαφικός εξομολογητικός  ερωτικός λόγος, δεν διακρίνεται για την αστική του σεμνοτυφία, δεν ξεχωρίζει για την ηθική του μεταμέλεια, δεν διατυπώνει ενοχικές ευαισθησίες για σωματικά αγγίγματα, αντίθετα, διακρίνεται για την σαφήνεια της κατασταλαγμένης του κατάθεσης, για τον πλούτο της ομορφιάς των εικόνων του, για την κατ’ ουσίαν ταυτότητα της ερωτικής του εικονογραφίας, μιας ερωτικής κατάθεσης που γίνεται αποδεκτή και ανεκτή από τους αναγνώστες της εξομολογητικής αυτής ποίησης, εξαιτίας της υποδειγματικής του ειλικρίνειας, της αυθεντικής αποδεικτικής πιστότητας του βιωμένου γεγονότος, έστω και αν μας ξενίζει το φύλο της επιλογής, έστω και αν έχουμε διαφορετικό σεξουαλικό πρόσημο. Η Καβαφική ποίηση δεν μας αφήνει περιθώρια ψευτίσματος του ερωτικού αισθήματος που εικονογραφεί, δεν αποπροσανατολίζει την σκέψη μας υιοθετώντας τις αλλαγές των φύλων όπως έκανε στο μυθιστόρημά του ποταμός «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» ο γάλλος μυθιστοριογράφος Μαρσέλ Προύστ. Η μνημονική του ματιά παρότι μας χαρτογραφεί πολύ προσωπικές του και ιδιαίτερες ερωτικές στιγμές, δεν μας σπρώχνει σε μονοπάτια σκανδαλοθηρίας, σε περιγραφές εικόνων αμορφίας, σε αλληλοαναιρούμενες κοινωνικές ηθικές επιταγές, δεν φορά φαιά ενδυμασία, ο λόγος των ερωτικών του καταστάσεων και περιγραφών, έχει αυτό το ερωτικό ψυχοζύγιασμα που έχουν τα μυθιστορήματα του άγγλου μυθιστοριογράφου Τ. Η. Λώρενς, όπου ο σωματικός ερωτισμός συμβαδίζει με την πνευματικότητα και μαζί ανιχνεύουν κοινούς δρόμους αναζήτησης πόθων. Καθώς εικονογραφεί τις ιδιαίτερες παλαιότερες ερωτικές του στιγμές ο Αλεξανδρινός, αισθανόμαστε το ίδιο το Σώμα μας να εξομολογείται τις στιγμές χαράς και ευδαιμονίας του, απόλαυσης και λαγνείας του, ένα Σώμα χάρισμα της ζωής της ίδιας, όταν είναι ακόμα σφριγηλό και ακμαίο, ρωμαλέο και ερωτικά ποθητό, που ο χρόνος δεν το έχει εκφυλίσει. Ο χρονικός εκφυλισμός του εμφωλεύει ύπουλα μέσα στην μνήμη του δημιουργού, και ίσως να μην προλάβει να εκφυλιστεί, μια και ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης μέσω μιας ήρεμης και ισορροπημένης της μνήμης αίσθησης το εξαγνίζει, δεν το εξιδανικεύει, αλλά το μετατρέπει σε ποιητικό σύμβολο. Το καθιστά δηλαδή, αιώνιο και άφθαρτο μέσα στον κόσμο της τέχνης όπου αποκαθαίρεται από τα όποια άτυχα αγγίγματά του. «Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,/αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με-/όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,/ κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα/ όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,/ κ’ αισθάνονται τα χέρια σαν ν’ αγγίζουν πάλι./ Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,/όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται…» γραμμένο το 1912.  Όπως οι αρχαίοι αγαλματοποιοί μας άφησαν στο χρόνο ανέγγιχτα τα ερωτικά σώματα ανδρών και γυναικών, που δόθηκαν στον έρωτα με θεϊκή ηδονή. Επιγραμματικά σπαράγματα σωματικών ερωτικών επιθυμιών που θα θέλαμε να ζήσουμε με ατομική της ηθική αυταπάρνηση. Μέσα στο ποιητικό σύμπαν του σώματος που θυμάται και της μνήμης του ποιητή, μέσα στους πεζόμορφους στίχους της ποίησής του, μέσα στην ιδιαίτερη σαρκική ατομικότητα, αθανατίζεται η Σωματικότητα και η ατομική ετερότητα της ερωτικής επιθυμίας, και ιδιαίτερα της ομοφυλόφιλης. Η Καβαφική μνήμη, ποτέ δεν μετανιώνει γι’ αυτό που εξακολουθεί να θυμάται και να περιγράφει, ο ποιητής φαίνεται κατά κάποιον τρόπο ιεροκρυφίως να αναζητά πάλι και πάλι, μέσω της ενθύμησης, να μετέχει ξανά και ξανά στις περιπέτειες του Κορμιού καθώς μας περιγράφει ερωτικές στιγμές που απόλαυσε. Το Κορμί δεν αποκαθηλώνεται από τον σταυρό της ζωής αλλά καθαίρεται μέσα στην Ποιητική Τέχνη, στους στίχους του Καβάφη. Δεν γίνεται σαράκι όπως στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, δεν μετατρέπεται σε κυνική μελαγχολία όπως στον Ανδρέα Αγγελάκη, σε δολοφονική πρόθεση του άλλου σώματος, αλλά, αφθαρτοποιείται μέσω της ποιητικής τέχνης, γίνεται ερωτικό αρχέτυπο, διασώζεται αλώβητο μέσα στην μνήμη. Ο Καβάφης, χρησιμοποιώντας κυρίως λέξεις στεγνές και πεζές, άνυδρες και ξεχέρσωτες από τους λειμώνες του παραδοσιακού της εποχής του λυρισμού, καθαρευουσιάνικες και αρχαϊζουσες, καθημερινές και ιδιωματικές, λέξεις με έναν ιδιαίτερο «κουδουνιστό» ήχο, ίσως και μη ποιητικά προσβάσιμες στην καθιερωμένης αντίληψής μας, αλλά με συνειδητό από τον δημιουργό επιλεγμένο φιλοσοφικό και αισθητικό φορτίο, πολλές φορές αντιποιητικές επιφανειακά, οικοδομούν παρά την επιφανειακή τους όψη, έναν κόσμο πλημυρισμένο από διδαχές ποίησης και ευαισθησίας, έναν κόσμο μουσικής αρτιότητας και ηχητικής ευκαμψίας λέξεις, καθώς δυναμικά εγκεντρίζονται μέσα στο αιτιατό σημείο αναφοράς των. Το ιδιαίτερο προσωπικό του ύφος, αυτό το Καβαφικό άμεσο και αναγνωρίσιμο ύφος του παραπέμπει περισσότερο σε πρόζα παρά σε έναν ποιητικό λυρισμό. Οι ποιητικοί του συνειρμοί, και τα αισθητικά του συμφραζόμενα αρχιτεκτονούν αβίαστα το Καβαφικό Σύμπαν, όπου η Ιστορία συνοδοιπορεί με την Ποίηση και η ερωτική αίσθηση με την προσωπική ανάμνηση. Ο Καβάφης μας αφηγείται ερωτικές στιγμές του βίου του και ταυτόχρονα μας τις σχολιάζει, μας τις υπομνηματίζει είτε με μελαγχολία είτε με ειρωνεία. Πότε γίνεται αρχαίος ποιητής Καλλίμαχος πότε βυζαντινός χρονογράφος. Πότε σκηνοθέτης της δημιουργίας του, πότε ηθοποιός που υποδύεται τους ποιητικούς του ρόλους. Ο διεισδυτικός του σχολιασμός και η ειρωνική του ματιά φωτίζουν ακόμα πιο καθαρά τις εικόνες του ημίφως που ζωγραφίζει. Ο Αλεξανδρινός, πέτυχε να μας προσδιορίσει ή να μας κάνει οικείο θα γράφαμε σωστότερα, τις ακρώρειες της επικράτειας του ατομικού μας σωματικού ερωτισμού. Αποφεύγοντας μια ρητορική περιγραφή, εικαστικοποιεί το αντρικό σώμα και τις επιθυμίες του με έναν μοναδικό τρόπο που γίνεται αποδεκτός από όλους μας διαχρονικά. Το μνημονικό Σώμα και οι περιπέτειές του , μετατρέπεται μέσω της ποιητικής τέχνης του Καβάφη, σε συλλογικό Σώμα της κοινής μας μοίρας των παθών του έρωτα. Η ποίησή του ενσωματώνει τον δικό μας προσωπικό ερωτισμό, πέρα από τις ιδιαίτερες του καθενός μας ερωτικές επιλογές. Είναι μια διαρκής σωματική συνδιαλλαγή και συνομιλία μεταξύ του ποιητή και του αναγνώστη. Μια συνομιλία Σωμάτων που διεξάγεται μέσα στον ελεύθερο χώρο της ποίησης.

     Η παράθεση αυτή των ξένων μελετών και μυθιστορημάτων που αναφέρονται στον Αλεξανδρινό ποιητή, δεν έρχεται ούτε να καλύψει ούτε έχει πρόθεση να συμπληρώσει τον τεράστιο και ιλιγγιώδη μόχθο που πραγματοποίησε ο συγγραφέας, κριτικός, δοκιμιογράφος και βιβλιογράφος κύριος Δημήτρης Δασκαλόπουλος, με το έργο του «ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ»(1886-2000), έκδοση του ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ , Θεσσαλονίκη 2003, μνήμη Γ. Π. Σαββίδη, σελίδες 1270, τιμή 60 ευρώ, με πάνω από 4181 λήμματα για τον ποιητή και το έργο του. Ένας τεράστιος μόχθος, με αναλυτικούς πίνακες και περιεχόμενα, ευρετήρια και αποδελτιώσεις που καθιστούν την ογκώδη αυτή εργασία πολύτιμο και χρηστικό εργαλείο, οδοδείχτη όχι μόνο για την Καβαφική ποίηση στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Με μια επιστημονική μεθοδολογία και συστηματική καταγραφή στοιχείων και πληροφοριών, που μας παραθέτει με επιμέλεια, ευσυνειδησία και μεράκι ο καταξιωμένος βιβλιογράφος. Με το βιβλίο αυτό ο κύριος Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ποιητής και ο ίδιος, έστησε την δική του γέφυρα για την συγγραφική και πνευματική του αθανασία, πέρα από τις άλλες του εργασίες, στο διαχρονικό σκηνικό των ελληνικών γραμμάτων. Δεν θέλησα ούτε καν να σκεφτώ να αντιγράψω τα στοιχεία που μας παραθέτει ο βιβλιογράφος, απλά σκέφτηκα να διαμερισματοποιήσω τα βιβλία που γνωρίζω για τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, καθώς ξαναδιαβάζω το μικρό μελέτημα του άγγλου Ε. Μ. Φόρστερ, «Καβάφης», εκδόσεις πανδώρα 1971, τώρα που πλησιάζει η 29 Απριλίου. Ένα μικρό κομψό βιβλιαράκι που άνοιξε τον δρόμο για την αναγνώριση του αλεξανδρινού ποιητή στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στο αγγλόφωνο αναγνωστικό κοινό του δυτικού κόσμου. Με την ανάγνωση του μελετήματος του Φόρστερ, ξύπνησαν μνήμες της προσωπικής μου σωματικής ζωής και ερωτικών ερεθισμάτων. Διαβασμάτων, μελετών, ενασχολήσεων, που κέντρισαν το ενδιαφέρον των νεολαίων της γενιάς μου, και ίσως καθόρισαν την αγάπη μας, όχι μόνο για την Καβαφική ποίηση, αυτή, ούτως ή άλλως είναι δεδομένη και διαχρονική, όσο την μελέτη του δοκιμιακού λόγου, και στον τρόπο και την «νοοτροπία» με την οποία βλέπουν οι ξένοι την ελληνική ποίηση-στην προκειμένη περίπτωση την ποίηση του Καβάφη-στο που εστιάζουν το ενδιαφέρον τους, ποιους έλληνες ποιητές προτιμούν, ποιά έργα τους χρησιμοποιούν, ποιους επιλέγουν, τι διαβάζουν, τι διδάσκουν στους άλλους στις σχολές τους, που τους είναι χρήσιμος ο ελληνικός ποιητικός λόγος στις δικές τους ποιητικές και άλλες καλλιτεχνικές εργασίες. Ποιες είναι με δυό λόγια, οι εκλεκτικές συγγένειες μέσα στο ίδιο το πεδίο της Τέχνης σε λαούς με κοινές πολιτιστικές αναφορές. Αυτές οι χρήσιμες ενδοκειμενικές συνομιλίες των ανθρώπων που γράφουν και διαβάζουν.

       Στην κατάθεση αυτή, μεταφέρω ελάχιστα αποσπάσματα από τα κείμενα, που ίσως, διευκρινίζουν την εικόνα των εργασιών των ξένων συγγραφέων. Σίγουρα, ο κατάλογος είναι μεγάλος και πλούσιος, όσον αφορά τις μελέτες πάνω στην Καβαφική ποίηση. Εδώ μεταφέρω όσα η σωματική μνήμη των νεανικών μου χρόνων θυμάται, και αυτά που η σταθερή μου ενασχόληση με το θέμα, απασχόλησαν και εμένα στην διάρκεια των προσωπικών μου αναγνώσεων και έχω αποδελτιώσει στην βιβλιοθήκη μου. Σαν ελάχιστη προσφορά, στον ποιητή που έδωσε ισχυρή και δυνατή φωνή στο Σώμα μας και τις όποιες επιθυμίες του, εκπληρωμένες ή όχι.

     Το έργο του Καβάφη διαβάζονταν και θα εξακολουθεί να διαβάζεται πέρα από τα βιβλία που εκδίδονται σχεδόν κάθε χρόνο γι’ αυτό. Είναι έργο Ελληνικό και ταυτόχρονα Παγκόσμιο. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης κατόρθωσε να βάλει μέσα στα σπίτια των πλούσιων αστών και των φτωχών εργατών το ερωτικό Σώμα του καθενός μας και τις επιθυμίες του, τις ανάγκες του, τον ιδρώτα του, τις μυρωδιές του, την λαύρα του, την ερωτική του αύρα, τις φετιχιστικές του στάσεις, την καθολική αναγνωρίσιμη ομορφιά του, πριν αυτό μαραγκιάσει από τον χρόνο. Έκανε το φιλοσοφικό θέμα της αισθητικής ενασχόλησης κοινό σκηνικό κοινωνίας και αναφοράς στον καθένα, το κατέβασε θα γράφαμε στην βάση των ερωτικών αναγκών του καθενός μας. Γιαυτό και πρόεδροι κρατών απήγγειλαν ποιήματά του, πατριάρχες τον ανθολόγησαν σε νεανικές τους ανθολογίες, πολιτικοί τον μνημονεύουν συνεχώς, ιστορικοί αναφέρουν στίχους από ποιήματά του, μουσικοσυνθέτες συνθέτουν έργα βασισμένα πάνω στο έργο του και το μελοποιούν, σκηνοθέτες γυρίζουν ταινία την ζωή του, εικαστικοί τον απεικονίζουν, ανεβαίνουν θεατρικές παραστάσεις με θέμα τον ίδιο και την ποίησή του, εκδίδονται λευκώματα με στιγμές του βίου του, γράφονται μελέτες με θέμα τον ποιητικό του λόγο, δίνεται το όνομά του σε πλατείες και δρόμους, προτομές του κοσμούν δημόσιους χώρους πόλεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα Καβαφογενή ποιήματα που έλληνες και ξένοι ποιητές γράφουν ποιήματά τους στηριζόμενοι στις δικές του ποιητικές αρχές και τεχνική. Δημιουργοί τον μιμούνται και τον μνημονεύουν, τον αντιγράφουν και τον παραλλάσσουν, υιοθετούν το ύφος του, την θεματολογία του την εικονοποιία του, τις γλωσσικές του επιλογές, με δυό λόγια, τον Κόσμο του.

     Τα αφιερωμένα ποιήματα σε αυτόν, είναι δεκάδες. Μια ένδοξη πορεία πνευματικής αθανασίας, που δεν ευτύχησαν να την γνωρίσουν ούτε τα δύο ποιητικά μας Νόμπελ. Μόνο μάλλον, ο Νίκος Καζαντζάκης, αξιώθηκε παρόμοια τύχη και ίσως, όχι στον ίδιο βαθμό, μια και δεν έχουμε ακόμα μια παρόμοια βιβλιογραφική εργασία για τον Κρητικό, του μεγέθους σαν και αυτήν του κυρίου Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Το ενδιαφέρον για την ποίηση του ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, όπως μας δείχνουν τα εκδοτικά στοιχεία, εξακολουθεί να είναι αμείωτο μέσα στον πολιτιστικό χρόνο.

Ας μην μας διαφεύγει επίσης, ότι ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης καθώς και ο Σκιαθίτης διηγηματογράφος κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι οι δύο παγκόσμια αναγνωρισμένοι έλληνες δημιουργοί μας, που δεν ευτύχησαν να δουν να εκδίδονται τα Άπαντα των έργων τους κατά την διάρκεια του βίου τους. Τραγική η μοίρα του χρόνου.

Να υπενθυμίσουμε ακόμα, ότι ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, μεταφράζεται ολόκληρος πρώτη φορά στο αγγλόφωνο κοινό το 1951, από τον John Mavrogordatos, Hogarth 1951, ο Rae Dalven μεταφράζει και εκδίδει το έργο του το 1961 στην Νέα Υόρκη, και από τις εκδόσεις Princeton 1972 μεταφράζεται από τους Keeley and Sherrard.

     Ένα προσωπικό σεργιάνι συγγραφικών μαρτυριών, μέσα στον χρόνο, στο σώμα, τον έρωτα, τα πρόσωπα, την ποίηση, τον δοκιμιακό λόγο. Ένα σεργιάνι, στις ερωτικές επιθυμίες όλων μας, και ιδιαίτερα, στις εκπληρωμένες σωματικές επιθυμίες του καθενός μας, τις ανεπανάληπτες και μοναδικές, είναι αυτή η κατάθεση.

     Πρίν την καταγραφή των μελετημάτων, θα ήθελα να προσθέσω, το ξενόγλωσσο κείμενο του KIMON FRIAR, “Cavafis and his Translators into English”, Journal Of  Hellenic Diaspora, An offprint of Vol, No 1. Spring 1978. Το ανάτυπο αυτό του Κίμων Φράϊερ, σαράντα σελίδων, χωρίζεται σε δύο μέρη, και είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα. Δεν γνωρίζω αν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

«What I wrote about approximation so long ago holds true for Cavafis in every way, and it is his originality, his boldness, his inventiveness, his accentricity-of his genius in short-that could so early have broken away from the traditional modes poet of Greece….”                        

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

• JOHN P. ANTON,

Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ,

ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΣΙΑΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ,

Εκδόσεις Ίκαρος 2000

Η ελληνική έκδοση αποτελεί συντετμημένη μορφή του έργου:

J. P. Anton, The Poetry and Poetics of Constantine P. Cavafy. Aesthetic Vision of Sensual Reality, Harwood Academic Publishers, London 1995.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΤΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΑΦΑΛΑΙΟ Γ: ΤΑ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ: Η ΒΑΡΙΑ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε: Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ: Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ: Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η: ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ: ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΣΙΑΣΜΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΤΟ ΝΕΟ ΤΑΞΙΔΙ: Η ΙΘΑΚΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

Από την «ΕΙΣΑΓΩΓΗ»:

Αυτό το βιβλίο γράφτηκε με την ελπίδα ότι ίσως συμβάλει στην ιχνιλάτηση της εξελικτικής πορείας του ποιητή.

Ο ενημερωμένος αναγνώστης γρήγορα θα αντιληφθεί ότι δεν εκάλυψα κάθε πλευρά της καβαφικής ποίησης. Το αρχικό μου σχέδιο, τότε που ξεκίνησα την συγγραφή του βιβλίου κυρίως για αγγλόφωνο κοινό, ήταν να παραμείνω πιστός στη διερεύνηση του ποιητή…. σ.15.

• C. M. BOWRA,

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2006

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Π. Γ. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ

Ο καθηγητής Bowra και ο Καβάφης

C. M. BOWRA

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης και το ελληνικό παρελθόν

Προφήτες και μάντεις

Το ιδιωτικό όραμα

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ

Από τη σημείωση του επιμελητή της έκδοσης Αλέξη Ζήρα:

«Ο Κωνσταντίνος Καβάφης και το Ελληνικό παρελθόν» αποτελεί ανεξάρτητο κεφάλαιο της συνθετικής μελέτης του άγγλου οξφορδιανού ελληνιστή C. M. Bowra, Ο Δημιουργικός Πειραματισμός, (The Creative Experiment, 1949). Ένα βιβλίο επικεντρωμένο στη διερεύνηση των σχέσεων δημιουργικής φαντασίας και ψυχικού περιβάλλοντος στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία των πρώτων δεκαετιών του 20^ου αιώνα. σ. 95.

• Μαργαρίτα Γιουρσενάρ,

ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ,

μτφ. Γιώργος Π. Σαββίδης, εκδ. Χατζηνικολή 1981

Presentation critique de Constantin Cavafy

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ, Γιώργου Π. Σαββίδη

Ακολουθεί το Κείμενο της Γαλλίδας συγγραφέως

Η εξωτερική βιογραφία του Κωνσταντίνου Καβάφη χωράει σε λίγες γραμμές, οι στίχοι του μας πληροφορούν περισσότερο για τι στάθηκε η ύπαρξη αυτή η φαινομενικά οροθετημένη από την ρουτίνα των γραφείων και των καφενείων, του δρόμου και της ύποπτης ταβέρνας, η περιορισμένη στον χιλιοπεριδιαβασμένο χώρο της ίδιας της πολιτείας, μα η εξαιρετικά ελεύθερη στο επίπεδο του χρόνου. Θα μπορούσε μάλιστα κανείς να προσπαθήσει να αποκρυπτογραφήσει όσα η τέχνη του ποιητή-και σε αυτό ακριβώς έγκειται-έχει κρυπτογραφήσει, να ανασύρει από το τάδε ποίημα μια προσωπική ανάμνηση πιθανοφανή, αν όχι αι πιστοποιημένη…..»  σ.12-13.

•Σόνια Ιλίνσκαγια,

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Οι δρόμοι προς το Ρεαλισμό στην ποίηση του 20^ου αιώνα

Εκδόσεις Κέδρος 1983

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Το Πρώτο Σκαλί

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η Ανακάλυψης της Ιθάκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η Κατάχτηση της Αλεξάνδρειας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η Ωριμότητα του Μάστορα

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

1.Ποιήματα και πεζά του Καβάφη

2.Κύρια ονόματα

Από τον Πρόλογο: Είχα την τύχη η γνωριμία μου με την ποίηση του Καβάφη να περάσει μέσα από τριπλή ανάγνωση: πρώτα μια εντελώς ανιδιοτελής σχέση αναγνώστη και ποιητή, όπου ίσως έγιναν και οι πιο ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις, έπειτα η μετάφραση ποιημάτων στα ρωσικά από ένα σημείο και πέρα, παράλληλα με τη μεταφραστική δουλειά, προχώρησε και η μελέτη, καρπός της οποίας είναι αυτό το βιβλίο. Και στα τρία στάδια είχα την καθημερινή παρόρμηση και βοήθεια του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, είναι περιττό να επεκταθώ εδώ τι αξία είχε για τη δουλειά μου-και γι’ αυτή την έκδοση-η δική του συμβολή.

• Σόνια Ιλίνσκαγια,

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΡΩΣΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ «ΑΡΓΥΡΟΥ ΑΙΩΝΑ».-ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ,

Επίμετρο: ΕΝΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΑΗΛ ΚΟΥΖΜΙΝ,

Απόδοση: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος,

Εκδόσεις Δελφίνι 1995

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ

Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ-Β. ΜΠΡΙΟΥΣΟΦ: ΑΝΤΙΚΡΥΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ, Μ. ΚΟΥΖΜΙΝ: ΔΥΟ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΙ»

Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ-Ν. ΓΚΟΥΜΙΛΙΟΦ, «ΕΝ ΜΕΡΕΙ» ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: ΕΝΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΥΖΜΙΝ

Από την «Συγγένεια αναζητήσεων»

Τέσσερα χρόνια πριν τον θάνατό του, το 1929, ο Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, έγραψε ένα ψευδώνυμο κείμενο που καταχωρήθηκε στην καβαφολογία με τον συμβατικό τίτλο «Αυτεγκώμιο». Από το σύντομο εκείνο σημείωμα θα ξεχωρίσουμε εδώ την πεποίθηση, με την οποία εκφράζει ο Καβάφης για τον πρωτοπορειακό χαρακτήρα της ποίησής του. («Ο Καβάφης κατά την γνώμη μου, είναι ποιητής υπερμοντέρνος, ποιητής των μελλουσών γενεών»). Τονίζει επίσης ότι το έργο του υπερβαίνει με όλη την ιδιομορφία του το πλαίσιο μιας ιδιάζουσας περίπτωσης και δε θα μείνει κλεισμένο «μέσα στις βιβλιοθήκες  σαν ένα τεκμήριο της ελληνικής λογοτεχνικής εξελίξεως»…. σ. 7.

  

• Victor Ivanovici,

 Νεοελληνικό Τρίπτυχο, Καβάφης, Σεφέρης, Σικελιανός,

εκδ. Εξάντας 1979.

 (Καβάφης: Μνήμη και Ιστορία, σ.14-33)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Καβάφης: Μνήμη και Ιστορία

Σεφέρης: Μπαρόκ μεταφορά και μουσικό νόημα

Σικελιανός: Μια μυθική μεταμόρφωση της Επανάστασης

Από τον Πρόλογο, Τα τρία δοκίμια γράφτηκαν σε διαφορετικές εποχές (10 περίπου χρόνια απέχει το πρώτο από το τελευταίο) και από διαφορετική εκάστοτε σκοπιά. Στο Μνήμη και ιστορία κεντροθέτησα το ενδιαφέρον μου στο ιδεολογικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο της καβαφικής ποίησης και προσπάθησα να προβάλω, μέσα από μια «συγκριτική» θεώρηση, με ορόσημο ένα φημισμένο απόσπασμα  του Marcel Proust, τα δεδομένα μιας «μεταφυσικής» της μνήμης και της ανάμνησης που εκφράζεται στο έργο του αλεξανδρινού ποιητή….

Ωστόσο, και τα τρία αυτά κείμενα βγήκαν από μια κοινή εμπειρία, δηλαδή από τη μεταφραστική δραστηριότητά μου, με λιγότερη συνέχεια και συνέπεια απ’ ό,τι θα επιθυμούσα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας αυτής. Συνεπώς δηλώνουν ένα ορισμένο «σύστημα ανάγνωσης», όπως θα έλεγε ο Roland Barthes, το οποίο συνίσταται στην άμεση επαφή με το ποιητικό κείμενο, στο ελεύθερο παιχνίδι των προτιμήσεων, με τον αντίστοιχο όμως κίνδυνο της απώλειας ή μάλλον της μη απόκτησης της ιστορικής προοπτικής… σ. 11,12

• Ατανάζιο Κατράρο,

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ,

 μτφ. Αριστέα Ράλλη, εκδ. Ίκαρος χ.χ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

1.Το τέλος μιάς μακριάς μέρας

2.Η πόλη «του»

3.Ο ερημίτης της οδού Λειψίας

4.Η πρώτη επίσκεψη

5.Ο Άνθρωπος

6.Ο Ποιητής

7. Η «σκοτεινή περιοχή»

8.Η ξυπόλυτη χορεύτρια

9.Η συνάντηση με τον Marinetti

10.Μετά τον θάνατο

11.Μια λησμονημένη βαλίτσα

Από το κεφάλαιο Ο Ποιητής: Το υλικό που έφερνε μαζί του ο Καβάφης όταν εμφανίστηκε στην λογοτεχνία του τόπου του ήταν πολύ διαφορετικό. Στη βροντερή ρητορεία του Παλαμά, πού τον θεωρούσαν τότε τον μεγαλύτερο νεοέλληνα ποιητή, στις γραφικές εικόνες του Σικελιανού, με την όψη και την ιδιοσυγκρασία ενός γνήσιου βάρδου, στα λυρικά ονειροπολήματα του Πορφύρα, μαγεμένου από θαμβωτικά τοπία, ο Καβάφης παρουσίαζε εντελώς άλλα πράγματα: αντιπάθεια για τη ρητορεία, περιορισμένη στο ελάχιστο και σοφά μετρημένη χρήση των επιθέτων, αυθαίρετη μεταχείριση της ομοιοκαταληξίας στην οποία αρνιόταν κάθε τέχνη, εισαγωγή του ελεύθερου στίχου, γλώσσα πότε λόγια, πότε λαϊκή, κάποτε μεικτή, φανερή απροθυμία για τα πατριωτικά θέματα, που έχαναν άλλωστε λίγο λίγο την οξύτητα της πρώτης στιγμής, ολοκληρωτική παραμέληση των γεγονότων της Επανάστασης και αφθονία, αντίθετα, παγκόσμιων πνευματικών φαινομένων, προσαρμογή ιστορικών γεγονότων της ελληνιστικής, βυζαντινής ή ρωμαϊκής εποχής σε προσωπικά γεγονότα των καιρών μας, πεισματική εξύμνηση των αρετών, που ξεπηδούσαν από τον στωικισμό, και αλίμονο! ελεύθερες και συχνά παράτολμες περιγραφές ερώτων αθέμιτων, που πήγαζαν φανερά  από αναγνώσματα αρχαίων συγγραφέων, ή από ένα ειδωλολατρικό αισθητισμό, ή από τον ταραγμένο κόσμο των ενστίκτων του. Και όλα αυτά σε μια μορφή γυμνή, στεγνή, συχνά λαξευτή, δίχως λυρισμό, αλλά με κάποιο ελεγειακό τόνο, με την καρδιά κυριευμένη, ολότελα από το νου, με φωνές και ιδέες άγνωστες στους συμπατριώτες του.

     Από την Ελλάδα έλειπε ένας «καταραμένος ποιητής». Κανένας άλλος έξω από τον Καβάφη δεν μπορούσε να πάρει καλύτερα αυτή τη θέση…, σ. 47-48    

• Edmund Keeley,

Η ΚΑΒΑΦΙΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ-ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΝΟΣ ΜΥΘΟΥ,

μτφ. Τζένη Μαστοράκη, εκδ. Ίκαρος 1979

Edmund Keeley, Cavafy’ s Alexandria. Study of a Myth in Progress

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Edmund Keeley: Πρόλογος

Κεφάλαιο πρώτο: Εισαγωγή: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΗ

Κεφάλαιο δεύτερο: Η ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗ

Κεφάλαιο τρίτο: Η ΑΙΣΘΗΣΙΑΚΗ ΠΟΛΗ

Κεφάλαιο τέταρτο: Η ΜΥΘΙΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

Κεφάλαιο πέμπτο: Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Κεφάλαιο έκτο: Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΠΙΝΑΚΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ

Πίνακες (Α1)-Χρονολογία σύνθεσης

Πίνακες (Α2)-Χρονολογία δημοσίευσης

Πίνακες (Β) Ο Αρχαίος Κόσμος του Ελληνισμού-Κύρια Σκηνικά

Βιβλιογραφία

Σημειώσεις

Ευρετήριο ποιημάτων του Καβάφη

Γενικό ευρετήριο

      Από τον Πρόλογο:  Κάθε εργασία στο χώρο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας είναι μια μοναχική επιχείρηση: λίγοι ξέρουν τα πλούτη της, λίγοι τη διδάσκουν, ακόμα λιγότεροι την πλησιάζουν ερευνητικά ή κριτικά- ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου  δεν υπάρχει πουθενά, για την ώρα, τμήμα μεταπτυχιακών σπουδών για την μελέτη νεοελληνικών κειμένων από το πρωτότυπο, κι όπου λογοτεχνία διδάσκεται σε πολύ λίγους κύκλους πανεπιστημιακών μαθημάτων, συνήθως σε μετάφραση. Γι’ αυτό το λόγο αισθάνομαι μια ευγνωμοσύνη μεγαλύτερη απ’ το κανονικό, για κείνους που έκαναν την επιχείρησή μου λιγότερο μοναχική, με διάφορους τρόπους. Ο Γιώργος Σαββίδης μου πρόσφερε πρόθυμα τις γνώσεις του για το καβαφικό έργο, σ’ ένα διάστημα πολλών χρόνων, οι κατευθύνσεις που μου υπέδειξε στις πρώτες φάσεις της έρευνάς μου για τούτο το βιβλίο αποδείχτηκαν καίριες και, όπως δείχνουν οι αλλεπάλληλες ειδικότερες παραπομπές μου στην ευρυμάθειά του, έμεινε σ’ όλο αυτό το διάστημα ζωτική μου πηγή-και με τις προσωπικές μας συζητήσεις και με τα γραφτά του….. σ. 7

• ROBERT LIDDELL,

ΚΑΒΑΦΗΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ,

μτφ. Καίτη Λογοθέτη-Άντερσον, εκδ. Ίκαρος 1980

Cavafy a critical biography by Robert Liddell

Το μελέτημα είναι αφιερωμένο Στον Bernard de Zogheb και τους άλλους Αλεξανδρινούς φίλους

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Απολογία

I Πρίν από το βομβαρδισμό

II Κωνσταντινούπολη

III Επιστροφή στην Αλεξάνδρεια

IV Ο Καβάφης του κεφαλαίου «Τ»

V Ο «άλλος» Καβάφης

VI Οικογενειακή ζωή: ταξίδια και πένθη

VII Ζωή με τα βιβλία και ζωή στο γραφείο

VIII Τά πρό του 1911 ποιήματα

IX Αλεξανδρινή λογοτεχνική ζωή

X Τα τελευταία χρόνια

Σκόρπιες κουβέντες

Επίμετρο

Βιβλιογραφία

Πίνακες ονομάτων

      Από την ΑΠΟΛΟΓΙΑ: Μου έγινε πρόταση να γράψω μια βιογραφία του Καβάφη τον καιρό που ο Σεφέρης βρισκόταν στα τελευταία του, κι ένιωσα να με επηρεάζουν περισσότερο από άλλοτε αυτά που εκείνος είχε πεί: «έξω από τα ποιήματά του ο Καβάφης δεν υπάρχει. Και, καθώς πιστεύω, ένα από τα δύο πρέπει να συμβεί: είτε θα εξακολουθούμε να σχολιάζουμε την ιδιωτική ζωή του, συνεχίζοντας τα ευφυολογήματα μιας επαρχιώτικης νοοτροπίας, και φυσικά θα θερίσουμε ό,τι σπείραμε, είτε, ξεκινώντας από το βασικό χαραχτηριστικό του, την ενότητα, θα κοιτάξουμε τι μας λέει το έργο του, όπου καταναλώθηκε σταλαματιά- σταλαματιά, με όλες του τις αισθήσεις». Μ’ αυτά τα λόγια στο νού μου, αναρωτιόμουνα αν ήταν σωστό να γράψει κανείς μια βιογραφία του Καβάφη, ακόμα κι αν επρόκειτο για κριτική βιογραφία…. σ. 11.

• Robert Liddell, Cavafy A biography

ΚΑΒΑΦΗΣ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μετάφραση: Δέσποινα Τσεκούρα-Ευσταθία Θωμά,

Εκδόσεις Γκοβόστη 2002

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΑΠΟΛΟΓΙΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

1.ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟ

2.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

3.ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

4.Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ «Τ»

5.Ο «ΑΛΛΟΣ» ΚΑΒΑΦΗΣ

6. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ: ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΙ ΠΕΝΘΗ

7.Η ΖΩΗ ΜΕ ΤΑ ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

8.ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΡΙΝ ΤΟ 1911

9.Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΖΩΗ

10.ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

Παράρτημα: Αποσπάσματα από καθημερινές κουβέντες

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Το μελέτημα είναι το ίδιο με το παραπάνω, σε καινούργια μετάφραση από τον εκδοτικό οίκο του Γκοβόστη

• Ρόμπερτ Λίντελ,

ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ,

John Robert Liddell, The Estate of  Robert Liddell.  

μτφ. Ευαγγελία Κιζήλου, επιμέλεια Άννυ Σπυράκου, Επίμετρο Ίων Ζώτος, εκδ. Αλεξάνδρεια 1998

Το μυθιστόρημα είναι αφιερωμένο στην Έπη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ανύπαρκτη πολιτεία

Επίμετρο: Σκέψεις ενός Αλεξανδρινού του Ίωνα Ζώτου

Σημειώσεις

     Από τις Σημειώσεις: «Ο τίτλος του μυθιστορήματος (Unreal City) καθώς και το όνομα του πρωταγωνιστή που αποδίδει τον Καβάφη (Ευγενίδης) προέρχονται από το ποίημα The Waste Land του Tomas Stern Eliot. Παραθέτουμε εδώ τους σχετικούς στίχους στη μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη (Έρημη Χώρα, εκδ. Ίκαρος στίχοι 207-214):

Ανύπαρχτη Πολιτεία

Μέσα στην καστανή καταχνιά ενός χειμωνιάτικου μεσημεριού

Ο Σμυρνιός έμπορας, κύριος Ευγενίδης

Αξούριστος, με την τσέπη γεμάτη σταφίδες.

Τσιφ Λόντρα: φορτωτικές εν όψει,

Με κάλεσε με τα πρόστυχά του γαλλικά

Για πρόγευμα στο Κάννον Στρητ Οτέλ

Κι έπειτα το Σαββατοκύριακο στο Μετροπόλ. σελίδα 295

• Paola Maria Minucci,

Η λυρική αφήγηση στον Καβάφη,

μτφ. Βαγγέλης Ηλιόπουλος, εκδ. Ύψιλον 1987

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.Προϊστορία της ποίησής του: Από τις πρώτες συνθέσεις έως το 1911

2.Η επιλογή της γλώσσας

3.Ο κόσμος της μνήμης και η ποιητική των αντικειμένων

4.Από την ποίηση της αναπόλησης στη δραματοποίηση της ποιητικής αφήγησης

5.Βιβλιογραφία

Από το κεφάλαιο «Προϊστορία της ποίησής του…»

Η ποιητική εμπειρία του Καβάφη, δεν συναντάται στα πλαίσια της ελληνικής λογοτεχνικής παράδοσης και δεν μπορεί να ενταχθεί σε κανένα από τα ρεύματα που υπήρξαν μέσα σ’ αυτή. Η ποίησή του ζει και αναπνέει σε μια πιο πλατιά πνευματική σφαίρα, ευρωπαϊκή αλλά βιωμένη και φιλτραρισμένη μέσα από μια ευαισθησία, η οποία, ενώ μοιράζεται και συμμερίζεται τα ίδια άγχη και ανησυχίες, ύστερα διαχωρίζει τη θέση της και διαφοροποιείται λόγω της ιδιαίτερης ιστορίας και  προϊστορίας του ποιητή. Έτσι οδηγείται σ’ έναν δρόμο που τελικά αποδεικνύεται αποκομμένος και μοναχικός….. σ. 11

• Πήτερ Μπήαν,

Κωνσταντίνος Καβάφης,

μτφ. Τζένη Μαστοράκη, εκδ. Κέδρος 1983

Από την αρχή της μελέτης:

Οι περισσότεροι αγγλόφωνοι αναγνώστες γνωρίζουν τον Κωνσταντίνο Καβάφη μόνο σαν θρύλο, πού τον έχουν συναντήσει στο Αλεξανδρινό Κουαρτέτο του Lawrence Durrell. Αν αναλογιστούμε τι πίστευε ο Καβάφης-πώς η μοίρα διαψεύδει αναπότρεπτα κάθε ελπίδα του ανθρώπου ν’ αποκτήσει φήμη-μοιάζει ειρωνεία το ότι ο ίδιος έμελλε να γίνει, τόσο πλατιά γνωστός, έστω και μ’ αυτόν το σκιώδη τρόπο. Όλη του τη ζωή ο Καβάφης λαχταρούσε να αναγνωριστεί σε παγκόσμια κλίμακα, τώρα, μετά το θάνατό του, ο πόθος του εκπληρώνεται και με το παραπάνω. Πάντως, και όσο ζούσε ο ποιητής, ένας μικρός κύκλος αγγλόφωνων αναγνωστών θεωρούσε το έργο του πρωτότυπο και εντυπωσιακό. Άλλη μια ειρωνεία κι εδώ, γιατί αυτή η φήμη προερχόταν από τον ίδιο ακριβώς παράγοντα που τόσο αμφισβητούσε ο Καβάφης, την αλλόκοτη «τύχη»: η τύχη έστειλε τον Ε. Μ. Forster στην Αλεξάνδρεια κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, προκαλώντας έτσι την πρώτη δημοσίευση του Καβάφη στα αγγλικά, όταν ο Forster μετέφρασε το «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον» και το περιέλαβε στο βιβλίο του Alexandria: A History and a Guide (1922). Ένα χρόνο αργότερα ο Forster συμπλήρωσε αυτή τη δημοσίευση μ’ ένα ιδιότροπο δοκίμιο στο Pharos and Pharillon, όπου μιλούσε για τον παράξενο «Έλληνα με το ψαθάκι, που στέκει εντελώς ακίνητος, σε ελαφρά γωνία προς το σύμπαν». σ. 7-8

• Filippo Maria Pontani,

ΕΠΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ & ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ (1936-1974),

πρόλογος: Γιώργος Π. Σαββίδης, εισαγωγή: Massimo Peri,

εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 1991

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Π. ΣΑΒΒΙΔΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ MASSIMO PERI

1.Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ(1936)

2.ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ(1940)

3.Η ΜΕΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ(1944-1945)

4.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ: ΔΥΟ ΠΕΖΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ SHAKESPEARE(1966)

5.ΚΛΑΣΙΚΑ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΟΤΙΒΑ ΣΤΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ(1969-1970)

6.ΤΕΛΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ 154 ΠΟΙΗΜΑΤΑ(1972)

7. ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ KEATS(1972-1974)

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ ΚΑΒΑΦΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Από το κεφάλαιο «Η ΜΕΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ»:

Τα ποιήματα που έχουν ενιαίο μέτρο είναι σπανιότατα. Υπάρχουν  μερικά παραδείγματα ανομοιοκατάληκτων ενδεκασυλλάβων ένα αφηγηματικό ποίημα είναι όλο γραμμένο σε ανομοιοκατάληκτους δεκατρισύλλαβους, ποικίλου τονισμού, ενώ ένα ωραίο επιγραμματικό ποίημα στηρίζεται στο γαλλικό βάδισμα παραδοσιακών δεκαπεντασυλλάβων, με την τομή μετά το προπαροξύτονο ημιστίχιο (ή «κώλον», που καταλήγουν σ’ έναν τελευταίο, άτμητο, στίχο:

Αλλά τον Λάνη, υιό του Ραμετίχου, Αλεξανδρέα

στον οποίον η στίξη διαμορφώνει το βάδισμα, αποκόβοντας την τελευταία λέξη, που έτσι προφέρεται με ιδιαίτερη έμφαση. Τέλος, το μέτρο είναι ενιαίο σε αρκετά ποιήματα γραμμένα σε διπλούς επτασύλλαβους.

• ΓΙΟΑΧΙΜ ΣΑΡΤΟΡΙΟΥΣ,

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. Ένας Κύκλος

Μετάφραση των ποιημάτων: Νίκη Μαραγκού

Ζωγραφιές και σχέδια: Anna Boghiguian

Εκδόσεις Το Ροδακιό 1999

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

ΣΚΟΡΠΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΖΕΣΤΟ ΑΤΜΟ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΡΑΜΛΙ, 1903

ΓΑΝΤΖΟΙ ΚΑΙ ΜΑΤΙΑ

ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΠΆΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΑΝΤΙΚΡΟΥΕΙ ΤΟΝ ΣΕΝΕΚΑ

ΟΠΟΙΟΣ ΠΙΝΕΙ ΑΠΟ ΜΕΝΑ

ΛΙΤΑΝΕΙΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ (2)

ΔΙΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΡΙΚΑΣ

Ο,ΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕ

ΤΕΣΣΕΡΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Π. ΚΑΒΑΦΗ

Η ΠΡΟΚΟΙΜΑΙΑ

ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ

ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

ΠΟΙΗΤΙΚΗ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

(Απόσπασμα από το ποίημα Αλεξάνδρεια:

Όμως το βλέμμα πάντα ξαναγυρίζει

στην έρημη αυτή λεωφόρο, σ’ ένα πορνικό αγόρι

ευρωπαϊκά ντυμένο, μπροστά στο σταθμό,

που στρίβει τελικά σ’ ένα σκοτεινό σοκάκι,

ο Καβάφης ίσως, σαραντάρης τότε,

παρόλο που τίποτα δε συνηγορεί γι’ αυτό, κι όλα μιλούν

για την ανακάλυψη της εγγύτητας της θάλασσας.

• Ε. Μ. Φόρστερ,

Καβάφης-δοκίμια, μτφ. Ε.Χ., εκδ. πανδώρα 1971

Τίτλος πρωτοτύπου:

(1)The poetry of C. P. Cavafy(1923)-(The Hogarth Press London)

(2)The complete poems of C. P. Cavafy(1951),(from Two Cheers for Democracy. Penguin books

Μετάφραση από τα αγγλικά: Ε. Χ.

Ένας Έλληνας που επιθυμεί να γράψει ποίηση αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα: ανάμεσα στη γλώσσα που γράφεται και στη γλώσσα που μιλιέται υπάρχει άβυσσος. Υπάρχει μια τεχνητή «φιλολογική» παρεφθαρμένη διάλεκτος προσφιλής στους δασκάλους και στους δημοσιογράφους, που δοκίμασε ν’ αναζωογονήσει την κλασική παράδοση με μοναδικό τρόπο αποτέλεσμα να καταντήσει ανιαρή. Και υπάρχει και η γλώσσα του λαού, με παραλλαγές από τόπο σε τόπο, παντού παραγεμισμένη με ανελλήνιστα, συντακτικά σχήματα και λέξεις. Μπορεί αυτή γλώσσα να χρησιμοποιηθεί στην ποίηση και στη λογοτεχνική πρόζα; Η νεώτερη γενιά πιστεύει πως μπορεί… σ. 9.

Και:

Ίσως  αυτή η αυτοκυριάρχιση να είναι το θάρρος είναι ασφαλώς ο σπόρος υπέροχων αναμνήσεων και ίσως να είναι τα θεμέλια της τέχνης. Ο Καβάφης σκέφτεται πως οι έρωτες των νεανικών μας χρόνων είναι υπέροχοι, ακόμη κι όταν έχουν κακή φήμη, μα η ουσία δεν είναι αυτή, είναι ότι δημιουργούν το μέλλον, και μπορούν να δώσουν σ’ έναν άνθρωπο που γερνά σε μια Rue Lepsius παραστάσεις που δεν θα είχε ποτέ του γνωρίσει…. σ. 23

• Μάικλ Χάαγκ,

Αλεξάνδρεια, Η πόλη της μνήμης.

Φόρστερ, Καβάφης, Ντάρρελ

Μετάφραση: Δημήτρης Γ. Στεφανάκης, εκδόσεις  Ωκεανίδα 2005

Michael Haag, Alexandria, City of  Memory

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

ΤΡΑΜ ΜΕ ΘΕΑ

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΕΚ ΤΩΝ ΕΣΩ

ΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΑΙΩΝΙΑ

ΥΨΗΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ

ΔΙΠΛΟ ΜΕΙΚΤΟ ΩΣ ΣΥΝΗΘΩΣ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΠΕΡΟΥ

Η ΑΝΑΚΤΗΜΕΝΗ ΠΟΛΗ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

Πηγές, Βιβλιογραφία, Ευχαριστίες

Σημειώσεις

Εικόνες

Από το κεφάλαιο τέταρτο

«Ήταν μια καθ’ όλα ευρωπαϊκή πόλη, ιδιαίτερα καλλιεργημένη, καλλιτεχνική και φιλόμουση. Δεν θέλω να πιαστώ στα λόγια με αυτόν τον κύριο(τον Λώρενς Ντάρρελ), αλλά νομίζω πως έκανε μεγάλο λάθος να τη χαρακτηρίσει παρηκμασμένη πόλη. Οι άνθρωποι ήταν αριστοκράτες, ήξεραν να φερθούν θύμιζαν την παλιά αριστοκρατική κοινωνία της Φιλαδέλφειας.» σ. 178

Τζάσπερ Γέητς Μπρίντον, συνέντευξη στο Fhiladelphia Bulletin, 1972

• Peter Jeffreys: Επιμέλεια-Σχόλια,

E. M. FORSTER-Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ-Φίλοι σε ελαφρήν απόκλιση,

 μτφ. Κατερίνα Γκίκα, εκδ. Ίκαρος 2013

The Forster-Cavafy Letters-Friends at a Slight Angle

Η έκδοση όπως αναφέρεται έγινε: Για την Ελένη Κουτουλάκη-Σολιώτη εις μνήμη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

-Μανόλης Σαββίδης: Πρόλογος

-Ευχαριστίες-Αρχειακές πηγές

-Συντομογραφίες

-Εισαγωγή

-E. M. Forster-Κ. Π. Καβάφης: Αλληλογραφία

-Πίνακας Επιστολών

-Κατάλογος ποιημάτων του Κ. Π. Καβάφη μεταφρασμένων από τον Γ. Α. Βαλασόπουλο

-Ευρετήριο

Από τον ΠΡΟΛΟΓΟ, Η έκδοση της αλληλογραφίας του E. M. Foster με τον Κ. Π. Καβάφη ετοιμαζόταν για περίπου σαράντα πέντε χρόνια. Δεν ξεκινώ να μετρώ τον χρόνο από την αρχική γραπτή επικοινωνία των δύο ανδρών, πριν από ενενήντα δύο χρόνια, ούτε από την τελευταία, πρίν από εβδομήντα επτά χρόνια-αλλά μάλλον χρονολογώ την ιδέα αυτής της έκδοσης από το 1964, όταν ο νεαρός φιλόλογος Γιώργος Π. Σαββίδης παρουσίασε στον Forster αντίγραφα των επιστολών του, μαζί με τα σχέδια των επιστολών του Καβάφη.

     Στις πέντε δεκαετίες που μεσολάβησαν έκτοτε, έγιναν κάποιες απόπειρες φιλολογικής έκδοσης και δημοσίευσης αυτής της αλληλογραφίας. Καμιά δεν τελεσφόρησε, για ποικίλους λόγους που δεν χρειάζεται μα παρατεθούν εδώ….. σ. 12

     Το χρήσιμο και ενδιαφέρον αυτό βιβλίο, περιέχει 86 διάφορες επιστολές τόσο του Καβάφη όσο και του Forster. Οι επιστολές αυτές είναι κατά κάποιον τρόπο η αφήγηση ενός ποιητικού, εκδοτικού και μεταφραστικού πανοράματος, τόσο το υ ίδιου του ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη που με σεμνότητα και ευγένεια, υπερασπίζεται την ποιητική του δημιουργία, παρουσιάζοντας έναν έλληνα ποιητή, που είχε επίγνωση της αξίας και προσφοράς της ποιητικής του δημιουργίας στις μελλούμενες γενιές, όσο και τις προσπάθειες του άγγλου συγγραφέα, να μεταφράσει κα διαδώσει το έργο του έλληνα Καβάφη στο αγγλόφωνο κοινό. Μια συμπληρωματική ελπιδοφόρα προσπάθεια, που έφερε τους αναμενόμενους καρπούς .

• Επιμέλεια: ΝΑΣΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ

ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

Ανθολογία ξένων καβαφογενών ποιημάτων

Έκδοση: ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Θεσσαλονίκη 2000

Το βιβλίο είναι αφιερωμένο Εις μνήμην Γ. Π. Σαββίδη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Το βιβλίο περιλαμβάνει ποιήματα από τις εξής χώρες:

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΑΛΒΑΝΙΑ

ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ

ΙΣΠΑΝΙΑ

ΙΤΑΛΙΑ

ΚΑΤΑΛΩΝΙΑ

ΚΟΛΟΜΒΙΑ

ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

ΡΩΣΙΑ

ΣΕΡΒΙΑ

ΤΣΕΧΙΑ

ΧΙΛΗ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Το βιβλίο αυτό είναι προϊόν ερευνητικού προγράμματος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Τις εργασίες του προγράμματος οργάνωσε και επέβλεψε ερευνητική επιτροπή αποτελούμενη από τους Νάσο Βαγενά (διευθυντή του προγράμματος) Δημήτρη Δασκαλόπουλο και Κίρκη Κεφαλέα. Την επιλογή των ποιημάτων και την φιλολογική επιμέλεια του τόμου έκανε ο Νάσος Βαγενάς

• ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Είκοσι ξένα ποιήματα

Έκδοση: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ-Θεσσαλονίκη χ.χ.

Εισαγωγή Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης

Επιλογή Κειμένων Νάσος Βαγενάς

Από τις χώρες: Αργετινή/Αυστραλία/Βουλγαρία/Γαλλία/Γερμανία/ Η.Π.Α./ΙΡΛΑΝΔΙΑ/ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ/ΙΣΠΑΝΙΑ/ΙΤΑΛΙΑ/ΚΟΛΟΜΒΙΑ/ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ/ΟΛΛΑΝΔΙΑ/ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ/ΡΟΥΜΑΝΙΑ/ ΡΩΣΙΑ/ΣΕΡΒΙΑ/ΧΙΛΗ.

Από την εισαγωγή του Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη:

…..Στην πραγματικότητα πρόκειται για ποιητικό παλίμψηστο, για το οποίο σίγουρα ο Αλεξανδρινός ποιητής, δεν θα είχε βασικά αντίρρηση, αφου την ίδια αναγνωστική και ποιητική, τεχνική εφάρμοζε συχνά και ο ίδιος… σ. 9.

• Μετάφραση-Εισαγωγή: ΣΑΚΗΣ ΣΕΡΕΦΑΣ,

ΣΕ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ Η ΛΥΠΗ ΜΑΣ…

ΑΓΓΛΟΦΩΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

Δίγλωσση Ανθολογία, εκδόσεις ΜΠΙΛΙΕΤΟ-ΠΑΙΑΝΙΑ 2000

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ-CONTENTS

ΕΙΣΑΓΩΓΗ-INTRODUCTION

W. H. AYDEN

Atlantis-Ατλαντίς

LAWEWNCE DURRELL

Cavafy-Καβάφης

ROBERT GRAVES

The furious voyage-Το παράφορο ταξίδι

FRANCIS KING

Cavafy-Καβάφης

JAMES MERRILL

After Cavafy-Με τον τρόπο του Καβάφη

RUSSELL THORNTON

Epidauros-Επίδαυρος

The poems-Οι ποιητές

Από την ΕΙΣΑΓΩΓΉ του Σάκη Σερέφα:

Ο Καβάφης μέχρι σήμερα έχει εξάψει, πλήν των εγχωρίων, και δεκάδες αλλόγλωσσους ομοτέχνους του. Όχι απλώς με τα ποιήματα που έφτιαξε, μα επιπλέον με το σκηνικό μιας απαλόβιας Αλεξάνδρειας, με τον Μύθο και την Ιστορία ως σαρκόφιλα προσχήματα, και με κάτι εικαστικά φερσίματα, όπως τα λανσάρισε μέσα στα ποιήματά του., σ. 13

      Στον κατάλογο αυτόν μπορούν ακόμα να συμπεριλάβουμε και το βιβλίο του ποιητή Ιωσήφ Μπρόνσκι, Υπερασπίζοντας τον Καβάφη, εκδόσεις Άγκυρα 2003

     Πάνε αρκετές δεκαετίες, που η τότε ΕΡΤ, αν θυμάμαι σωστά, παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ του συγγραφέα και δημοσιογράφου Φρέντυ Γερμανού, στο ντοκιμαντέρ αυτό, ο πολύπειρος δημοσιογράφος, έπαιρνε συνέντευξη από μία μεγάλης ηλικίας γυναίκα, ήταν η ανιψιά του ποιητή, η Χαρίκλεια Καβάφη, που μιλούσε για τον συγγενή της και την οικογένειά της. Από τότε πέρασαν αρκετές δεκαετίες μέχρι να εκδοθεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 2009, ένα Ημερολόγιο που συναντά τον πορτογάλο ποιητή και συγγραφέα Φερνάντο Πεσσόα με τον έλληνα Κωνσταντίνο Π. Καβάφη στο «Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου». Τα αυτοτελή μελετήματα που εκδόθηκαν για τον ποιητή, ελλήνων και ξένων συγγραφέων, είναι μάλλον πάνω από 200.

Κανένας έλληνας ποιητής ή δημιουργός δεν ευτύχησε να έχει τόση μεγάλη προβολή και αναγνωρισιμότητα.

Και αυτό, σημαίνει πολλά, τόσο για τους μιμητές και θιασώτες της ποίησής του, όσο και για εκείνους που τον αμφισβήτησαν και τον αρνήθηκαν.

     Όμως για το φαινόμενο Καβάφη, θα συνεχίσουμε.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,

Πειραιάς, 22 Απριλίου 2017

Πρώτη γραφή σήμερα, παραμονή του άπιστου Θωμά και του αγίου Γεωργίου.

Καθώς η καλπάζουσα απιστία, καλπάζει με την καλπάζουσα τροπαιοφόρα πίστη.

Υ. Γ. Στα επετειακά ντοκιμαντέρ που έδειξε η τηλεόραση της Βουλής, παρακολουθήσαμε τον κυρό Δημήτρη Μαρωνίτη, να μιλά για την Πολιτική και τον Πολιτισμό. Ένας αριστερός διανοούμενος, συγγραφέας και καθηγητής πανεπιστημίου, που διώχθηκε και φυλακίστηκε από την χούντα των συνταγματαρχών. Προς το τέλος της ομιλίας του, μέσα στο κελί που ήταν φυλακισμένος, ο καθηγητής είπε αν θυμάμαι σωστά μεταξύ άλλων. «Μετά την μεταπολίτευση, ήρθε και η πτώση του πολιτισμού στην χώρα μας, και σε αυτό συνέτεινε και η Αριστερά στην πατρίδα μας…». Χωρίς σχόλια.

Και ακόμα, 2.500.000  σύγχρονοι έλληνες και ελληνίδες παρακολουθούν μια εκπομπή που λέγεται σερβάιβορ. Αν αληθεύει, τότε δίκαια μπορώ να ρωτήσω καλοπροαίρετα, αυτοί οι τηλεθεατές ψηφίζουν για την σημερινή μας πτωχευμένη Δημοκρατία;