ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ (ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ) ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Τ Ο  Δ Ε Λ Τ Ι Ο  Τ Η Σ  Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η Σ   Σ Τ Ε Γ Η Σ

      Το σημείωμα αυτό για τον πρώτο Τόμο, τεύχη 11 του 1965 του Περιοδικού (Δελτίο) της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την δωρεά- προσφορά του παλαιού φίλου Δημήτρη Κρασονικολάκη. Είχα παρακαλέσει και είχα απευθυνθεί εδώ και χρόνια σε αρκετά άτομα του Πειραϊκού χώρου, που η πείρα και εμπειρία μου, από πληροφορίες τρίτων, γνώριζα ότι έχουν στην Βιβλιοθήκη τους όλη την σειρά των τευχών του Περιοδικού. Α΄ Περίοδος (1965-1997) τεύχη 60, τόμοι 7 σύνολο σελίδων 2474. Β΄ Περίοδος (2004-2012 τεύχη 32, (σελίδες 1080 σύνολο τόμων 7+3). Μη γνωρίζοντας τα intrerna corporis του Σωματείου, και μην έχοντας στην κατοχή μου την πλήρη σειρά τευχών και της Β΄ περιόδου, υποχρεώνομαι να προβαίνω σε υπολογισμούς κατά προσέγγιση. Μια και μέχρι το τρίμηνο Απριλίου, Μαϊου, Ιουνίου 2012 ο αριθμός των τευχών είχε φτάσει το νούμερο 32. Όπως και νάχει, στο συνολικό άθροισμα έκδοσης του Δελτίου και των Τευχών της Φ.Σ από το ομώνυμο Σωματείο της πρώτης περιόδου, θα πρέπει να συναριθμήσουμε και τα 12 (παραρτήματα) ειδικές –αφιερωματικές εκδόσεις- του περιοδικού. Στην τρίτη περίοδο έχουμε την κυκλοφορία 3 τευχών. Ακόμα, εντοπίζονται σε πάνω από 30 οι τίτλοι βιβλίων (ή που φέρουν την σφραγίδα της) μελών της, που εξέδωσε η Στέγη στα 90 και χρόνια από την ίδρυσή της και βρίσκεται στις επάλξεις των πολιτιστικών πραγμάτων του Πειραιά. Από τα ειδικά τεύχη να αναφέρουμε ενδεικτικά την αναμνηστική έκδοση για τον γάλλο φιλόσοφο Ζαν Ζακ- Ρουσσώ 1978, το τεύχος για τα 40 χρόνια από το Έπος του 1940, Πειραιάς 1980, Τα 200 χρόνια της Γαλλικής Εγκυκλοπαίδειας, 1982, το αφιερωματικό τεύχος στον βαρύτονο Γιάννη Αγγελόπουλο 1983, το ειδικό τεύχος για το έτος Λάμπρου Πορφύρα 1979, το Πειραιάς και Λογοτεχνία, (εκδήλωση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Τετάρτη 20/12/1995), την Δραχμή 2002, το αφιέρωμα στον καλλιτέχνη Σταμάτη Λαζάρου 1986 με την συμμετοχή του Δήμου Πειραιά. Το ειδικό τεύχος για τον πειραιώτη Αιμίλιο Βεάκη 1982, κ.ά. Φυλλάδια- τεύχη, που προστίθενται στην εκδοτική παραγωγή της Φ.Σ.Π. Και επανερχόμενος, Το Ιστορικό Αρχείο της Πόλης καθώς και η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Πειραιά είχα πληροφορηθεί ότι δεν είχαν πλήρη σειρά των τευχών του περιοδικού, ούτε και σειρές άλλων σύγχρονων λογοτεχνικών περιοδικών που είχαν εκδοθεί τις τελευταίες δεκαετίες εντός της Πόλης. («Πολιτιστική Πράξη», «Αντιπαραθέσεις», «Πειραϊκά Γράμματα» κλπ.). Από τους παλαιότερους τίτλους, διασώθηκε μόνον (;) το «Περιοδικό μας» 1958-1960 των Νίκου Βελιώτη, Χρήστου Λεβάντα, Στέλιου Γεράνη, εξαιτίας του ότι τα τεύχη του είχαν δεθεί σε έναν τόμο και πωλούνταν όλα μαζί. Δυστυχώς η άρνηση να προμηθευτώ ή να ερευνήσω τα τεύχη ήταν κάθετη, ενώ ορισμένα άτομα μου απάντησαν με τις γνωστές υποσχέσεις ψεύτικης ευγένειας που δεν υλοποιούνται ποτέ. Το θέμα έμεινε στις καλένδες των ερευνητικών μου εργασιών. Εδώ και χρόνια αναζητούσα την πλήρη σειρά του περιοδικού σε παλαιοπωλεία και δεν την έβρισκα. Γνώριζα επίσης, τις δυσκολίες και ορισμένων άλλων ατόμων από τον Πειραιά-συλλέκτες ή μη-τα οποία αναζητούσαν τις δύο σειρές του περιοδικού και δεν τις συναντούσαν. Δυσεύρετοι ήσαν ακόμη και τίτλοι πειραϊκών περιοδικών που είχαν κυκλοφορήσει τις δεκαετίες 1950, 1960, 1970,…. ιδιαίτερα των χρόνων μετά την μεταπολίτευση του 1974, που υπήρξε μια ανάκαμψη των πειραϊκών γραμμάτων. Ασφαλώς, υπήρχαν και οι τυχεροί, οι μεγαλύτερης ηλικίας Πειραιώτες, μέλη και φίλοι του Φιλολογικού Σωματείου που είχαν συγκεντρώσει και τις δύο σειρές του περιοδικού στην Βιβλιοθήκη τους. Άτακτα συναντούσα σκόρπιους αριθμούς τευχών σε παλαιοπωλεία από εκποιήσεις βιβλιοθηκών πειραιωτών που είχαν φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο, και  οι δικοί τους, θεωρούσαν βάρος τον όγκο των βιβλίων και των περιοδικών που είχαν στην διάρκεια της ζωής τους συγκεντρώσει. Από την χρονική περίοδο που εξερευνούσα συστηματικά τα πολιτιστικά πράγματα και δρώμενα του Πειραιά, και συγκέντρωνα στοιχεία και πληροφορίες, αγόραζα βιβλία και περιοδικά, έκοβα αποκόμματα εφημερίδων, διάβαζα και ταξινομούσα το σκόρπιο και άτακτο αχαρτογράφητο υλικό για την Πειραϊκή Πολιτιστική Ιστορία και τα Γράμματα, διαπίστωνα τα κενά, και εν μέρει, την προκλητική αδιαφορία πολλών επώνυμων Πειραιωτών, που «καθοδηγούσαν» με τον έναν ή άλλον τρόπο και ενέργειες τους τα πολιτιστικά πράγματα, να συγκεντρωθεί σε έναν χώρο το διάσπαρτο και αταξινόμητο συγγραφικό υλικό των Πειραιωτών Δημιουργών. Πολλοί από τους οποίους είχαν πεθάνει ή ορισμένοι από τους ζώντες, δεν είχαν ούτε οι ίδιοι τις πρώτες εκδόσεις των βιβλίων τους, που χρονολογούνταν από το μεσοπόλεμο του προηγούμενου αιώνα. Και συνήθως τα βιβλία και οι εκδόσεις αυτές μοιράζονταν από χέρι σε χέρι. Η καθόλου ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας είχε διασώσει και ενδιαφερθεί για ορισμένα «μόνο» από τα ονόματα των πειραιωτών συγγραφέων. Γεώργιος Στρατήγης, Παύλος Νιρβάνας, Λάμπρος Πορφύρας, Νίκος Χαντζάρας, Κώστας Σούκας, Χρήστος Λεβάντας, Νίκος Καββαδίας, Δημοσθένης Βουτυράς,  Κώστας Γαρίδης, Στέλιος Γεράνης, Όλγα Βότση, Φάνης Μούλιος, Αριστέα Μπούτου και ορισμένων άλλων, ονόματα γνωστά,  και εξαιτίας κάποιας δημόσιας κρατικής βράβευσής τους. Με κέντριζε όμως η ιδέα να αποδελτιώσω τα σημαντικότερα λογοτεχνικά περιοδικά των σύγχρονων πειραϊκών καιρών μας (τα περιεχόμενα και τους συντελεστές τους) μετά την επτάχρονη δικτατορία του 1967 κυρίως, και νωρίτερα. Των γόνιμων δεκαετιών 1950 και 1960 που έσφυζε η Πόλη από πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, κινήσεις δρώμενα, τα οποία ανέκοψε η σκοτεινή επτάχρονη περίοδος. Πίστευα ότι η γενιά μου, γενιά  του 1980,των νεότερων σε ηλικία Πειραιωτών, όφειλε να κάνει κάτι ώστε να αφήσει τα πολιτιστικά της ίχνη όπως οι προηγούμενες γενιές και αν κατορθώσει, να διασώσει την μνήμη και το έργο των προηγούμενων πνευματικών ανθρώπων του Πειραιά. Αποφεύγοντας όσο ήταν δυνατών τα λάθη τους, τους αποκλεισμούς και τις παραλήψεις τους, τους παραγκωνισμούς και εν μέρει την αδιαφορία των παλαιοτέρων. Όφειλε η νεότερη γενιά των λογίων Πειραιωτών να λειτουργήσει με μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, ευρύτητα πνεύματος, θάρρος, τόλμης και να θέσει τις βάσεις για μια σύγχρονη, μοντέρνα και πληρέστερη ιστορία των Πειραϊκών Γραμμάτων και καλλιτεχνικής παράδοσης. Φιλοδοξώντας πάντα σε προσωπικό επίπεδο, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εκείνες ώστε να μιλάμε πλέον για Πειραϊκή Σχολή. Να εδραιωθεί στην συνείδηση των ερευνητών, των φιλολόγων και καθηγητών, των ιστορικών της λογοτεχνίας και δοκιμιογράφων, των λογοτεχνών και κριτικών ότι η πόλη του Πειραιά, είχε κατακτήσει και καλλιεργήσει επάξια την δική της Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή-όπως και άλλες πόλεις και περιοχές της Ελλάδας. Να αρνηθεί την άποψη που πρέσβευαν και υποστήριζαν, ίσως και διέδιδαν αρκετοί πειραιώτες ότι ο πνευματικός Πειραιάς απαρτίζονταν από φιλικές λογοτεχνικές παρέας και συντροφιές της ταβέρνας λογοτεχνίζοντων πειραιωτών . Η γενιά μου, των νεότερων φιλότεχνων Πειραιωτών κόμιζε διαφορετικά εφόδια και γνώσεις, προτιμήσεις, προτάσεις, αναγνώσματα και οραματισμούς, εμπειρίες και παραστάσεις βίου από αυτές των προγενέστερων πνευματικών ανθρώπων του Πειραιά που κρατούσαν ακόμα τα «ηνία». Εξάλλου, ο χρόνος ρέει ταχύτατα για το ανθρώπινο είδος και πολλοί Πειραιώτες λογοτέχνες, ποιητές, δοκιμιογράφοι, διηγηματογράφοι, μεταφραστές, μουσικοί, εικαστικοί… είχαν αρχίσει να ταξιδεύουν για το ταξίδι προς την αιωνιότητας αφήνοντας πίσω τους μόνο την προσωπική τους ανάμνηση, των παιδικών και εφηβικών χρόνων, σε αυτούς που τους έζησαν από κοντά, τους συναναστράφηκαν, συνέφαγαν, εξέδωσαν και διάβασαν τα βιβλία και τις συλλογές τους. Η οραματική μου φιλοδοξία ήταν να συνταχθεί ένα τρίτομο έργο. Ένα πολιτιστικό Χρονολόγιο για τον Πειραιά από την ίδρυση του Δήμου 1835, (το οποίο να συμπεριλαμβάνει διάφορες κατηγορίες καλλιτεχνών και επιστημόνων όχι αποκλειστικά μόνο λογοτέχνες και ποιητές). Μία επαρκή γενική Βιβλιογραφία και ένα Βιογραφικό Λεξικό Πειραιωτών συγγραφέων. Οι δύο πρώτες εργασίες κατά κάποιον τρόπο επιτεύχθηκαν με την έκδοση του «Πολιτιστικού Πειραϊκού Πανοράματος» και της «Βιβλιογραφίας» του Πειραιά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν κενά στις οσάνω εργασίες. Κατά κοινή ομολογία όπως έχει δημοσιευθεί σε κριτική ειδικότερου εμού, αναφέρομαι στον Γ. Χατζημανωλάκη περίπου το 90% των βιβλίων κατεγράφησαν. Για τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις και οικονομικές αντιξοότητες που αντιμετωπίσαμε στην για πρώτη φορά σύνταξη, ταξινόμηση και αποδελτίωση τέτοιου εύρους διάσπαρτου και δυσεύρετου υλικού, ενδεχομένως κάτι κατορθώσαμε. Θέσαμε τις βάσεις υποδομής για τους μελλούμενους ερευνητές και ασχολούμενους με τα πολιτιστικά κοινά της πόλης. Η ολοκλήρωση του τρίτου μέρους, δηλαδή η σύνταξη ενός Βιογραφικού Λεξικού Πειραιωτών Συγγραφέων, συνάντησε τις περισσότερες δυσκολίες, ανυπέρβλητες από πολλές πλευρές, μια και δεν υπήρχε, ίσως ακόμα και στις μέρες μας δεν υπάρχει, συγκέντρωση των πεζογραφημάτων, των ποιητικών συλλογών,των δοκιμιακών μελετών, των διηγημάτων του συνόλου του εκδοθέντος συγγραφικού υλικού των πειραιωτών, συγκεντρωμένο όλο το υλικό συγγραφικής παραγωγής σε ένα αρχείο, μία βιβλιοθήκη, έναν  χώρο προσβάσιμο στους ερευνητές και αναγνώστες οι οποίοι σκόνταφταν και εξακολουθούν να σκοντάφτουν σε κρατικίστικης συμπεριφοράς καταστάσεις και νοοτροπίες, έλλειψη πόρων ανεύρεσης των εκδοθέντων έργων ενός πειραιώτη συγγραφέα. Πολλές φορές αυτό είναι διεσπαρμένο σε διαφορετικούς δημόσιους  χώρους ενδεχομένως και σε γεωγραφικές περιοχές. Έτσι, οι πληροφορίες για την σύνταξη μιάς όσο το δυνατόν πληρέστερης εργογραφίας ενός πειραιώτη δημιουργού, βασίζονταν σε στοιχεία και πληροφορίες που αντλούμε από προσωπικές μαρτυρίες και κυρίως, από βιβλιοκριτικές και αναφορές, ανακοινώσεις εκδόσεων στα περιοδικά τον τοπικό και όχι μόνο τύπο. Οι προσπάθειες δυσκόλευαν ακόμα περισσότερο, εάν τα βιβλία είχαν κυκλοφορήσει εκτός εμπορίου. Για να υλοποιηθεί όμως μια τέτοιας φύσεως και εύρους ειδική εργασία χρειάζονταν άπλετος χρόνος, οικονομική υποστήριξη, συστηματική έρευνα και ανίχνευση, πρόσβαση σε περιβάλλοντα άγνωστα στον γράφοντα, που δεν ήταν εύκολο. Ούτε τα στόματα ούτε οι πόρτες άνοιγαν εύκολα. Διαρκής «παρακολούθηση» του έντυπου υλικού που εξακολουθούσε να κυκλοφορεί, συμμετοχή σε εκδηλώσεις και παρακολούθηση ομιλιών, ατέλειωτων ωρών έρευνας, εργατοώρες διαβασμάτων, και προπάντων, υπομονή και επιμονή, αποφασιστικότητα σε κάτι, που δεν γνώριζες και που θα σε οδηγήσει. Όταν μάλιστα, δεν έχεις και τις ανάλογες υποστηρικτικές «πλάτες» οι οποίες θα σε στηρίξουν στο να φέρεις σε πέρας την ολοκλήρωση της καθόλου πολιτιστικής ιστορίας της Πόλης, και θα σου δώσουν την δυνατότητα να παραβλέψεις και να αγνοήσεις τις ζήλιες, τις αρνήσεις, τις ανθρώπινες μικρότητες και έχθρες, άλλες σκοπιμότητες που συνάντησες στο ερευνητικό σου διάβα. Ενώνοντας και σχηματίζοντας το παζλ της μεγάλης και αυξανόμενης στον χρόνο εκδοτικής παραγωγής των πειραιωτών. Πέρα από κρίσεις, αξιολογήσεις και «αφοριστικούς» κανόνες αποδοχής.  Πιστεύοντας ότι η Πόλη, είναι μια μεγάλη Κιβωτός, που μέσα της χωρούν όλοι και όλες οι Πειραιώτες. Στην πόλη μας, για πολλές δεκαετίες δυστυχώς, η λογοτεχνική κίνηση στηρίχτηκε σε αμοιβαίες φιλικές ή επαγγελματικές συναναστροφές και επαφές ή και «εκδουλεύσεις». Δίχως αυτό να σημαίνει ότι οι πρακτικές αυτές εμπόδισαν κατ’ ανάγκη την φανέρωση νέων πνευματικών δυνάμεων και συγγραφικών φωνών, έργων αξιόλογων και σημαντικών. Όταν όμως, πραγματοποιούνταν τρείς και τέσσερεις πολιτιστικές εκδηλώσεις, ομιλίες, γίνονταν το απόγευμα της ίδιας ημέρας, και έβλεπες τα ίδια άτομα της πειραϊκής κοινωνίας να πηγαινοέρχονται από την μία αίθουσα στην άλλη, να ανακυκλώνουν τρέχοντας το έμψυχο ανθρώπινο υλικό παρουσίας, τότε δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς,  τι σκοπούς εξυπηρετούσαν όλες αυτές οι «φασόν» εκδηλώσεις και παρουσιάσεις, τι κόμιζαν στις συνειδήσεις των πειραιωτών, αν εμπλούτιζαν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους, έλυναν τις απορίες τους. Με όλο αυτό το ατομικό τους άγχος (να τις προλάβουν όλες) και τι εξυπηρετούσαν; Παρά τις όποιες όμως παθογένειες της μικρής μας πόλης, παρά τις ασυμφωνίες και τους κομπασμούς, τις απορρίψεις και τις πνευματικές «διαγραφές», τα σνομπαρίσματα, ο πολιτιστικός χρόνος του Πειραιά μετά το 1974,όπως τον βιώσαμε και τον ξοδέψαμε εμείς οι νεότεροι, της γενιάς του 1980 Πειραιώτες, υπήρξε ανθηρός, πλούσιος σε γεγονότα και καταστάσεις, εποικοδομητικός ενίοτε, γόνιμος και δημιουργικός σε διαβάσματα, γνωριμίες, συζητήσεις, εκδόσεις και κυκλοφορίες βιβλίων και εντύπων, άρθρων και δημοσιευμάτων, εκθέσεων Ζωγραφικής, Θεατρικών Παραστάσεων, και ατέλειωτων συνομιλιών και συνεστιάσεων στις επιλεγμένες αίθουσες του πρώτου Λιμανιού της χώρας. Κυρίως, στον φιλόξενο πάντα χώρο του Γαλλικού Ινστιτούτου Πειραιά, των αιθουσών του Πειραϊκού Συνδέσμου, του Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου και άλλων αιθουσών όπως η αίθουσα του ιδιωτικού Φροντηστηρίου Γερμανικών του Θωμά παραδίπλα από τα Γαλλικό Ινστιτούτο, του Ζήνωνα. Ο Πειραιάς κράτησε μεγάλο μέρος από τα παιδιά του εντός των συνόρων του, διατήρησε την ιστορική του μνήμη, εμπέδωσε στο νέο πειραϊκό κοινό και των νεότερων ελλήνων και ελληνίδων εκτός της πολιτιστικής του επικράτειας ότι υπάρχει, αναπνέει και εξακολουθεί να δημιουργεί και να παράγει. Να βρίσκεται διαρκώς μέσα στα πνευματικά και καλλιτεχνικά πράγματα των καιρών. Ποιό είναι όμως το έμψυχο (άνθρωποι- βιβλία-έντυπα) μωσαϊκό της πολιτιστικής εικόνας της πόλης και πως αυτό διακριβώνεται μέσα στην ροή του χρόνου και της τοπικής μας ιστορίας; Είναι ασφαλώς οι άνθρωποί του, το φιλότεχνο πειραϊκό δυναμικό (συγγραφείς, ποιητές, μεταφραστές, δοκιμιογράφοι, καθηγητές, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, καλλιτέχνες, πολιτιστικοί φορείς και σωματεία, τα παντοειδή έργα και οι εκδηλώσεις τους), το τι παράχθηκε πολιτιστικά στην διάρκεια ενός αιώνα και πάνω στην πόλη μας Τι επίδραση είχε το υλικό αυτό, τα σκόρπια διάφορα καλλιτεχνήματα, τι άφησαν στις συνειδήσεις των ομότεχνών τους των άλλων πόλεων και στην Ελληνική επικράτεια, ποιος μπορεί να το γνωρίζει και να το επιβεβαιώσει με σιγουριά. Ο Πειραιάς, ας μην μας διαφεύγει υπήρξε μια εργατούπολη, μια προσφυγομάνα που οικοδομήθηκε σταδιακά και κατά περιόδους. Και ας μην λησμονούμε ότι βρίσκονταν και βρίσκεται κάτω από τον βραχνά της πρωτεύουσας που συνήθως, «τον καπελώνει», δεν τον αφήνει να ανασάνει. Στην ιστορική διαδρομή του είχε μεγάλες πολιτιστικές ανατάσεις και άλματα αλλά και αντίστοιχες πτώσεις. Ανθοφόρησε αλλά και βάλτωσε από πολλές και διάφορες συγκυρίες και γεγονότα στην εξέλιξή του. Κυοφόρησε όμως, παρά τις όποιες δυσκολίες, σημαντικά πνεύματα και καλλιτέχνες, πειραϊκές φυσιογνωμίες οι οποίες δόξασαν την Πόλη και διέδωσαν το πνεύμα της στα πέρατα της οικουμένης. Είτε με την ναυτοσύνη του είτε με την πάσης φύσεως καλλιτεχνία του, ο Πειραιάς, έμεινε στην επικαιρότητα και το ενδιαφέρον των ανθρώπων και των καιρών. Ο Πειραιάς, δεν είναι μόνο η παράδοση του Ρεμπέτικού του, είναι και αυτή, αλλά όχι μόνον αποκλειστικά αυτή, όπως αρέσκονται ορισμένοι να «διαφημίζουν». Είναι και όλα τα πολιτισμικά άλλα. Επιβάλλεται να προσθέσουμε, ότι και πέρα από τους καθ’ εαυτό γηγενείς Πειραιώτες, υπάρχουν και έλληνες και ελληνίδες διάκονοι του ελληνικού  πολιτισμού και πνεύματος που δόξασαν και τίμησαν τον Πειραιά με την καλλιτεχνική τους δράση και έργο. Όπως πχ. είναι ο Μελωδός των Ονείρων μας Μάνος Χατζιδάκις, η Μελίνα Μερκούρη, ο συγγραφέας Μ. Καραγάτσης, ο αξιόλογος Διονύσης Χαριτόπουλος και άλλοι μη Πειραιείς. Το ψηφιδωτό της εικόνας του το ανακαλύπτουμε κυρίως, από τις δράσεις και τα συγγραφικά αποτυπώματα των Πειραιωτών τα οποία καθρεπτίζονται στον τοπικό και όχι μόνο τύπο, ημερήσιο ή εβδομαδιαίο, μηνιαίο, τα περιοδικά και τα έντυπα τα οποία εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν όλα αυτά τα χρόνια που ο Πειραιάς άλλαζε όψη και μεγαλουργούσε με τον τρόπο του και τα δικά του μέτρα. Η Εικόνα του, για τις νεότερες γενιές των Πειραιωτών, διακρίνεται είτε στην αρχιτεκτονική του κτηριακή αποτύπωση, στο πώς δηλαδή σταδιακά σχεδιάστηκαν τα οικήματα, οι δρόμοι, οι δημόσιοι-δημοτικοί χώροι των πέντε διαμερισμάτων του, στην ρυμοτομία της πόλης. Στις μικρές ή μεγάλες επαγγελματικές και εμπορικές του δραστηριότητες και μονάδες επιχειρήσεων. Είτε πάλι, μέσα στις σελίδες των παλαιών τοπικών εφημερίδων και περιοδικών, λογοτεχνικών και όχι μόνο, μικρά φυλλάδια και ημερολογιακές καταγραφές, δημοσιογραφικού τύπου χρονογραφήματα, τα οποία μας διασώζουν μαρτυρίες, εξομολογήσεις, συμπεριφορές, δράσεις και επιθυμίες, φωτογραφίζουν στιγμιότυπα ζωής, πνευματικών συμπεριφορών, δραστηριότητες εκατοντάδων πειραιωτών που συμμετείχαν στα πολιτιστικά και κοινωνικά κοινά της πόλης. Οραματισμούς και όνειρα, σκέψεις και αποφάσεις, κρίσεις, θεμιτές και «αθέμιτες» φιλοδοξίες ενός ετερόκλητου πλήθους λαϊκών κατά βάση ανθρώπων, το οποίο εγκαταστάθηκε στο πρώτο λιμάνι (για καλύτερη τύχη) μεταφέροντας συνήθειες, πρακτικές, απόψεις, συμπεριφορές, εθιμικές ιδέες και πιστεύω των τόπων καταγωγής και προέλευσής τους. Η ταυτότητά της Πόλης άλλαζε αργά μάλλον ανά δεκαετία, και παράλληλα, άλλαζε και η ταυτότητα των εγκατεστημένων δημοτών. Διευρύνονταν οι στόχοι και οι φιλοδοξίες τους. Και μια επισήμανση, αν δεν λαθεύω, οι περισσότεροι συγγραφείς του Πειραιά υπήρξαν δημοσιογράφοι ή στην επαγγελματική τους καριέρα εξάσκησαν το επάγγελμα της δημοσιογραφίας. Έχουμε δηλαδή «καριερίστες» δημοσιογράφους συγγραφείς και όχι «καριερίστες» λογοτέχνες όπως στην Αθήνα.

Τα Λογοτεχνικά Περιοδικά της πόλης μας  μπορεί να μην είναι πολλά και να μην έχουν την ποικιλία, όπως για παράδειγμα αυτά της Αθήνας, να μην διαθέτουν την ανάλογη καλλιτεχνική και αισθητική ποιότητα, όμως είναι αυτά που διασώζουν την πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση της πόλης, την μνήμη και τις προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που γεννήθηκαν ή εγκαταστάθηκαν και δημιούργησαν, έδρασαν στο επίνειο της πρωτεύουσας και άφησαν το μικρό ή μεγαλύτερο πνευματικό και καλλιτεχνικό στίγμα τους σαν δημότες. Τα Λογοτεχνικά Περιοδικά του Πειραιά-καθώς και ο τοπικός τύπος, εφημερίδες και άλλα έντυπα- είναι αλληλένδετη η εκδοτική τους παρουσία με την συγγραφική και εκδοτική παραγωγή των δημιουργών της Πόλης μας. Ένα μεγάλο μέρος των πειραιωτών δημιουργών άμεσα ή έμμεσα συμμετείχε στην έκδοση ή την κυκλοφορία ενός βραχύβιου λογοτεχνικού περιοδικού. Οι μαρτυρίες είναι αρκετές. Τα πειραϊκά περιοδικά είναι το διασωθέν έντυπο υλικό το οποίο στην εποχή του διέσωσε, κατέγραψε, παρουσίασε και διατήρησε τα καλλιτεχνικά βαδίσματα και πνευματικές περπατησιές των ανθρώπων του Πειραιά ζωντανές. Πνευματικές πνοές μιάς εργατούπολης, η οποία δεν «παράγει» μόνο άξιους ναυτικούς και εμπόρους, αλλά και πνευματικούς ανθρώπους, συγγραφείς και ποιητές, διηγηματογράφους και κριτικούς λογοτεχνίας, πανεπιστημιακούς και μουσουργούς, ανθρώπους του θεάτρου και του στερεώματος της έβδομης τέχνης, καλλιτέχνες. Επιστήμονες και ισχυρούς παράγοντες της οικονομίας. Πολιτικούς και βουλευτές, πρωθυπουργούς.

Ορισμένοι τίτλοι των σύγχρονων λογοτεχνικών περιοδικών έχουν αποδελτιωθεί, όπως είναι τα «Πειραϊκά Γράμματα» του Πειραϊκού Συνδέσμου Πειραιώς. Των περιόδων που αναστηλωτής και διευθυντής τους ήταν ο μυθιστοριογράφος Νίκος Σκαράκης. Δες  φυλλάδια δύο, σελ. 1-14, 1-12 «ΠΕΙΡΑΪΚΆ ΓΡΆΜΜΑΤΑ» Τριμηνιαία λογοτεχνική έκδοση του Πειραϊκού Συνδέσμου. ΕΥΡΕΤΉΡΙΟ ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΩΝ, των Ετών 1994-2000 τεύχη 1-25 και 2001-2002 τεύχη 26-33. Δεν έχουν ευρετηριαστεί από όσο γνωρίζω, το περιοδικό της ποιήτριας και εκδότριας Μαντώς Κατσουλού «Αντιπαραθέσεις». Το περιοδικό «Πολιτιστική Πράξη» του Νίκου Κουκολιά, το περιοδικό «Τρίτη Χιλιετία» που εξέδιδε ο Μόσχος Κεφάλας, τα τρία (;) τεύχη του περιοδικού «Πειραϊκά» που εξέδωσαν η Λίτσα Μπαφούνη και ο Νίκος Μέλιος. Τα τεύχη του περιοδικού «ΑΦΙΕΡΩΜΑ» περιοδική έκδοση της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά «Ο Άγιος Παύλος» (SAINT – PAUL).Το πολιτικό και ναυτιλιακό περιοδικό «Λιμάνι» τχ. 1/3,1991 του Δημήτρη Κατσικάρη του οποίου οι σελίδες φιλοξενούν κείμενα και άρθρα Πειραιωτών συγγραφέων. Η εφημερίδα-«περιοδικό» «Δικηγορική Επικαιρότητα» του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά. Ορισμένοι τίτλοι παλαιότερων εντύπων όπως η «Στοά» του αντίστοιχου πολιτιστικού και εκδοτικού σωματείου. Το βραχύβιο «Πνευματική Πορεία» που κυκλοφόρησε από την μικρή ομάδα νέων διανοουμένων που συγκρότησαν την «Φιλολογική Ομάδα Νέων» τους: Δημήτρη Γιατράκο, Γιάννη Χατζημανωλάκη, Λουκά Μουζάκη, Σπύρο Κυριαζόπουλο και άλλους. Το περιοδικό οι «Θερμοπύλες» του ποιητή Στέλιου Γεράνη. «Ο Πλάτων» ο υπεύθυνος και ιδρυτής των εκδόσεων «Πειραϊκά Χρονικά» πειραιολάτρης  Αργύρης Ν. Κωστέας και άλλοι τίτλοι. Όπως  αποδελτίωτο είναι και το διάσπαρτο σκόρπιο υλικό των τοπικών εφημερίδων, που, μακροημέρευσαν στην πόλης μας, και αποτελούν ένα «θησαυροφυλάκιο» πληροφοριών και ειδήσεων, πολιτιστικών γεγονότων του Πειραιά των περασμένων δεκαετιών. Αφήνω απέξω τα περιοδικά και τον τύπο των όμορων δήμων πχ. Νίκαια, Πέραμα, Μοσχάτο, Φάληρο. Ένα άλλο συγγενές πεδίο έρευνας, είναι οι σελίδες των περιοδικών των Φυσιολατρικών Σωματείων, όπως ο «Κρυστάλλης», ο «Ζήνων» κλπ. Σε αυτό το ερευνητικό πλαίσιο εντάσσεται και το περιοδικό της τοπικής μητρόπολης «Πειραϊκή Εκκλησία», τα «Μικρά αγωνιστικά φύλλα» του παπά Γιώργη Πυρουνάκη καθώς και τα φυλλάδια των διαφόρων χριστιανικών σωματείων. Να προσθέσουμε και έναν ακόμα τίτλο, το αμιγώς πεζογραφικού ενδιαφέροντος λογοτεχνικού περιοδικού, «Το Παραμιλητό» 1988-1993 του Δημήτρη Παναγιωτόπουλου, και φυσικά, ορισμένα φυλλάδια που εξέδωσαν Σχολεία της Πόλης μας. Η ύλη των περιοδικών, ονόματα συγγραφέων, άρθρων, δημοσιεύσεων, μεταφράσεων, σχολιασμών, ποιημάτων, πεζών, προδημοσιεύσεων, εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη ακόμα και σήμερα στο ευρύ πειραϊκό κοινό. Πέρα από σκόρπιες και άτακτες εργασίες και αναφορές σε ορισμένα φύλλα, αφιερωματικά τεύχη σε πρόσωπα, και ατομικές εργασίες. Τα περιεχόμενα του παλαιού περιοδικού «Το Περιοδικό μας» της δεύτερης περιόδου που αγόρασα παλαιότερα, προσπάθησα να τα μεταφέρω σε μια γενική και πρόχειρη ευρετηρίαση χρόνια πριν, αναρτώντας στην ιστοσελίδα μου Λογοτεχνικά Πάρεργα ένα υποτυπώδες Ευρετήριο. Η έλλειψη ενδιαφέροντος με έκανε να σταματήσω. Ο πειραιώτης πανεπιστημιακός Μιχάλης Γ. Μπακογιάννης, έχει ευρετηριάσει «Το Περιοδικόν μας» (1900-1901), εκδ. University Studio Press 1994. Ευρετηρίαση χρήζουν και τα «Γράμματα» και «Πειραϊκά Γράμματα» καθώς και άλλοι τίτλοι.

Δεδομένων των αρνήσεων, της έλλειψης ενδιαφέροντος από Πειραιώτες και των οικονομικών προβλημάτων και χρόνου, η πρόθεσή μου να Ευρετηριάσω συνολικά τα τεύχη του περιοδικού  Φιλολογική Στέγη ατόνησε. Γνώριζα ότι υπήρχαν τα Περιεχόμενα των τευχών (μετά το τέλος  κάθε δεμένου τόμου, όπως του παρόντος) δίχως να τα έχω συναντήσει ποτέ μου. Εστίασα την προσοχή μου σε άλλες Πειραϊκές εργασίες και αρκέστηκα στα τεύχη του περιοδικού της Φ.Σ. που είτε υπήρχαν δημοσιεύματά μου και είχα στην κατοχή μου, είτε συμπλήρωνα την σειρά, όποτε έβρισκα παλαιά τεύχη και τα προμηθευόμουν από τα παλαιοπωλεία. Αυτό είναι το σχετικό σκιτσάρισμα της περιπέτειας, ανεύρεσης Λογοτεχνικών Περιοδικών του Πειραιά. Η ικανοποίησή μου υπήρξε μεγάλη, όταν πριν λίγες μέρες τηλεφωνήθηκα με τον παλαιό φίλο ερευνητή και συλλέκτη, αρθρογράφο Δημήτρη Κρασονικολάκη, ο οποίος μου ανακοίνωσε ότι είχε βρει σε παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι τον πρώτο τόμο με τα τεύχη του περιοδικού Φιλολογική Στέγη και δύο ακόμα τίτλους πειραϊκών βιβλίων, τα οποία αγόρασε και θα μου τα έκανε δώρο. Συνεννοηθήκαμε να συναντηθούμε όπως και έγινε. Η περιέργειά μου ήταν έντονη. Σε συνάντησή μας στον Πειραιά, ο Δημήτρης, μου χάρισε δύο βιβλία και τον Πρώτο τόμο του περιοδικού Φ.Σ. Τα τρία βιβλία δώρο του Δημήτρη Κρασονικολάκη προς εμένα, προέρχονται όπως μας δείχνουν οι σφραγίδες των πρώτων σελίδων από την Βιβλιοθήκη του Κώστα Παπαμιχαηλίδη. Για την συνεισφορά στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης μας του Κώστα Παπαμιχαηλίδη (1916-24/4/1999), ο οποίος διατηρούσε την στήλη «Επιλογές» στην τοπική εφημερίδα «Η Φωνή του Πειραιώς» της οικογένειας του Παύλου Πέτσα, βλέπε περιοδικό Φιλολογική Στέγη, τεύχος 4/4,5,6, 2005. σελ. 207-210 των σελίδων των «Χρονικών» της Β΄ περιόδου.  Ο δε δεμένος πρώτος τόμος της Φιλολογικής Στέγης φέρει την υπογραφή του πρώην προέδρου της Φ.Σ.Π. «Στον Κώστα Παπαμιχαηλίδη συνοδοιπόρο στις πνευματικές επιδιώξεις μας. Εγκάρδια. Ι. Χατζημανωλάκης 27/11/69». Είναι συγκινητικό-τουλάχιστον για τον γράφοντα-να κρατάς στα χέρια σου βιβλία με υπογραφές παλαιότερων Πειραιωτών συγγραφέων ή λογίων οι οποίοι προσδιόρισαν την εξέλιξη και την πορεία των Πειραϊκών Γραμμάτων. Έστω και αν αυτά τα βιβλία βρίσκονται σε παλαιοπωλεία της Αθήνας, σε ιδιωτικές σκονισμένες Βιβλιοθήκες, ή και χαμέ προς πώληση από πλανόδιους πωλητές. Κουβεντιάζοντας με τον Δημήτρη Κρασονικολάκη αποκόμισα τις ίδιες εντυπώσεις. Ο Δημήτρης, έχει ειδικευτεί σαν συλλέκτης, ερευνητής και αρθρογράφος σε ζητήματα του Πειραϊκού χώρου, και έχει όπως φαίνεται συγκεντρώσει στην Βιβλιοθήκη του το μεγαλύτερο Αρχειακό υλικό από πρώτες εκδόσεις ιστορικών βιβλίων, ποιητικών συλλογών, πεζογραφημάτων, χειρογράφων πειραιωτών, εντύπων και περιοδικών του και για τον Πειραιά, φωτογραφιών. Ορισμένα από τα στοιχεία και το υλικό που έχει στην κατοχή του, χρήσιμες πληροφορίες τις έχει αναρτήσει στην Ιστοσελίδα του που διατηρεί με το όνομά του. Η ιδιότητα του Συλλέκτη (και μια μικρή οικονομική του άνεση) του προσφέρει την δυνατότητα να προστρέχει σε δύσβατες πηγές και να προμηθεύεται το υλικό του, πράγμα αδύνατο για εμάς τους υπόλοιπους που είμαστε απλοί ερευνητές και συγγραφείς, και δουλεύουμε πολλές φορές με φωτοτυπίες βιβλίων και περιοδικών που έχουμε πάνω στο γραφείο μας. Μαζί με τις ευχαριστίες μου εξέφρασα στον Δημήτρη την επιθυμία μου να αναρτήσω στην δική μου ιστοσελίδα τα περιεχόμενα των 11 τευχών αναφέροντας την πηγή που μου προμήθευσε τα τεύχη. Ο φίλος Δημήτρης συμφώνησε και τον ευχαρίστησα για το Πειραϊκό δώρο. Εύχομαι η αποδελτίωση να φανεί χρήσιμη σε Πειραιολάτρες ερευνητές και όχι μόνο. Ευελπιστώντας μια και δεν είμαι συλλέκτης, εάν κατορθώσω και βρω και τα υπόλοιπα τεύχη του περιοδικού και συμπληρώσω τις δύο σειρές του, να τις αναρτήσω σιγά-σιγά στα Λογοτεχνικά Πάρεργα για όποιους ενδιαφέρονται για τα πνευματικά και καλλιτεχνικά πράγματα του Πειραιά των περασμένων δεκαετιών του προηγούμενου και του παρόντα αιώνα.

     Ο μαύρος δεμένος λεπτός τόμος φέρει στην κόχη του τον αριθμό 1 ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ 1965. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει μονά (1,2,3) και διπλά (4-5, 6-7, 8-9, 10-11)τεύχη. Το τελευταίο διπλό τεύχος περιέχει αφιέρωμα στα 35 χρόνια της ίδρυσης του Φιλολογικού Σωματείου. Η έκδοση του διπλού τεύχους (10-11) είναι περισσότερο προσεγμένη-από τα προηγούμενα τεύχη από αισθητικής τουλάχιστον πλευράς. Το χαρτί είναι καλύτερο και η ύλη πλουσιότερη. Το εξώφυλλο κοσμεί «Πειραϊκή Σύνθεση» σε φωτογραφία του Νίκου Βαλμά. Το διπλό τεύχος τυπώθηκε σε διαφορετικό τυπογραφείο,  «ΑΔΑΜΑΣ» Αγίου Κωνσταντίνου & Σωκράτους 46. Τηλ. 524.328. Η αρίθμηση των 11 τευχών είναι συνεχής. Στα 10 πρώτα τεύχη ο αριθμός της σελίδας αναγράφεται στο πάνω αριστερό ή δεξιό μέρος ενώ στο διπλό τελευταίο-αλλάζοντας τυπογραφείο η έκδοση- μεταφέρεται στο κάτω. Τα τρία πρώτα τεύχη (1,2,3) είναι οκτασέλιδα. Τα δύο διπλά (4-5 και 6-7) είναι δεκαεξασέλιδα. Το διπλό (8-9) είναι οκτασέλιδο ενώ το (10-11) είναι δύο δεκαεξασέλιδα. Στο μέσα μέρος του οπισθόφυλλου δημοσιεύεται ΕΥΡΕΤΉΡΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΏΝ  Α’ ΤΌΜΟΥ (1965).

ΠΟΙΗΣΗ

Βελιώτης Νίκος (σελ. 78), Γεράνης Στέλιος (σ.29,77), Δόξας Τάκης (σελ. 42), Θεοφάνους Κώστας (σ. 30,77), Κωστέας Ν. Αργύρης (σ. 12,28,84), Λαμπρολέσβιος Βασίλης (σ.20,74), Λιαρούτσος Θ. (σ.88), Μουζάκης Λουκάς (σ.4,22,84), Παπαρρηγόπουλος Πάνος (σ.35), Ροδαράκης Κώστας (σ.47,91)

ΠΕΖΟΣ ΛΟΓΟΣ

Βολανάκης Λάμπης (σ.85), Μπωντλαίρ Σάρλ-μεταφρ. Θεοδ. Γ. Μακρής (σ.81), Θεοχάρης Γρηγόρης (σ. 11,79), Κοκιούσης Κώστας (σ. 84), Λεβάντας Χρήστος (σ.75), Μουστάκας Βελισσάριος (σ. 45,82).

ΑΡΘΡΟ-ΜΕΛΕΤΗ-ΔΟΚΙΜΙΟ

Βλάχος Κων/νος (σ.27), Γκρέκας Ιωσήφ (σ. 43), Δαβαλάς Δημήτρης (σ.89), Θεοφάνους Κώστας (σ.3,57), Θεοχάρης Γρηγόρης (σ. 1), Κεφάλας Μόσχος (σ. 12,18,86), Κουλεντιανός Διονύσης (σ.48), Λαζάρου Αχιλλέας (σ.25,87), Ροδαράκης Κώστας (σ.31), Σβάιτσερ Άλμπερτ- μετάφραση Αγνή Διαμαντοπούλου (σ.59), Στρουμπούλης Δαμιανός (σ. 2,9,80), Χαμογεωργάκης Παντελής (σ.19), Χατζημανωλάκης Γιάννης (σ. 17,41,59,90).

ΔΙΑΦΟΡΑ

Κριτική βιβλίου: Στρουμπούλης Δαμιανός (σ.5,8,21,36,49,96), Χατζημανωλάκης Γιάννης (σ. 5,50,61). Κινηματογράφος: Στρουμπούλης Δαμιανός (Δ.Μ.Σ.) (σ.97). Επιστολές: Παρασκευάς Μιχαήλ (σ.34). Ομιλίες: Πιτσάκης Γεώργιος (σ.55)

ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ

Απόψεις (σ. 6,13,22,37,52,63,93). Χρονικά (σ. 8,15,24,39,55,97).-Το χρονικό της «Φιλολογικής Στέγης» (σ.67).-Απολογισμός 1965 (σ.95).-Να επιστραφή ο Κούρος (σ.92).

ΠΙΝΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Βαλμάς Νίκος (σ.65), Βιέννα Χαρά (σ.88), Τρέκας Παναγιώτης (σ.35,95).

     Ας δώσουμε ορισμένες ενδεικτικές πληροφορίες για την περίοδο και την χρονιά που εκδόθηκε το Δελτίο της Φιλολογικής Στέγης. Κυβέρνηση Ενώσεως Κέντρου του Γέρου της Δημοκρατίας, Γεωργίου Παπανδρέου. Στον θρόνο βρίσκεται ο νεαρός βασιλιάς Κωνσταντίνος ο Β΄. Διαφωνία της εκλεγμένης λαοπρόβλητης κυβέρνηση με το παλάτι, παραίτηση της κυβέρνησης. Αποστασία, πολιτική αστάθεια, εναλλαγές ολιγόχρονων κυβερνήσεων. Την ηγεσία της συντηρητικής παράταξης αναλαμβάνει ο ιστορικός και διανοούμενος Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Δύο χρόνια μετά, η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Π. Κανελλόπουλου πέφτει από στρατιωτικό πραξικόπημα που επιβλήθηκε για 7 χρόνια. Η χώρα στο γύψο. Το μικρό χρονικό διάστημα της πολιτικής διακυβέρνησης της χώρας από την Ένωση Κέντρου στην Ελλάδα, πραγματοποιούνται μεγάλες αλλαγές εκσυγχρονισμού στις υποδομές της και βελτίωσης των κοινωνικών συνθηκών των Ελλήνων και Ελληνίδων πολιτών. Προσπάθεια αλλαγής των δομών λειτουργίας του ελληνικού κράτους. Στο υπουργείο παιδείας βρίσκεται σε νευραλγική θέση ένας Πειραιώτης, ο φιλόσοφος και θεολόγος Ευάγγελος Παπανούτσος ο οποίος θα επιδιώξει να εκσυγχρονίσει το εκπαιδευτικό σύστημα και να εμπλουτίσει επί τω προοδευτικότερο τα σχολικά βιβλία. Δωρεάν παιδεία, συγγράμματα, για όλα τα ελληνόπουλα.  Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1964, ιδρύεται ο Νομός Πειραιά. Δήμαρχος του Πειραιά τα χρόνια αυτά ο Γεώργιος Κυριακάκος τον οποίο θα πάψει η δικτατορία του 1967. Ο αριστερός μουσικοσυνθέτης και ηγέτης των Λαμπράκηδων Μίκης Θεοδωράκης, μαζί με άλλους καλλιτέχνες, θα ιδρύσει το Πολιτιστικό Κέντρο Πειραιά. Ο δήμος του Πειραιά ζει και αναπνέει μέσα σε έναν πολιτιστικό οργασμό ομιλιών, θεατρικών παραστάσεων και κινηματογραφικών προβολών, μουσικών εκδηλώσεων, εκδόσεων βιβλίων και λευκωμάτων. Την χρονιά αυτή (1965) αρχίζει την λειτουργία του το θέατρο «Αυλαία» 13/2/1965 στο κέντρο του ΠΕΙΡΑΙΆ οδός Κουντουριώτου 182 και ΙΙ Μεραρχίας στο εγκαταλελειμμένο κτήριο του ΑΡΧΙΜΗΔΗ. Ενθρονίζεται ο πρώτος επίσκοπος του Πειραιά 16/11/1965, Χρυσόστομος ο Α΄. Ο Νίκος Κεράνης ιδρύει το Πνευματικό Κέντρο «Ο Φίλων». Κυκλοφορεί το βιβλίο του Γιώργου Πολιτάρχη «Γνώρισα τον Πειραιά». Η πειραιώτισσα πεζογράφος Μαρία Περικλή Ράλλη βραβεύεται με το Α΄ κρατικό βραβείο διηγήματος  για το έργο της «Από το ένα στο άλλο». Ο Πάνος Σπάλας βραβεύεται με το Β΄ βραβείο ποίησης για τη συλλογή του «Πελαργός» ενώ, ο πειραιώτης στιχουργός και συγγραφέας Γιάννης Κακουλίδης, βραβεύεται με το Α΄ βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ο πειραιώτης ποιητής και ανθολόγος Κώστας Λουκάκης κυκλοφορεί την πρώτη του ποιητική συλλογή. Πεθαίνει ο εικαστικός Στυλιανός Μηλιάδης ενώ συνεχίζονται οι υπαίθριες και άλλες εκθέσεις Θαλασσογραφίας στην πόλη μας. Γεννιέται η τραγουδίστρια Μαντώ και η ζωγράφος και γραφίστρια Εύη Αγαλοπούλου. Τον επόμενο χρόνο (1966) ο πειραιώτης ποιητής αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης εκλέγεται ακαδημαϊκός. Εκδίδεται το «Πειραϊκόν Ημερολόγιο» του Νίκου Κατσικάρου, το τουριστικό φωτογραφικό Λεύκωμα «Πειραιεύς 1966» του Θεόδωρου Βλάσση και κυκλοφορεί συμπληρωμένη «Η Καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά» του ποιητή και μεταφραστή Κώστα Θεοφάνους. Ιδρύεται το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά, ενώ σχηματίζεται η «Δημοτική Συμφωνική Ορχήστρα Πειραιά» 23/5/1966 με διευθυντές τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Στέλιο Καφαντάρη. Η Κινηματογραφική Λέσχη Πειραιά διοργανώνει Κυριακάτικες πρωινές κινηματογραφικές προβολές νέων ταινιών στην αίθουσα του κινηματογράφου «Αττικόν». Μέσα σε αυτό το πολιτιστικό  ανθοφόρο πνευματικά κλίμα τα άτομα και οι συγγραφείς που απαρτίζουν το Σωματείο της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, αποφασίζουν να τυπώσουν το Δελτίο τους, αντιπροσωπευτικό των στόχων, οραμάτων και καλλιτεχνικών και πνευματικών φιλοδοξιών τους.

     Το Δελτίο της Φιλολογικής Στέγης, κυκλοφόρησε 35 χρόνια μετά την σύσταση του Σωματείου της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς το 1930. Τρείς μέχρι τότε υπήρξαν οι  κύριοι πρόεδροί του. Εάν προσθέσουμε και την μικρή περίοδο του πεζογράφου Κώστα Σούκα (9/ 10/1930-20/12/1931) είναι τέσσερεις. Ο εμπνευστής και ιδρυτής της Φιλολογικής Στέγης, είναι ο δικηγόρος, ποιητής και ασχολούμενος με τα κοινά του Δήμου μας. Διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος και από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1957 άσκησε τα καθήκοντα του Δημάρχου, πολιτευτής Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης, (Πειραιάς 1907- Κυριακή 27/6/1982). Πρόεδρός της από (20/12/1931 έως 7/2/1965). Σημαντικός και αξιόλογος, δραστήριος Πειραιώτης, εμφορούμενος από δημοκρατικά αισθήματα, σπούδασε νομικά. Το 1929 μαζί με τον Νίκο Βλάχο εκδίδουν το περιοδικό «Διανοούμενος», ενώ την περίοδο 1934-1936 εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα «Κοινή Γνώμη». Σαν λόγιος και ποιητής εμφανίστηκε στα πειραϊκά γράμματα το 1927 με την ποιητική συλλογή «Φωνές χωρίς ήχο». Ακολούθησαν οι συλλογές «Θλιμμένοι Ναζωραίοι» 1930, «Αθόρυβη φλόγα» 1956, «Πεζοπορία» 1960, και το 1965 εκδίδει το πεζογράφημα «Ο θάνατος του κότσυφα». Ενώ, το 1988 η Φιλολογική Στέγη εκδίδει την ποιητική του συλλογή «Λάφυρα». Να συμπληρώσουμε και τα υπόλοιπα ιδρυτικά μέλη της Φιλολογικής Στέγης, όπως αναγράφονται στο σχεδιάγραμμα του διπλού τεύχους (10-11) του Δελτίου του 1965 και του τελευταίου τεύχους της πρώτη περιόδου του περιοδικού τεύχος 60/Καλοκαίρι 1997. «67 Χρόνια προσφοράς»: Εμμανουήλ Βλάχος, Νικόλαος Βλάχος, Μενέλαος Γεννάδης, Παναγιώτης Θεοχάρης, Γρηγόρης Θεοχάρης, Λουκία Βλάχου-Κακλαμάνου, Χρήστος Λεβάντας, Θεόδωρος Μακρής, Παναγής Μπατιστάτος, Κώστας Σούκας, Χρόνης Σοφράς, Ζωή Μακρή- Τσακασιάνου, Αναστάσιος Φράγκος, Ευδοκία Φράγκου. Πολλά από τα ιδρυτικά τότε ονόματα και τους νέους που μετείχαν στις τότε πολιτιστικές κινήσεις εκείνων των δεκαετιών, και των ανανεώσεων των μελών των δεκαετιών 1950 και 1960, μνημονεύονται, ακόμα, και αντλούμε πρόσθετα στοιχεία από το τεύχος 6/11,12, 2005, σ. 290 του περιοδικού, "Τα 40 χρόνια 1965 του περιοδικού μας-2005». Από το τεύχος 22/10,11,12, 2009, σ. 365 «Το περιοδικό μας», και από το καλογραμμένο άρθρο του παλαιού μέλους της Φ.Σ.Π., συγγραφέα Μόσχου Κεφάλα, ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ. «Η ανανέωση της «Φιλολογικής Στέγης» και οι νέοι του 1950», σελ. 41-43 και τέλος το Συμπληρωματικό Σχολιασμό από τον Γιάννη Χατζημανωλάκη, ακριβώς από κάτω, σελ. 43-44, τεύχος 7/1,2,3, 2006 της δεύτερης περιόδου. Επόμενος πρόεδρός της ο πολυγραφότατος αρθρογράφος και συγγραφέας, θεολόγος Δαμιανός Μ. Στρουμπούλης (7/2/1965- 6/7/1966), ενώ ο κύκλος της πρώτης και δεύτερης γενιάς των πειραιωτών που απετέλεσαν μέλη, φίλοι και υποστηρικτές του Φιλολογικού Σωματείου και εδραίωσαν εντός και εκτός Πειραιά την παρουσία και τις δράσεις του, ολοκληρώνεται με την προεδρία στο τιμόνι του, του μακροβιότερου προέδρου της ιστορικού Γιάννη Ε. Χατζημανωλάκη. (6/7/1966-15/3/2012) Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι μετά την παραίτηση και τον θάνατο του Γ. Ε. Χατζημανωλάκη, ακολούθησε ο ποιητής Νίκος Παπαγιαννάκης (2/4/2012) και ο σημερινός πρόεδρός της συγγραφέας Στέφανος Μίλεσης. (19/4/2016-) Το πρώτο σχεδιάγραμμα του Χρονικού που δημοσιεύεται στο διπλό τεύχος 10-11 αφιέρωμα στα 35 χρόνια του Φιλολογικού Σωματείου σελίδες 67-78 μας δίνει το πανόραμα των καλλιτεχνικών και πνευματικών εξελίξεων και την ατμόσφαιρα του Πειραιά τα χρόνια εκείνα. Αναφέρει πρόσωπα και συντελεστές, ονόματα πειραιωτών λογίων και φιλότεχνων, κυκλοφορίες περιοδικών και εντύπων εκείνων των δεκαετιών. Τους σκοπούς και τους πνευματικούς οραματισμούς (επιθυμία των μελών της Φ.Σ.Π. η ίδρυσης Λαϊκού Πανεπιστημίου που δεν επιτεύχθηκε). Το «Χρονικό μιάς 35ετίας» όπως φαίνεται γράφτηκε σαν ένα είδος τιμητικής προσφοράς στον εμπνευστή και συν-ιδρυτή της Φιλολογικής Στέγης τον Γρηγόρη Ν. Θεοχάρη. Αυτό το πρώτο πλέγμα στοιχείων και πληροφοριών, είναι η πρώτη βασική «μαγιά» στην οποία στηρίχθηκαν οι μεταγενέστεροι συγγραφείς και ερευνητές που ασχολήθηκαν με την διαδρομή του Σωματείου και του περιοδικού του. Ασφαλώς το πρώτο αυτό σχεδιάγραμμα εμπλουτίστηκε με τις σχετικές ατομικές μαρτυρίες και δημοσιεύματα από τον πειραϊκό τύπο και συζητήσεις, οι οποίες προήλθαν από τα εν ζωή μέλη της στην διαδρομή της ιστορίας τους.

     Το Δελτίο είναι ολιγοσέλιδο και εκδίδεται με την συνδρομή των μελών του ιστορικού σωματείου και άλλων φιλότεχνων πειραιωτών και όχι μόνο. Η τιμή του 2 παλαιές δραχμές, ενώ 20 δραχμές είναι η «ετήσια προαιρετική συνδρομή του». Οι φωτογραφίες είναι ασπρόμαυρες. Μπορεί εμείς σήμερα να μιλάμε για περιοδικό, τότε όμως, όταν πρωτοκυκλοφόρησε, το ανέφεραν ως Δελτίο. Παρά το ολιγοσέλιδο της έκδοσης, διαπιστώνουμε ότι τα ενδιαφέροντα των τότε νέων πειραιωτών συγγραφέων, δοκιμιογράφων, ποιητών, μεταφραστών και πειραιωτών διανοουμένων είναι πολλαπλά και διαθέτουν ποικιλία. Γνωρίζουν τα χώματα της πνευματικής παράδοσης που πατούν. Κοινές περπατησιές και αναζητήσεις, οράματα και στόχοι. Το κέντρο βάρους πέφτει στα συμβαίνοντα και αφορώντα την πόλη του Πειραιά. Τα κείμενα και οι συγγραφείς τους έχουν άποψη, τα σχόλια άλλοτε αιχμηρά άλλοτε ηπιότερα, αποτυπώνουν τις εσωτερικές αλλαγές και τα τεκταινόμενα της πόλης. Τα ανώνυμα δημοσιεύματα εκφράζουν το συλλογικό πνεύμα, στάση και θέσεις για τα πολιτιστικά πράγματα του συνόλου των Πειραιωτών. Κρίνονται και σχολιάζονται καταστάσεις και επιλογές της δημοτικής αρχής. Εικονογραφείται η πνευματική κίνηση του Πειραιά, ορισμένα σημαντικά συμβάντα εκτός Πειραιά και ορισμένων γεγονότων του εξωτερικού. Οι αγάπες των τότε νέων κοινές και έκδηλες. Παρουσιάζονται και βιβλιοκρίνονται νέες εκδόσεις και βιβλία. Αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι πολιτιστικές αυτές εκδηλώσεις και ενέργειες, οι εκδοτικές καταθέσεις, αν αναλογιστούμε ότι ο Πειραιάς είναι μία εργατούπολη που κατοικείται κατά κύριο λόγο από φτωχές οικογένειες, άτομα χωρίς μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Εργάτες και ναυτεργάτες, άνθρωποι του μόχθου και της βιοπάλης, προσφυγόκοσμος. Δίχως αυτό να σημαίνει ότι και ο Πειραιάς, δεν ανέπτυξε και δημιούργησε την δική του πειραϊκή αστική τάξη και το φιλικό και ομαδικό κλίμα πνευματικής και καλλιτεχνικής ταυτότητας- πρότασης και αναγνώρισης. Από τις σελίδες των «Χρονικών» πληροφορούμαστε για τις πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις τόσο του Φιλολογικού Σωματείου όσο και των άλλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων που συνέβαιναν εκείνη την χρονιά στο λιμάνι του Πειραιά. Παράλληλα, ενημερώνεται το πειραϊκό φιλότεχνο κοινό για συμβάντα και εκδηλώσεις, ειδήσεις εκτός των συνόρων της Πόλης. Ιδιαίτερο και σημαντικό κεφάλαιο στην πολιτιστική χαρτογράφηση της Πόλης, κατέχει ο κόσμος των εικαστικών τεχνών και ο χώρος της μουσικής. Από το 1962 και για πάνω από 30 χρόνια πραγματοποιήθηκαν 20 Εκθέσεις Θαλασσογραφίας, δίχως να προσμετρήσουμε και τις άλλες που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες ιδιωτικές αίθουσες. Αταξινόμητες είναι ακόμη και σήμερα, οι μουσικές εκδηλώσεις, τα ρεσιτάλ, τα μουσικά αφιερώματα του Πειραιά των τελευταίων δεκαετιών. Από τις σελίδες του Δελτίου δεν απουσιάζουν και οι ειδήσεις είτε για τη λειτουργία του Δημοτικού Θεάτρου, είτε άλλων Θεατρικών αιθουσών που λειτούργησαν στον Πειραιά εκείνα τα χρόνια. Απουσιάζει το Θέατρο Σκιών με την πειραϊκή παράδοσή της οικογένειας Χαρίδημου. Τον πρώτο λόγο στις σελίδες του Δελτίου έχει ο ποιητικός λόγος, ποιήματα ανέκδοτα πειραιωτών ποιητών ή προδημοσιεύσεις από συλλογές τους. Αναγνωρίζουμε ονόματα πειραιωτών ποιητών όπως ο Στέλιος Γεράνης, ο Βασίλης Λαμπρολέσβιος, ο Λουκάς Μουζάκης, ο Κώστας Θεοφάνους, ο μικρασιάτης Γιώργος Μετσόλης κ.ά. Ακολουθούν τα άρθρα και τα μικρά μελετήματα και έπεται ο πεζός λόγος με ελάχιστες προδημοσιεύσεις. Το ενδιαφέρον στρέφεται και σε μεταφράσεις ξένων ποιητών, όπως του γάλλου καταραμένου ποιητή Σαρλ Μπωντλαίρ από τον Θεόδωρο Γ. Μακρή ή την δημοσίευση καλογραμμένο άρθρου για τα παιδικά χρόνια του γάλλου «τρομερού παιδιού» της γαλλικής ποίησης, του συμβολιστή ποιητή Αρθούρου Ρεμπώ από τον ποιητή και εικαστικό Κώστα Ροδαράκη. Δημοσιεύονται επαινετικές κρίσεις για τον ανθρωπιστή Άλμπερτ Σβάϊτσερ, τον συγγραφέα Βίκτωρ Ουγκώ και τους «Αθλίους» του, που εκείνη την περίοδο, γυρίστηκε το μυθιστόρημα ποταμός του γάλλου ποιητή και μυθιστοριογράφου, φιλέλληνα, κινηματογραφική ταινία με τον αγαπημένο σοβαρό και ποιοτικό Γάλλο ηθοποιό Ζαν Γκαμπέν. Ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου που προβάλλονται σχολιάζονται και κρίνονται από τον θεολόγο τότε πρόεδρό της Στέγης. Βλέπε κριτική του Δαμιανού Μ. Στρουμπούλη για την κινηματογραφική ταινία «Άγριες Φράουλες» του Σουηδού σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Η πρωτοποριακή για την εποχή της αυτή ταινία-και εν γένει ο σκηνοθετικός φακός του Σουηδού σκηνοθέτη και τα θέματα και υπαρξιακά ζητήματα του ανθρώπου που διαπραγματεύεται στις ταινίες του-, και όταν πρωτοπροβλήθηκαν και κατόπιν, δημιούργησαν μεγάλη αίσθηση και άνοιξαν ένα κύκλο συζητήσεων όχι μόνο από το κινηματογραφόφιλο κοινό. Ο πρώτος πρόεδρός της, ο Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης, εμφανίζεται με πεζά και στοχαστικής ατμόσφαιρας και προβληματισμού άρθρα. Ο Δαμιανός Μ. Στρουμπούλης κρατά την κριτική βιβλίου και δημοσιεύει θρησκευτικής προβληματικής άρθρα και σχόλια, και μία κριτική ταινίας. Ο μακροβιότερος πρόεδρός της, ο Γιάννης Ε. Χατζημανωλάκης πέρα από την συγγραφική του παρουσία και άλλες δραστηριότητές, έχει και την επιμέλεια της ύλης και της έκδοσης του περιοδικού. Όλα τα τεύχη της Φιλολογικής Στέγης διαχρονικά και σταθερά επιβλέπονταν και επιμελούνταν από τον Χατζημανωλάκη μέχρι την παραίτησή του από την προεδρία. Ποιήματα, πεζά, ταξιδιωτικές αναμνήσεις, άρθρα, εντυπώσεις μοναστηριακών συγκροτημάτων βλέπε «Μετέωρα», φωνές νεανικές γνωστών μας πειραιωτών. Πολλά ονόματα, (αν εξετάσουμε εν συνόλω τα τεύχη) τα σκέπασε η σκόνη του χρόνου, λησμονήθηκε η παρουσία και η μικρή ή μεγαλύτερη προσφορά τους στα πολιτιστικά πράγματα της Πόλης μας, η σημαντική τους στην διατήρηση της εικόνας του Φιλολογικού Σωματείου διαχρονικά. Από τις σελίδες του Δελτίου αντλούμε πληροφορίες και ειδήσεις για τα πολιτιστικά και κοινωνικά τεκταινόμενα του Δήμου Πειραιά το 1965. Ακόμα και για ματαιώσεις Εκθέσεων. Πέρα από την παρουσίαση ποιημάτων, σημαντική θέση κατέχουν και οι κριτικές βιβλίων. Νέων εκδόσεων οι οποίες δεν προέρχονται απαραίτητα από τον χώρο του Πειραιά, αλλά και από την Θεσσαλονίκη, την Κύπρο κλπ. Κάτι που μας φανερώνει ότι το περιοδικό ήταν γνωστό και σε λογοτέχνες πέρα από τα σύνορα του Πειραϊκού χώρου όπως και οι άνθρωποί του. Μας δίνονται ακόμα πληροφορίες και ειδήσεις για τις εκδηλώσεις που πραγματοποιεί η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς. Τα πεπραγμένα του Σωματείου. Ελάχιστα είναι τα ονόματα τα οποία δεν προέρχονται από την πόλη του Πειραιά, όπως αυτό του Τάκη Δόξα ενώ απουσιάζουν άλλες παλαιές πειραϊκές φωνές. Στην καταγραφή των απωλειών ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις πειραϊκές απώλειες δίχως να αγνοούνται γνωστοί μας ξένοι συγγραφείς όπως ο Σώμερσετ Μωμ, ο νομπελίστας ποιητής Τόμας Στερν Έλιοτ, ο έλληνας μικρασιάτης πεζογράφος κυρ Φώτης Κόντογλου. Μια παράδοση καταγραφής απωλειών που διατηρήθηκε και τις επόμενες δεκαετίες στα τεύχη της Φιλολογικής Στέγης, η οποία διατήρησε ζωντανή την μνήμη των πειραιωτών όχι μόνο συγγραφέων, λογοτεχνών, καλλιτεχνών, ποιητών αλλά και μελών της οικογενείας τους και άλλων παραγόντων της κοινωνικής και εμπορικής ζωής του Πειραιά, του πολιτικού και του δήμου προσωπικού. Είναι ένα είδος ληξιαρχικού ημερολογίου αρκετά χρήσιμου για τους επιγόνους της πειραϊκής ιστορίας και πολιτιστικής και ιστορικής παράδοσης. Η διάταξη της ύλης είναι η ιδία και στα 11 πρώτα αυτά τεύχη του Δελτίου. Το «κύριο» άρθρο της πρώτης σελίδας υπογράφεται από διάφορους, και έχει κάθε φορά άλλο στόχο. Διακριτικές είναι και οι απαντητικές δημοσιεύσεις στις σελίδες του περιοδικού σε επιστολές διαμαρτυρίας, επί προσωπικού. Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι σελίδες των «Απόψεων» οι οποίες αναφέρονται σε σειρά θεμάτων που απασχολούν την πόλη του Πειραιά και την πειραϊκή κοινωνία. Στην σελίδα 91 του διπλού τελευταίου τεύχους διαβάζουμε και την συλλογική διαμαρτυρία,  δημόσια επιστολή προς τον πρόεδρο της Κυβερνήσεως και τον πειραιώτη υπουργό προεδρίας σχετικά με το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πόλης και την επιστροφή από το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών του αγάλματος του ΚΟΥΡΟΥ στην πόλη του Πειραιά όπου δικαιωματικά ανήκει. Οι ειδήσεις και τα σχόλια για τα προβλήματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά είναι συχνά.

     Από τις μικρές σύντομες ειδήσεις και πληροφορίες που διαβάζουμε, τα κείμενα και τα άρθρα, διαπιστώνουμε ότι οι διανοούμενοι και πνευματικοί άνθρωποι του Πειραιά των χρόνων εκείνων, δεν διακατέχονταν από κανενός είδους τοπικού «σοβινισμού», αλλά από μια ειλικρινή και αυθεντική Πειραιολατρία σίγουρα. Είναι πειραιολάτρες, αγαπούν τον γενέθλιο τόπο τους αλλά ταυτόχρονα, έχουν στραμμένο το βλέμμα τους και στο τι συμβαίνει, διαδραματίζεται και εκτός της Πόλης. Η συμβολή του τρίτου προέδρου του Φιλολογικού Σωματείου Γιάννη Ε. Χατζημανωλάκη στην έκδοση του Δελτίου είναι όπως φαίνεται καθοριστική.

  Παραθέτω τα περιεχόμενα των τευχών και τα ονόματα των συγγραφέων, τις σελίδες που δημοσιεύονται, ενδεικτικά ποιήματα και βιβλιοκριτικές, και ελάχιστα σχόλια. Διατηρώντας την ορθογραφία της εποχής.

ΧΡΟΝΟΣ Α΄ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 1

ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (1930). Επί της ύλης: Γιάννης Χατζημανωλάκης. Γραφεία: Νοταρά 50, Πειραιεύς (8). Τηλ. 471.742, 411.972. Διεκπεραίωση περιοδικού: Κολοκοτρώνη 68, β΄ όροφος (Τ.Τ. 32), Τηλ. 413.108. Ετήσια προαιρετική συνδρομή δρχ. 20. Τιμή φύλλου δρχ. 2. Διαστάσεις 17Χ23

Εκτύπωσις: Κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ & ΣΙΑ-Σωκράτους 46-Τηλ. 524.328, Αθήναι (Τ.Τ. 101)

-ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ, ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ,1-2

ΔΟΚΙΜΙΟ

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ, ΠΕΡΙ ΠΙΣΤΕΩΣ, 2

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1964

-ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ, ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, 3-4

-ΛΟΥΚΑΣ ΜΟΥΖΑΚΗΣ, ΠΡΕΛΟΥΝΤΙΟ, 4

ΠΡΕΛΟΥΝΤΙΟ

Να περίμενα…

Ο καιρός,

αυτός ο καιρός μαστιγώνει,

παίρνει τα χαμόγελα απ’ τα χείλη

κι από τ’ άνθη το άρωμα

κι ύστερα

ούτε μπορείς να σταθείς στον ήλιο

      κατάντικρυ

ούτε μπορείς να μιλάς για λουλούδια!

Όλα ξεκόβουνε μέσα σου

κι εντός σου

ο τελευταίος ήχος σαλπίζει

το πρελούντιο του χαιρετισμού.

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η   Β Ι Β Λ Ι Ο Υ

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, -Δημ. Γ. Παπαδημητρίου: «Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Σοφίας» Τόμος Α΄, Αθήναι 1964.- Costas N. Hadjipateras: “La Grece et la Mer”. (“Η Ελλάδα και η θάλασσα) 1964., 5

«Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Σοφίας»

     Η αρχαία ελληνική σοφία είναι το ισχυρότερο όπλο-όπλο ηθικό και πνευματικό μαζί. Και η συνειδητή βίωσή της αποτελεί την ασφαλέστερη εγγύηση για την επιτυχία στη μάχη της ζωής. Αυτό το ήξερε πολύ καλά ο κ. Δ. Γ. Π. Και για τούτον ακριβώς το λόγο αφιέρωσε μιάν ολόκληρη ζωή για να μας δώσει της «Εγκυκλοπαίδεια» του-το απάνθισμα της αρχαίας ελληνικής σοφίας.

     Ο πρώτος τόμος του έργου, που  κυκλοφόρησε, αναφέρεται στους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος. Και οι εντυπώσεις είναι άριστες. Το πρώτο δείγμα μας πείθει για την σοβαρότητα του όλου έργου. Είναι μιά έκδοση που όχι μόνον καλύπτει ένα κενό, που υπήρχε μέχρι σήμερα στην ελληνική βιβλιογραφία αλλά που κάνει την πεμπτουσία της ανθρώπινης σοφίας κτήμα του λαού μας, για να συμβάλει θετικά στην πνευματική του καλλιέργεια και να τον βοηθήσει, σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, να ολοκληρώσει τον ηθικό και πνευματικό του εξοπλισμό όπως πρέπει. Γενικά το έργο τούτο είναι χρήσιμο όχι μόνο για την σπουδάζουσα νεότητα και το ευρύτερο κοινό αλλά και για τους ερευνητές και τους ειδικούς, που μπορούν κάλλιστα να αντλήσουν απ’ αυτό χρησιμώτατες πληροφορίες και να εξυπηρετηθούν στην όλη ερευνητική εργασία τους.

-Δ(ΑΜΙΑΝΟΣ) Μ. Σ(ΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ), -Λεία Χατζοπούλου- Καραβία: «Κούρος» (Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1964. Σελίδες 80).

«Κούρος»

      Πάνε περισσότερα από έξη χρόνια από τότε που έγραψα κριτική για την Λεία Χατζοπούλου-Καραβία. Είχα διαβάσει τους «Αναβαθμούς». Είχα διαβάσει τους «Αναβαθμούς». Είχα γράψει τότε πως έχει την ικανότητα να βλέπη, να σκέπτεται και να γράφη. Και παρ’ όλο που μου είχεν αρέσει το γράψιμό της, κρατούσα μιάν επιφύλαξη «για ένα έργο, που το μεγαλύτερο μέρος του εκτείνεται στο μέλλον». Διαβάζοντας τον Κούρο, νοιώθω πώς δεν έπρεπε ούτε κείνη την μικρήν επιφύλαξη να είχα κρατήσει. Γράφει θαυμάσια. Μέσα σε τούτο το μικρό βιβλίο με τις μικρές σελίδες, απλά, σεμνά και γυμνά, με σπάνια δύναμη βάθους, με τέχνη, δίνει όλη την ερωτική ψυχολογία της νέας γυναίκας. Τα λέει όλα και όμως δεν σοκάρει κανένα. Δεν επιτρέπει στον εαυτό της κάτι υπονοούμενο. Ή άσκημο. Γράφει λίγο, και σ’ αφήνει περιθώρια για να σκεφτής πολύ, να εννοήσεις, να κατανοήσης. Μου φαίνεται πώς αυτό είναι και το μεγάλο προσόν της, η προσωπική προσφορά της. Ότι με τα θέματα που καταπιάνεται, έχει τη δύναμη να σου τα κάνη οικεία. Να σου κερδίζη την κατανόηση, την πιο ανθρώπινην αρετή, το ακριβώτερο στολίδι της αγάπης, της θυγατέρας του Θεού.

-Κώστας Θεοφάνους: Σταυροί και Ηλιοτρόπια» (Πειραιεύς 1964. Σελ. 40, 5, 8.

Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ

Τριάντα πέντε χρόνια.-Το Δελτίο μας.-Και μία διευκρίνιση-Ο «Δωδεκάλογος»- Επικίνδυνα σημεία.-Χωρίς σπουδή.-Τ.Σ. Έλιοτ.-Πρός τί;.-Το χρέος του Δήμου.-Στο Φουαγιέ.-Έκθεση Πειραϊκού Βιβλίου, 6-7

Χ Ρ Ο Ν Ι Κ Α

Τα Χρονικά καλύπτουν την περίοδο μέχρι 31 Ιανουαρίου 1965., 8

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Στις σελίδες 3 και 4, διαβάζουμε τον εικαστικό απολογισμό της προηγούμενης χρονιάς 1964 που καταγράφει ο ποιητής, μεταφραστής και πρώτος καταγραφέας της εικαστικής ιστορίας του Πειραιά Κώστας Θεοφάνους. Οι ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις πραγματοποιούνται στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου, στην αίθουσα Ράλλη του Πειραϊκού Συνδέσμου, στην πάντα φιλόξενη αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου Πειραιά στην οδό ΙΙ Μεραρχίας. Τα ονόματα των συμμετεχόντων είναι πολλά και προέρχονται από την πόλη του Πειραιά, τον όμορο Δήμο της Νίκαιας και άλλες περιοχές. Πληροφορίες μας δίνονται και για την έκθεση Θαλασσογραφίας των Πειραιωτών Καλλιτεχνών στον Κήπο της Τερψιθέας της Φιλολογικής Στέγης, και για την Έκθεση Πειραιωτών Καλλιτεχνών από τον «Πλάτωνα» του Α. Κωστέα. Διαβάζουμε:

«Οι εκθέσεις-ατομικές και ομαδικές-πού έγιναν εδώ κατά το 1964, υπήρξαν πολλές και αρκετά υψηλού ποιοτικού επιπέδου. Ευχάριστο σημάδι επίσης είναι το ότι στις περισσότερες ατομικές εκθέσεις παρατηρήθηκε αγοραστική κίνηση σημαντική και σπάνια  για πειραϊκά πλαίσια. Εδώ μάλιστα πρέπει να τονιστεί και να επαινεθεί η τακτική της νέας Δημοτικής Αρχής να αγοράζει από κάθε έκθεση ένα ή δύο πίνακες. Η αλλαγή αυτή στη συμπεριφορά του Δήμου προς τους καλλιτέχνες μας, το ενδιαφέρον του απέναντί τους και η προθυμία του να τους βοηθήσει, αποκτά τα ειλικρινή συγχαρητήρια όλων.

     Ο μεγάλος αριθμός των εκθέσεων, η άνοδος του αισθητικού επιπέδου τους, η οικονομική τους απόδοση και η στοργή των ιθυνόντων, αποτελούν παράγοντες ευοίωνους πού, αν συνεχιστούν, θα συμβάλλουν θετικά σε μια νέα ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών στον Πειραιά. Όλες οι ευνοϊκές προϋποθέσεις υπάρχουν ήδη προς τούτο. Δεν μένει παρά η εκμετάλλευσή τους, για να επιτευχθεί η ανοδική πορεία του πολιτιστικού μας επιπέδου στον τομέα της τέχνης.».

    Από τις πληροφορίες που αντλούμε από τις «Απόψεις» αντιγράφουμε την μικρή «προγραμματική διακήρυξη» της έκδοσης:

«Μ’ αυτό το μικρό φυλλάδιο η Φ.Σ. θέλει νάρθει σε άμεση επαφή όχι μόνο με τα μέλη της αλλά και μ’ όλο τον ελληνικό πνευματικό κόσμο. Είναι ένα μέσο μιάς επαφής και επικοινωνίας πολύτιμης. Μικρός, βέβαια, ο χώρος που διαθέτει. Αλλά τούτο δεν εμποδίζει σε τίποτε να γίνει ευρύτερα γνωστή η «θέση» της Φ.Σ. πάνω στα καίρια πνευματικά θέματα του καιρού μας και του τόπου μας. Μιά θέση-το υπογραμμίζουμε-καθαρή, τίμια και αδέσμευτη.». Και σελίδα 7:"Έκθεση Πειραϊκού Βιβλίου", "Ο τοπικός φυσιολατρικός και μορφωτικός όμιλος "Πλάτων" εγκαινίασε στις 25 Ιανουαρίου στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου μιάν ενδιαφέρουσα έκθεση Πειραϊκού Βιβλίου, που είναι, γενικά φροντισμένη η οργάνωσή της. Η εκδήλωση είναι αξιόλογη και αποτελεί μιά προσπάθεια προβολής της δημιουργικής εργασίας των πνευματικών ανθρώπων του τόπου μας, παλιών και σημερινών. Γι' αυτό και χαιρετίζεται με ικανοποίηση κι από τίς στήλες μας.".  

Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η   Σ Τ Ε Γ Η

ΧΡΟΝΟΣ Α΄, ΜΑΡΤΙΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 2

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ, 9-10

ΣΚΕΨΕΙΣ

-ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Η «ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΔΩΡΕΑΣ», 10

ΠΕΖΟΣ  ΛΟΓΟΣ

-ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ, Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΤΣΥΦΑ, 11-12

-ΑΡΓΥΡΗΣ Ν. ΚΩΣΤΕΑΣ, ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ, 12.

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ

Τα πιό καλά ποιήματά μου

δεν τάχω γράψει.

Στο βήμα κάποιας συνέλευσης,

στο πρόχειρο βήμα μιάς διαδήλωσης

ή στο χώμα κάποιου υπόγειου καθισμένος

τα έχω δυνατά ή χαμηλόφωνα

απαγγείλει…

Εγώ δεν είμαι ποιητής

της νύχτας’ και το φεγγάρι

δεν με συγκινεί.

Εγώ τον ήλιο αγαπώ,

τον ήλιο που φωτίζει,

που θερμαίνει…

Εγώ γνωρίζω πόσο κόκκινο

είναι το αίμα

πού φέρνει ένα σάπιο πλεμόνι.

Και τραγουδώ αυτό το αίμα

γιατί μοιάζει με το λουλούδι

που αγαπώ, την παπαρούνα.  

ΔΟΚΙΜΙΑ

-ΜΟΣΧΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ, ΚΑΤΑΦΑΣΗ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ, 12,13

ΑΠΟΨΕΙΣ

Δήμος και πνευματική ζωή.-Παρήγορη ένδειξη.-Δύο απώλειες.-Ταρτουφισμός.-Το Δημοτικό Θέατρο.-Το Ναυτικό Μουσείο.-Προς ενημέρωση.-Ο κ. Γρηγ. Θεοχάρης.-Η «Αυλαία».- Ενισχυτικές εκδηλώσεις.-Ευχές , 13-15

ΧΡΟΝΙΚΑ

Τα Χρονικά καλύπτουν την περίοδο από 1.2.1965 μέχρις 20.3.65, 15-16

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Πρίν από το απόσπασμα του πεζού του Γρηγόρη Θεοχάρη διαβάζουμε: «Αυτές τις ημέρες τυπώνεται στη σειρά των εκδόσεων της «Φιλολογικής Στέγης», το πέμπτο βιβλίο της λογοτεχνικής προσφοράς του Γρηγόρη Θεοχάρη «Ο Θάνατος του Κότσυφα».». Ενώ από τις σελίδες των «Απόψεων» πληροφορούμαστε  για την απώλεια της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη και του Κύπριου αγωνιστή και πεζογράφου Λουκή Ακρίτα. Ακόμα, ενημερωνόμαστε, για την παραίτηση-ύστερα από θητεία 35 χρόνων-από την θέση του προέδρου της Φ.Σ. τού Γρηγόρη Θεοχάρη, του πειραιώτη νομικού, διανοούμενου και ποιητή ο οποίος ίδρυσε και κράτησε το τιμόνι της Φ.Σ.Π για τρεισήμισι δεκαετίες. Στο δικό του Δικηγορικό Γραφείο στεγάστηκε για μεγάλο διάστημα  το Φιλολογικό Σωματείο, οδός Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και Νοταρά, πριν στεγαστεί στην Ελευθερίου Βενιζέλου και κατόπιν στην οδό Σωτήρος Διός. Μαζί με τον Θεοχάρη παραιτήθηκαν και τα μέλη, οι πεζογράφοι Λ. Βολονάκης και Βελισάριος Μουστάκας Συγκροτείται νέο Διοικητικό Συμβούλιο της Φ.Σ. με δεύτερο πρόεδρο τον Δαμιανό Στρουμπούλη, Αντιπρόεδρο τον Αργύρη Κωστέα, Γενικό Γραμματέα τον Γιάννη Χατζημανωλάκη. Ταμία τον Μόσχο Κεφάλα και Συμβούλους τους Κώστα Θεοφάνους, Στέλιο Γεράνη και Λουκά Μουζάκη.  Ακόμα, πληροφορούμαστε για την προσπάθεια και τους αγώνες της τοπικής κοινωνίας, για την κατασκευή και στέγαση του Ναυτικού Μουσείου. Επίσης, η Φ.Σ. εκφράζει την ευχαρίστησή της που η πόλη του Πειραιά απόκτησε το δεύτερο Θέατρό της, την «Αυλαία». Το Θέατρο βρίσκονταν στην οδό Κουντουριώτη 182 και ΙΙ Μεραρχίας στο εγκαταλελειμμένο κτήριο της τεχνικής σχολής "ΑΡΧΙΜΉΔΗ". Πρώτος Θίασος Μιράντας Μυράτ και του πειραιώτη ηθοποιού Ανδρέα Μπάρκουλη, έναρξη λειτουργίας 13/2/1965, με το έργο "Ένα σταφύλι στον ήλιο". Διαβάζουμε στην σελίδα 15 του 2ου Φύλλου: "Ήταν καιρός ν' αποκτήσει ο Πειραιάς ένα δεύτερο θέατρο-και, μάλιστα, θέατρο αξιώσεων. Και το απέκτησε. Πρόκειται για την "Αυλαία", μια καθ' όλα σύγχρονη αίθουσα, στο κέντρο της πόλεως, που παραχωρήθηκε στον θίασο Μιράντας Μυράτ- Ανδρέα Μπάρκουλη. Επιτυχής η συγκρότηση του θιάσου, με βασικά στελέχη, εκτός από τους δύο θιασάρχες, την Ε. Καρπέτα, την Ρ. Χριστάκη, τον Μπ. Κράλιοβιτς. Και εύστοχη η εκλογή του εναρκτήριου  έργου-της βαθύτατα ανθρώπινης σκηνικής δημιουργίας της Λωραίν Χάνσμπερυ. "Ένα σταφύλι στον ήλιο" που ανεβάστηκε άψογα σε μετάφραση Μ. Κουγιουμτζόγλου και με σκηνοθεσία Μ. Χρηστίδη, σκηνικό Τ. Ζωγράφου και μουσική επιμέλεια Σ. Μιχαλίτση. Χαιρετίζουμε την καινούργια αυτή καλλιτεχνική προσφορά. Κι' ευχόμαστε κάθε επιτυχία". Στο σχόλιο με τον τίτλο «Ταρτουφισμός» ο συντάκτης του κάνει λόγο για την αλγεινή εντύπωση που αφήνει στους πνευματικούς ανθρώπους της πόλης η απαγόρευση της ταινίας «Άγριες Φράουλες» του Σουηδού σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Ταινίες του Μπέργκμαν πρόβαλε και η Κινηματογραφική Λέσχη Πειραιά, «Η Πηγή των Παρθένων», στις πρωινές Κυριακάτικες προβολές της στον κινηματογράφο «Αττικόν». Στις σελίδες των «Χρονικών» ενημερωνόμαστε για τις ομιλίες και τις εκδηλώσεις της πόλης από την Φ.Σ. Και την επίσκεψη στην γενέθλια πόλη του πειραιώτη πανεπιστημιακού Σπύρου Κυριαζόπουλου, παλαιού μέλους του σωματείου, ο οποίος δίδασκε τότε στο Πανεπιστήμιο της πόλης Φράιμπουργκ της Δυτικής-τότε-Γερμανίας. Σταδιοδρόμησε στο πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, μέχρι τον ξαφνικό χαμό του.  Τέλος, μέσα σε πλαίσιο αναφέρονται τα στοιχεία της έκδοσης, ίδια με το πρώτο τεύχος. Δίνεται μόνο η αλλαγή διεύθυνση κατοικίας του Γ. Χ.-ς (Ανδρούτσου 182 β, Πειραιεύς (7).

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ  ΣΤΕΓΗ

ΧΡΟΝΟΣ Α ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 3

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ, 17-18

ΔΟΚΙΜΙΑ

-ΜΟΣΧΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ, ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ, 18,19

ΕΝΑ ΟΞΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

-Δρ. ΠΑΝΤ. Μ. ΧΑΜΟΓΕΩΡΓΑΚΗΣ, Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ, 19

ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ

-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΟΛΕΣΒΙΟΣ, ΑΠΟ ΤΟ «ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ», 20 (ποίηση)

ΚΡΙΤΙΚΗ  ΒΙΒΛΙΟΥ

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ: -Μιχ. Γ. Μπακούρης: «Παιάνες» (Πειραιεύς 1964, σελίδες 22).- Κώστας Σούκας: «Καταδικάζεται η ελπίδα». Μυθιστόρημα. 1964. (Σελίδες 260).-Δημήτρης Φερούσης: «Ραδιοφωνικός Σταθμός της Εκκλησίας της Ελλάδος». (Σελίδες 70)., 21-22.

«Παιάνες»

     Δεκατρία ποιήματα, από τα οποία τα έντεκα γεννημένα μέσα σ’ ένα εξάμηνο του 1964, από το Μάρτη ως τον Αύγουστο. Όταν όλους τους είχε παρασύρει η επικαιρότητα, ο γιατρός εύρισκε τρόπο και απομονωνόταν κι’ έγραφε παιάνες. Η ιστορία του Γένους συνοπτική, μα με πολλή δύναμη και πάθος. Μαραθώνας, Αλέξανδρος, Κωνσταντινούπολη, 1821, 1940 και η Κύπρος, η μοσχοθυγατέρα.

     Ίσως για να κρατήσει τον επικό τόνο ο ποιητής, έμεινε στην παραδομένη ομοιοκαταληξία με φανατική προσήλωση. Όμως το εξωτερικό αυτό στοιχείο κατεβάζει το περιεχόμενο, το αφτί και το μάτι ακόμα δεν «αρέσκεται» στα ομοιοκατάληκτα. (Εδώ και η Γραμματική τα κατάργησε). Και αυτό, κατά τη γνώμη μας, μειώνει το πηγαίο πάθος που μεταγγίζουν οι δεκατρείς ωραίοι παιάνες.

--

«Καταδικάζεται η ελπίδα»

     Είναι γνωστός ο Κώστας Σούκας στα ελληνικά γράμματα, με την «Θάλασσα» και με το «Ποινικό μητρώο μιάς εποχής». Πολύ γνωστός. Γι’ αυτό και οι απαιτήσεις είναι μεγάλες. Σε τούτο το μυθιστόρημα πήρε ένα γερμανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων του τελευταίου πολέμου, στις τελευταίες ημέρες του κι’ έβαλε τους Γερμανούς μπροστά στις ακραίες συνέπειες της ναζιστικής ιδεολογίας τους, όταν συγκρούστηκε με την πραγματικότητα και με τον άνθρωπο. Η ναζιστική ιδεολογία τον ήθελε αήττητο τον γερμανικό στρατό. Κι’ όμως οι ήττες διαδέχονταν η μία την άλλη. Και ήθελε τον άνθρωπο άφιλο, ασύνδετο με όλους τους άλλους που δεν επίστευαν τα ίδια, απάνθρωπο για όλους τους άλλους. Κι έτσι ο ένας από τους δύο πρωταγωνιστές Γερμανούς διέταξε να εκτελέσουν την κόρη του, γιατί το αμάρτημά της ήταν η αθωότητα, η εξέγερση στην απανθρωπιά. Κι’ ο άλλος Γερμανός εκτέλεσε τον φίλο του της παλιάς προπολεμικής εποχής, γιατί αυτό διέταξαν οι ανώτεροι. Κουρέλια και οι δυό τους τώρα, βλέπουν πώς δεν καταδικάζεται η ελπίδα’ πώς τελικά νικάει και θα  νικήσει ο άνθρωπος, ο υπεύθυνος άνθρωπος, αυτός που ξεχωρίζει από το ζώο και απ’ το φυτό, αυτός που ξεπερνάει τον νόμο της ομαδικής ευθύνης και αναλαμβάνει την δική του μερίδα στην ευθύνη των πραγμάτων της γης.

     Ο Κώστας Σούκας βεβαιώνει για μιά φοράν ακόμα το πόσο ο θάνατος, ή μάλλον η επίγνωση του θανάτου («ο άνθρωπος ξέρει, το ζώο δεν ξέρει και δεν τον μαθαίνει το θάνατό του»), είναι ο μεγαλύτερος παιδαγωγός στην ανάδειξη του ανθρώπου σε άνθρωπο.  Και αποδεικνύει πόσο είναι «άτιμη νίκη» η νίκη που δεν έχει το γνώρισμα της ανθρωπιάς. Απ’ αυτής της πλευράς, ξεφεύγει από το τυπικό χρώμα του γερμανικού στρατοπέδου και έρχεται, όπως σωστά λέει και στον πρόλογο, στην σύγκρουση του καλού και του κακού, στον Κάϊν και στον Άβελ και στον αγώνα του καλού μόνο για το καλό, χωρίς κανένα συμφεροντολογικό αντάλλαγμα. Είναι μιά ευρύτερη «μάθηση» το μυθιστόρημά του, που μπορεί άριστα να σταθεί κοντά στα «κλασσικά» κείμενα των ανθρώπων.

-ΛΟΥΚΑΣ ΜΟΥΖΑΚΗΣ, ΔΑΚΡΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, 22 (ποίηση)

ΑΠΟΨΕΙΣ

Απαράδεκτη τακτική.-Η «Πανελλήνιος».-«Αλέξης Ζορμπάς».-Για την υπόθεση του ανθρώπου.-Η Λαϊκή Τέχνη.-Βενιζέλος και Πειραιεύς.-Επιτυχία και προβολή.-Χαράλαμπος Χαραλάμπους.-Στον «Πειραϊκό», 23-24.

ΧΡΟΝΙΚΑ

Τα Χρονικά καλύπτουν την περίοδο από 20.3.65 μέχρι 20.4.65, 24

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Από τις σελίδες των «Απόψεων» ενημερωνόμαστε για την ταινία του Κύπριου σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη, «Αλέξης Ζορμπάς» που μετέφερε στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Για την Πανελλήνια Έκθεση στο χώρο του Ζαππείου, για την ομιλία που έδωσε ο βουλευτής Πειραιώς Ηρακλής Γ. Σακαλής για την σχέση του εθνάρχη πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου με την πόλη μας.  Για την Έκθεση «Ο ελληνικός αγώνας όπως τον είδαν οι λαϊκοί μας ζωγράφοι» με πρωτοβουλία της Φ.Σ.Π. στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Διαβάζουμε ειδήσεις για την περιοδεία στο εξωτερικό του «Πειραϊκού Θεάτρου» του πειραιώτη Δημήτρη Ροντήρη και για τις εκδηλώσεις του Π.Σ. Π τα εξής: «Στον «Πειραϊκό». «Μία ανανέωση αισθητή έχει σημειωθεί τελευταία στις διαλέξεις του φιλολογικού τμήματος του «Πειραϊκού Συνδέσμου» χάρις στις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλει ο Έφορος κ. Κ. Παπαμιχαηλίδης. Από τις εκδηλώσεις που έγιναν το τελευταίο δίμηνο σημειώνουμε τις διαλέξεις των κ.κ. Γιάννη Σιδέρη, Κ. Χασάπη, Ε. Συνοδινού, Γκ.  Μπινιάρη και την ωραία εκδήλωση για τον Μακρυγιάννη με ομιλία του κ. Δ. Φωτιάδη και απαγγελίες και αναγνώσεις από καλλιτέχνες του θεάτρου.

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ   ΣΤΕΓΗ

ΧΡΟΝΟΣ Α΄ ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 4-5

-ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΛΑΖΑΡΟΥ, ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ, 25-27

ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ

-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΛΑΧΟΣ (Αντιστράτηγος έ.α.),  Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 27-28

-ΑΡΓΥΡΗΣ Ν. ΚΩΣΤΕΑΣ, ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ, 28.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Εγώ δεν αγαπώ

τα λουλούδια που φυτρώνουν

σε θερμοκήπια.

Τα λουλούδια της παραλίας

και της βουνοκορφής

είναι τ’ αγαπητά μου.

-Αυτά γνωρίζουν να χαμογελούν.

Εγώ αυτά ζωγραφίζω

με το γαλάζιο χρώμα

π’ αγαπώ, μες στην καρδιά μου.

Αυτά και μόνο τραγουδώ.

Γιατί είναι απαραίτητο

μέσα στη ζωγραφιά μου,

μέσα στο τραγούδι μου,

να υπάρχει κάποιο χαμόγελο.

-ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΕΡΑΝΗΣ, ΟΙ ΘΑΝΑΣΙΜΕΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ, 29 (ποίηση)

-ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ, ΝΑ ΚΟΙΤΑΜΕ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ, 30 (ποίηση)

ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ

-ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΔΑΡΑΚΗΣ, ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ «ΣΧΗΜΑ» ΤΟΥ ΡΕΜΠΩ, 31-34

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

-ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ, 34-35

-ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΙΔΥΛΛΙΟ, 35 (ποίηση)

ΕΙΔΥΛΛΙΟ

Άφησε, Αννούλα, τις πλαγιές,

τα πρόβατα παράτα

κι’ έλα να σμίξουμε μαζί

μες στής ζωής τη στράτα.

 

Λουλούδια έμασα για σέ,

με μόσχο τα έχω ράνει

πάμε γοργά στην εκκλησιά

να βάλουμε στεφάνι.

 

Άσε τα πρόβατα, Αννιώ

κι άς πάνε όπου τύχει,

το βράδυ θάρθουν στο μαντρί

να σε χαρούνε νύφη.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ, Κώστας Γ. Μαγνήσαλης: «Ανατομία της αντινεανικής πολιτικής». Αθήνα 1965, σελίδες 96, 36

ΑΠΟΨΕΙΣ

Η «Ναυτική Εβδομάς».-Καθολικό αίτημα.-Το «Πλατύ ποτάμι».-Σήμα κινδύνου.-Στυλιανός Μηλιάδης.-Ανανεωτικό κλίμα.-Και μία οφειλόμενη τίμηση.-Το παράδειγμα του Βαγή.-Δύο εκθέσεις.-Ο κ. Εμμ. Πρωτοψάλτης.-Υπόσχεση για το μέλλον.-Ευχαριστίες.-Διευκρίνιση.-Γενική Συνέλευση., 37-39

ΧΡΟΝΙΚΑ

«Ο Χριστός και η ανθρώπινη γνώση».-Η εκδήλωση για τον Ε. Βενιζέλο.-Η νέα Διοίκηση.-Η Έκθεση Θαλασσογραφίας. Το Δελτίο μας. 39-40.

Τα Χρονικά καλύπτουν την περίοδο από 20.4.1965 μέχρι 5.6.1965

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Τα κείμενα του Αχιλλέα Λαζάρου έχουν να κάνουν με προβλήματα που αφορούν τον χώρο της εκπαίδευσης. Ενώ το κείμενο του Κωνσταντίνου Βλάχου με ζητήματα Δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει για τις σελίδες του Δελτίου η δημοσίευσης της μελέτης του μέλους της Στέγης (27/9/1962-32/1/1994) ποιητή και εικαστικού Κώστα Ροδαράκη(1938-2014) για τον Αρθούρο Ρεμπώ. Αρχινά την μελέτη του ο Ροδαράκης: «Η Μελέτη αυτή στηρίζεται κυρίως σε παλαιότερες και πρόσφατες μελέτες που έχουν γίνει για τον Ρεμπώ από τους Δημήτρη Καπετανάκη, Κωνσταντίνο Τσάτσο, Γιάννη Σφακιανάκη, Τίμο Μαλάνο, Άρη Δικταίο, Γιώργο Κότσιρα, Κάρλο Σαπάϊρο και Νίκο Σπάνια. Λίγα έχω να πω για έναν Ρεμπώ κοινωνικό, μεταρρυθμιστή της ποίησης. Η προσπάθειά μου είναι να παρουσιάσω ένα Ρεμπώ παιδί και να δοθεί μία εξήγηση στο παράδοξο της τερατώδους εφηβικής μεγαλοφυϊας του.». Πληροφορούμαστε ακόμα, από τις σελίδες των «Απόψεων» για την φθορά των αρχαιολογικών μνημείων της Ακρόπολης. Για την ανάγκη να ανεγερθεί αρχαιολογικό μουσείο στην πόλη μας. Για την ολοκληρωμένη έκδοση του έργου το «Πλατύ Ποτάμι του Γιάννη Μπεράτη. Για τον θάνατο του εικαστικού 2/6/1965 Στυλιανού Μηλιάδη ο οποίος μαθήτευσε κοντά στον πειραιώτη καραβογράφο Κωνσταντίνο Βολανάκη. Για την απονομή του παράσημου του Ταξιάρχου του Φοίνικα στον διευθυντή των Γενικών Αρχείων του Κράτους Εμμανουήλ Πρωτοψάλτη τακτικού μέλους της Φ.Σ.Π. Για την δωδεκάχρονη πιανίστρια Ελενίτσα Μουζάλα και το ρεσιτάλ πιάνου που έδωσε στο Δημοτικό Θέατρο. Το παιδί «θαύμα». Από τις σελίδες των «Χρονικών» μαθαίνουμε για την σειρά πνευματικών εκδηλώσεων αφιερωμένες στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ελευθερίου Βενιζέλου από την Φ.Σ.Π. στην αίθουσα διαλέξεων του Λυκείου «Ο Πλάτων». Πληροφορούμαστε ακόμα, για την εκλογή νέας διοίκησης της Φ.Σ.Π. Πρόεδρος ο Δαμιανός Στρουμπούλης Αντιπρόεδρος ο Κώστας Θεοφάνους Γενικός Γραμματέας ο Μόσχος Κεφάλας. Τέλος με την υπ’ αριθμό πρωτοκόλλου 280/3/5.5.1965 εγκύκλιο του Νομάρχη Πειραιώς πληροφορούμαστε από τον Νομάρχη κ. Γ. Τσιτσάρα για την λειτουργία της Νομαρχίας. Το διπλό τεύχος κυκλοφόρησε σε 1000 αντίτυπα.

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ   ΣΤΕΓΗ

ΧΡΟΝΟΣ Α΄ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 6-7

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, 41

-ΤΑΚΗΣ ΔΟΞΑΣ, Η ΟΛΥΜΠΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, 42 (ποίηση)

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

-ΙΩΣΗΦ ΓΚΡΕΚΑΣ, ΜΙΧΑΗΛ ΕΠΙΦΑΝΗΣ, 43-44

ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΔΙΗΓΗΜΑ

-ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ, ΑΝΕΛΠΙΣΤΟΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΑΣ, 45-47

-ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΔΑΡΑΚΗΣ, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ, 47 (ποίηση)

ΔΟΚΙΜΙΑ

ΔΙΟΝΥΣΗΣ Β. ΚΟΥΛΕΝΤΙΑΝΟΣ, ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ, 48

ΚΡΙΤΙΚΗ  ΒΙΒΛΙΟΥ

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ: Γρηγόρης Θεοχάρης: «Ο θάνατος του Κότσυφα». Φιλολογική Στέγη 1965, (σελίδες 60).-Γκίκας Μπινιάρης: «Ο μεγάλος βάλτος» (Μυθιστόρημα) Αθήνα (σελ. 242),-Σώτος Χονδρόπουλος: «Ανθός αγάπης» (Μυθιστόρημα). Αθήνα 1964. (σελ.152)., 49-50

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ: Ιωάννης Αλ. Μελετόπουλος: «Η Έκθεσις Ιστορίας της Φιλικής Εταιρίας εν τω Εθνικώ Ιστορικώ Μουσείω» (Χρονικό). Αθήνα 1964 (σελ. 84).-Δημήτρης Γιάκος: «Μορφές και Θέματα Λογοτεχνίας» (Μελετήματα). Αθήνα 1964 (σελ. 176).-Αντρέας Αγγελάκης: «Ο Πρίγκιπας των κρίνων» (Ποιήματα). «Ζαρβάνος», Αθήνα 1964 (σελ. 34).- Στέργιος Σκιαδάς: «Βρέχει αδιάκοπα στον κάμπο» (Ποιήματα) «Μαυρίδης» (σελ. 56).-Όλγα Βότση: «Ο Μέγας ήχος» (Ποιήματα) Αθήνα, 1965 (σελ.80)., 50-51

Αντρέας Αγγελάκης: «Ο Πρίγκιπας των κρίνων» (Ποιήματα), Ζαρβάνος, Αθήνα 1964, (σελ.34)

     Με την δεύτερη συλλογή του-τον «Πρίγκιπα των κρίνων»- ο κ. Α. Αγγελάκης εμφανίζεται αναμφισβήτητα ωριμότερος. Ο λυρικός του λόγος αποκτά καθαρότητα και βεβαιότητα. Και ο στοχασμός του, φιλτραρισμένος στο διυλιστήριο μιάς βεβαιωμένης χριστιανικής πίστης, έχει διαύγεια σπάνια, στην οποία δεν μας έχει συνηθίσει η σύγχρονη ποίηση. Χαίρομαι που δικαιώνονται οι προσδοκίες μου. Και ο κ. Αγγελάκης προχωρεί με περίσκεψη αλλά και με σταθερά βήματα στο δύσκολο στίβο της τέχνης.

--

Όλγα Βότση: «Ο Μεγάλος ήχος» (Ποιήματα) Αθήνα 1965 (σελ.80)

 Και αυτή τη φορά ο ίδιος στόχος στην ποίηση της κ. Όλγας Βότση, ο ίδιος σκοπός: Η κατάφαση της ζωής. Με την λυρική πυκνότητα των στίχων της και την βεβαιότητα του στοχασμού της αναζητεί, μέσα από την «θεώρηση» της φύσης και της ζωής, μέσα από την «περιπέτεια» της εγκόσμιας παρουσίας, το μυστικό που οδηγεί στη λύτρωση’ το «άνοιγμα που δείχνει το δρόμο, στη μεγάλη ευτυχία που φέρνει, την ευτυχία που έχει της γης τις μικρές χαρές αρνηθεί…». Αυτές τις «μικρές χαρές» τις ξεπερνάει η κ. Βότση. Κι’ επισημαίνει με τον «Μεγάλο ήχο» της τα αιώνια και τα μεγάλα, που δικαιώνουν και καταξιώνουν τη ζωή. Αυτά που πραγματικά, συνθέτουν την αιώνια μοίρα του ανθρώπου.

ΑΠΟΨΕΙΣ

Φώτης Κόντογλου.-Επιστροφή στην παράδοση.-Το πεζογραφικό του έργο.-Η Έκθεση Θαλασσογραφίας.-Μια παράλειψη.-Πολύτιμη συμπαράσταση.-Οι εκδηλώσεις του Ε.Ο.Τ.- Το Δημοτικό Θέατρο.-Εύστοχη ενέργεια.-Ένα απόκτημα.-Δίκαιες κρίσεις.-Έκθεση Πειραιωτών καλλιτεχνών.-Το Μουσείο Θεόφιλου.-Τι συμβαίνει; 52-55

ΧΡΟΝΙΚΑ

Η Έκθεση.-Τα εγκαίνια.-Η ομιλία του κ. Γ. Πιτσάκη.-Εκθέτες και έργα.-Πνευματικές απώλειες –Το Δελτίο μας, 55-56

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Στο κύριο άρθρο της πρώτης σελίδας με τίτλο «Το Πνευματικό Κέντρο» ο Γιάννης Χατζημανωλάκης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανέγερση Πνευματικού Κέντρου από τον Δήμο στην μετά την κατεδάφιση παλαιού κτηρίου στην πλατεία Κοραή. Το κτήριο είναι το σημερινό Δημαρχείο Πειραιά. Από τις Πνευματικές απώλειες μαθαίνουμε για τον θάνατο 14/7/1965 σε ηλικία 75 χρονών του γνωστού βιβλιοπώλη Χέρμαν Κάουφμαν στην Αθήνα. Ενώ μόλις 58 χρόνων φεύγει από την ζωή ο δημοσιογράφος και συγγραφέας, μεταφραστής Δημ. Καλλονάς. Και στις 20/7/1965 ο παιδαγωγός και επίτιμος Διευθυντής της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Γεώργιος Ν. Παλαιολόγος.

Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η   Σ Τ Ε Γ Η

ΧΡΟΝΟΣ Α΄ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ- ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1965  ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 8-9

-ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, 57-59

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

-Γ. Χ-ς, ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΡΑΣΕ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΣΒΑΙΤΣΕΡ, 59

- ALBERT SCHWEITZER, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ, 59-60

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ: Στέλιος Γεράνης: «Ο Χορός των χρωμάτων» (Ποιήματα). Εκδοτικός οίκος Γ. Φέξη Αθήναι 1964 (σελ. 56).-Κύπρος Χρυσάνθης: «Δώδεκα στιγμές» (Ποιήματα). Περιοδικό Πνευματική Κύπρος» Κύπρος 1965 (σελίδες 40).- Άρης Χατζιδάκης: «Σαν το βουνό τον Ψηλορείτη…». (Σκηνική βιογραφία Ελευθερίου Βενιζέλου). Εκδόσεις «Ανταίος» Κωστή Φραγκούλη. (σελίδες 64)., 61-62

ΑΠΟΨΕΙΣ

Το μέγεθος της ευθύνης.-Φωτεινό ορόσημο.-Ο Λε Κορμπυζιέ.-Είκοσι χρόνια.-Διαπιστώσεις και προσδοκίες.-Η Μπιεννάλε Γλυπτικής.-Δύο συνέδρια.-Το Δελτίο μας., 63-64.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Στις σελίδες των «Απόψεων» πληροφορούμαστε για τον θάνατο σε ηλικία 77 ετών του αρχιτέκτονα του αιώνα μας Λε Κορμπυζέ.  Και για την Α΄ Διεθνή Έκθεση Γλυπτικής που οργάνωσε ο Ε.Ο.Τ., στο λόφο του Φιλοπάππου. 

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ  ΣΤΕΓΗ

ΧΡΟΝΟΣ Α΄, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1965 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 10-11

       1930-1965 ΑΦΙΕΡΩΜΑ

1930-1965 (Το Χρονικό της «Φιλολογικής Στέγης»), 67-78

-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΟΛΕΣΒΙΟΣ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΚΥΚΛΟ ΤΩΝ «ΕΠΙΝΕΙΩΝ». ΤΟ ΤΡΑΓΟΎΔΙ ΤΟΥ ΛΕΓΑΚΗ *- ΣΑΝ ΙΕΡΕΙΑ…, 74

ΣΑΝ ΙΕΡΕΙΑ…

Η πρώτη δεν είμαι σ’ αυτόν τον κόσμο που πουλιέμαι

στους όποιους άντρες αγοράζουν ηδονή’

έχω μιάς Φρύνης ιστορία και φωνή

απ’ μοίρ’ αρχαία, να παρηγοριέμαι.

 

Σαν θύμα μελοδραματικά δεν ιστοριέμαι,

ούτε παράπονο ξεστόμισα πικρό’

έναν ένοχο, μόνον ένα μπόρεσα να βρω,

τον εαυτό μου, μά δεν τον καταριέμαι…

 

Ξένο νοιώθω το κορμί στην ιερή μου προσφορά,

ξένα τα λόγια μου και τόνομά μου Λύσσα’

ντροπή δε νοιώθω, περήφανα και ίσα

ζω, σαν ιέρεια, στον Πειραιά, στη Νοταρά!... 

-ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΕΒΑΝΤΑΣ, ΤΟ ΞΟΑΝΟ, 75-76 (Διήγημα)

-ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΕΡΑΝΗΣ, ΕΝΑ ΕΝΤΑΛΜΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΟ,77 (ποίηση)

-ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ, ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΠΙΣΤΗ, 77-78 (ποίηση)

-ΝΙΚΟΣ ΒΕΛΙΩΤΗΣ, Ν’ ΑΓΑΠΑΣ, 78 (ποίηση)

-ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ, ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ *, 79-80

-ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ, ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, 80

ΑΠΟ ΤΟ “SPLEEN DE PARIS”

CHARLES BAUDELAIRE, ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΦΤΩΧΟΥ, Μετάφραση: Θεόδωρος Γ. Μακρής, 81

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ

-ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΦΙΛΙ, 82-83

-ΚΩΣΤΑ ΚΟΚΙΟΥΣΗ, ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΣΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ, 84

-ΑΡΓΥΡΗΣ Ν. ΚΩΣΤΕΑΣ, ΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ…, 84 (ποίηση)

-ΛΟΥΚΑΣ ΜΟΥΖΑΚΗΣ, ΕΑΡΙΝΟ, 84 (ποίηση)

-ΛΑΜΠΗΣ Ν. ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ, ΠΑΛΜΑΧ *, 85 (Μυθιστόρημα)

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

-ΜΟΣΧΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ, Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ, 86,96

-ΑΧΙΛΛΕΑΣ Γ. ΛΑΖΑΡΟΥ, Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, 87-88

-ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΛΙΑΡΟΥΤΣΟΣ, ΜΑΤΑΙΟΤΗΣ, 88 (ποίηση)

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΒΑΛΑΣ, ΜΕΤΕΩΡΑ, 89

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ «ΑΘΛΙΩΝ», 90-91

-ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΔΑΡΑΚΗΣ, ΟΛΟΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΔΥΣΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ, 91 (ποίηση)

Η ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ, ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΑΦΕΙ Ο ΚΟΥΡΟΣ, 92

ΑΠΟΨΕΙΣ

Αφιέρωμα.-Επισημαίνουμε τους κινδύνους.-Το Αρχαιολογικό Μουσείο.-Μία αξιόλογη προσπάθεια.-Το Δημοτικό Θέατρο.-Και η «Αυλαία».-Αισιοδοξία.-Το «Μέλλον της Ύδρας». Θάνατοι.-Σώμερσετ Μώμ.93-95

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 1965, 95-96

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΔΑΜΙΑΝΟΣ Μ.ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ: Γρηγόριος Ευθυμίου: «Το κόστος της εκπαιδεύσεως εν Ελλάδι» σελίδες 40, Αθήναι 1964.- Σαράντος Παυλέας: «Μεσοδιάστημα» (Ποιήματα). Σελίδες 48. Θεσσαλονίκη 1964, 96.

«Μεσοδιάστημα»

     Η συλλογή απαρτίζεται από δύο μεγάλα ελεύθερου στίχου ποιήματα και τρία μικρά. Ο Σ. Π. δεν είναι καινούργιος στην ποίηση. Γιατί όμως τα δύο πρώτα τα έκαμε «ποιήματα»; Μου φαίνονται πεζά, που  δεν είναι ισοστοιχισμένα. Ελεύθερος ο στίχος, αλλά στίχος.

     Τα άλλα, βρίσκονται στον γνώριμον ωραίο και καλαίσθητο κόσμο του Παυλέα. Νοιώθεις την ευαισθησία του, και προπαντός τον τρόπο που σου την υποβάλλει. Κι’ αυτό είναι ποίηση, βουερή ή σιγαλή.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Δ.(αμιανός) Μ. Σ.(τρουμπούλης), «Άγριες Φράουλες» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, 97

«Άγριες  Φράουλες»

     Είναι μικρό το δελτίο μας αυτό για να κάνει κριτική στο  μεγαλούργημα του  Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Όμως οι άγριες φράουλες είναι ένα καλλιτεχνικό γεγονός της χρονιάς, και θέλουμε να δώσουμε κι’ εμείς το παρόν.

     Δυό λόγια για την τέχνη: Δεν ενδιαφέρθηκε για ηθοποιούς με ταλέντο. Ούτε χρώματα, ούτε περίπλοκες υποθέσεις. Λιτό, γυμνό, μαυρόασπρο, χωρίς το ελάχιστο περιττό, ανοίγει μπροστά σου εικόνες, εικόνες απανωτές, αλλεπάλληλες, μοναδικό υλικό για μοναδικό σκηνοθέτη. Έργο απόλυτα συγκεντρωμένο και λιγόλογο στο σοβαρό θέμα του, που απασχολεί τον άνθρωπο, τον αφηρημένο και τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Έργο, που καθίζει στο στήθος σαν ογκόλιθος.

     Και δύο λόγια για το μύθο: Αρχαία τραγωδία, όμως που  ξέρει την διδασκαλία του Χριστού, και  την έχει αποδεχτεί. Και που την δίνει σαν λύση στο μεγάλο πρόβλημα της ανθρώπινης ζωής, στην ανθρωπιά και στη μοναξιά. Λύση πρακτική, στερεή, εφαρμόσιμη, κατορθωτή. Ο αρχαίος τραγικός δεν βρίσκει λύση σε ανθρώπινα. Και λυτρώνει τους πρωταγωνιστές του με τον θάνατο. Κάτι πού μιμείται και ο μεσαιωνικός τραγικός ο Σαίξπηρ. Ο Μπέργκμαν δεν φέρνει τον θάνατο. Αλλά πλησιάζοντας έτσι στον θάνατο, φέρνει στην κατανόηση, στην συμπάθεια, στην αγάπη. Να η εφαρμόσιμη λύτρωση.

     Είναι παρηγοριά, μέσα στην τόση κατάπτωση του θεάματος των μεγάλων διαστάσεων, του κινηματογράφου, να υπάρχουν σκηνοθέτες και παραγωγοί, που δεν δίνουν προσοχή στο ταμείο και  που δίνουν τόσο προσεγμένα θεάματα.

ΧΡΟΝΙΚΑ

Τα Κρατικά Βραβεία.-Μνήμη του Κονδυλάκη. -Άλλες Εκδηλώσεις.-Πειραϊκές Εκδόσεις.- Η Δράση της Φιλολογικής Στέγης.- Το Δελτίο μας., 97-98

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Από τα «Χρονικά» μαθαίνουμε για την εκδήλωση 13/12/1965 στη «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» των ομιλιών για τον κρητικό πεζογράφο Ιωάννη Κονδυλάκη.  Την έκδοση του «Πειραϊκού Ημερολογίου» του Νίκου Κατσικάρου,  των «Εφήμερων» του Αργύρη Ν. Κωστέα, του «Πειραιεύς 1966» του Θεόδωρου Βλάσση.  Καθώς και τον θάνατο του Κύπριου ποιητή Γλαύκου Αλιθέρση και του δημάρχου Πειραιά Δημητρίου Κ. Σαπουνάκη και, του διευθυντή της Α΄ Χειρουργικής κλινικής του  Ευαγγελισμού του χειρουργού  Μαθιού Ν. Μακκά.

      Προσπάθησα να δώσω ένα διάγραμμα πληροφοριών που συναντάμε στον πρώτο τόμο των 11 τευχών του Δελτίου της Φιλολογικής Στέγης, που ενδεχομένως θα περνούσαν απαρατήρητες. Δεν αντέγραψα ποιήματα του ποιητή Στέλιου Γεράνη ή του Κώστα Θεοφάνους επειδή μας είναι περισσότερο γνωστοί και έχει ερευνηθεί το έργο τους. Προτίμησα άλλες πειραϊκές φωνές όχι και τόσο γνωστές. Το ποίημα του Βασίλη Λαμπρολέσβιου, θυμίζει το «Αμαρτωλό» της Γαλάτειας Καζαντζάκη και θα ταίριαζε να συμπεριληφθεί σε μια εργασία για την Τρούμπα. Ένα από τα ποιήματα του Νίκου Βελιώτη που δεν αντέγραψα έχει μελοποιηθεί από τον Παντελή Θαλασσινό. Εύστοχες είναι και οι σύντομες βιβλιοκρισίες για τους πειραιώτες Ανδρέα Αγγελάκη και Όλγας Βότση. Η περίπτωση του ποιητή και εικαστικού Κώστα Ροδαράκη χρειάζεται μια ξεχωριστή έρευνα μια και εξακολούθησε να γράφει και να εκδίδει. Μου ήταν μέχρι τώρα άγνωστο το έργο του.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Τρίτη 8 Μαρτίου 2022.