Ντίνος Χριστιανόπουλος, Η επιβίωση του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη

 

21   ΜΑΡΤΙΟΥ  ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ  ΗΜΕΡΑ  ΤΗΣ  ΠΟΙΗΣΗΣ

 

                      Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

                     στη μνήμη του Μανώλη Χαλβατζάκη

     Μισό αιώνα μετά τον θάνατό του, ο Καβάφης είναι πιό ζωντανός από κάθε άλλη φορά. Ενώ τα ανθρωπάκια που τον χτύπησαν, άνοιξε η γη και τα κατάπιε. Τον φάγαν με τη γλώσσα τους οι Αλεξανδρινοί-αλλά δεν έμεινε ούτε το κοκαλάκι τους. Τον πολέμησαν οι παλαμικοί-αλλά καταποντίστηκε κι ο ίδιος ο Παλαμάς. Τον ειρωνεύτηκαν οι μαλλιαροί- αλλά κανείς τους δεν διαβάζεται πιά. Τον αγνόησαν οι πανεπιστημιακοί –σήμερα όμως διδάσκεται σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου. Τον χτύπησαν οι διάφοροι ηθικολόγοι- σήμερα όμως όλοι παραδέχονται την ηθική σημασία της ποίησής του. Τον είπαν φρούτο της αστικής παρακμής οι κομμουνιστές-στο τέλος όμως αναγκάστηκαν να τον παραδεχτούν. Όσοι τον είδαν επηρεασμένοι από τον Φρόιντ, έμειναν με τις θεωρίες τους. Όσοι τον κουτσομπόλεψαν και τον διέσυραν, μείναν με την κακία τους. Όσοι απέδωσαν την άνοδό του στη διάδοση της ομοφυλοφιλίας, υπήρξαν το λιγότερο γελοίοι. Όσοι τον μεταποίησαν σε αριστερό, υπήρξαν πλαστογράφοι και προκρούστες. Όσοι του βάλαν δίπλα τον Σεφέρη και Ελύτη, φυτέψανε κισσούς πλάι στο δέντρο.

      Μισό αιώνα μετά τον θάνατό του, πού οφείλεται αυτή η επιβίωση; Οφείλεται, νομίζω, στο πολυδιάστατο ταλέντο του. Με το ταλέντο αυτό ο Καβάφης μπόρεσε να αξιοποιήσει το πάθος του’ μπόρεσε να δει στοχαστικά τη μοίρα του ανθρώπου και την ιστορία’ μετέδωσε ένα μήνυμα αξιοπρεπείας’ υπήρξε επαναστάτης ποιητής, χωρίς να καταφύγει σε ευρωπαϊκά μανιφέστα’ ήταν πρωτότυπος (ο μόνος στην ποίησή μας) γιατί ήξερε να σκάβει μέσα του, όταν άλλοι μαϊμούδιζαν ξένους τρόπους’ μπόρεσε να εκφράσει την ηθική αγωνία, όχι μόνο του εαυτού του και του καιρού του, αλλά προπάντων της δικής μας εποχής.

     Μισό αιώνα μετά τον θάνατό του, ο Καβάφης καλπάζει. Για την Ελλάδα είναι πλέον ο μεγάλος ποιητής, που συγχωνεύει την παράδοση με το μοντέρνο. Για τον κόσμο είναι ισάξιος με Ρίλκε, Απολλιναίρ, Μαγιακόβσκι, Πάουντ, Έλιοτ, Λόρκα. Είναι η μεγάλη παρηγοριά για όλους τους αδικημένους. Είναι το μεγάλο χαστούκι για όλους τους κατεστημένους. Είναι το μεγάλο παράδειγμα για όσους αγωνίζονται να μη λυγίσουν. Είναι το μεγάλο πρότυπο για όσους έβαλαν την ποίηση πάνω από τα πάθη τους. Είναι ο «λίθος όν απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες», πού «ούτος εγεννήθη  εις κεφαλήν γωνίας».

           ΝΤΙΝΟΣ  ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Περιοδικό ΧΑΡΤΗΣ. Δίμηνο περιοδικό, διπλό τεύχος 5-6/Απρίλιος, Αθήνα 1983.

Έκδοση, διεύθυνση: Δημήτρης Καλοκύρης, Ελένη Καλοκύρη

Επιμέλεια: Γιώργος Χουλιάρας, Θανάσης Χαρμάνης

Στοιχειοθεσία: Φωτόγραμμα ΕΠΕ

Φίλμς- Μοντάζ: Αφοί Πίνα

Εκτύπωση: Άγγελος Ελεύθερος

Τυπογραφική Επιμέλεια: Μαρία Κυρτζάκη

Τιμή τεύχους 250 δραχμές. Συνδρομή για ένα χρόνο (έξι τεύχη): 1000 δρχ.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ   ΣΤΟΝ   Κ.  Π.  ΚΑΒΑΦΗ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ (514-525)

Σημείωση: Το Χρονολόγιο αυτό στηρίχθηκε κυρίως στο Σχεδίασμα Χρονολογίας (1963), και ο Καβάφης και η Εποχή του (1958) του Σ. Τσίρκα, στις εργασίες των Μ. Περίδη, Τ. Μαλάνου, Γ. Παπουτσάκη, Γ. Π. Σαββίδη και Ρ. Λίντελ, στην «Χρονολογία» του Κ. Θ. Δημαρά, στην Chronology of the Modern World του N. Williams  και τα χρονολόγια πού προτάσσονται σε μερικούς τόμους της ΝΕΒ των εκδόσεων «Ερμής».

     Για την σύνταξη του «Χρονολογίου: Καβάφη» εργάστηκαν οι: Δημήτρης Καλοκύρης, Ελένη Καλοκύρη, Μιχάλης Πιερής και Νταϊάνα Χάας.

ΣΤΙΓΜΑΤΑ* (526-533)

*Όλα τα Στίγματα του τεύχους αυτού είναι κείμενα, φράσεις, σημειώματα ή αποσπάσματα συνομιλιών του Καβάφη.

(Ποιητική/ Ο τεχνίτης και  το έργο του/ Περί στιχουργίας/ Δεν αγαπώ την υπερβολικήν δογματικότητα/ Η ανάμιξη του Κράτους/ Να μελετώμεν την ποίησίν μας/ Αι σκέψεις ενός γέροντος καλλιτέχνου/ Περί αναμίξεως/ Ο θρίαμβος της γνώμης/ Και αν δεν είναι αληθή τα ποιήματα…/ Η μεγαλύτερη Κερά του κόσμου/ Τη γλώσσα μας να τη μελετήσομε/ Ανεξαρτησία/ «οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν»/ Χωρίς γυναίκα).

ΚΕΙΜΕΝΑ (534-548)

-Γιώργος Ιωάννου: Δύο επιστολές του Κ. Π. Καβάφη προς τον  Ίωνα Δραγούμη και ένα σημείωμά του προς τον Φίλιππο Δραγούμη (534-544)

-Κωνσταντίνος Φτυαράς: «Το 1928 ή ‘29 μ. Χ. στην Αλεξάνδρεια…» (545-547)

-Ντίνος Χριστιανόπουλος: Η επιβίωση του Καβάφη (548)

ΚΛΙΜΑΚΕΣ (549-737)

-Αλέκου Δ. Σεγκόπουλου: ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ (1918) Παρουσιασμένα από τον Γ. Π. Σαββίδη) (549-561) «Για τον Φοίβο και την Μιράντα, και τους άλλους φίλους του «Κύκλου» της Λάρνακας»

-Γιώργος Χουλιάρας: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΕΞΟΡΙΑ: Σημειώσεις για τον Καβάφη (562-573)

-Δημήτρης Δημηρούλης: Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ.- Βρίσκει κανείς ό,τι έχει στο μάτι του- (574-588)

-Diana Haas: «ΑΙ ΑΡΧΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ». ΕΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ (589-608)

-Κωστής Σταμπολής: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ (609-619)

-Δ. Ν. Μαρωνίτης: Ο ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ Η «ΠΡΙΑΜΟΥ ΝΥΚΤΟΠΟΡΙΑ» (620-629)

-Μ.Ζ. Κοπιδάκης: ΆΝΘΗ ΤΟΥ  ΚΑΚΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΟΥ ΑΤΤΑΛΟΥ. Κ. Π. Καβάφη, Ανέκδοτα Ποιήματα, 101 (630-633)

-Στέφανος Ροζάνης: ΟΙ ΑΝΤΙΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ. Σχόλιο στις ερμηνευτικές απόπειρες του καβαφικού “Che fece… il gran rifiuto” (634-639)

-Γιώργος Κεχαγιόγλου: Κ. Π. Καβάφη, «Θερμοπύλες»: Σύντομο αναγνωστικό σχόλιο (640-649)

-Νάνος Βαλαωρίτης: Κ. Π. Καβάφης ΚΑΙ Ε. Α. Πόου, ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ (650-657)

-Βασίλης Λαμπρόπουλος: ΠΕΡΙ  ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ  (658-668)

-Έλλη Σκοπετέα: ΝΕΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΦΕΡΝΑΖΗ (669-676)

-Πάνος Θεοδωρίδης: ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΧΑΡΟΚΟΠΟΥ (677-678)

-Μιχάλης Πιερής: ΤΟ «ΜΕΣΑ» ΚΑΙ ΤΟ «ΕΞΩ» ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ (η ώριμη φάση)* (679-694)

-Έκτωρ Κακναβάτος: ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ Η ΤΟΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ (απόσπασμα) (695-699)

-Γιάννης Δάλλας: ΔΥΟ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΣΕΦΕΡΗ: ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΙΔΩΝΑ- Μ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ: ΝΕΟΙ ΤΗΣ ΣΙΔΩΝΟΣ, 1970 (701-710)

-Μίμης Σουλιώτης: ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΦΡΟΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΪΚΟΥ ΓΕΡΟΥ.-Ανακριτικό δοκίμιο- (711-715)

-Βασίλης Παπαγεωργίου: ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟΝ ΣΑΡΕΓΙΑΝΝΗ του Δημήτρη Τσιακπίνη (716-717)

-Σοφία Σκοπετέα: ΟΙ ΣΠΟΝΔΕΙΟΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ (718-722)

-Κυριάκος Ντελόπουλος: ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Μιά καταγραφή (723-725)

-Δημήτρης Δασκαλόπουλος: «ΚΑΒΑΦΙΚΑ» ΠΟΙΗΜΑΤΑ Προσέγγιση και απόπειρα καταγραφής (726-732)

-Ξ. Α. Κοκόλης: CAVAPHIS  VULGATUS  AUT  DEMOSIOGRAPHICUS (733-737)

Επιμέλεια: Νάσος Θεοφίλου. ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ (738-742)

(Καβαφικό σταυρόλεξο, 738

Γ.Χ.: ΟΓΝΩΣΙΑ: Τεστ εναλλακτικών επιλογών. Δοκιμάστε και εσείς: μπορεί να ξέρετε περισσότερα από όσα νομίζετε. Διαλέξτε ποιά απάντηση περιγράφει πιο σωστά τις δέκα ερεθιστικές φράσεις ή λέξεις παρακάτω. Ως τέταρτη εναλλακτική επιλογή εννοείται: κανένα από τα παραπάνω. 739

1., Κατά τες συνταγές αρχαίων ελληνοσύρων μάγων

Α) Πρόκειται για επαναστατική μέθοδο αδυνατίσματος δια της αδιακόπου απαγγελίας ποιημάτων.

Β) Σχετίζεται με βότανα.

Γ) Υπογραμμίζει την ανατολική καταγωγή της ελληνικής κουζίνας.

2., Κεριά

Α) Είδος απαραίτητο σε πάρτι γενεθλίων.

Β) Τα χρησιμοποιούσε ο Τόμας Έντισον πρίν από την ανακάλυψή του

Γ) Είχε στο σπίτι του ο ποιητής.

3., Ιθάκη

Α) Θεατρικό εργαστήρι στα περίχωρα των Αθηνών

Β) Δεν είναι πατρίδα των πνευματικών πατέρων του Οδυσσέα.

Γ) Ποίημα που διεκτραγωδεί τις αργοπορίες των ελληνικών ατμοπλοϊκών συγκοινωνιών

4., Γι’ αυτό συγχίσθηκεν ο Σελευκίδης

Α) Λόγω της σοβαροφάνειας των λογίων.

Β) Επειδή οι βασιλείς επαιτούν.

Γ) Διότι κανείς δεν κατάλαβε το ποίημα.

5. Εκόμισα εις την Τέχνην

Α) Επαγγελματική φράση οδηγών και εισπρακτόρων στην οδό Ακαδημίας.

Β) Αναφέρεται σε επιθυμίες και αισθήσεις

Γ) Ειδική πινακίδα για γιωταχί καλλιτεχνών.

6., Και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους

Α) Πιθανόν Ιταλοί

Β) Ίσως Φαναριώτες.

Γ) Δεν αποκλείεται και η γενιά του ‘70

7. Τείχη και τα Παράθυρα

Α) Απαραίτητα σε σπίτια

Β) Άμα σε κλείσουν άντε να βγείς.

Γ) Ποίημα για το οικιστικό περιβάλλον.

8., Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

Α) Ρητορική αποστροφή ομογενούς συγγραφέα.

Β) Καυτηριάζει μια κατάσταση σε δημόσιες υπηρεσίες.

Γ) Λέχθηκε στα εγκαίνια έκθεσης για τον Αλέξανδρο.

9., Κ’ έπληττεν ούκ ολίγον έχοντας κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του

Α) Αναφέρεται σε κριτικό της λογοτεχνίας.

Β) Σύμφυτο μικρού ηγεμόνα.

Γ) Πρόκειται για λογοτέχνες με λίγες δημοσιεύσεις.

10., Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μιά μέρα

Α) Και πρέπει κάτι οπωσδήποτε να πούν

Β) Συχνά λένε ναι και όχι.

Γ) Σε άλλους όμως δεν έρχεται καθόλου.

                 Γ. Χ.

Βέβαια δεν πρόκειται να δώσουμε τις σωστές απαντήσεις. Γιατί έτσι που γίνατε με τόση πείρα ήδη θα καταλάβατε τα διαγωνίσματα αυτά τί σημαίνουν.

                     ΑΡΤΙΑΙ  ΟΔΟΙ

Τα Νομπελόσκαρ να φοβάσαι  ω ψυχή!

Και τές επιβραβεύσεις σου να συγκρατήσεις

αν δεν μπορείς κρυφά στα όρια του κυκλώματος

να τές ακολουθείς.  Κι όσον βραβεία παίρνεις

τόσον ακαδημαϊκώς ασκητική να είσαι.

Κι όταν εις την επίκαιρον ακμή σου φθάσεις πιά’

έτσι δημιουργού περιωνύμου σχήμα όταν λάβεις,

τότε κυρίως πρόσεξε σαν βγεις στον κόσμον έξω,

περίφρακτος από των κριτικών τη συνοδεία,

αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο

κανένας μικροποιητής με μπλοκ στο χέρι

και λέγει βιαστικά: «Ύστερ’ απ’ το βραβείον

θα υπηρετήσετε όπως πρίν την τέχνην;»,

βάλε τους κριτικούς να τον κατατροπώσουν

σ’ εφημερίδες μίλησε’ μη λείψεις το βραβείον

(όχι βεβαίως το ποσόν, μα το μετάλλιον μόνο)

ν’ αφιερώσεις σε ίδρυμα πνευματικό ή ναόν

αν θες να πείσουν τον λαόν όλα τα περί εσού

τα σοβαρά γραφόμενα των δημιοσιογράφων. 

-Κ. Φ. Φαβάκη [= Μίμη Σουλιώτη], Ποιήματα εν Παρόδω, εκδ. Μπάμ, 1974, 741

         ΠΡΟΣΕΦΕΡΑ ΣΤΗΝ ΜΠΑΛΑ

Κάθομαι κι αγαλλιάζω’           

προσέφερα στην μπάλα         

ως πέναλτι’ των μακρινών       

σε βόμβες στα δοκάρια.

Ξέρει να επιχρυσώνει

πέριξ εις τις κερκίδες

διπρόσωπη στ’ αράουτ,

Σέντρες και σούτ

-κάτι οιακισμούς

Των φάουλ μετατροπές

θησαύρισμα απ’ αυτήν!

γάμπαν αθλητικήν’

αλαλαγμούς ποιούσα,

υπέρ ημών στα κόρνερ. 

ΠΙΝΑΞ  ΒΙΒΛΙΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ (BEST SELLERS), 740

Ο ΖΩΔΙΑΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ, 742 (ΙΧΘΥΣ 21 Φεβρουαρίου- 20 Μαρτίου)- (ΚΡΙΟΣ 21 Μαρτίου- 20 Απριλίου)

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ (743-744)

Εξώφυλλο: Δημήτρη Μυταρά

Ζωγραφική: Αλέξανδρος Ίσαρης, Ελένη Καλοκύρη, Γιάννης Ψυχοπαίδης

--

21/3/2023. Παγκόσμια ημέρα Ποίησης και Δασολογίας

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 21 Μαρτίου 2023