Ο πειραιώτης ποιητής Αντώνης Α. Ζαρίφης

 

ΑΝΤΩΝΗΣ  Α.  ΖΑΡΙΦΗΣ

Θεραπευτήριον  εγκαυμάτων

Πειραιάς, 2021, Γραφικές Τέχνες «Γεωργία Μουρούσια-Μαρία Ελένη Μουρούσια» Πειραιάς. Σελ. 56 εκτός εμπορίου

Η συλλογή περιλαμβάνει τους εξής τίτλους ποιημάτων

-Το νερό, 7  (Μνήμη Γ. Χατζημανωλάκη)

-Τα ρήματα, 8

-Είμαι εδώ, 9

-Είμαι εδώ (1), 10

-Άυλος, 11

-Αρμπαρόριζα, 12

-Αγιογραφία,13

-Όπλα,14

-Κούρος, 15

-Τα μονοπάτια του ουρανού, 16

-Πορφύριε,17

-Τα σύμβολα,18

-Πόλη,19

-Τάξη, 20

-Χρονολόγιο,21

-Οι αρμοί των γραφών,22

-Ήττα, 23

-Φορέματα, 24

-Ο άλλος *, 25

-Φωτογραφία, 26

     ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΥΣΙΑΣ

-Οσονούπω δηλαδή, 29

-Καϊκι, 30

-Κόκκινο φόρεμα, 31

-Η πομπή, 32

-Εξώφυλλα,33

-Το πηλήκιο, 34

-Άγονη γραμμή, 35

-Επίλογος απουσίας, 36

-Στέρνες, 37

          ΣΤΡΟΦΕΣ ΜΕ ΜΕΤΡΟ

-Το αλφαβητάρι, 41

-Δελφίνια, 42

-Αγγελέ μου, 43

-Άγονη γραμμή, 44

-Ελπίδα (τεθλασμένη γραμμή), 45

-Δείπνο με κεράσι, 46

-Μεταφυσικό, 47

-Ανάδρομος, 48

-Συνεργείο, 49

-Απογείωση, 50

-Αιτήματα, 51

-Βατράχια, 52

     Έχουμε γράψει σε παλαιότερα σημειώματα την θετική γνώμη μας για τον πειραιώτη ποιητή Αντώνη Α. Ζαρίφη. Ο Αντώνης Α. Ζαρίφης (Πειραιάς 29/11/ 1948-, ο οποίος διέμενε και εξακολουθεί να διαμένει εντός των ορίων της πόλης μας και να δραστηριοποιείται συγγραφικά, ανήκει στο μεταίχμιο μιάς γενιάς πειραιωτών δημιουργών-των δεκαετιών 1960-1970- οι οποίοι έζησαν, έδρασαν και συνεχίζουν να καλλιεργούν τα πειραϊκά γράμματα, να κινούνται συγγραφικά μέσα στα πνευματικά και καλλιτεχνικά πλαίσια της πόλης και των πολιτιστικών της ορίων. Είναι η σημαντικότερη ή τουλάχιστον μία από τις σημαντικότερες αντρικές ποιητικές φωνές του νεότερου Πειραιά εντός της πόλης. Στο διάβα του χρόνου και της καθόλου ιστορίας των πειραϊκών γραμμάτων, έχουν παρουσιαστεί και έχουν διαβαστεί και άλλες νεότερες σε ηλικία ποιητικές φωνές. Όπως αυτή του Ιωάννη Σεβαστιανού-Ρώσση, (βλέπε λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία») του ποιητή Γιάννη Βουρλάκου και άλλων σύγχρονων αντρικών φωνών. Ποιητές σαν τον Χρήστο Βάθη (εργάστηκε για χρόνια στην Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου). Σε ένα άλλο ρεύμα της ποιητικής παρουσίας του σύγχρονου Πειραιά εντάσσονται ο εκδότης και ποιητής Γιώργος Χρονάς, ο πανεπιστημιακός Βρασίδας Καραλής, ο κριτικός και δοκιμιογράφος Βαγγέλης Αθανασόπουλος, οι ποιητές Ελευθέριος Μάινας και ο ανθολόγος Κώστας Λουκάκης, ο ποιητής και δοκιμιογράφος Αντώνης Ζέρβας και ορισμένες άλλες πειραϊκές φωνές που σταδιοδρόμησαν και διέπρεψαν επαγγελματικά και συγγραφικά, έζησαν εκτός Πειραιά. Να προσθέσουμε τον εξαίρετο στιχουργό και συγγραφέα Γιάννη Κακουλίδη, την συγκλονιστική στιχουργική φωνή του Γιάννη Καλαμίτση κ.ά. Ο Αντώνης Α. Ζαρίφης, έρχεται να προστεθεί και να συνεχίσει την ποιητική παράδοση που έχει τις ρίζες της στις αρχές του προηγούμενου αιώνα την οποία χάραξαν με το έργο τους ο λυρικός ποιητής του μεσοπολέμου Λάμπρος Πορφύρας, ο δημοσιογράφος Νίκος Χαντζάρας, ο Σπετσιώτης Γεώργιος Στρατήγης, ο Φαληριώτης διηγηματογράφος και χρονογράφος Παύλος Νιρβάνας, ο συνεκδότης της «πνευματικής πορείας» ποιητής Δημήτρης Γιατράκος και άλλα ονόματα που διαβάζουμε στον τοπικό τύπο και τα περιοδικά. Ένα κεντρικό ρεύμα πειραϊκών ποιητικών φωνών που με τον έναν ή άλλον τρόπο, φανερά ή υπόγεια άρδευσε τα έργα και τις παρουσίες των μεταγενέστερων γενεών πειραιωτών συγγραφέων και ποιητών, όπως υπήρξαν ο σημαντικός Στέλιος Γεράνης, ο Κώστας Γαρίδης, ο διηγηματογράφος Χρήστος Λεβάντας (συλλογή «Ηχείο»), ο Παναγιώτης Τσουτάκος και ο θεατράνθρωπος Αλέκος Χρυσοστομίδης (από τους γύρω όμορους δήμους), ο νικαιώτης ποιητής και κριτικός Νίκος Λάζαρης, ο Γιώργος Μετσόλης και άλλοι. Στην προηγούμενη «φρουρά» των πειραιωτών ποιητών οφείλουμε να εντάξουμε και την σταθερά θρησκευτική φωνή του ποιητή Δημήτρη Φερούση, του νομικού και αρθρογράφου Μιχάλη Βλάμου βλέπε την συλλογή του «Σονέτα», του ναυτικού Ελευθέριου Μαρματσούρη, του ποιητή και εκδότη του περιοδικού «Η 3 χιλιετία» Μόσχου Κεφαλά, του από την γη της Αιτωλοακαρνανίας ποιητή και δοκιμιογράφου Δημήτρη Πιστικού. Ποιητικές συλλογές έχουν κυκλοφορήσει επίσης ο εκδότης κύριος Γιάννης Κανατσέλης, ο μελετητής της λογοτεχνίας Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, ο δημοσιογράφος και ερευνητής της πειραϊκής ιστορίας Δημήτρης Κρασονικολάκης, ο πειραιώτης δοκιμιογράφος και διευθυντής της «Νέας Εστίας» Ευάγγελος Μόσχος, ο λογοτέχνης Άγγελος Βογάσαρης κλπ. Για να περιορίσω την αναφορά μου μόνο στις πειραϊκές αντρικές φωνές. Η γυναικεία πειραϊκή παρουσία αποτελεί ένα άλλο κεφάλαιο στην ιστορία των πειραϊκών γραμμάτων. Σε αυτήν την ονομαστική προσκομιδή, το συνοπτικό σχεδιάγραμμα, εντάσσεται και η ποιητική φωνή και παρουσία του Αντώνη Α. Ζαρίφη.

     Ο Αντώνης Α. Ζαρίφης είναι πρωτίστως ποιητής, παρά του ότι έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα, δεκάδες μικρά κριτικά σημειώματα για βιβλία τρίτων σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες του Πειραιά. Έξι από τα 10 βιβλία ή ανάτυπα που έχει εκδώσει είναι ποιητικές συλλογές. Είναι χαρακτηριστικοί μάλιστα και προσδιοριστικοί της σημασίας που παίζει στην ζωή του η Ποίηση, οι τίτλοι των συλλογών αυτών. «Ξεκίνημα», «Μετάγγιση χαράς», «Εφήμερες εμπνεύσεις για πνευστά», «Γεγονότα Ερήμην μας», «Χάλκινο Θολό». «Θεραπευτήριον Εγκαυμάτων». Όλα εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν εντός της πόλης και εκτός εμπορίου. Κάτι που μας φανερώνει περίτρανα τόσο το δέσιμο του ποιητή με την γενέθλια πόλη του όσο και την σταθερή προσήλωση του στον ποιητικό λόγο που καλλιεργεί με ανιδιοτέλεια. Η λειτουργία της Ποίησης στην ζωή του πειραιώτη δημιουργού συνεχίζει να διαδραματίζει ακόμα και στις δύστοκες σημερινές μέρες μας σημαντικό ρόλο, όπως και τις πρώτες μέρες που ήρθε στην ζωή του. Καθόρισε την σκέψη του, τα ενδιαφέροντά του, και ίσως, εμπλούτισε τις σχέσεις του με το οικογενειακό του περιβάλλον. Ο ποιητής είναι παντρεμένος και έχει μία κόρη. Αν εξετάσουμε την πενηντάχρονη ποιητική του διαδρομή, Πειραιάς 1971 όταν παρουσιάστηκε με την συλλογή «Ξεκίνημα» την οποία συνέγραψε με τον Αλέξανδρο Αντζακλή, έως την τωρινή του «Θεραπευτήριον εγκαυμάτων» Πειραιάς 2021, θα αναγνωρίσουμε την σταθερή εμμονή και θητεία του στο γεγονός και την λειτουργία της ποιητικής πράξης.

      Όσο και αν μας φαίνεται παράξενο,-σε αυτούς που εξακολουθούν ακόμα να «μουτζουρώνουν χαρτιά» όπως μας είπε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος, όσο και αν δεν μπορούμε να το αποδεχτούμε, και πράττουμε το αντίθετο, είναι πολύ δύσκολο (δεν γράφω ακατόρθωτο), να εκφραστεί κανείς με τον ποιητικό λόγο. Να εκθέσει τα όνειρα και τους στοχασμούς του, να ξεδιπλώσει την φαντασία του μέσω της ποιητικής φόρμας- γραφής. Δεν αρκεί μόνο το ταλέντο, χρειάζεται ο ασχολούμενος με την ποίηση να σπαταλήσει πολλές εργατοώρες μελετώντας θεωρητικά κείμενα, να διαβάσει ποιητικές συλλογές τρίτων, να συγκινηθεί και να επιλέξει τι του πηγαίνει από το τυχαίο πολλές φορές ποιητικό παιχνίδι, για να αποκτήσει την ανάλογη επάρκεια και κατακτήσει την σχετική εμπειρία ώστε να κατορθώσει κατόπιν και ο ίδιος, να εκφραστεί μέσω της ποιητικής γραφής. Δεν είναι εύκολο να κατορθώσεις να συμπυκνώσεις χρησιμοποιώντας δωρικό ή όχι ύφος, τα βιώματα ολάκερης ζωής, της ζωής σου. Να αναλύσεις μέσα σε έναν στίχο, να καθρεφτίσεις σε λίγες λέξεις, σχεδόν αποστεωμένες, να ενστερνιστείς την οργανωμένη ελλειπτικότητα που απαιτεί  μια στροφή, όταν η διάθεση να αφηγηθείς είναι μεγάλη και έντονη. Να μιλήσεις για βιώματα και καταστάσεις, εμπειρίες και βάσανα, οράματα και στοχασμούς. Την μαρτυρία μιας ζωής που εξακολουθεί να ρέει στον παρόντα χρόνο. Και αυτό το γεγονός το κατορθώνουν ελάχιστοι, οι χρισμένοι από την μοίρα, τον θεό, την τύχη, την στιγμή της έμπνευσης…. Και το ποιητικό αυτό τάλαντο το κέρδισε επάξια ο πειραιώτης ποιητής Αντώνης Α. Ζαρίφης. Επούλωσε τα «τραύματα» της μνήμης του, θεράπευσε τα «εγκαύματα» του βίου του, όπως τόσο χαρακτηριστικά μας λέει ο τίτλος της τελευταίας συλλογής του με την Ποίηση. Με φωτογραφική ακρίβεια είτε υιοθετώντας τον ελεύθερο στίχο είτε τον «μουσικότερο» παραδοσιακό, η Συλλογή χωρίζεται σε τρία μέρη το τρίτο αποτελείται κυρίως από «στροφές με μέτρο», μας προσφέρει σε μια γλώσσα «λάμπουσα», λέξεις ποιητικής βαρύτητας με μεγάλο εύρος, με περιεκτικότητα φράσεων, (μονολεκτικές μνήμες) το καθρέφτισμα των βιωμάτων, των  σκέψεών του, των αναμνήσεών του, περασμένων εμπειριών, ερωτικών του στιγμών και αισθήσεων. Η γυναικεία εικόνα και φιγούρα γίνεται πρωτεύον υλικό της ποιητικής του ύλης. Οι απογοητεύσεις του, οι  διαψεύσεις του, ο στοχασμός, η νοσταλγική διάθεση η αναπόληση είναι η αναγκαία προϋπόθεση για να οικοδομήσει ο ποιητής τον ποιητικό του καμβά. Θα σημειώναμε ότι η «αυτοβιογραφία της ζωής του» σε όλες της τις πτυχές και περιπέτειες, συμβαδίσεις ονείρων και στοχασμών μεταπλασμένη σε ποιητική ύλη, μας παρουσιάζεται με ειλικρίνεια, χάρη, ενθουσιασμό αλλά και θλίψη, αδιόρατη σκοτεινή διάθεση. Οι παλαιότερες αναμνήσεις του συνεχίζουν να φεγγίζουν την ύλη του ποιητικού παρόντος και να αφήνουν τις σκιές τους προκαλώντας συγκίνηση, ανάταση, και ένα θρόισμα θρησκευτικού στοχασμού στον αναγνώστη ο οποίος έχει μυηθεί σε αυτό που ονομάζουμε ποιητική καθαρότητα. Η λεπτότητα και διακριτικότητα του βλέμματός του πετυχαίνει να συνταιριάξει συμπεριφορές ανθρώπων με καταστάσεις και εκφάνσεις του φυσικού περιβάλλοντος. Ο Ζαρίφης, δεν αξιοποιεί μόνο το αυτοβιογραφικό του υλικό, την παρακαταθήκη των αναμνήσεων της ατομικής του ζωής αλλά επιστρατεύει την ποιητική του φαντασία για να μας δώσει εικόνες, παραστάσεις, αισθήματα, οσμές, χρώματα, μοσχοβολιές του φυσικού χώρου. Οσμές λουλουδιών και αρώματα, αχειροποίητες αισθήσεις και υδρατμοί ερωτικών αναστεναγμών, εσωτερικές καταστάσεις ενός άντρα ερωτευμένου, υφαίνονται στον αργαλειό της ποίησής του με την οργιώδη βλάστηση του φυσικού χώρου. Το τοπίο δεν είναι ο καμβάς αλλά γίνεται σημαίνον μέρος της ποιητικής ύλης. Ενώ η ψυχή «βραδυπορεί κατά μήκος της αχειροποίητης τρώγλης μου». Οι προσωπικές του συγκινήσεις είναι χυμώδεις, ενθουσιαστικές, κουβαλούν μεγάλα λυρικά φορτία δίχως να τις λυγίζουν. Η περιγραφή του ορατού φυσικού τοπίου όπως μας δίνεται στα ποιήματά του, έρχεται να δέσει με ότι κρατά ζωντανό και φλέγον η μνήμη από την ζωή του. Οι ενδόμυχες σκέψεις του δεν λησμονούνται, ρέουν στις φράσεις και τις λέξεις του, ποτίζουν συναντήσεις και στιγμές χαράς, έρωτα, γεγονότων που τον σημάδεψαν και διέπλασαν τον χαρακτήρα του. Ορισμένες φορές, ιδιαίτερα στην πρώτη ενότητα των ποιημάτων του, η γραφή του γίνεται λιγάκι αφηρημένη, γίνεται στοχαστική σε βαθμό που μάλλον να χάνεται ο πρώτος πυρήνας η πρωταρχική εικόνα των αναμνήσεών του, να ξεθωριάζουν μέσα σε μια αφηρημένη ομίχλη, αλλά στην εξέλιξη του ποιητικού του βαδίσματος ο ποιητής βρίσκει και πάλι την αλήθεια της προσωπικής του φωνής..

     Αν δούμε εν συνόλω την ποιητική παραγωγή του πειραιώτη Αντώνη Α. Ζαρίφη, η ένταση του ποιητικού του συναισθήματος, οι «εκλάμψεις» που παράγουν οι εικόνες του, η πλούσια εικονογραφία του, το λυρικό του στοιχείο, θα μας κάνει να αναγνωρίσουμε την πρωτοτυπία της ποιητικής του φωνής και την αποδοχή της. Μιάς ποιητικής φωνής που ορισμένες φορές ξοδεύεται σε ασύμμετρες παρουσιάσεις σε φύλλα εφημερίδων όπου ο ήχος της φωνής του χάνεται μέσα στην κραυγαλέα επικαιρότητα και δημοσιογραφική προβολή των ημερών μας.

Ευτυχώς όμως για τον πειραιώτη ποιητή Αντώνη Α. Ζαρίφη η έμπνευση δεν τον εγκατέλειψε εξακολουθεί να τροφοδοτεί την φαντασία και το ταλέντο του.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 2 Φεβρουαρίου 2022.

ΥΓ. Όσο για τον πόλεμο, ο στίχος του Νίκου Γκάτσου, «Ήταν κάποτε στον κόσμο τον αγιάτρευτο/ένα αγόρι λαβωμένο και απροστάτευτο….» αληθεύει των ζωών και πρακτικών μας σαν ανθρώπινο είδος.