Το ποίημα ΠΕΡΑΙΑ του ποιητή Νικόλα Κουτσοδόντη

 

        ΠΕΡΑΙΑ

Πρώτα μας διώξανε απ’ τους μόλους

κατά μήκος στον μολυβογάλαζο Περαία.

 

Τα φανάρια πιο κάτω σώμα λιμενικό κι ελάχιστοι

περαστικοί σε αυτοκινητάδα σαββατιάτικη

και δεν υπήρξε μέχρι τότε άγγιγμα

ούτε μιαν άκρη δάχτυλο στο πρόσωπό μου

με όλα τα κλειστά τα λύκεια του Ιουλίου

στα ζυγωματικά.

 

Σουρούπωνε

πίσω απ’ τις σιδεριές μέσα στα ψόφια χόρτα

παίζαν πιτσιρίκια ημίγυμνα μ’ ένα πλυντήριο

πού ξέρναγε σκουριά δίπλα στο ξύλινο βαγόνι

και τον καταυλισμό.

 

Δεν υπήρχε να κρυφτούμε

ώς και των υποψηφίων οι αφίσες

πασαλειμμένες με αλάτι

γνώριζαν:

 

Αυτοί δε θέλονται!

Μας  συνόδευε αυτό που πρόσταζε και τον

    υδράργυρο

πίσω απ’ τις πικροδάφνες της γωνίας

με την πατρική ματιά του ξοφλημένου εργοστασίου

στ’ αριστερά.

 

Τα χόρτα είχαν αραιά φυλλώματα

περνούσαν μηχανάκια

προμήθειες σε φορτηγά ταχυφαγείων

οι ίδιοι εκείνοι θάμνοι είχαν κενό

πιο γυμνό από κοιλιά

και είχαν πιο πολύ το χέρι στον καβάλο

δε φρόντιζαν καθόλου

το τίποτα της γλύκας.  σελ.27-28

ΝΙΚΟΛΑΣ  ΚΟΥΤΣΟΔΟΝΤΗΣ, ΜΟΝΟ ΚΑΝΕΝΑΝ ΜΗ ΜΟΥ ΦΕΡΕΙΣ ΣΠΙΤΙ,  ποιήματα, εκδόσεις ΘΡΑΚΑ, Λάρισα, Απρίλιος 2021, σελίδες 64, επιμέλεια: Αλέξιος Μάινας, φωτογραφία εξωφύλλου: George Platt Lynes, Male figure, 12Χ19, τιμή 8,48 ευρώ.

Τα ποιήματα είναι αφιερωμένα «στη μνήμη του αγαπημένου ποιητή Χριστόφορου Λιοντάκη

Ο Νικόλας Κουτσοδόντης γεννήθηκε το 1987 στην Αθήνα και σπούδασε Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι είναι η δεύτερη ποιητική του συλλογή μετά τη Χαλκομανία (Έντυποις, 2017). Ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά και έχουν μεταφραστεί στα Κροάτικα και τα Αλβανικά.

Άτακτες σημειώσεις διαβάζοντας την ποίηση του Νικόλα Κουτσοδόντη

                Έφερε ο καθένας στη μεγάλη πόλη

                λίγη απ’ την αγριότητα

                του χωριού του

                Ε, και δεν είναι να παίζεις

                μ’ αυτά τα πράγματα

                Και να πως φτάσαμε εδώ σήμερα

                να ζούμε σε μιαν ανοιχτή επαρχία

Δημήτρης Γκιούλος, Αστικά Δύστυχα, εκδόσεις θίνες, Φεβρουάριος 2021

      Η εικόνα του Κόσμου μας τις τελευταίες δεκαετίες άλλαξε ραγδαία, καταλυτικά, το ίδιο και οι Κοινωνίες μας, οι Άνθρωποι, όλοι Εμείς, αλλάξαμε. Οι σύγχρονοι ρυθμοί και κανόνες ζωής μας, οι κοινωνικές μας συμπεριφορές και εκδηλώσεις, γνώμες και αποφάσεις, στηρίζονται στα καινούργια επιτεύγματα της τεχνολογίας, της επιστήμης, της ρομποτικής, των εφευρέσεων, του αχανούς «σύμπαντος» του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι  πολίτες των κρατών είναι πιο ενεργοί, πιο απαιτητικοί, λιγότερο παθητικοί απέναντι σε αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Συμμετέχουν ποικιλοτρόπως στα κοινά, με μεγαλύτερο θάρρος, εκφράζουν την γνώμη τους ευθαρσώς, τολμηρά, δίχως προσωπικές αναστολές, φόβο, αιδώ, περίσκεψη ίσως, για ότι τους συμβαίνει, για τα πολύ προσωπικά τους προβλήματα, για τις ερωτικές τους σχέσεις, τις σεξουαλικές τους επιλογές, για θέματα που οι άνθρωποι των προηγούμενων ιστορικών περιόδων δεν μιλούσαν, συνήθιζαν ή διδάσκονταν από τους μεγαλύτερους να σιωπούν, να παραβλέπουν οικογενειακές τους δυσκολίες, με όποιο προσωπικό κόστος. Ακόμα και οι εντελώς ιδιαίτερες σχέσεις των ζευγαριών δηλώνονται «φάτσα κάρτα» στις οθόνες της τηλεοράσεως, στο φέις μπουκ, στα σόσιαλ μίντια, το ίνσταγκραμ. Τα εσώψυχά τους, τα τραύματά τους, σωματικά και ψυχικά, απλώνονται σαν τον «τραχανά» πάνω στο σεντόνι της εμπορικής τηλεθέασης και εκτίθενται στον ήλιο, στον τηλεοπτικό φακό της διαφήμισης. Το ιδιωτικό έχει εισβάλει στον χώρο του δημοσίου «τροπαιοφόρα». Δεν υφίσταται πλέον ούτε ως λέξη. Διαχειριζόμαστε τις ζωές συνδεδεμένοι με τα τηλεοπτικά καλώδια, το λάιφ στάιλ της εικόνας των ηθοποιών του Χόλιγουντ, των ειδώλων της μουσικής, των σταρ της μόδας, κάθε εκκεντρικότητα γίνεται αποδεκτή ως τρόπος ζωής, ως μοντέλο σχέσεων. Αποφασίζουμε διαφορετικά, απαιτούμε να μας ακούσουν, διεκδικούμε χωρίς μέτρο, αδιαφορούμε για κάθε συνέπεια των πράξεών μας. Συνασπιζόμαστε σε ομάδες και παρέες με ενδιαφέροντα πρωτόγνωρα, στόχους και σκοπούς ορισμένες φορές αντικοινωνικούς. Πόζες ανθρώπινης φιλοδοξίας και αντίστασης απέναντι στο κατεστημένο της κοινωνίας, της πολιτείας, της θρησκείας, της ίδιας μας της οικογένειας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το διαδίκτυο έφερε αδιαχειρίσιμες αλλαγές και ανατροπές στις ζωές μας, στον τρόπο που σκεφτόμαστε, που αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητά μας, κατευθύνουμε τις επιλογές μας. Γράφουμε και μιλάμε για τους πάντες και τα πάντα. Σε πολιτικό επίπεδο, οι σημερινές κοινωνίες και οι ζωές μας καθορίζονται από αποικιοκρατικές αντιλήψεις ηγετών και οικονομικά- γεωστρατηγικά συμφέροντα ισχυρών κρατών και των επεκτατικών τους βλέψεων. Οι παλαιοί δρόμοι του μεταξιού και του τσαγιού διευρύνθηκαν με τους δρόμους του πετρελαίου και της εξόρυξης και των άλλων φυσικών αποθεμάτων ενέργειας που διαθέτουν ορισμένα κράτη, ανεκμετάλλευτα ακόμα. Οι πόλεμοι, δεν γίνονται πλέον για την εθνική τιμή κάθε έθνους, για την υπεράσπιση της φυλής, της πατρίδας από τον ξένο εισβολέα, αλλά για τα οικονομικά παιχνίδια ανώνυμων κερδοσκόπων, χρηματιστών και πανίσχυρων τραπεζικών ομίλων. Οικονομικών τραστ τα οποία καθορίζουν και τους κανόνες του παιχνιδιού των σημερινών δημοκρατικών κυβερνήσεων, των ανοιχτών ή κλειστών κοινωνιών, συστημάτων. Ο βίος όλων μας μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή, από ανεξέλεγκτες δυνάμεις και αστάθμητους παράγοντες, τυχαία συμβάντα πέρα από την δική μας εκλογική βούληση και πολιτική θέληση, χωρίς δυνατότητα ίσως, αποτροπής των συνθηκών αυτών. Τα παραδοσιακά μοντέλα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα,-προερχόμενα από την αρχαία ελλάδα, οι θεσμοί που είχαν θεσπιστεί και είχαν γίνει αποδεκτοί από την πλειοψηφία των πολιτών ως αναγκαίοι ρυθμιστικοί κανόνες συνύπαρξης των κοινωνιών μας, έχουν αλλοιωθεί δραματικά. Αν δεν έχουν αυτοκαταργηθεί.  Στις μέρες μας, οι ανάγκες της κοινωνίας και των ανθρώπων της, η πολιτική τους διαχείριση, οργανώνεται ανάλογα με τα ποσοστά εμπορικής τηλεθέασης ενός τηλεοπτικού παιχνιδιού, ενός προϊόντος διαφήμισης στα δελτία ειδήσεων. Μιάς τοξικής μορφής χολιγουντιανής κοινοβουλευτικής «σαπουνόπερας» ως μόνη διέξοδος και τρόπος σύγχρονης ζωής. Ενός αμερικανόφερτου νεοσυντηρισμού ως προτύπου επιβίωσης, οικογενειακών και διαπροσωπικών σχέσεων, ιδιαίτερων στιγμών, ο οποίος εξαπλώνεται στις δυτικές και όχι μόνο κοινωνίες, στο όνομα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας, των πάσης φύσεως κοινωνικών και ατομικών του ανθρώπου δικαιωμάτων, του μοντέρνου καπιταλιστικού τρόπου ζωής και καταναλωτικών συμπεριφορών μας. Είμαστε οι καταναλωτές πολίτες-ψηφοφόροι. Οι αριθμοί και τα ποσοστά των αγορών διαμορφώνουν την προσωπικότητα του σύγχρονου, νέου ατόμου. Σίγουρα, η αμερικάνικη δημοκρατία και κοινωνία δεν είναι μόνο η χολιγουντιανή της εικόνα και εκδοχή, των ινφλουέντσες, που προπαγανδίζεται διαρκώς. Η ζωή στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες και αναπτυσσόμενες, τρέχει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες αναγκάζοντας όλους μας, να τους ακολουθούμε ασθμαίνοντας, λαχανιασμένα, κουρασμένοι και γεμάτοι απορίες, ερωτηματικά και διλήμματα, εξαντλημένοι και συνήθως απογοητευμένοι. Ο σημερινός άνθρωπος αναθεωρεί κάθε παλαιότερο κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο συνύπαρξης με τους γύρω του. Απορρίπτει θεσμούς και δομές πανάρχαιους, αναμετράτε με παλαιές του ανθρώπου παραδόσεις και συνήθειες, θεωρώντας ότι ποδηγέτησαν την σκέψη του αρνητικά, περιόρισαν τις σωματικές, ερωτικές επιλογές του, τα όποια δικαιωματικά θέλω του. Καμία ιστορική και κοινωνική, εθιμική, παραδοσιακή βεβαιότητά του Κόσμου μας δεν ισχύει πλέον, όλα και όλοι μπαίνουν κάτω από την διαδικασία της αμφισβήτησης, της αναθεώρησης, της αδιαφορίας, της κριτικής, της μη αναγκαιότητάς τους στις μικρές σύγχρονες ζωές μας. Οι ερωτικές μας συγκινήσεις διευρύνθηκαν μετά από σκληρούς κοινωνικούς αγώνες του προηγούμενου αγώνα, μπήκαν σε άλλα κάδρα εξέτασης, παρατήρησης, προβολής τους. Οι σεξουαλικές μας επιλογές-αντρών και γυναικών- κοινοποιούνται ως όχημα αγώνων, δημοσιοποιούνται ως κατάκτηση με μεγαλύτερη άνεση από τις προηγούμενες δεκαετίες. Πανάρχαιες ηθικές στάσεις ζωής και αξίες υποχωρούν, απορρίπτονται, κατεδαφίζονται από την σύγχρονη «πολιτική και κοινωνική ορθότητα» της εποχής μας. Αυτή που επιβάλλεται από άλλα άγνωστά μας κέντρα αποφάσεων. Παραδοσιακοί οικογενειακοί δεσμοί ανατρέπονται, αμφισβητούνται, κριτικάρονται αρνητικά, στοχοποιούνται ακτιβιστικά. Αντιπολιτεύονται σαν εκμεταλλευτικοί μοχλοί της ζωής μας, των επιλογών μας, των επιθυμιών μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος (ανεξαρτήτου ηλικίας) μένει μετέωρος ανάμεσα σε κατεστημένες συνήθειες του παρελθόντος και μιάς αβέβαιης ρευστότητας μελλοντικής ελπιδοφορίας και καλυτέρευσης συνθηκών ζωής. Πλημμυρίσαμε «ειδικούς» και «ψυχοθεραπευτές». Ένας παράγοντας που συνέβαλε επίσης, στην αλλαγή των κοινωνικών μας αντιλήψεών περί άμεσης δημοκρατίας, αποδοχής μας όπως θέλουμε εμείς να είμαστε, να φαινόμαστε και να δείχνουμε, μιάς  διαφορετικής προτεραιότητας αντιμετώπισης του καθημερινού μας βίου, είναι και το προσφυγικό- μεταναστευτικό ζήτημα. Η μετακίνηση πληθυσμιακών αλλόφυλων και αλλόθρησκων ατόμων και οικογενειών, με διαφορετική κουλτούρα και αντιλήψεις, σε άλλες ηπείρους πέρα από την δική τους για διάφορους λόγους που δεν ευθύνονται οι ίδιοι. Οι πόλεμοι που διεξήχθησαν από τις ισχυρές οικονομικά και στρατιωτικά χώρες της δύσης εναντίων άλλων κρατών σε διάφορες περιοχές της γης, καταστροφής κρατών (βομβαρδισμοί, εξανδραποδισμοί του ντόπιου πληθυσμού, εκδίωξη των ηγετών τους από το τιμόνι της εξουσίας, οικονομικοί αποκλεισμοί, εισβολές κλπ.) στοχευμένες  ξένες δυτικές επεμβάσεις, είχε ως αποτέλεσμα το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα. Άνθρωποι εξαθλιωμένοι και κατατρεγμένοι, κυνηγημένοι και πάμφτωχοι από διάφορες ηπείρους κατέφυγαν ως σωτήρια λύση διάσωσης και επιβίωσης στην ευρωπαϊκή ήπειρο, στα κράτη του δυτικού κόσμου στα οποία έχει κατακτηθεί για τους πολίτες τους ένα πλέγμα νομικής προστασίας του ατόμου και των δικαιωμάτων του. Τα ίδια ισχυρά κράτη που πολλά από αυτά, πρωτοστάτησαν στην ανατροπή άλλων κυβερνήσεων και διάλυσης κρατών εν ονόματι της δυτικής αντίληψης περί δημοκρατίας και ελευθερίας, υποδέχτηκαν χύνοντας κροκοδείλια δάκρυα εκατομμύρια πρόσφυγες ως φτηνό εργατικό δυναμικό στις χώρες τους, προσφέροντάς τους πολιτική κάλυψη και κοινωνική ασφάλεια που τους αρνήθηκαν στις χώρες από όπου προέρχονταν. Το για πολλούς, μη διαχειρίσιμο αυτό θέμα, επιδεινώθηκε με το εμπόριο που γίνεται σε βάρος των προσφύγων και μεταναστών, την εκμετάλλευσή τους από λαθροδιακινητές. Σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες ανθρώπων θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τους οικονομικούς μετανάστες. Ο δυτικός κόσμος στο σύνολό του και η πολιτισμική του εικόνα, «πληρώνει» το τίμημα των επεμβάσεων και αποικιοκρατικών επιλογών του και εκμεταλλεύσεών σε βάρος άλλων λαών και ηπείρων. Η καταναλωτική και υπερκαταναλωτική ευμάρεια  του δυτικού τρόπου ζωής, των κατοίκων των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών επιτυγχάνεται σε βάρος τρίτων χωρών, έχει επιφέρει ακόμα την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Οι διάφορες πτωχεύσεις κρατών δημιούργησαν τους άστεγους, τους νεόπτωχους, τους μην έχοντας πόρους διαβίωσης, τους μοναχικούς, τους βίαιους, τους παραβατικούς, τους εξωθεσμικούς, τους αδιάφορους. Μια άλλη πληθυντικότητα ανθρώπων. Ένας πληθωρισμός νεόπτωχων. Στον ελλαδικό χώρο το περιοδικό «Σχεδία» και οι άνθρωποι που εργάζονται εθελοντικά βοηθώντας αστέγους και πεινασμένους, δηλώνει το πώς ζει και τι αντιμετωπίζει οικονομικά και κοινωνικά ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού της Ελλάδος (ημεδαπού και αλλοδαπού). Διαφυλετικά προβλήματα που έφερε η βίαιη προσαρμογή μας στο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης. Το πρόβλημα είναι αποκλειστικά δικό μας και όχι των άλλων. Η οικονομική εκμετάλλευση πάντοτε μέσα στην Ιστορία γεννά ανέχεια, φτώχεια, εξαθλίωση, πολέμους, ανατροπές, επαναστάσεις, λαϊκά κινήματα. Μικρές ακτιβιστικές μονάδες αλληλεγγύης.

Μετά την κατάρρευση του τοίχους του Βερολίνου, το 1989, και την μετέπειτα επακολουθήσασα διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την «αυτοκατάργηση» της κομμουνιστικής διακυβέρνησης των δορυφόρων κρατών της ανατολικής ευρώπης από την μαρξιστική κυβερνητική ιδεολογία, τίποτα δεν είναι πια το ίδιο στις νέες αίθουσες της ιστορίας. Ο κόσμος μας έπαψε να είναι διπολικός. Φάνηκε να τελειώνει η ψυχρή μεταπολεμική περίοδος που επεκράτησε μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και την νίκη των δυτικών και σοβιετικών δυνάμεων εναντίον της φασιστικής και ναζιστικής φονικής καταιγίδας. Στο έδαφος της ευρωπαϊκής ηπείρου κυοφορήθηκαν από τις σκοτεινές δυνάμεις του ναζισμού και φασισμού τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Νταχάου. Ο Εβραϊκός λαός κυρίως, πλήρωσε το κόστος ενός παράφρονα εκλεγμένου λαϊκιστή ηγέτη, την πληγωμένη ιστορική υπερηφάνεια ενός λαού, που, την απώλεσε, στο βαγόνι ενός τραίνου. Οι Εβραίοι όπως και άλλες πληθυσμιακές ομάδες και εθνικές μειονότητες, αθίγγανοι, ομοφυλόφιλοι, άτομα με σωματικά κινητικά προβλήματα, με ψυχικά νοσήματα, παιδιά και γυναίκες, γενετικά αδύνατοι, αναρχικοί και κομμουνιστές, πολιτικοποιημένοι και αντιστασιακοί ευρωπαίοι, φιλειρηνιστές, συνειδητοποιημένοι πολίτες και καλλιτέχνες, συγγραφείς και ιερείς που αντιτάχθηκαν στον πόλεμο, την στρατοκρατική βαρβαρότητα, τις πολεμικές βιομηχανίες θανάτου, και έβλεπαν που οδηγούνταν τα πράγματα, ακόμα και γερμανικοί πολίτες, δολοφονήθηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν. Δημοκράτες συγγραφείς και καλλιτέχνες αυτοεξορίστηκαν ή κυνηγήθηκαν. Τα συγγραφικά και καλλιτεχνικά τους έργα δόθηκαν στην πυρά. Οι Ναζί έκαψαν ακόμα και τα Πλατωνικά έργα, δόθηκαν στην πυρά μυθιστορήματα του γερμανού μυθιστοριογράφου Τόμας Μαν και άλλων προοδευτικών συγγραφέων. Η σκοτεινή και ρατσιστική αυτή ευρωπαϊκή περίοδος αποτυπώθηκε στις συνειδήσεις, τα σώματα και τις ψυχές των δημοκρατικών κατοίκων της γηραιάς ηπείρου. Των ευρωπαϊκών λαών που αντιστάθηκαν σθεναρά στην πολεμική αυτή λαίλαπα, στρατοκρατική αντίληψη και καταστροφή. Η τραυματισμένη και αιματοβαμμένη ζωή του Ευρωπαίου πολίτη αποτυπώθηκε στις προσωπικές μνήμες των διασωθέντων, των διασωθέντων ευρωπαίων, στα συγγραφικά και καλλιτεχνικά τους δημιουργήματα. Έμειναν ανεξίτηλα τα ίχνη της σκοτεινής αυτής περιόδου στα μετέπειτα χρόνια για σχεδόν μισό αιώνα μετά την νίκη εναντίον των δυνάμεων του άξονα. Από την άλλη πλευρά, των νικητών, η μαρξιστική-κομμουνιστική-λενινιστική ιδεολογία και μοντέλο οικονομίας όπως εφαρμόστηκε στα κράτη του λεγόμενου σοσιαλιστικού συνασπισμού, στην ίδια την Μέκκα του κομμουνισμού, την πρώην Σοβιετική Ένωση, είχε πέρα από τα θετικά και πάρα πολλά αρνητικά αποτελέσματα για τους ανθρώπους. Οι κάτοικοι των χωρών αυτών εγκλωβίστηκαν σε μία μονοκομματική αντίληψη διοίκησης και κατάκτησης των δομών της κοινωνίας, διακυβέρνησης του κράτους από ένα και μόνο κόμμα (δίχως αντιπολίτευση). Το μονοδιάστατο αυτό μοντέλο κρατικής διαχείρισης της οικονομίας και κοινωνίας, απαιτούσε μια πολιτική ηθική, και ιδεολογική αγωγή του πολίτη προς όφελος των συμφερόντων μόνο του νέου κράτους, της νέας αταξικής πολιτείας, του συνόλου. Η ανθρώπινη μονάδα και οι ιδιαιτερότητές της όφειλαν να εξαλειφθούν, να καταργηθούν, να αποτραπούν. Οι κοινωνικές συμπεριφορές και τα ατομικά δικαιώματα του κομμουνιστή ανθρώπου όφειλαν να διαμορφωθούν και να συνάδουν ανάλογα με την κρατική περί ηθικής συμπεριφοράς και κανόνες των τότε ηγετών του κόμματος. Στην ηθική διαμόρφωση ενός ανθρώπινου χαρακτήρα και των επιλογών του, ατομικών του αντιδράσεων, ερωτικών του προτιμήσεων, σύμφωνα με τους οργανωτικούς σχεδιασμούς των κομμουνιστικών καθοδηγητών και της ηθικής που πρέσβευαν για τον νέο άνθρωπο που θα ανέτειλε με την εγκαθίδρυση της κομμουνιστικής κοινωνίας και της σταδιακής μετάβασης προς τον σοσιαλισμό. Την κατάργηση της αστικής κοινωνίας και των δομών της, των όποιων μέσα στην ιστορία επιτευγμάτων της. Δεν υπήρχε προσωπική ζωή παρά μόνο κοινωνικός αγώνας. Κάθε παρέκκλιση από την κομμουνιστική ηθική και κανονιστικό σχεδιασμό της προσωπικότητας του μαρξιστή συντρόφου, επέφερε αρνητικά αποτελέσματα για το άτομο. Το άτομο που δεν ήθελε να ενταχθεί σε αυτό το στενάχωρο για την ύπαρξή του μοντέλο ζωής, υφίσταντο συνέπειες. Διαπόμπευση, εξορία, φυλακίσεις, βασανιστήρια, δολοφονίες, χάσιμο της εργασίας του, εκδίωξη από την ομάδα, κάθε είδους στηλίτευση του διαφορετικού και άλλες αρνητικές περιπέτειες στην προσπάθεια του τότε καθεστώτος να εδραιώσει την κομμουνιστική ιδεολογία και να την εξάγει στον υπόλοιπο κόσμο ως μόνο μοντέλο διακυβέρνησης. Μέσα σε αυτό το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο συναντάται και η κομμουνιστική ομοφοβία. Η ερωτική ομοφωνία των μαρξιστών καθοδηγητών δεν επέτρεπε να ακουστούν άλλες φωνές, άλλες σεξουαλικές προτιμήσεις. Οι ομοφυλόφιλοι ήσαν οι παρίες της κοινωνίας, οι άπιστοι της νέας ιδεολογίας. Τα ιστορικά βιβλία της εποχής, τα δημοσιεύματα και η ανάλογη αρθρογραφία και οι προσωπικές μαρτυρίες ατόμων, τα οποία εγκατέλειψαν το ανατολικό μπλοκ, και την μητέρα Μέκκα της κόκκινης ιδεολογίας, ακόμα και συγγραφέων, ποιητών, καλλιτεχνών και διανοούμενων οι οποίοι ήσαν φιλικά προσκείμενοι προς την κομμουνιστική ιδεολογία, ασπάζονταν την μαρξιστική θεώρηση διαχείρισης των προβλημάτων των τότε κοινωνιών, γνώριζαν ότι δεν υπήρχαν κοινωνικές και ατομικές ελευθερίες στις χώρες αυτές. Οι ομοφυλόφιλοι κυνηγιόνταν, φυλακίζονταν για σωφρονισμό. Για να αποφυλακισθούν έπρεπε να υπογράψουν σεξουαλικά πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης. Για την αυτοκρατορική περίοδο της Τσαρικής Ρωσίας, οι ημερολογιακές σημειώσεις του μεγάλου Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι αποκαλυπτικές. Ο «μεγάλος αμαρτωλός» της ορθόδοξης παράδοσης δεν τολμά καν να αναφέρει την λέξη ομοφυλοφιλία στα όσα συνέβαιναν και ζούσε στα κάτεργα. Κάθε πολιτική αμφισβήτηση, καλλιτεχνική και συγγραφική διαφοροποίηση από τα πρότυπα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, κάθε ερωτική και σεξουαλική μη ετεροφυλόφιλη προτίμηση τιμωρούνταν με την ίδια αυστηρότητα που επέβαλαν στους πολίτες τους και τα αντίπαλα οικονομικά φασιστικά καθεστώτα των αρχών του αιώνα, μέχρι τα μέσα των δεκαετιών του 1950, αρχών του 1960, που σταδιακά υποχώρησε η Πρωσική ηθική και νομοθεσία, και άλλαξαν οι αντιλήψεις των δυτικών κοινωνιών. Τα στρατόπεδα εξορίας της Σιβηρίας «φιλοξενούσαν» κάθε αντιφρονούντα, ομοφυλόφιλο άντρα ή γυναίκα,  καλλιτέχνη με διαφορετική κοινωνική ή σωματική επιθυμία. Οι μαρτυρίες είναι καταγεγραμμένες και έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα ιστορικά και κοινωνιολογικού περιεχομένου μελέτες και περιοδικά της εποχής. Πριν μερικά χρόνια, πέρασα στην ιστοσελίδα μου, μια σχετική επαρκή βιβλιογραφία για το ομοφυλόφιλο κίνημα και τους ομοφυλόφιλους στην πατρίδα μας. Τα βιβλία που γνώριζα και είχα αποδελτιώσει, προέρχονταν από την περίοδο της κίνησης των ανθρώπων του ΑΚΟΕ και του περιοδικού ΑΜΦΙ. Της μετά την επτάχρονη δικτατορία πρώτης «οργανωμένης» ΛΟΑΤ μικρής ελληνικής κοινότητας. Τίτλοι μεταφρασμένοι στα ελληνικά, μελέτες, πεζά κείμενα, κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, μαρτυρίες, εξετάζουν με επιστημονική εγκυρότητα και τεκμηριωμένα στοιχεία την κοινωνική αρνητική αντιμετώπιση των καθεστώτων αυτών απέναντι στο φαινόμενο της ομοφυλοφιλίας. Των κομμουνιστών της εποχής εκείνης να αποδεχτούν την ομοφυλοφιλία σαν μία άλλη, ερωτικά διαφορετική εκδοχή συνύπαρξης προσωπικών σχέσεων, ενήλικων ατόμων. Ισότιμη με την ετεροφυλόφιλη επιλογή μέσα στο κοινωνικό σώμα. Το κίνημα του ΑΚΟΕ και του περιοδικού του, του ΑΜΦΙ, μας μίλησαν και μας παράσχουν χρήσιμες πληροφορίες, συμπεράσματα. για την περίοδο της κομμουνιστικής διακυβέρνησης. Της αρνητικής αντιμετώπισης του φαινομένου της ομοφυλοφιλίας, των ίδιων των ομοφυλόφιλων και στην χώρα μας από έλληνες κομμουνιστές. Η γραμμή από τον βορρά έως τον νότο και από την ανατολή έως την δύση ήταν κοινή. Το φαινόμενο της ομοφυλοφιλίας, αντιμετωπίστηκε διαφορετικά από την μη κομμουνιστική πλευρά της εποχής, από τους διανοούμενους και τους λόγιους, καλλιτέχνες τα άτομα εκείνα τα οποία σχημάτισαν την νέα, σύγχρονη αριστερά των επαναστατικών ζυμώσεων των δεκαετιών του 1960 και 1970. Η νέα αυτή αριστερά και οι άνθρωποι που την ακολούθησαν υπήρξαν ανεκτικότεροι περισσότερο ανοιχτοί σε κάθε ερωτική επιλογή αντρών και γυναικών. Του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου φύλου για να θυμηθούμε και τις ορολογίες των ταυτοτήτων της εποχής. Να μην επαναλάβουμε συμπεριφορές και αποκλεισμούς γνωστών ποιητών και συγγραφέων, ατόμων προερχόμενων από την ομοφυλόφιλη κοινότητα στην χώρα μας. Η εργατική τάξη δεν ανέχονταν τα παιδιά της να «κολλήσουν» αυτό το «κουσούρι» ήταν ντροπή για την οικογένεια. Το «άρρωστο μέλος» έπρεπε να αποβληθεί από την οικογενειακή εστία, από τον τόπο καταγωγής του. Φαινόμενα και καταστάσεις, συμπεριφορές που συνέβαιναν όχι μόνο στην ελληνική επαρχία αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, την πρωτεύουσα. Μέχρι την δεκαετία του 1980 περίπου. Για τον γράφοντα λοιπόν αυτές τις σημειώσεις, αποτελεί ερώτημα στο πως ομοφυλόφιλοι ποιητές και συγγραφείς, καλλιτέχνες-οι οποίοι διακρίνονται για το άνοιγμα της σκέψης τους- αποδέχονται άκριτα την μαρξιστική-κομμουνιστική ιδεολογία παραγνωρίζοντας ιστορικά γεγονότα και κυβερνητικές πολιτικές πρακτικές. Ομνύοντας σε κλειστά καθεστώτα, αρνούμενοι την προϊστορία τους και την ηθική τους περί ατόμου. Την εναντίωσή τους στην ομοφυλόφιλη κοινότητα και τους γκέι. Σαν ένα ακόμα στρώμα της κοινωνίας με τις ίδιες υποχρεώσεις και δικαιώματα. Για να είμαστε ιστορικά δίκαιοι απέναντι στα λεχθέντα και σε ορισμένες πολιτικές ενέργειες της εποχής μας, για πρώτη φορά, πριν λίγους μήνες άκουσα δημόσια τον ηγέτη του ελληνικού ΚΚΕ και γυναίκα βουλευτίνα του, να αναφέρει την λέξη ομοφυλοφιλία, και για τα δικαιώματά τους, μαζί με αυτά των άλλων μειονοτήτων. Έπρεπε να περάσει σχεδόν μισός αιώνας από την δικτατορία και την επιχείρηση «αρετής» για να ακουστεί η λέξη. Μεγάλη ερωτική κόκκινη ξηρασία για δεκαετίες δεν νομίζεται; Μαράθηκαν τα κόκκινα σεξουαλικά μπουμπούκια. Ας είναι, αρκεί να μην πάρουν πίσω τα λεχθέντα.

     Οι γενιές της κατοχής και της αντίστασης, και οι δύο μεταπολεμικές γενιές (1950/1960) οι λεγόμενες boomers, έχουν κλείσει ή κλείνουν τον βιολογικό τους κύκλο και σίγουρα και τον συγγραφικό στην χώρα μας. Οι μεταγενέστερες των μεταπολιτευτικών χρόνων (1974), η γενιά του 1970, του 1980, αργά και  σταθερά, παραδίδει την σκυτάλη στις νεότατες ηλικιακά που ακολούθησαν. Οι εκδοτικές προτάσεις δύο εκδοτικών οίκων, των εκδόσεων «Γκοβόστη» και «Αιγαίον» οργανώνουν τα συγγραφικά και κριτικά πορτραίτα των εκπροσώπων της. Οι πνευματικές και καλλιτεχνικές δυνάμεις που εμφανίστηκαν στο στερέωμα μετά την γενιά του ιδιωτικού οράματος (του 1990), άφησαν και συνεχίζουν να αφήνουν τα συγγραφικά τους ίχνη. Ακολούθησαν οι νεότατες ηλικίες συγγραφέων, αυτές των ηλικιών 22 με 35, οι λεγόμενες millenials πεζογράφοι, ποιητές, θεατρικοί δημιουργοί, εικαστικοί, μεταφραστές, δοκιμιογράφοι, πάσης φύσεως καλλιτέχνες και περφόμανς, γεννημένων από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και των αρχών του 1990 (ας μας επιτραπεί να ονομάσουμε αυτήν την περίοδο και γενιά της «πράσινης σοσιαλιστικής» πολιτικής και κοινωνικής ελπιδοφορίας, κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου), και των αμέσως νεότερων ηλικιών που είδαν την αλλαγή της τρίτης χιλιετίας της ανθρώπινης ιστορίας, είναι ένας άλλος, «ξένος» καινούργιος, διαφορετικός κόσμος. Μια διαφορετική ανθρωπογεωγραφική κοινωνία ελλήνων και ελληνίδων πολιτών και δημιουργών, καλλιτεχνών. Μια κοινότητα νέων δημιουργών η οποία ούτε βίωσε τα ιστορικά τραύματα του παρελθόντος, ούτε εγκλωβίστηκε σε ιδεολογικές απαγορεύσεις και κοινωνικούς αποκλεισμούς, θρησκευτικές αγκυλώσεις περί ηθικής του ατόμου. Οι μνήμες τους δεν έχουν παρελθόν. Είναι νεόδμητες. Είναι οι νέοι και οι νέες με τα εντελώς διαφορετικά προτάγματα ζωής, ονείρων, φιλοδοξιών, οραματικών σχεδιασμών, επιδιώξεων, φιλοσοφίας, αντιμετώπισης των αδιεξόδων της κοινωνίας, των εκφράσεων της τέχνης. Σε αυτό το χρονικό πλαίσιο (φυσικά το υπερβαίνουν εντασσόμενες οι εκκολαπτόμενοι νέοι και νέες δημιουργοί) κατατάσσουμε την ποιητική γενιά της οικονομικής κρίσης, της κρίσης του διεθνούς τραπεζικο- οικονομικού συστήματος, της ελληνικής πτώχευσης, της διετούς πανδημίας. Αναφέρομαι πάντα στα του οίκου μας, την πατρίδα μας. Η αισθητική και τα κοινωνικά και ατομικά προτάγματα των νέων ηλικιών συγγραφέων ή μη, είναι αποκομμένα από κάθε δεσμό με το παρελθόν και ότι αυτό μεταφέρει στο διάβα του. Οι εκδηλώσεις και συσπειρώσεις τους, η έντονη κοινωνικοποίησή τους σε σχήματα μη κρατικής εποπτείας, οι προσωπικές τους εμπειρίες και ο δημόσιος λόγος και απαιτήσεις τους, οι κοινωνικές τους συμπεριφορές και στάσεις είναι κάπως ακατανόητες για τις προηγούμενες γενιές, που βλέπουν το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους, όχι μόνο από την ασυνεννοησία μεταξύ των νεότερων με τους παλαιότερους αλλά, και την έλλειψη κατανόησης και προσέγγισης ίσως και από τις δύο πλευρές. Ή, όποτε συμβαίνει, το «χάσμα» των γενεών επιφέρει μια επαφή ατέρμονων μονολόγων και κάθετων διαχωρισμών,  απορρίψεων εκατέρωθεν. Η ορμή και η τόλμη των νιάτων ανακόπτεται από την φοβία και το βόλεμα των παλαιότερων, την σιγουριά των χρόνων. Ακόμα και η εξωτερική τους εικόνα, εμφανισιακά οι νέοι είναι διαφορετικοί, ντύνονται κάπως «άγαρμπα» δίχως γούστο ή περισσότερο από όσο επιβάλλει η αρμονία που απαιτεί η αισθητική, εκκεντρικά. Συσπειρώνονται γύρω από ομάδες κοινωνικής δικτύωσης.Μικρές σέχτες κρατικής και αντικαπιταλιστικής αμφισβήτησης, είναι ανεξάρτητοι, έχουν ένα συγκρουσιακό λόγο και κάπως «πολεμική» διάθεση. Απορρίπτουν ότι κατά την κρίση τους θεωρείται ντεμοντέ και αποστεωμένο. Αντιδρούν σε κάθε έλεγχο των δικαιωμάτων τους, της καταστολή των θέσεών τους, απόρριψη των ιδεών τους. Είναι προφανές ότι έρχονται σε διαρκή σύγκρουση με την ελληνική παραδοσιακή κοινωνία και συντηρητικών αρχών ελληνική οικογένεια. Την πολιτεία και τους θεσμούς της. Οι τρόποι που καλλιτεχνικά εκφράζονται και εκδηλώνουν τα πνευματικά αποτυπώματά τους είναι διαφορετικοί από αυτούς των προηγούμενων ελληνικών γενεών. Η συγγραφική τους παρουσία έχει ανοίξει άλλα μονοπάτια όχι μόνο προβολής αλλά και νοημάτων, σπουδή καινούργιων ενδιαφερόντων. Τα μηνύματα που εκπέμπουν μέσω του διαδικτύου συνήθως γίνονται αποδεκτά «μόνο» από τις δικές τους κοινότητες συνεύρεσης. Συμμετέχουν διαδικτυακά και μέσω των σόσιαλ μίντια στις ίδιες καλλιτεχνικές κοινότητες, εκφράζονται δημόσια μέσα από συγκεκριμένα κανάλια επικοινωνίας. Κατανοούνται οι λόγοι τους, πολλές φορές ίσως μόνο μεταξύ τους. Ζουν την Ιστορία ως Τώρα, την ροή της Ζωής σαν Παρόν. Η γραφή τους δεν συγκρίνεται με αυτή των προηγούμενων ελληνικών γενεών, αν δεν είναι λάθος τα συμπεράσματά μου. Τα βιβλία που επιλέγουν να διαβάσουν, να εκδώσουν, διαθέτουν μια άλλη αισθητική ταυτότητα έχουν ένα ξεχωριστό βιωματικό φορτίο αναφορών. Τα ενδιαφέροντά τους χρήζουν διαφορετικής και ιδιαίτερης κατανόησης. Νέοι μικροί εκδοτικοί οίκοι δημιουργήθηκαν και εκδίδουν τις συγγραφικές, ποιητικές ή μεταφραστικές  αντρικές και γυναικείες αυτέ φωνές των ελλήνων δημιουργών. Είναι οι ποιητές και ποιήτριες των εκδόσεων «Ρώμη», «Αντίποδες», «Θράκα», «Ενύπνιο», «Καλλιγράφος», «Κουκκίδα», «ΑΩ», «Θίνες», «Άπαρσις» «Φίλντισι», «Βακχικόν», «Ποιείν», “bibliotheque”, πλάι στους παραδοσιακούς οίκους, «Κέδρος», «Τυπωθήτω» «Ύψιλον», «Ίκαρος»,  «Γαβριηλίδης» κλπ. Είναι οι νεότερες αντρικές και γυναικείες φωνές του περιοδικού «Μανδραγόρας», της «Οδού Πανός», των ηλεκτρονικών περιοδικών «ο αναγνώστης», «φρέαρ», «διάστιχο», «κίχλη», “fractal”, «νησίδες» «πλανόδιο», «νέα ευθύνη», «Νέα Εστία», «Οροπέδιο», “The Book Journal” κ. ά. Μέσα στην κρίση διαπιστώνουμε ότι αντί να μειωθεί η συγγραφική και εκδοτική παραγωγή αυξήθηκε ευχάριστα. Στήθηκαν νέες συγγραφικές γέφυρες και περιηγήσεις όχι μόνο στον ποιητικό χώρο, αλλά και στον χώρο της κριτικής σκέψης, της έρευνας, της θεωρίας, του δοκιμιακού στοχασμού. Νέοι και Νέες επιστήμονες με διδακτορικά και άλλες περγαμηνές, από διάφορους εργασιακούς χώρους, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές, χημικοί, θεολόγοι, γιατροί, φιλόλογοι, δημόσιοι υπάλληλοι, εμφανίστηκαν στο πνευματικό και καλλιτεχνικό στερέωμα στην συγγραφική «παλαίστρα» προτείνοντάς μας τις ποιητικές, πεζογραφικές, ερευνητικές και δοκιμιακές τους καταθέσεις και εργασίες. Από διάφορα μέρη της Ελλάδος. Να αναφέρω ενδεικτικά μερικά ονόματα ποιητών και ποιητριών: Νικόλαος Κουτσοδόντης, «Χαλκομανία», «Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι». Άκης Παραφέλας, «Παρασημαντική». Ηλέκτρα Λαζάρ, «Αγία Νήπια» (κρατικό βραβείο λογοτεχνίας πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα). Δημήτρης Γκιούλος, «Αστικά Δύστυχα». Πέτρος Σκυθιώτης, «Οι ακαδημαϊκές σημειώσεις του Ίαν Μάρκεζιτς». Βίκυ Κατσαρού, «Παπούσα» κλπ. Τα έργα αυτά διαπραγματεύονται προβλήματα και ζητήματα κοινωνικές καταστάσεις της εποχής μας. Των χρόνων που βιώνουν και στο κοινωνικό πλαίσιο που ζουν, δρουν, δημιουργούν εκφράζονται καλλιτεχνικά οι νέοι και οι νέες. Φιλοτεχνούν την εικόνα της κοινωνία μας με ατόφια υλικά, ακτινογραφούν τα αδιέξοδά τους/της με σκληρές λέξεις, «ατσάλινες» θέσεις, το λυρικό τους φορτίο είναι ελάχιστο, αποφεύγουν την αισθηματολογία. Ένας ποιητικός λόγος με έντονα τα στοιχεία της ενδοσκόπησης, της προσωπικής εξομολόγησης, της αυτοαναφορικότητας, των αγγιγμάτων των ιδιαίτερών τους ερωτικών εμπειριών και καταστάσεων. Η θεματολογία τους αγκαλιάζει το ιδιωτικό με το δημόσιο με την ίδια άνεση και ευκολία εγκολπώνει και τις δύο πλευρές της ζωής. Η γλώσσα τους διαθέτει μια παρθενικότητα, έχει σε πολλές περιπτώσεις το δικό της αλφαβητάρι. Τα νοήματά τους είναι αφτιασίδωτα, οι σκέψεις τους αρυτίδωτες, ο λόγος τους «πικρόχολος» απέναντι στην κοινωνία που μεγαλώνουν. Οι συγγραφικές καταθέσεις των νέων και νεότερων ελλήνων και ελληνίδων λογοτεχνών, έχουν έντονο το στοιχείο της αυτοαναφορικότητας, της ευδιάκριτης προβολής των επιθυμιών τους, της σκιαγράφησης της φυσιογνωμίας τους. Λαξεύουν την ατομική τους διαδρομή, όχι προς το αύριο αλλά στο τώρα, το σήμερα, το παρόν. Είτε τα διακρίνει μια εκφραστική λιτότητα είτε όχι, έχουν τα χαρακτηριστικά ενός «πρωτεϊκού» λόγου, μιας πυκνής εξομολογητικής σκληρής αφήγησης. Μας υποβάλλονται με την κυνική ενίοτε στιχουργική δυναμική τους, την λεκτική τους αυτάρκεια, την οικειότητα των μοτίβων που επιλέγουν, την εσωτερική ένταση των αισθημάτων τους. Η ανίχνευση της εαυτότητάς τους δίνεται με σκηνοθετικό τρόπο, σαν μικρά φλασάκια στιγμών της πρόσφατης παρελθούσας ιστορίας τους, φωτογραφικά πλάνα της παρούσας φάσης των προσωπικών τους στιγμών. Η φόρμα τους διαθέτει ποικιλία, δεν βασίζεται σε κανόνες αλλά ορισμένες φορές στο ποιητικό ή συγγραφικό τους ένστικτο. Οι νέοι ποιητές και ποιήτριες φτιάχνουν τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας και αποδοχής του έργου τους, το νέο διακύβευμα δεν είναι ενδεχομένως το ποιητικό μυστικό που κρύβουν, όσο το ξεδίπλωμα των κρυμμένων μυστικών της ψυχής τους. Η εσωτερική μορφή της προσωπικότητάς τους προβάλλει στην επιφάνεια μέσω της ποιητικής ή πεζογραφικής τέχνης. Καλύτερα στην γραφομηχανή-στο πληκτρολόγιο-που έλεγαν παλαιότερα, παρά στον ψυχίατρο. Η φαντασία τους προσοικειώνεται περιοχές του μέσα εαυτού τους, της ψυχής τους και πολλές φορές, των «δαιμόνων τους». Οι εμπειρίες τους αποτυπώνονται σε εικόνες καθαρές, έναστρες ή και ερμητικές. Ψιθυρισμοί πρωτόγνωροι, φωνές ρωμαλέες, αγγίγματα ευαισθησίας ίσως δύσκολα προσιτά στις δικές μας αισθήσεις, αγγίζουν όμως τα δικά τους κριτήρια αποδοχής. Φευγαλέα βλέμματα ενός βασανιστικού παρελθόντος, ενός ερωτικού λόγου διαθλασμένου σε πολλές παραμέτρους βιωματικής πίκρας και εκφάνσεις. Είναι οι μοναδικοί «αντιπρόσωποι» του εαυτού τους, οι εκπρόσωποι των ερωτικών τους επιλογών και σεξουαλικών προτιμήσεων. Οι φωνές τους αντισυμβατικές, οι τρόποι διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους ακολουθούν ακτιβιστικές πρακτικές, τα βιβλία τους τα εκδίδουν σε λίγα αντίτυπα, δημιουργούν μία άλλη δική τους ποιητική πραγματικότητα, με αυστηρά επιλεγμένες προτιμήσεις από τον ποιητικό λειμώνα των προηγούμενων περιόδων της ελληνικής ποίησης. Προσλαμβάνουν τα ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος με έναν ιδιαίτερο ατομικό τρόπο, σαν ένα εναρκτήριο ξεκίνημα εξερεύνησης του κόσμου και της κοινωνίας, δίχως τους βασανιστικούς περιορισμούς του παρελθόντος, χωρίς τους αποκλεισμούς του, τα διχαστικά του προτάγματα. Νέα διαπραγμάτευση των κοινωνικών συμβάσεων και επιλογών του κάθε ατόμου ξεχωριστά, ιδιαίτερα, μοναδικά. Οι προθέσεις τους είναι συνθεμένες με υλικά του παρόντος χρόνου ή της σιγασμένης μνήμη τους. Ανατροπή την ανατροπή οικοδομείται το μέλλον τους, οι συμβιώσεις τους, οι απαραίτητες μόνο για αυτούς ταξινομήσεις τους. Μακριά από κοινωνικούς μηχανισμούς καταστολής, απαγορεύσεις, υποδείξεις. Διαθέτουν την «πολυτέλεια» της πρώτης εμπειρίας που δημιουργείται από τους ίδιους στο ιστορικό παρόν της ζωής τους, των σχέσεών τους, των επιλογών τους των συναναστροφών τους. Το τι θα προκύψει από αυτόν τον διαρκή αντισυμβατικό αγώνα, ο χρόνος θα δείξει. Ακόμα ο κόσμος μας είναι θρυμματισμένος όπως και οι φωνές μας, ο λόγος μας, η γραφή μας. Και ο δικός τους λόγος έχει μια πειραματική διάσταση. Κινούμαστε σε ένα περιβάλλον δίχως ταυτότητα, κέντρο αναφοράς. Ένα «χαμένο κέντρο» που ίσως και να μην έχουμε στους σύγχρονους και μοντέρνους καιρούς την ανάγκη να ανακαλύψουμε, ούτε καν να εφεύρουμε. Σε ορισμένες από αυτές τις σύγχρονες ποιητικές αποτυπώσεις υπάρχει μια έλξη της αγωνιστικής κομμουνιστικής φωνής του Γιάννη Ρίτσου, άμεση ή έμμεση. Είναι η λεγόμενη πολιτική ποίηση, ή η ποίηση με πολιτικό πρόσημο. Πολιτική ποίηση πέρα από τα γνωστά μας μέχρι σήμερα ιστορικά βαδίσματα και καλούπια. Όπως η ποιητική πρόταση του ποιητή Νικόλα Κουτσοδόντη, η οποία είναι μια ανοιχτή συνομιλία με τους απόκληρους της κοινωνίας, τους περιθωριακούς, πρόσωπα που όρθωσαν το ανάστημά τους απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα. Ακτιβιστές, όπως ο αδικοχαμένος έλληνας Ζακ, ή ο αμερικανός ακτιβιστής γκέι Χάρι Χέι. Άτομα που θεωρήθηκαν προδότες από τους ναζί, όπως ο ολλανδός κομμουνιστής Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε. Ο οραματιστής κομμουνιστής στρατάρχης που πρέσβευε την ανασύσταση της σοβιετικής αυτοκρατορίας και κυριαρχίας, Σεργκέι Αχρομέγιεφ. Η αμερικανίδα τραγουδίστρια και ακτιβίστρια Έρθα Κιτ, Ο ερωτικός σύντροφος του Λούντβιχ Βιτγκενστάιν προλετάριος μαθηματικός Φράνσις Σκίνερ ο οποίος εργάζονταν ως κηπουρός και ονειρεύονταν μαζί με τον Βίτγκενστάιν να πάνε να εργαστούν ως ανειδίκευτοι εργάτες στην Σοβιετική Ένωση  κλπ. Μια σκληρή ποιητική ελεγεία των πολιτικά και κοινωνικά «αιρετικών» ως σύμβολα κοινωνικής αντίστασης και διαρκούς αγώνα, ενώ παράλληλα, εικονογραφούνται στιγμιότυπα της παιδικής του ηλικίας, των προσωπικών ερωτικών του βιωμάτων, των στρατιωτικών του χρόνων, της πατρικής ηθικής και αντίληψης του τι ντροπή είναι να έχεις γιο ομοφυλόφιλο. Ένας κύκλος έξι επισκέψεων και ένας δεύτερος κύκλος περιγραφών διαφόρων αστικών ελληνικών πόλεων με τις αντίστοιχες βιωματικές του ερωτικές μνήμες, αναμνήσεις ερωτικών περιπλανήσεων. Η πόλη σωματοποιείται ερωτικά, και ο φουρτουνιασμένος ή σκοτεινός σεξουαλικός ομοφυλόφιλος ερωτισμός αποκτά τα «χαρακτηριστικά» της εικόνας της πόλης ο έρωτας δομείται με τα υλικά της πόλης και η πόλη προσφέρει την ατμόσφαιρά της και τις κρυψώνες της στον ποιητή. Μία σύγχρονη εκδοχή του Καβαφικού ερωτισμού. Μία κοινή σκηνοθεσία της πόλης με την ερωτική επιθυμία του ομοφυλόφιλου ατόμου. Τα περιστατικά της ζωής του υφαίνονται με την μνήμη της εικόνας της πόλης, προβάλλονται πάνω στο ταμπλό των αστικών τοπίων που έρχεται σε επαφή. Συναισθηματικοί συσχετισμοί ενός ποιητικού λόγου ανατρεπτικού μέσα στους περισπασμούς και ίσως τις υπεκφυγές του. Ο Νικόλας Κουτσοδόντης επιστρατεύει  στιγμές και στιγμιότυπα της ατομικής του ζωής και τα εικονογραφεί είτε με αποκαλυπτικές των οικογενειακών του συμβάντων αναπολήσεις είτε άλλοτε με όχημα την καταγγελία της κοινωνίας και των θεσμών της. Επιδιώκει με την ποίησή του να ενεργοποιήσει τις σε λήθαργο αντιστάσεις μας, τους εφησυχασμούς μας, να κεντρίσει την απάθειά μας. Προσωπικά βιώματα, τραύματα της ψυχής και τους σώματος χαρές σβησμένες, περιπέτειες της συνείδησης, έρχονται στο φως και γίνονται ποιητικό υλικό, σε μια γλώσσα σκληρή πρώτα στον εαυτό της.  Ομοφυλόφιλος έρως, εξόριστος και πλάνης. Άπτερος και κυνηγημένος. Δακτυλοδεικτούμενος και ίσως, δικαιωμένος «μόνο» μέσα στα έργα των ποιητών, την φαντασία των δημιουργών, τα βιβλία των πεζογράφων. Ίσως. Η νίκη της κοινωνικής αποδοχής του είναι συνήθως άπτερος και καθυστερημένη.

     Ο Νικόλας Κουτσοδόντης, διασαλεύει την κοινωνική μας ραστώνη, τις κοινωνικές μας βεβαιότητες. Ένας ποιητικός λόγος ευσύνοπτος, συστηματικά ανατρεπτικός, πυκνός και ερμητικός στα ποιητικά καθρεφτίσματα εμπειριών που σμιλεύει το παρελθόν του. Αισθήματα, βιώματα, σκέψεις, διαπιστώσεις, ιδιωτικές του σεξουαλικές επιλογές και στιγμές σε διάφορα χρονολογικά στάδια της ζωής του, της ωρίμανσις του. Ένας ποιητικός λόγος ερμητικός και ταυτόχρονα αποκαλυπτικός. Αυστηρά ιδιωτικός και ταυτόχρονα δημόσιος. Η ποιητική του ύλη βασίζεται σε προσωπικά του περιστατικά, φωτογράφιση στιγμιότυπων της παιδικής του και νεανικής του ηλικίας. Ορισμένες φορές η γραφή του γίνεται αναπολητική μέσα στον πολιτικό κυνισμό της. Η σεξουαλικότητα διαμορφώνει και προσδιορίζει την ποιητικότητά του. Χωνεύει τους βαθμούς και τα στάδια της σεξουαλικής του «αιρετικότητας και μας τα αποκαλύπτει με τον βασανισμό της μνήμης. Η ποίησή του έχει πολιτική διάσταση, αλλά μια πολιτική ποίηση η οποία διαφέρει από την εικόνα της πολιτικής ποίησης όπως την γνωρίσαμε και την διαβάσαμε σε παλαιότερους έλληνες ποιητές και ποιήτριες. Είναι μία άλλη ποιητική της πολιτικής, ένας λόγος περί πολιτικής. Συγγενεύει με την σταθερή κομμουνιστική συνέπεια του Γιάννη Ρίτσου όχι όμως με την σατιρική πολιτική ματιά του Κώστα Βάρναλη. Δεν έχει την ποιητική πολιτιστική ελαστικότητα και ανοιχτότητα του Μανώλη Αναγνωστάκη. Η δική του, είναι μια ποιητική ματιά του σεξουαλικού του «στρατοπέδου». Έχει την σκληρότητα και την απολυτότητα άλλων προγενέστερών του ελλήνων μαρξιστών ποιητών και ποιητριών του προηγούμενου αιώνα, οι οποίοι κουβαλούσαν το βαρύ φορτίο του πολέμου, της κατοχής, της αντίστασης, της εξορίας, των φυλακίσεων. Σήμερα όμως, ποιες είναι οι νέες συνθήκες και προϋποθέσεις να γραφτεί πολιτική ποίηση. Η ποιήτρια Κατερίνα Γώγου έκλεισε αντισυμβατικά το κεφάλαιο αυτό, ή μήπως όχι; Ο φλοιός της είναι ασφαλώς πολιτικός όμως ο πυρήνας της σεξουαλικός. Είναι ένας ερωτικός-ομοφυλόφιλος λόγος διαφορετικός από αυτόν πχ.του πειραιώτη ποιητή Ανδρέα Αγγελάκη, απέχει από την λυρική αισθηματολογία ενός Ναπολέοντος Λαπαθιώτη, η σημαντική της ποιητικής του περιστρέφεται γύρω από τις ακτιβιστικές ενέργειες του ίδιου του ποιητικού υποκειμένου και των επιλογών του. Ίσως ο ομοφυλόφιλος λόγος του να αρδεύει-αν την γνωρίζει-από την φωνή του ομοφυλόφιλου κομμουνιστή και αντιστασιακού ποιητή Λουκά Θεοδωρακόπουλου. Αν και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, προσδιόρισε την σεξουαλικότητα του βλέμματός μας με τις εξαιρετικές ποιητικές του συνθέσεις και σκιαγραφήσεις στιγμών των δικών του αποκλειστικά ερωτικών περιπετειών. Ομοφυλοφιλία, η φύση προτρέπει, η πολιτική φυλακίζει, η ιδεολογία στεγανοποιεί, η κοινωνία αποτρέπει, η εξουσία απαγορεύει, τα άτομα ανέχονται. Το Σώμα όμως απαιτεί. Και στον άνθρωπο τι απομένει, να αναπαράγει τις σωματικές του ανάγκες μέσω των περιπλανήσεών του είτε στους δρόμους της ζωής είτε της φαντασίας. Μια ανάλογη εξομολογητική ποιητική περιπέτεια, είχαμε διαβάσει μερικά χρόνια πριν. Βλέπε την συλλογή «Σούζα» Δεκατέσσερα ποιήματα και δώδεκα φωτογραφίες με το όνομα Στέργιος Σκώτος, εκδόσεις Αυτογκόλ, 2014. Δίχως σελιδαρύθμιση. Οι ποιητές της ομοφυλόφιλης εκφραστικής και σεξουαλικής διάθεσης-στην ελληνική επικράτεια-μοιάζουν να συγγενεύουν στα αδιέξοδά τους, στις συνθήκες που γεννιούνται τα έργα τους. Στους προσωπικούς αγώνες που πρέπει να δώσουν ανατροπής των αποκλεισμών τους από το κοινωνικό σώμα, της πλειοψηφούσας ομάδας των ετεροφυλόφιλων, οι οποίοι καθορίζουν και τα όρια που επιτρέπουν να κινούνται οι ομοφυλόφιλες ομάδες και τα άτομα. Μήπως όμως η εαυτότητά τους ορίζεται μόνο, από μία ποιητική ακτιβιστική; μια συρρίκνωση της επαναστατικότητας σε μία αποδοχή της σεξουαλικότητάς τους ως γραφή; Τι είναι ερωτική αυτοδιάθεση αυτό που μας φιλοτεχνεί ο ποιητικός λόγος ή αυτό που μας αποκαλύπτει η εξομολογητική φωνή του ίδιου του ποιητή και των τραυματικών βιωμάτων του; Μήπως η βίωση του γεγονότος γίνεται τέχνη και όχι πράξη;

Ενώ η αντρική ομοφυλόφιλη ποίηση έχει αποκτήσει το κοινό της και τους ερευνητές της, τους σχολιαστές της, η ελληνική γυναικεία ομοφυλόφιλη γραφή βρίσκεται ακόμα μάλλον στα «αζήτητα». Αι αγαπώσαι δεν έχουν κεντρίσει και τόσο το ενδιαφέρον των αναγνωστών της ποίησης. Οι Σαπφούς Σάπφειροι περιορίζονται σε ξένες φωνές του δυτικού κόσμου. Αμερική και Ευρώπη. Σχολιασμοί τους συνήθως μόνο από άντρες. Αν εξαιρέσουμε τα σποραδικά ποιήματα που διαβάσαμε ή διαβάζουμε σε περιοδικά όπως «η λαβρύς» το «αμφί» και αλλού, οι αναγνώσεις και η «περιέργειά μας» επικεντρώνεται μόνο (;) στην λυρική ερωτική φωνή της Σαπφώς. Μία σύγχρονη, μοντέρνα και ουσιαστικά ερωτική γυναικεία γραφή, ένας λεσβιακός και όχι μόνο γυναικείος ποιητικός λόγος, είναι η μαρτυρία της ποιητικής πρότασης της συλλογής της ποιήτριας Μιράντας Τερζοπούλου, «ΟΜΟΕΡΩΤΙΚΑ ΣΑΝ ΤΑ ΑΛΛΑ ΕΡΩΤΙΚΑ», εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2016, σελίδες 56, τιμή 9.54 ευρώ. Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι του ποιητή και εικαστικού Αλέξανδρου Ίσαρη με τίτλο Venus που έφυγε προσφάτως από την ζωή, κτυπημένος από τον κόβιντ. Η ποιητική συλλογή της ποιήτριας Μιράντας Τερζοπούλου, δεν διαπραγματεύεται μόνο την γυναικεία ομοφυλοφιλία, δεν εστιάζει την θεματολογία της μόνο σε αυτήν. Η συλλογή έχει επίπεδα ανάγνωσης ομόκεντρα και διαφορετικά, καθώς διαπραγματεύεται τα αδιέξοδα μα και τα γλυκάδια της ανθρώπινης ερωτικής μοίρας. Των διαπροσωπικών σχέσεων του ανθρώπου, όχι ως πειραματόζωο εξέτασης της ερωτικής τους επιθυμίας αλλά ως καταλαγή των αρνητικών πληγών της μνήμης. Το παρθενικό πένθος της ερωτικής επιθυμίας, της απώλειας της σχέσης αυτό εικονογραφεί η γραφή της. Την ιερή ψηλάφηση του γυναικείου κορμιού από ένα άλλο γυναικείο ερωτικό βλέμμα και άγγιγμα. Μια γυναικεία ερωτική φωνή, λεσβιακών διαστάσεων και προθέσεων η οποία δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις άλλες ισχυρές γυναικείες ετεροφυλόφιλες ποιητικές ερωτικές φωνές της εποχής μας. Αντίθετα, ο γυναικείος  αυτός λόγος κρυσταλλώνει το ανθρώπινο συναίσθημα σαν ένα παρόν της ανάμνησης, σαν κατάθεση όχι της απώλειας αλλά της πλήρωσης. Ένας ερωτικός λόγος που ανοίγει την αυλαία μιας νέας ερωτικής ανθρωπολογίας του ανθρώπου.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς,

7 του Ξανθού και συννεφιασμένου Απρίλη του 2022.

ΥΓ. Ένας πόλεμος όσο άδικος και αν είναι, έχει θύματα και από τις δύο πλευρές.