ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ

ΣΥΝΗΓΟΡΙΑ ΥΠΕΡ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΩΝ

   Μετά την μεταπολίτευση του 1974 στον ελληνικό εκδοτικό χώρο, άνθησε για μεγάλο χρονικό διάστημα η έκδοση ποιητικών συλλογών και ανθολογιών. Έλληνες ποιητές και Ελληνίδες ποιήτριες μπορούσαν με ευκολία να εκδώσουν τα ποιήματά τους και να δουν τα βιβλία τους στις προσθήκες ακόμα και των μεγαλύτερων και γνωστότερων βιβλιοπωλείων του κέντρου της Αθήνας-δες το βιβλιοπωλείο των εκδόσεων της Εστίας στην οδό Σόλωνος-αλλά και της περιφέρειας. Δημιουργήθηκαν νέοι εκδοτικοί οίκοι π.χ.-Τα Τραμάκια-οι οποίοι εξέδιδαν μόνο ποιητικές συλλογές παλαιότερων ή νεότερων ποιητών και ποιητριών. Θυμάμαι ακόμα την υπερβολική απάντηση του κυρού φιλόλογου και ανθολόγου  Ρένου Αποστολίδη, ο οποίος σε όλες τους τις συνεντεύξεις επαναλάμβανε με «στόμφο» όταν τον ρωτούσαν για τις επανεκδόσεις των Ανθολογιών του ότι: «ψάχνουμε να βρούμε νέους ποιητές οι οποίοι ακόμα και να έχουνε κάτω από το μαξιλάρι τους κρυμμένα ποιήματα τους ζητάμε να μας τα στείλουν…»

       Σε αυτήν την πλούσια περίπου εικοσαετία για τον ποιητικό λόγο, μεταφράστηκαν στον τόπο μας πλήθος ξένων ποιητικών συλλογών ή ποιητών από όλα σχεδόν τα μέρη της υφηλίου, ιδιαίτερα όμως από τον Ευρωπαϊκό και Αμερικάνικο χώρο όπως ήταν αναμενόμενο, μια και η Ελλάδα, μια μικρή βαλκανική και περιφερειακή υπανάπτυκτη χώρα της μεσογείου με τις μικρές της δυνάμεις αλλά τον πανάρχαιο αρχαίο και βυζαντινό πολιτισμό της φιλοδόξησε και πέτυχε με την αξία της να γίνει μέλος της τότε ΕΟΚ αλλά και πριν κλείσει η δεκαετία του 1970 είχαμε κερδίσει το δεύτερο Νόμπελ Λογοτεχνίας με το ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη.

         Γιαυτό, ανεξάρτητα από την σημερινή μας πνευματική και οικονομική πτώχευση, οφείλουμε πολιτική ευγνωμοσύνη στους δύο κυρίαρχους ηγέτες της εποχής εκείνης, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον πρεσβύτερο τον επονομαζόμενο και Εθνάρχη-της Νέας Δημοκρατίας-που με όλες του τις δυνάμεις και πολιτικές γνωριμίες βοήθησε και πέτυχε η χώρα μας να γίνει μέλος των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών, καθώς και μετέπειτα στον Ανδρέα Παπανδρέου-του ΠΑΣΟΚ-που συνέχισε την διακυβέρνηση της χώρας με το ίδιο πρόσημο εξωτερικής πολιτικής του προκατόχου του και διεύρυνε κατά κάποιον τρόπο τα όρια των εξωτερικών συνεργασιών της χώρας με την προσέγγιση της ομάδας των Αδεσμεύτων. Για την ιστορία, οφείλουμε να επαναλάβουμε ότι η τότε ηγετική ομάδα του Κομουνιστικού Κόμματος Εσωτερικού όπως ονομάζονταν είχε φιλοευρωπαϊκή πολιτική,-καμία σχέση με τους σημερινούς πολιτικούς αλμπάνηδες και σαλτιμπάγκους-καθώς και ορισμένα μικρότερα πολιτικά κόμματα όπως ήταν το ΚΟΔΗΣΟ του Γιάγκου Πεσματζόγλου και άλλοι μικρότεροι σχηματισμοί.

    Μέσα σ’ αυτήν την ρευστή πολιτική κατάσταση εκείνων των δεκαετιών, που η χώρα έκανε τα δειλά της βήματα για ν’ απαλλαγεί από το στρατιωτικό δικτατορικό άγος της επταετίας, άνθισε και παρήχθη ο ποιητικός λόγος ελλήνων και μεταφρασμένων ξένων ποιητών. Ανατρέχοντας ο φιλαναγνώστης στις Ελληνικές Γραμματολογίες, στις διάφορες Ανθολογίες και τις Ιστορίες της Ελληνικής Λογοτεχνίας, στα Λογοτεχνικά κυρίως περιοδικά και σε έντυπα και στις λογοτεχνικές σελίδες των ημερήσιων ή εβδομαδιαίων εφημερίδων, θα συναντήσει δημιουργούς (ποιητές, πεζογράφους, δοκιμιογράφους κλπ.) όλων των γνωστών μας καθιερωμένων Ιστορικών Σχολών και Γενεών οι οποίοι με μεράκι και όχι χωρίς κόπο, ανάλογα με τις σπουδές τους και τις ξένες γλώσσες που γνώριζαν στην εποχή τους μετέφραζαν από το πρωτότυπο ξένους ομοτέχνους τους. Ποιητές που αγάπησαν και τους επηρέασαν και θέλησαν να τους γνωρίσουν στους συμπατριώτες τους που αγαπούσαν τον ποιητικό λόγο. Μέσα σ' αυτό το γενικό και εύφορο μεταφραστικό κλίμα των ελλήνων δημιουργών συναντάμε και μεταφράσεις ποιητών από δεύτερη γλώσσα, δηλαδή, μεταφράζονταν ποιητές κυρίως από τις δύο πιο συνηθισμένες και γνωστές γλώσσες τα Αγγλικά ή τα Γαλλικά, που έχουν μεταφραστεί για το αγγλόφωνο ή γαλλόφωνο αναγνωστικό κοινό και παράδοση έργα Ιαπώνων ποιητών, Κινέζων, Περσών από τον χώρο της άπω ανατολής, Ρουμάνων ποιητών, Βουλγάρων, Ούγγρων, Τσεχοσλοβάκων, Γιουγκοσλάβων από τον χώρο των Βαλκανίων, Σοβιετικών (τότε), Ρώσων από την χώρα του Μεγάλου Πέτρου και του Αλεξάντερ Πούσκιν, Νορβηγών ποιητών, Σουηδών και Φιλανδών από τις Σκανδιναβικές επικράτειες, Ισπανών και Πορτογάλων ποιητών από την Ιβηρική χερσόνησο, Ολλανδών, Βέλγων, Γερμανών από την κεντρική Ευρώπη, Εβραίων και Παλαιστίνιων αλλά και Αρμενίων δημιουργών. Ποιητών από την Αφρικανική Ήπειρο και μεγάλων ποιητών της Νοτίου Αμερικής. Ποιητών της Ιαπωνίας και της Κίνας, με τα μαγευτικά τους Χάϊ-Κου κλπ.

     Με τις μεταφραστικές αυτές εργασίες των ελλήνων δημιουργών το ελληνικό αναγνωστικό κοινό διαχρονικά και σταθερά μπόρεσε να έρθει σε επαφή με τον ή την ξενόγλωσσο δημιουργό της αρεσκείας του, να βαδίσει πάνω στα δικά του ποιητικά βήματα, να γνωρίσει τον κόσμο του, τα οράματά του, τις ιδέες και τις σκέψεις του, τα ρεύματα και τις σχολές, τις τεχνοτροπίες της πατρίδας των, και το έργο πολλών από αυτών να το ξαναμεταφράσουν οι νεότερες γενιές των ελλήνων δημιουργών.
Μας έγινε γνωστός ο ποιητικός λόγος του Δάντη, του Βιγιόν, του Ρεμπώ, του Έλιοτ, του Γκαίτε του Μπόρχες, του Ουϊτμαν, του Ρουμί, του Χικμέτ, της Αχμάτοβα, του Λόρκα, του Πεσσόα, του Νερούντα, του Μαγιακόφσκι, του Μοντάλε, του Ζαν Ζουβ, του Ουγγαρέττι, της Πλάθ, του Πάουντ, του Ρίλκε, του Σίλλερ, του Μαίτερλινγκ, του Πονζ, της Νοάιγ, της Μανσούρ, του Κήτς, του Μπλέηκ και του Γέητς, του Μπωντλαίρ και του Μαλλαρμέ και εκατοντάδων άλλων παγκόσμιων δημιουργών, ποιητών, δοκιμιογράφων, πεζογράφων που το συγγραφικό τους έργο πέρασε τα όρια της πατρίδας τους και της δικής τους μητρικής γλώσσας.

Οι σημαντικότεροι και πιο καταξιωμένοι έλληνες ποιητές των προηγούμενων αιώνων καταπιάστηκαν συστηματικά και με την μετάφραση ξένων παγκόσμιων ποιητών, ορισμένοι από τους οποίους, ενέταξαν μέσα στις ποιητικές τους συλλογές ή παράλληλα με τα δικά τους ποιήματα, πρόσθεσαν και ποιήματα ξένων ποιητών που μετέφραζαν. Γνωστές ενδεικτικά αναφέρω μας είναι οι μεταφραστικές εργασίες του Κωστή Παλαμά, του Κώστα Καρυωτάκη, του Μιλτιάδη Μαλακάση, του Άγγελου Σημηριώτη, του Γεωργίου Στρατήγη, του Λορέντζου Μαβίλη, του Γεράσιμου Μαρκορά, του Γεράσιμου Σπαταλά, της Μυρτιώτισσας, του Κώστα Βάρναλη, του Άγγελου Δόξα, του Θάνου Κριμπά, του Κλέωνος Β. Παράσχου, του Άρη Δικταίου, του Νίκου και της Ρίτας Μπούμη-Παππά, του Νίκου Προεστόπουλου, της Λίνας Κάσδαγλη, της Ρένας Καρθαίου, του Τάσου Κόρφη, της Ζωής Καρέλλη, της Όλγας Βότση, του Νίκου Καζαντζάκη, του Γιάννη Ρίτσου, του Μήτσου Παπανικολάου, του Ρήγα Καππάτου, του Κούλη Αλέπη και πολλών άλλων από τους παλαιότερους. Η συμβολή επίσης των συγγραφέων και ποιητών της Γενιάς του 1930 είναι σημαντική και στον τομέα αυτόν. Οι νομπελίστες μας ποιητές Γιώργος Σεφέρης και Οδυσσέας Ελύτης επίσης. Ο ποιητής Τάκης Σινόπουλος, ο θεσσαλονικιός ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης, ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Νίκος Σπάνιας, ο Μηνάς Δημάκης, ο Όμηρος Μπεκέ, ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, ο Παναγιώτης Ε. Χατζηγάκης, και άλλοι της πρώτης και δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς μετέφρασαν σημαντικούς αλλόγλωσσους δημιουργούς. Από τους νεότερους, της γενιάς του 1970 και μετέπειτα, αλλά και τους πολύ πρόσφατους,-από την γενιά του Ιδιωτικού Οράματος και τους σημερινούς ποιητές και ποιήτριες του διαδικτύου-μας είναι γνωστές και προσέχθηκαν οι μεταφράσεις ξένων ποιητών από τους: Ανδρέα Αγγελάκη, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Γλυκερία Παπαγεωργίου, Μερόπη Οικονόμου, Τάκη Μενδράκου, Κώστα Ιωάννου, Δέσπω Καρούσου, Δημοσθένη Κούρτοβικ, Σάκη Σερέφα, Βίλκη Αντωνιάδη, Ευριπίδη Γαραντούδη, Αλέξανδρου Ίσαρη, Γιώργου Κοροπούλη, Χριστόφορου Λιοντάκη, Αμαλίας Τσακνιά και Σπύρου Τσακνιά. Επίσης των: Στέφανου Ροζάνη, Τάσου Δενέγρη, Αργύρη Χιόνη, Βασίλη Λαλιώτη, Κώστα Κουστουρέλη, Γιάννη Λειβαδά, Άρη Μπερλή, Γιώργου Καραβασίλη, Ηλία Κυζηράκου, Αλέξη Ζήρα, Ε. Χ. Γονατά, Βαγγέλη Αθανασόπουλου, Γιώργο Μπρουνιά, Αλέξη Τραϊανού, Βασίλη Καραβίτη, Μαρία Υψηλάντη, Γιάννη Βαρβέρη, Έκτορα Κακναβάτου, Φοίβου Ι. Πιομπίνου, Κυριάκου Γ. Σαμέλη, Χάρη Βλαβιανού, Νάσου Βαγενά, Γιώργου Μπλάνα, Αντώνη Φωστιέρη, Κώστα Ασημακόπουλου, Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή, της Αλεξάνδρα Σωτηρίου του Γεωργίου Σ. Έξαρχου, της Ελένης Ι. Ιωαννίδου, του Γιάννη Αντίοχου και πάρα πολλών άλλων αξιόλογων μεταφραστών. Οφείλουμε να μνημονεύσουμε και τον πειραιώτη θεατράνθρωπο Μάριο Πλωρίτη και άλλων συγγραφέων όπως ο ανθολόγος Σωκράτης Λ. Σκαρτσής, πέρα από τον χώρο της ποίησης που με αφοσίωση και συνέπεια μας γνώρισαν τις προσωπικές τους ποιητικές αγάπες και επιρροές. Όλοι τους, έσκυψαν με σεβασμό πάνω στο έργο και τον ποιητή ή την ποιήτρια που μετέφραζαν και έδωσαν τον καλύτερο ποιητικό τους εαυτό, ανεξάρτητα του βαθμού επιτυχίας της μεταφραστικής τους προσπάθειας, της μεταγραφής τους ή της απόδοσής τους στα ελληνικά όπως πολλοί και πολλές άπιστοι και ξενομερίτες της ποίησης αναφέρουν,-αντί της λέξεως μετάφραση. 
«Οι άπιστοι αυτοί μεταφραστές είναι από μιάν άλλη άποψη και οι πιστότεροι» όπως μας είπε ο Κωστής Παλαμάς, που συναδελφώνουν ποιητικές συνειδήσεις διαφορετικών γλωσσών και στήνουν γέφυρες για να ενώσουν διαφορετικές ποιητικές παραδόσεις. Αντιλήψεις και ευαισθησίες ανθρώπινων φωνών και ονείρων. Είναι οι άπιστοι αγαπημένοι μας σύντροφοι που υποτάσσουν τα εσωτερικά μυστικά της ξένης ποιητικής γλώσσας και την ανυπότακτη μουσικότητά της στην δική τους μητρική γλωσσική μετρική και ρυθμική αγάπη.

     Οι νεότεροι, που ασχολήθηκαν και θήτευσαν και εξακολουθούν να εργάζονται πάνω στον ποιητικό λόγο, τους οφείλουν σεβασμό και εκτίμηση και όχι απαξίωση και λησμοσύνη, άρνηση και θάψιμο, γιατί, με τις δικές τους μεταφραστικές προσπάθειες κατόρθωσαν και οι ίδιοι να γίνουν κοινωνοί του έργου ή μέρος αυτών των ξένων δημιουργών έστω και από δεύτερο χέρι. Δεν βγήκαμε από το κεφάλι του πατέρα των Θεών και των ανθρώπων του Δία όπως η θεά της Σοφίας η Αθηνά, αλλά γίναμε «γνώστες» και «έμπειροι» αναγνώστες πατώντας πάνω στις σκυμμένες πλάτες των παλαιότερων ηλικιακά δημιουργών που μόχθησαν για να μεταφέρουν στην γλώσσα μας το έργο των ξένων συγγραφέων, έστω και αν συνήθως ή πολλές φορές διαβάζουμε το έργο αυτό ή αποσπάσματα ποιητικών συνθέσεων αλλόγλωσσων, με τα γυαλιά του έλληνα δημιουργού-μεταφραστή που το μεταφράζει, αναπλάθει, διασκευάζει, αναζητώντας ομοιότητες και αναλογίες, αντιστοιχίες και κοινές αισθητικές καταβολές, ή ακόμα και κοινές ποιητικές περιέργειες. Οργανικά ποιητικά υλικά που άντεξαν στον ποιητικό χρόνο και δημιούργησαν τις βάσεις για ενδοκειμενικές ποιητικές συνομιλίες. Τεχνικούς μηχανισμούς της γλώσσας και αυτά τα ακατανόητα στους πολλούς γλωσσικά της και υφολογικά φαντάσματα της μέρας.

     Γράφω αυτές τις απόψεις-ίσως λανθασμένες-σαν μια Συνηγορία υπέρ των Μεταφραστών,-επαγγελματιών ή ερασιτεχνών-και χωρίς να πιστεύω ότι δεν πρέπει να υπάρχει ο απαραίτητος μεταφραστικός απογαλακτισμός από τις προηγούμενες γενιές, δηλαδή, να «κόβει» κάθε γενιά τον ομφάλιο γλωσσικό λώρο από τις προηγούμενες αλλά να μην λησμονεί τι οφείλει στους παλαιότερους, σε όλους αυτούς και αυτές αυτόχθονους δημιουργούς που άφησαν τα μεταφραστικά τους ίχνη στον ελληνικό ποιητικό λειμώνα.

Ακόμα θυμάμαι έντονα, στα προσωπικά μου αναγνωστικά χρόνια τις πολλές συζητήσεις πάνω σε θέματα μετάφρασης των ελλήνων ποιητών στην αγγλική γλώσσα με τον δάσκαλο Κίμωνα Φράιερ, έναν έμπειρο και γνώστη άνθρωπο των γραμμάτων μεταφραστή και δημιουργό. Και πάλι για την ιστορία αναφέρω ότι ο Κίμων Φράϊερ έλεγε πάντα με παράπονο, ότι θα πρέπει να δίνεται και ένα Νόμπελ στους μεταφραστές όχι μόνο στους δημιουργούς. Ορισμένες συζητήσεις είχα επίσης την χαρά να κάνω με τον δάσκαλο Γιάννη Ρίτσο, τον παλαιό φίλο ποιητή Σωκράτη Ζερβό, την ποιήτρια Νανά Ησαϊα και ορισμένους άλλους από τους παλαιότερους, όπως ο Ηλίας Κυζηράκος και η ευαίσθητη και ευγενική Λίνα Κάσδαγλη.

     Οι καιροί παρήλθαν και οι χρόνοι της ζωής μας άλλαξαν δραματικά, αλλιώς αισθάνονται, ερμηνεύουν και παρατηρούν τα ποιητικά πράγματα οι νεότεροι από εμάς τους παλαιότερους, άλλες οι αξιολογικές πνευματικές τους αναφορές και επισημάνσεις. Η αδιαφορία και η αχαριστία, η απαξίωση και η απάρνηση του έργου και του μόχθου των παλαιότερων δεν είναι ίδιον μόνο των ελλήνων και ελληνίδων που δεν ασχολούνται με τον ποιητικό λόγο, αλλά και της μικρής εκείνης μερίδας που ακόμα ασχολείται με αυτόν ή εξακολουθεί να εκδίδει βιβλία ή μεταφράζει. Σαν μια οφειλή της γενιάς μου προς τους παλαιότερους δημιουργούς-μεταφραστές, καταθέτω αυτό το σημείωμα.

     Το τέλος της πολιτικής από τους σύγχρονους πολιτικούς και τους πολίτες ψηφοφόρους, επέφερε και το τέλος του ποιητικού λόγου. Θεωρώ ότι ο ποιητικός λόγος από την εποχή των Επών του παππού μας Ομήρου ήταν πρωτίστως λόγος πολιτικός στην ευρύτερή του σημασία και συμβολισμό. Ένας λόγος πολιτικής ή μεταφυσικής οντολογίας που αντικατόπτριζε τις ζωές των ανθρώπων. Η ποιητική λαλιά ανά τους αιώνες και σ' όλη την υφήλιο υπήρξε η ανθρώπινη βιωματική διασπάθιση της συμπαντικής σιωπής. Μιας σιωπής που ποιητικά βρυχάται για άλλους ο Θεός και για άλλους ο Κρόνος.

Οι Τιτάνες της ποίησης.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 23 Δεκεμβρίου 2017

Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο της παλαιάς ιταλίδας δημοσιογράφου και συγγραφέως Οριάνας Φαλλάτσι, Γράμμα σ’ ένα παιδί που δεν γεννήθηκε ποτέ, εκδόσεις Πάπυρος 1976, μετάφραση Έρης Κανδρή.

Ευχαριστώ επίσης τον ποιητή Νάσο Βαγενά που είχε την καλοσύνη να μου στείλει το καινούργιο του βιβλίο. 
Νάσου Βαγενά, ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΡΗΜΙΤΕΣ και άλλα ποιήματα. Από τις εκδόσεις ΤΑ ΦΥΛΛΑΔΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗΣ υπό την διεύθυνση του Σωτήρη Σελαβή. Φυλλάδιο Τέταρτο.

Περιλαμβάνει παλαιότερες και νέες μεταφράσεις του ποιητή και μεταφραστή των εξής ποιητών:

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Ο ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΣ

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Σ’ ΕΝΑΝ ΣΑΞΟΝΑ ΠΟΙΗΤΗ

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, ΙΩΑΝΝΗΣ 1, 14

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Σ’ ΕΝΑΝ ΓΗΡΑΙΟ ΠΟΙΗΤΗ

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Σ’ ΕΝΑΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ ΝΕΟΣ

Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΣΒΕΝΤΕΝΜΠΟΡΓΚ

Ρόμπερτ Φρόστ, ΣΤΑΜΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ ΕΝΑ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΒΡΑΔΥ

Μάσσιμο Μπεττελόννι, DANSE MACABRE

Μάσσιμο Μπεττελόννι, ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Άννα Αχμάτοβα, REQUIEM 1,5,8

Ρίτσαρντ Μπερενγκάρτεν, ΜΑΥΡΟ ΦΩΣ Α΄

Τζιάκομο Λεοπάρντι, ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ

Ρίτσαρντ Μπερενγκάρτεν, ΜΑΥΡΟ ΦΩΣ Β΄

Γουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς, ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΡΗΜΙΤΕΣ

Γουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς, Ο ΓΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΕΛΗΝΗ

Μπέρτολτ Μπρέχτ, ΟΤΑΝ ΗΡΘΑΝ

Ντέηβιντ Ρίκς, ΜΙΛΑ ΣΙΓΑ

Ιόσιφ Μπρόντσκι, ΙΘΑΚΗ

Αμίρ Όρ, ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ

ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ

Δεν περιμέναμε μάταια τους βαρβάρους

Δεν συναχτήκαμε μάταια στις πλατείες.

Οι άρχοντες μας μάταια δεν φόρεσαν

τις λαμπερές επίσημες στολές τους

και τα πολύτιμά τους δαχτυλίδια

γράφοντας ύμνους για να τους υποδεχτούν.

Μάταια δεν γκρεμίσαμε τους ναούς μας,

μάταια δεν υψώσαμε ναούς νέους

για τους δικούς τους άξεστους θεούς.

Κι όπως έπρεπε, κάψαμε τα βιβλία μας

πού δεν έλεγαν τίποτε σ’ αυτούς.

--

Καθώς ήταν γραφτό, οι βάρβαροι ήρθαν

και δέχτηκαν από τα χέρια του βασιλιά μας

της πόλης τα κλειδιά.

--

Όμως φορούσαν τα δικά μας ρούχα

κι οι νόμοι τους οι δικοί μας ήταν νόμοι.

Κι όταν αρχίσαν να μας προστάζουν στη γλώσσα μας

δεν ξέραμε πώς βρεθήκαν στη χώρα μας

χωρίς να τους πάρουμε μυρωδιά.

ΥΓ 1. Δεν ταιριάζει απόλυτα το ποίημα αυτό στην πολιτική και πολιτειακή ηγεσία του τόπου μας; Σε εμάς τους ψηφοφόρους;

ΥΓ 2. Αντί να εκφωνεί αυστηρές ανακοινώσεις ο κύριος πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας στους ξένους, που ούτε τον ακούνε ούτε τον λαμβάνουν υπόψη τους, μήπως θα όφειλε να στρέψει τις λεκτικές του κορώνες στους κυβερνήτες μας, που έχοντας απολέσει κάθε είδους πολιτικό και ηθικό πλεονέκτημα, λαμβάνουν τέτοιου είδους σκληρά αντικοινωνικά και εργασιακά μέτρα;

ΥΓ 3. Πιστεύει αλήθεια ο φιλόσοφος κύριος Στέλιος Ράμφος, ότι κατάλαβε κανείς τίποτα από τα λεγόμενά του στην ομιλία του στο πολιτικό συνέδριο της πολιτικής παράταξης που παρευρέθηκε; Δεν αντιλήφθηκε ο έμπειρος φιλόσοφος και ιστορικός αναλυτής με την μεγάλη συγγραφική του παράδοση και πείρα, ότι οι πλείστοι των παρευρισκόμενων βαριόντουσταν, χασμουριόντουσταν, έφευγαν, μιλούσαν μεταξύ τους, μιλούσαν στα κινητά τους, δεν κατανοούσαν τι έλεγε; Και ο ίδιος τους έκανε παρατηρήσεις. Τι γύρευε πολιτικά να αποδείξει; Η ομιλία του, καθώς και η ομιλία του γνωστού ηθοποιού κυρίου Μαρκουλάκη στο διαδίκτυο.

Απέσβετο το Λάλων της πολιτικής και της τέχνης Ύδωρ.          

 Σημείωση: Δεν γνωρίζω τι έγινε, ή τι ο ακατανόμαστος και αδαής, δηλαδή εγώ, ή τι πάτησα και φανερώθηκε αυτός ο κατάλογος μεταφράσεων ξένων ποιητικών συλλογών. Τον άφησα όπως είναι για να μην κάνω περισσότερες τεχνικές-μπιπ-πάνω στο σημείωμα.

Β

-Νάσος Βαγενάς,

 Η πτώση του Ιπτάμενου, εκδ. Στιγμή 1989

-Ιωάννης Βασιλείου,

 Ασιατικά Ποιήματα, εκδ. Εστία χ.χ.

-Γιάννης Βαρβέρης,

 Σα μουσική τη νύχτα. Γαλλικά ποιήματα αποχαιρετισμού, εκδ. Κέδρος 2007

-Κώστας Βάρναλης,

 Κινέζικα Τραγούδια, εκδ. Λωτός 1992,

-Ελένη Βαροπούλου,

 Ορφέας και Ευρυδίκη στην ποίηση του 20 αιώνα, Μέγαρο Μουσικής 1997

-Δημήτρης Βαρούτσης,

 Αθηναίκά Γράμματα, Αθήνα 1957

-Γιώργος Βερίτης,

 Άπαντα, εκδ. Δαμασκός 1982

-Βασίλης Βιτσαξής,

 Σύγχρονη Ινδική Ποίηση, εκδ. Εστία χ.χ.

-Θεόφιλος Βορέας,

 Ρυθμοί Αθανάτων, τόμος Α, Αθήνα 1935

Γ

-Ειρήνη Μίσσιου-Γιαννακοπούλου,

 Έξι και Δέκα Σούστα, εκδ. Ι. Γαλαίος 1989

-Κώστας Γιαννουλόπουλος,

 Ανθολογία Συγκεκριμένης Ποίησης, εκδ. Νεφέλη 1985

-Φοίβος Γκικόπουλος,

 Μορφές και Τάσεις της Ιταλικής Ποίησης στον 20^ο αιώνα, εκδ. University Studio Press 1989

Δ

-Ελένη Δαμβουνέλλη,

 Η αζαλέα (μεταγραφές), εκδ. Δόμος 1979

-Ελένη Δημητρίου,

 Ρώσσοι Λυρικοί, Αθήνα 1982

-Άρης Δικταίος,

 •Ανθολογία Παγκόσμιας Ποιήσεως, εκδ. Γεωργίου Φέξη 1960

 •Μεγάλες Στιγμές της Ποιήσεως, εκδ. Δωδώνη 1967

 •Ανθολογία της Βελγικής Ποιήσεως, (ΙΙ), εκδ. Γεωργίου Φέξη 1969

 •Δεκατρείς Αιώνες Γερμανικής Ποίησης, εκδ. Δωδώνη 1977

Ε

-Γιωζέφ Ελιγιά,

 Ποίηση, εκδ. Δωδώνη χ.χ.

-Οδυσσέας Ελύτης,

 Δεύτερη Γραφή, εκδ. Ίκαρος 1976

-Ίβαρ Έμαν,

 17 Φωνές από τη Σουηδία, εκδ. Τεκμήριο 1979

Ζ

-Γεώργιος Ζαλοκώστας,

 Έργα, εκδ. Ι. Σιδέρης χ.χ.

-Αντώνης Ζέρβας,

 Εκ του Γαλλικού. Εκλογή Μεταφράσεων, εκδ. Μελάνι 2003

Η

-Μαρία Ηλιού,

 Κογκολέζικα, εκδ. Ερμής 1981

Θ

-Κωνσταντίνος Θεοτόκης,

 Ινδικά Μεταφράσματα, εκδ. Κείμενα  1988(Φίλιππος Βλάχος)

Ι

-Βασίλης Ιωακείμ,

 11 ποιήματα. Ειρηνικός Λόγος, εκδ. Κανάλι 14-Αθήνα 1980

-Ανδρέας Ιωάννου,

 Επιλογή από το έργο 10 Αμερικανών Ποιητών, εκδ. Χαλκίδα 1958

Κ

-Περικλής Π. Καίσαρης,

 Δημοτικά Τραγούδια της Ανατολής, Αθήνα 1974

-Ρούλα Κακλαμανάκη,

 Σύγχρονη Ουγγρική Ποίηση, εκδ. Φόρμα 1991

-Γιάννης Καμπύσης,

 Άπαντα, εκδ. Πηγή 1972 (Γιώργου Βαλέτα)

-Ρήγας Καππάτος,

 •Τα Εκατό Ωραιότερα Ερωτικά Ποιήματα της Ισπανικής Γλώσσας, εκδ.Εκάτη 2000

 •16 Λατινοαμερικάνοι Ποιητές, εκδ. Καραβία 1980

-Γιώργος Καραβασίλης,

 •Η Γυναίκα των Νερών στη λυρική ποίηση, εκδ. Δελφίνι 1994

 •Σαπφούς Σάπφειροι. Ανθολογία Γυναικείας Ομοφυλοφιλικής Ποίησης, εκδ. Γαβριηλίδης 2001

-Βασίλης Καραβίτης,

 Συγκομιδή. Σύγχρονοι ξένοι ποιητές, εκδ. Γνώση 1988

-Πάνος Καραγιώργος,

 Πανόραμα Αγγλικής Ποίησης, εκδ. Τυπωθήτω 2005

-Στ. Καρακάσης,

 Ανθολογία Γαλλικής ποιητικής πρόζας, εκδ. Δίφρος 1967

-Κώστας Καρυωτάκης,

 •Ποιητικές μεταφράσεις, εκδ. Γραφή 1980

 •Οι μεταφράσεις του Κ. Γ. Καρυωτάκη,(πρόλογος Ζήσιμος Λορεντζάτος) εκδ.

   Το Ροδακιό 1994

-Στέλιος Κάτσικας,

 3 Ιταλοί Ποιητές, εκδ. Αιγόκερως 1982

-Ξενοφών Α. Κοκόλης,

 Στιχάκια του Φλαμένκο, εκδ. Στιγμή 1989

-Νίκος Κοντογούρης,

 Ανθολογία Ψυχεδελικής ποίησης, εκδ. Art Nonvear 1988

-Θωμάς Κοροβίνης,

 Οι Ασίκηδες-Τούρκικη Λαϊκή Ποίηση, εκδ. Εξάντας 1991

-Έφη Κορομηλά,

 Σκιές στο Φως, εκδ. Νεφέλη 2008

-Γιώργος Κοροπούλης,

 Περί των Γάμων Υδραργύρου και Θείου, εκδ. Ύψιλον 2001

-Ντίνος Κουγκουλός,

 Ανθολογία Γερμανικών Ποιημάτων και Αφορισμών, εκδ. Δωδώνη 2000

-Ρήγας Κούπας,

 Η Έλξη των Ομωνύμων. Ανθολογία Ομο-Ερωτικών Ποιημάτων, εκδ. Οδυσσέας 2005

-Δημοσθένης Κούρτοβικ,

 Σύγχρονη Φιλανδέζικη Ποίηση, εκδ. Πλέθρον 1986

-Ηλίας Κυζηράκος,

 Σημερινή Ποίηση απ’ όλο τον Κόσμο, Αθήνα 1971

Λ

-Βασίλειος Λαζανάς,

 Τα Ερωτικά των Γάλλων Ποιητών, εκδ. Ενάλιος 1997

-Μαρία Λαϊνά,

 Ξένη Ποίηση του 20^ου αιώνα, εκδ. Λωτός 1989

-Γιάννης Λειβαδάς,

 •Χάικου, εκδ. Εκδόσεις της Λίμνης 1995

 •Ανθολογία Ιαπωνικής Ποίησης, εκδ. Ροές 2002

-Γιάννης Λειβαδίτης,

 Ποιητές του Κόσμου, Τρίπολη 2007

-Χριστόφορος Λιοντάκης,

 Ανθολογία Γαλλικής Ποίησης. Από τον Μπωντλαίρ έως…, Καστανιώτη 1988/2001

Μ

-Λορέντζος Μαβίλης,

 Άπαντα, εκδ. Μαρή 1967

-Αντώνης Μαϊλλης,

 Ο Δράκοντας της Νήσου Ρόδου,(Σίλλερ) εκδ. Συλλογές 1986

-Μιλτιάδης Μαλακάσης,

 Άπαντα, εκδ. Alvin Redman 1964

-Λάμπρος Μάλαμας,

 Ιταλική Ποίηση. Ανθολογία, εκδ. Ελεύθερο Πνεύμα χ.χ.

-Γεράσιμος Μαρκοράς,

 •Άπαντα, εκδ. Πηγή 1951

 •Ποιήματα, εκδ. Ίδρυμα Κώστα και Ελένη Ουράνη 1988

-Ηλίας Ματθαίου,

 •Ανθολογία Ισπανικής Ποίησης του 11-12 αιώνα, εκδ. Γνώση 1983

 •Ποίηση Ισπανόφωνης Αμερικής, εκδ. Γνώση 1987

-Τάκης Μενδράκος,

 Μικρό Ανθολόγιο, εκδ. Καστανιώτη 1998

-Κωστής Μοσκώφ,

 Αραβική Ποίηση 20 αιώνας, εκδ. Καστανιώτη 1994

-Ευάγγελος Ν. Μόσχος,

 Παράλληλοι Ρυθμοί, εκδ. Αστήρ 1998

-Αλέξανδρος Μπάρας,

 Προσεγγίσεις στη Γαλλική Ποίηση, εκδ. Πρόσπερος 1986

-Όμηρος Μπεκέ,

 Ανθολογία Κινέζων Ποιητών, εκδ. Καραβία 1968

-Μυρτιώτισσα (Θεώνη Δρακοπούλου),

 Παιδική Ανθολογία, τόμοι 2, (ο δεύτερος τόμος) Αθήνα 1930

Ν

-Γ. Νίκας,

 Ξένοι Λυρικοί, εκδ. Ποταμός 2003

-Αθανάσιος Β. Νταουσάνης,

 Η Ποίηση της μαύρης Αφρικής, εκδ. Ροές 1992

-Ντούσκο Νανέφσκι,

 Το Μαύρο Αηδόνι Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, εκδ. Αίμος 1977

Ο

-Μερόπη Οικονόμου,

 •Αγγλική Μεταφυσική Ποίηση (1600-1950), εκδ. Καραβία 1975

 •Κινέζικη Ποίηση, Κώδικας 1985

 •Ανθολογία Άγγλων Ποιητών Εμπνευσμένων από την Ελλάδα, εκδ. ΣΠΔΩΒ 1986

Π

-Ρίτα Μπούμη-Νίκος Παππάς,

 Νέα Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία, τόμοι 6, εκδ. Διόσκουροι χ.χ.

-Κωστής Παλαμάς,

 Άπαντα , τόμοι 16, εκδ. Μπίρης χ.χ.

-Στέφανος Αλκ. Παϊπέτης,

 Τα Τραγούδια του κόσμου που αλλάζει, εκδ. Περί Τεχνών 2004

-Βασίλης Παπαγεωργίου,

 Σύγχρονοι Σουηδοί Ποιητές, εκδ. Εγνατία 1979 και Ευθύνη 1988

-Κλέων Παράσχος,

 Ανθολογία της Ευρωπαϊκής και Αμερικάνικης Ποίησης, εκδ. Σιμεωνίδης 1962

-Σπήλιος Πασαγιάννης,

 Άπαντα, εκδ. Πηγή 1965

-Ιάκωβος Πολυλάς,

 Άπαντα, εκδ. Νίκας 1959

-Νικόλαος ο Ποριώτης,

 Ξένη Λύρα τραγουδά ξένα με..., Αθήνα 1925

-Λάμπρος Πορφύρας,

 Άπαντα, εκδ. Ι. Βασιλείου 1982

-Γιώργος Πράτσικας,

 Το τρίπτυχο μιας Εποχής(Ουγκώ-Ζολά-Συμβολισμός), Αθήνα 1961

Ρ

-Μάριος Βύρων Ραϊζης,

 Οι Μεταφυσικοί Ποιητές της Αγγλίας, εκδ. Gutenberg 1998

-Άλκης Ράφτης,

 Η Εργασία στην Ποίηση, εκδ. Πολύτυπο 1984

Σ

-Ζωή Σαβίνα,

 Χάικου-Παγκόσμια Ανθολογία, εκδ. 5+6-Αθήνα 2002

-Αντρέα Σέλινγκερ,

 Η Ελιά 86 κείμενα για ένα δέντρο, εκδ. νήσος 2005

-Σάκης Σερέφας,

 Αλλόγλωσσα ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη, εκδ. Κέδρος 1997

-Διονύσης Σέρρας,

 Η Ζάκυνθος στην Ελληνική και Ξένη Ποίηση, εκδ. Περίπλους 1994

-Γιώργη Σημηριώτη,

 Γαλλική Ανθολογία, εκδ. Χρυσή Δάφνη 1954

-Ιακώβ Σιμπή,

 Μια Ανθολογία της Ισραηλινής ποίησης, εκδ. Σ. Πατάκη 1996

-Γιάννης Σουλιώτης,

 Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης, εκδ. Ροές 2008

-Νίκος Σπάνιας,

 •Ποιητική Ανθολογία από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, εκδ. Εγνατία 1980

 •Μεταφράσεις 1941-1971, εκδ. Νέα Υόρκη 1972

-Γεράσιμος Σπαταλάς,

 Ανθοδέσμη από την Ρώμη και την Ιταλία, εκδ. Ι. Σιδέρης χ.χ.

-Μιχαήλ Στασινόπουλος,

 Ποιήματα-Δύο Εποχές, εκδ. Εστία 1979

-Δημήτρης Σταύρου,

 Νέγροι Ποιητές, εκδ. Θεμέλιο 1966

-Αντώνης Στέμνης,

 26 Κουβανοί ποιητές, εκδ. Αντιπαράλληλα 1982

-Νίκος Στρατάκης,

 Ποιηταί της Γαλλίας, Αθήνα 1949

-Δώρα Στυλιανίδου,

 Η Κλασική Παράδοση των Χάικου, εκδ. Εκάτη 2001

-Αγνή Σωτηροπούλου,

 Νέοι Γάλλοι Ποιητές, εκδ. Τυπογραφείο Μαυρίδης 1954

-Αλεξάνδρα Σωτηρίου,

 Ανθολογία Ιαπωνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Μέδουσα 1997

Τ

-Αγκόπ Τζελαλιάν,

 Αρμένικη Ανθολογία, εκδ. Χαμασκαίν 1982

-Αλέξης Τραίανός,

 •Ανθολογία Νέγρων Ποιητών, εκδ. Εγνατία 1973

 •Μεταπολεμική Αμερικάνικη Ποίηση, εκδ. Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις 1979

-Αντώνης Τριφύλλης,

 Σύγχρονη Γερμανόφωνη Ποίηση, εκδ. Πλέθρον 1983

-Αμαλία Τσακνιά,

 Κινέζικη Ποίηση, εκδ. Πλέθρον 1982

-Δημήτρης Τσαλούμας,

 Σύγχρονη Αυστραλιανή Ποίηση, εκδ. Νέα Πορεία-Θεσσαλονίκη 1985

-Κωνσταντίνος Τσάτσος,

 Ποιήματα άλλων καιρών και άλλων τόπων, εκδ. Οι Εκδόσεις των Φίλων 1980

-Τ. Τσιχλάκης,

 Ινδικά Ποιήματα, Αθήνα χ.χ.

Υ

-Γιάννης Υφαντής,

 Ο Κήπος της Ποίησης, εκδ. Σ. Πατάκης 2000

Φ

-Ρώμος Φιλύρας,

 Άπαντα, εκδ. Γκοβόστη χ.χ.

-Ανδρέας Φουσκαρίνης.

 Άνθη Εσπερίας Α΄, εκδ. Αχαϊκές Εκδόσεις 1994

Χ

-Ντίνος Χριστιανόπουλος,

 Εντευκτήριο, εκδ. Διαγώνιος 1989

-Γιώργος Χριστογιάννης,

 Νορβηγοί Ποιητές (1900-1985), εκδ. Εστία 1985

-Γιώργος Ζ. Χριστοδουλίδης,

 Η Ελλάδα στην Ξένη Ποίηση, εκδ. Παρασκήνιο 2005

-Ηλίας Χρόνης,

 Η Ευρωπαϊκή Μούσα στον 19^ο  αιώνα, εκδ. Τυπογραφείο Μαυρίδης 1997

-Δάφνη Χρονοπούλου,

 Όνειρο Μέσα σε όνειρο, εκδ. Βιβλία των Μουσών 1987

------  ------  ------

-Νάσος Βαγενάς-Τάκης Καγιαλής-Λαμπ. Πόλκας-Ν. Ταραράς-Γ. Φραγκόγλου

 Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία.-Ανθολογία Μεταφράσεων, εκδ. ΟΕΔΒ 1998

-Ε. Χ. Γονατάς-Δ, Παπαδίτσας,

 •Πρώτη Ύλη 1. Ποιητικά Κείμενα, Αθήνα 1959

 •Πρώτη Ύλη 2. Ποιητικά Κείμενα, Αθήνα 1961

-Ελένη Ιωαννίδου-Γιώργος Έξαρχος,

 Κλασική Ιαπωνική Ποίηση, εκδ. Καστανιώτη 1998

-Άνι Τσικοβάνι-Δημήτρης Νόλλας,

 Ανθολογία Γεωργιανής Ποίησης, εκδ. Καστανιώτη 2002

-Υπερρεαλισμός Α΄ 63 χρόνια, εκδ. Γκοβόστη 1989

-Αμερικάνικη Ποίηση (Ανθολογία 1888-1977), περιοδικό Γράμματα τχ.6/3,5,1977

-Βροχή θανάτου. Ποιήματα για τον Πόλεμο, (Γιώργος Χριστοδουλίδης: επιμέλεια), Διάφοροι μεταφραστές, εκδ. Παρασκήνιο 1999

-Το φιλί. Λόγια Ερωτευμένων και Ρομαντικοί Πίνακες, εκδ. Παπαδόπουλος 1998(;)

-Γερμανοί Ποιηταί, 1749-1921, εκδ. Καλλιτεχνικαί Εκδόσεις Μ. Πεσματζόγλου 1922

-Μυστική Γνωστική Ποίηση, (Διάφοροι μεταφραστές) , εκδ. Διαστάσεις 1985

-Με τον τρόπο του Κωνσταντίνου Καβάφη, 26 Ξένα Ποιήματα, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας-Θεσσαλονίκη 1999

-Τετράδιο τόμος Α (1-3)/1945, εκδ. Ελληνικό Λογοτεχνικό Αρχείο 1981

-περιοδικό Διαβάζω τχ. 310/28-4-1998, Γαλλική ποίηση, τα τελευταία 60 χρόνια

-Παγκόσμιος Ανθολογία Εικονογραφημένη, περιοδικό τεύχος 10 των Γιώργη Σημηριώτη και Λέων Κωνσταντινίδη

(μεταφράζουν οι: Κ. Εμμανουήλ-Μ. Παπανικολάου-Αιμιλία Δάφνη-Ρίτα Μπούμη Παππά-Τέλος Άγρας-Τάκης Μπαρλάς-Κώστας Καρυωτάκης-Μιχαήλ Στασινόπουλος –Α. Σκιαδαρέση-Γιώργος Κοτζιούλας-Λ. Καρανικόλας)