Π Ε Ι Ρ Α Ι
Ω Τ Ι Κ Α 1946
Του ΝΙΚΟΥ Ι.
ΧΑΝΤΖΑΡΑ
Στην
εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ»
Μέρος 4ο
Τι γίνεται; Προοδεύει η λογοτεχνία, η
τοπική; Παρουσιάζει νέες τάσεις; Οι νέοι λογοτέχνες οι Πειραιώτες πώς βλέπουν
τον Κόσμο; Προσηλώνονται στα ανθρωπιστικά ιδεώδη; Εμπνέονται από αθάνατες
πηγές; Φωτίζονται; Νίκος Ι. Χαντζάρας.
Συνεχίζοντας την καταγραφή και την
αποδελτίωση των «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΩΝ» του ποιητή και δημοσιογράφου Νίκου Ι. Χαντζάρα
(Πειραιάς 1884-Πειραιάς 2/6/1949). Στην διάρκεια της δημοσιογραφικής του
καριέρας στον Πειραϊκό και Αθηναϊκό τύπο, υιοθέτησε το ψευδώνυμο Νικολός Α,
Νικολός Β, και Πειραιώτης. Το ψευδώνυμο «Πειραιώτης» θέλει προσοχή στην χρήση
του γιατί έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς λογίους του Πειραιά, όπως και το
ακροτελεύτιο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου «Ω». Στο παρόν σημείωμα στα
Λογοτεχνικά Πάρεργα αναρτώ την χρονιά 1946, και μας μένουν, καλά να είμαστε,
δύο ακόμα χρονιές. Προσθέτοντας σε κάθε ανάρτησή μας λίγα ακόμα επιπλέον
στοιχεία και πληροφορίες για τον ποιητή του μεσοπολέμου.
Όπως έχουμε
αναφέρει το Αρχείο του ποιητή, όχι μόνο με τα δημοσιογραφικά του δημοσιεύματα,
το αποτελούν φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα κλπ. φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο
του Πειραιά από όπου επέλεξα να φωτοτυπήσω και να αντιγράψω μόνο τα
«ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ». Δεν ασχολήθηκα με το υπόλοιπο υλικό των 10 Φακέλων, σύμφωνα με
τον φίλο του γνωστό μας πειραιώτη συγγραφέα και δημοσιογράφο Χρήστο Λεβάντα
(;/10/1904-10/11/1975) ο οποίος κατέθεσε μετά τον θάνατο του ποιητή το υλικό
στο Αρχείο του Δήμου. Ο Χρήστος Λεβάντας εξέδωσε και το μελέτημά του «ΔΥΟ
ΜΟΡΦΕΣ», δύο Ομιλίες του για τον Δημοσθένη Βουτυρά και τον Νίκο Ι. Χαντζάρα
όπου συμπληρώνει-τις Ομιλίες-με Εργογραφία και Βιβλιογραφία των δύο Πειραιωτών
δημιουργών.
Έχοντας πλέον μία εποπτεία της
Θεματολογίας των ετών που δημοσιεύτηκαν τα «Πειραιώτικα»» και σε ποιά πειραϊκά
φύλλα εφημερίδων, μπορούμε με την σχετική ασφαλώς ασφάλεια να μιλήσουμε ότι
άξιζε η προσπάθεια να επανέλθει η φωνή και τα κείμενα του πειραιώτη Νίκου Ι.
Χαντζάρα στην πειραϊκή και φιλολογική επικαιρότητα των καιρών μας. Ενδέχεται,
όπως και άλλων πειραιωτών συγγραφέων να παρέμεινε φιλολογικά και ιστορικά
αρκετές δεκαετίες αναξιοποίητο το Αρχειακό υλικό τους που έχει κατατεθεί και
διαφυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο της Πόλης του Πειραιά.
Έχοντας μπροστά μας τα φύλλα του έτους
1946 και προσπαθώντας να τα ταξινομήσουμε, να τα οργανώσουμε, να τους δώσουμε
μία σειρά που θα είναι εύκολη η αναγνώρισή τους από τον όποιο ή όποια ερευνητή,
ερευνήτρια, αναγνώστη ή ιστοριοδίφη ή και καθημερινό Πειραιολάτρη και
Πειραιολόγο, ακόμα και Πειραιογράφο αν θέλετε, αμέσως βρισκόμαστε σε ζητήματα
και προβλήματα που μας οδηγούν κατά κάποιον τρόπο σε «αδιέξοδα». Τι θέλω να πω.
Καταρχάς διαπιστώνουμε ότι τα «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ» έχουν φωτοτυπηθεί εκ νέου και
αριθμηθεί. Αν αυτό έγινε από τον Ν. Ι. Χαντζάρα, τον Χρήστο Λεβάντα ή άλλα
άτομα που είδαν το υλικό τους δεν γνωρίζω. Αυτό όμως το κατάλαβα αμέσως όταν
είδα το υλικό για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Ο χρόνος μου ήταν
περιορισμένος-προτεραιότητα είχαν άλλες συγγραφικές και ερευνητικές μου εργασίες.
Αυτό με έκανε να αντιγράψω ή φωτοτυπήσω δύο φορές ορισμένα δημοσιεύματα
βάζοντας ερωτηματικό πάνω στο φύλλο για περαιτέρω κοίταγμα και ξεκαθάρισμα του
προβλήματος. Σήμερα, εν έτη 2025 με την μεγαλύτερη άνεση του χρόνου διαβάζοντας
εκ νέου τα «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ» με δόσεις θαυμασμού και νοσταλγίας διαπιστώνω τα ίδια
ζητήματα που γεννά η οργάνωσή τους. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή για το
1946.
Πόσα σε αριθμό είναι τα φύλλα της
συγκεκριμένης χρονιάς, εύλογα γεννάτε το ερώτημα όταν έχουμε διπλοεγγραφές και
διπλοαριθμήσεις, σβησίματα προηγούμενης αρίθμησης. Όταν ξεχνιούνται στοιχεία
και από τους προηγούμενους, ή ίσως και «παραβλέπονται». Ακόμα και από το πιο
προσεκτικό μάτι θα ξεφεύγει πάντα κάτι, γι’ αυτό αναλαμβάνουν να φέρουν εις
πέρας το πρόβλημα οι πάσης φύσεως διορθωτές. Και ερωτά ο αναγνώστης, είναι ο
ανώτατος αριθμός 158 που αναγράφεται στο «Βάρδα, φουρνέλλο!» της Δευτέρας 24
Ιουνίου 1946; Και πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι όταν στις 31 Ιουλίου 1946
ημέρα Τετάρτη, ένα μήνα μετά, στο «ΓΙΑ ΤΟ ΡΩΜΟ» (αναφέρεται στον ποιητή
γεννημένο στην Κόρινθο Ρώμο Φιλύρα), σημειώνεται ο αριθμός 157. Εξόφθαλμη
αμέσως η αριθμητική αναντιστοιχία. Και ακόμα την Τρίτη 12 Μαρτίου 1946, «ΠΑΛΑΙΑ
ΕΠΟΧΗ» φέρει τον αριθμό φύλλου 2 υπογεγραμμένο. Πράγμα που σημαίνει ότι επαναριθμούνται
εκ νέου (και φωτοτυπούνται). Ας το επαναλάβω, από ποιους τουλάχιστον ο
υποφαινόμενος δεν μπορεί να γνωρίζει. Άλλο ζήτημα που γεννάται στην μεθοδολογία
μας είναι οι διπλές ημερομηνίες σε αρκετούς τίτλους, και το θέμα αυτό επαυξάνει
όταν αντιπαραβάλλουμε ημερομηνίες και τίτλους με αυτούς που αναφέρει ο Χρήστος
Λεβάντας στο βιβλίο του και όχι μόνο. Κάτι που σημαίνει ή διέλαθαν της προσοχής
του Λεβάντα τα διπλά ή έτερος επισκέπτης άλλαξε την διάταξη ή ο ίδιος ο
Χαντζάρας όπως συνήθιζε να διορθώνει, να σβήνει και να αλλάζει ημερομηνίες όπως
μου δείχνουν οι ημερομηνίες, και λέξεις της γραφής του πάνω στα χαρτιά. Όμως,
οφείλουμε να προχωρήσουμε και όσο μας επιτρέπουν οι γνώσεις μας, να καλύψουμε
κενά και να διορθώσουμε με επιφύλαξη τα εξόφθαλμα laps us. Τυπογραφικά λαθάκια έχουμε και στο
βιβλίο του Χρήστου Λεβάντα, όπως αναγνωρίσαμε και στο προηγούμενο σημείωμά μας.
Δεν εννοώ τόσο ορθογραφικά όσο σε χρονολογίες και σε τίτλους. Γιαυτό δίπλα στην
καταγραφή των στοιχείων του χρονογραφήματος γράφω Χ.Λ. και τον αριθμό που έχει
στην εργογραφία-βιβλιογραφία του Χρήστου Λεβάντα.
Θα καταγράψω και θα αντιγράψω τους
τίτλους και τις χρονιές και την ημέρα και την ημερομηνία δημοσίευσής τους και
με αστερίσκο θα επισημαίνω τα προβλήματα του εντοπισμού τους. Μέσα σε παρένθεση
θα δώσω αναγνωρίσιμα στοιχεία για την Θεματολογία τους και ενδεικτικά ονόματα
καθώς τα επαναδιαβάζω). Η ορθογραφία είναι της εποχής, όπως και το ιδιαίτερο
πειραϊκό λεξιλόγιο της πιάτσας, της εποχής. Η γλώσσα του Ν. Ι. Χαντζάρα, μπορεί
να είναι η Δημοτική, η Μαλλιαρή όπως τον κατηγόρησε ο γυμνασιάρχης δάσκαλός του
Ιάκωβος Δραγάτσης, και τον απέπεμψε από το Γυμνάσιο Πειραιώς όταν σε Έκθεσή του
ως μαθητής, ο παιδόπαις μέμφθηκε ότι η Σχολική Βιβλιοθήκη ήταν σε μία παράξενη
κατάσταση και χρήση μόνο για τους καθηγητές τους, όμως –γλώσσα του-
εμπλουτίζεται με λέξεις αρβανίτικες, αγγλικές και γαλλικές φράσεις. Μέσα στο
κείμενο των «Πειραιώτικων» αναγνωρίζουμε φορές και λέξεις της αρχαίας, της
δημοτικής προφορικής διαλέκτου ή παροιμιώδης καθώς ο δημοσιογράφος αναφέρεται
σε διαβάσματά του και στίχους και τραγούδια που η μνήμη του έχει συγκρατήσει.
Πάντως το έμπειρο πάντα βλέμμα του Χαντζάρα αποφεύγει τις γλωσσικές ακρότητες
και τα κείμενα είναι εύληπτα και στρωτά. Το, αν χρειάζεται στις μέρες μας, ένα
λεξιλόγιο για να αναγνωρίσουμε ορισμένες παλαιές λέξεις και εκφράσεις του αυτό
είναι ένα άλλο θέμα που το αντιμετωπίζουμε και σε άλλους έλληνες συγγραφείς των
προηγούμενων αιώνων. Το ποιες λέξεις είναι κατασκευασμένες από τον Χαντζάρα
αυτό νομίζω θα είχε ένα ενδιαφέρον να εξετάσουμε, αν και θα χρειαζόταν να
αναζητήσουμε το ολιστικό συγγραφικό υλικό του στον ημερήσιο τύπο και στα
περιοδικά. Ενδεικτικά στις αντιγραφές μου αναγράφω λεξούλες έτσι για
δειγματοληψία. Αν και για να είμαι ειλικρινής, ο πειρασμός είναι μεγάλος, καθώς
διαβάζω τα Πειραϊκά να θέλω να αντιγράψω πάρα πολλά από αυτά, ή να τα σκάναρα.
Στις 20 Οκτωβρίου 2018 είχα αναρτήσει τέσσερα από αυτά στα Λογοτεχνικά Πάρεργα
με την ευκαιρία του εορτασμού της Απελευθέρωσης.
Με αριθμό
69, Δευτέρα 7 Ιανουαρίου 1946 αρχινά η καταγραφή μας. Ας φέρουμε στη σκέψη μας
τα χρόνια που δημοσιεύονται τα «Πειραιώτικα» και από ποιες ιστορικές πολέμου
και κατοχής και φυσικά εθνικής αντίστασης συνθήκες βγαίνει η χώρα μας μετά την
εισβολή των Ιταλικών και Γερμανικών δυνάμεων κατοχής. Ο Άξονας έχει εισβάλει
στην πατρίδα μας, έχει φυλακίσει πατριώτες και πατριώτισσες έλληνες και
ελληνίδες που είτε μέσα στα αστικά κέντρα είτε στην επαρχία με ισχνά μέσα αλλά
εθνικό και έντονο φρόνημα εκφράζει την
αντίστασή του ενάντια στον κατακτητή. Χρονιές πείνας και λοιμού, καθημερινοί
θάνατοι στους δρόμους, συσσίτια και σαμποτάζ ομάδων και μεμονωμένων ατόμων
φυλακίσεις και βασανιστήρια, εστίες αντίστασης και αντίποινα εκ μέρος των
κατακτητών. Ελληνικές Κυβερνήσεις Κατοχής, ίδρυση ομάδων αντίστασης στα
ελληνικά βουνά, ΕΑΜ, ΕΔΕΣ και άλλων, που οργάνωναν τον ελληνικό λαό στις
αντιστασιακές τους πράξεις και πρωτοβουλίες, σαμποτάζ ενάντια του εχθρού.
Μαυραγορίτες και εξαθλίωση, εξανδραποδισμός του ηρωικού ελληνικού λαού.
Καταστροφή των υποδομών του ελληνικού κράτους, κλοπή του δημοσίου πλούτου.
Συνεργασίες ελλήνων με τους γερμανούς κατακτητές, (1941-1944) οι λεγόμενοι
δοσίλογοι που πλούτισαν επί Κατοχής και πρόδωσαν έλληνες πατριώτες στους
Γερμανούς. Μπλόκο της Κοκκινιάς, Μάχες στο Κερατσίνη, στο σκοπευτήριο της
Καισαριανής. Στις 20 Οκτωβρίου 2018 στα Λογοτεχνικά Πάρεργα, είχαμε αντιγράψει
και αναρτήσει 4 Χρονογραφήματα του Ν. Ι. Χαντζάρα με τίτλο «Τον Καιρό της
Κατοχής». (21/6/1945, - 14/8/1945,-13/10/1945 18/12/1945). Κάτι που μας
φανερώνει ότι η πατριωτική δημοσιογραφική πένα του Χαντζάρα-όπως φυσικά και
άλλων Πειραιωτών δημοσιογράφων και συγγραφέων, δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορη,
ασυγκίνητη στο δράμα που πέρασε και περνούσε ο ελληνικός λαός και η χώρα. Αυτό
δείχνουν και άλλα του «Πειραιώτικα» μια και ο Πειραιάς, το Λιμάνι και
τοποθεσίες του, έπαθαν μεγάλες καταστροφές το ίδιο και ο Πειραϊκός λαός. Με
τους δύο βομβαρδισμούς των Συμμαχικών δυνάμεων. Ο Χαντζάρας σε Χρονογράφημά του
κάνει λόγο για δύο Βομβαρδισμούς του Λιμανιού, το πρωί και την νύχτα. Μιλά και
για την μαρτυρία του φίλου του πειραιώτη καθηγητή Νίκου Κατσικάρου και γράφει
ότι οι απώλειες από τους Συμμαχικούς Βομβαρδισμούς ανέρχονται σε 800 Πειραιώτες
και Πειραιώτισσες. Άλλες μεταγενέστερες πηγές και έρευνες αναβιβάζουν τους
Πειραιώτες χαμένους σε πάνω από 1000 άτομα. Μάλιστα ο ποιητής βρίσκονταν στην
Αθήνα, στην Μητρόπολη, είχε μεταβεί για να ασπασθεί και αποχαιρετήσει το νεκρό
αυτόχειρα φίλο του ποιητή Ναπολέων Λαπαθιώτη, συνεργάτες σε περιοδικά. Βλέπε
«Ημέρα Πένθους» 9/1/1946 και «Η Καταστροφή» 12/1/1946 και σε πολλά άλλα. Μεγάλο
και ισχυρό το Πειραϊκό τραύμα και σοκ, που, ανάγκασε μεγάλη μερίδα της αστικής
τάξης των Πειραιωτών να εγκαταλείψουν τον Δήμο, να εγκατασταθούν στην
πρωτεύουσα και σε άλλα μέρη και να μην επιστρέψουν πίσω. Μετά την χαρά και τις
μεθεόρτιες ανακουφίσεις του ελληνικού λαού της Απελευθέρωσης, ακολουθεί το άλλο
εθνικό μας μέγιστο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό τραύμα, αυτό του εμφύλιου
σπαραγμού, της διχόνοιας. Μια εμφύλια διαμάχη που κόστισε τραγικά στις
ελληνικές οικογένειες και την ίδια την ελληνική πολιτεία, το ελληνικό
κατεστραμμένο κράτος μέχρι τα πρόσφατα χρόνια, όταν το 1982 επί κυβερνήσεως
Ανδρέα Παπανδρέου καταργήθηκαν τα μετεμφυλιακά μέτρα και τα πιστοποιητικά
κοινωνικών φρονημάτων. Ενώ μερικά μόλις χρόνια νωρίτερα η συντηρητική παράταξη
υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου, νομιμοποίησε το ΚΚΕ
και άνοιξε τις φυλακές να απελευθερωθούν οι εξόριστοι και οι φυλακισμένοι από
την επταετία και των παλαιότερων χρόνων στρατοδικεία. Η Ελλάδα βάδισε στην
σύγχρονη ιστορία της για αρκετές δεκαετίες τραυματισμένη, πληγωμένη, με
κυνηγημένο, φυλακισμένο και εξόριστο ένα μεγάλο μέρος του ενεργού πατριωτικού
πληθυσμού της. Μια πατρίδα της εσωτερικής εξορίας και των διώξεων με κλειστά
σύνορα, οικονομικά κατεστραμμένη, με υποτυπώδεις υποδομές, μεγάλη αγραμματοσύνη
του λαού με δύο λόγια αρκετά καθυστερημένη και με εμφανή και εκδηλωτική την
διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων. Ο Κόσμος ήταν τότε διπολικός, χωρισμένος σε δύο
παγκόσμια ιδεολογικά στρατόπεδα και πολιτικούς συνασπισμούς. Όμως το Όραμα ενός
νέου Κόσμου για Ειρήνη και Δικαιοσύνη, Δημοκρατία, αυτοδιάθεση των Λαών ήταν
έντονο και οι Ευρωπαίοι δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται και να ελπίζουν.
Ανοικοδομώντας τις κατεστραμμένες από τον Πόλεμο χώρες τους.
Ο πειραιώτης
Νίκος Ι. Χαντζάρας αναπνέοντας και ζώντας μέσα σε αυτό το ιστορικό και πολιτικό
κλίμα εργαζόμενος ως δημοσιογράφος γράφει τα «Πειραιώτικά» του. Μπορεί τα
Χρονογραφήματά του να μην διαθέτουν τον «υψηλό» τόνο άλλων δημοσιογραφικών και
συγγραφικών γραφίδων της περιόδου εκείνης όμως είναι ενεργός δημότης, έντιμος
στις επιλογές του και προπάντων ένθερμος Πειραιολάτρης. Όφειλε στο κάτω- κάτω
να επιβιώσει επαγγελματικά, να βοηθήσει τον εαυτό του και την οικογένειά του
και φυσικά, να ακολουθήσει την πολιτική της εφημερίδας που ήταν σταθερός
συνεργάτης της-και των άλλων-και την πολιτική δημοσιογραφική ρητορική της.
Εξάλλου, αγαπούσε το επάγγελμα του δημοσιογράφου όπως μα το δηλώνει σε αρκετά
δημοσιεύματά του από την νεανική του ηλικία. Γράμματα γνώριζε, διέθεται γενικές
απαραίτητες γνώσεις, ήταν χειριστής άρτιος της ελληνικής γλώσσας, μπολιάζοντάς
την με αγγλικές και γαλλικές εκφράσεις, αρβανίτικες λέξεις, φράσεις και
λεκτικούς ιδιωματισμούς της Πειραιώτικης αργκό. Ο ίδιος με προθυμία και ζήλο
πήγε και βρήκε τον διευθυντή της εφημερίδας και του ζήτησε να γίνει ρεπόρτερ
της. Στα πρώτα του βήματα ασχολήθηκε με το Δικαστικό ρεπορτάζ, βλέπε τα
«Φτωχαδάκια!» 9/1/1946 κατόπιν, διευρύνθηκαν τα θέματά του. Το πρώτο κουδούνι
της Ζωής, της επαγγελματικής του Ζωής χτύπησε μέσα στα Γραφεία των πειραιώτικων
εφημερίδων και των τυπογραφείων. Υπήρξε εκτός από διευθυντής πειραϊκού
περιοδικού και συνιδρυτής της «Ηγησώς», Το όνομά του φιγουράρει δίπλα σε
σημαντικά ονόματα της ελληνικής λογοτεχνίας. Οι αναγνώστες του, όπως μας λέει
σε δημοσιεύματά του, δεν τον διάβαζαν μόνο, αλλά εκδήλωναν και την θετική ή
αρνητική γνώμη τους, του έδιναν στοιχεία, του ζητούσαν να γράψει περισσότερα
για άτομα και χαρακτηριστικούς τύπους του Πειραιά, του έστελναν επιστολές με
στοιχεία που τις δημοσίευε, δίχως να πάψει να αναδημοσιεύει παλαιότερων χρόνων
Δημοτικά έγγραφα. Φιλοδοξώντας να συντάξει το δικό του λατρεμένο πορτραίτο της
Ιστορίας του Πειραιά. Εδώ έγκειται και η μεγάλη του αγάπη σε γηγενείς
Πειραιώτες σε πρώτους οικιστές όπως ήταν η οικογένεια των Μελετόπουλων.
Στηρίζεται στο βιβλίο του Ιωάννη Μελετόπουλου σε αρκετά Πειραιώτικά του, ενώ η
εντιμότητά του τον κάνει να αναδημοσιεύσει αρνητική κριτική του αρχαιολόγου
Αντρέα Παπαγιαννόπουλου- Παλαιού για το βιβλίο «Πειραϊκά» του Μελετόπουλου
δημοσιευμένη στο πρώτο τεύχος του περιοδικού «Ελευσίς» επειδή από τις σελίδες
της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής του Πειραιά απουσιάζουν Πειραιώτες
ζωγράφοι ο ηθοποιός Αιμίλιος Βεάκης και η πειραιώτισσα τραγωδός Κατίνα Παξινού
της οικογένειας Κωνσταντοπούλου. Βλέπε «Μια κορφή» και σε αρκετά άλλα. Ενώ δεν
παραλείπει να δημοσιεύει και την ανταπάντηση. Βλέπε «Νεώτεροι Δειπνοσοφισταί».
Σημαντική θέση στην Πειραιώτικη θεματογραφία του έχουν οι Ταβέρνες και τα
Καφενεία της εποχής όπου συνηθίζονταν να συναθροίζονται οι Πειραιώτες και να
κουσκουσεύουν για τα πάντα. Έτρωγαν και κουτσόπιναν την ρετσίνα τους, όπως η
Ταβέρνα του Μεθενίτη κοντά στην περιοχή του Βρυώνη όπου σύχναζε ο ίδιος και ο
πατέρας του. Το Καφενείο Κανελλά, αυτά της περιοχής της Τρούμπας και ούτω κάθε
εξής. Στους λαϊκούς αυτούς χώρους και στέκια σύχναζε και συνομιλούσε άλλαζε
απόψεις, αντλούσε πληροφορίες ο θεριακλής καπνιστή ποιητής και δημοσιογράφος.
Για το πάθος του για τα τσιγάρα «άσσος» μιλά συχνά και ιδιαίτερα στο «Το
πραχτικό δώρο». Το ότι ο ποιητής ήταν ιδρυτής του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Φίλων
της Τέχνης» του Πειραιά, το ότι ήταν διευθυντής στα «Πειραϊκά Χρονικά» ότι
ποιήματά του είχαν μεταφραστεί στα Γερμανικά και τα Γαλλικά και ότι ο Δήμος
Πειραιά του απένειμε το Αριστείο της Πόλης το 1931, ενώ το 1942 και πάλι ο
αγαπημένος του Πειραιά, ο Δήμος Πειραιά μέσα στην Κατοχή του χορηγεί σαν
ένδειξη τιμής οικονομική βοήθεια- ένα επίδομα- δεν τον κάνει να λησμονεί τον
λαϊκό κόσμο των Πειραιωτών, να τους συναναστρέφεται και να προσπαθεί να
μεταφέρει τα προβλήματά τους στα Χρονογραφήματά του. Προσθετικά να
συμπληρώσουμε ότι μαζί με τον ποιητή έλαβαν επίδομα και ο διηγηματογράφος
Δημοσθένης Βουτυράς και ο Γ. Αναγνωστόπουλος. Ο Χαντζάρας, δεν ξεχωρίζει
λόγιους από ταβερνιάρηδες, συγγραφείς από λαϊκούς χαρακτηριστικούς τύπους του
Πειραιά, φτωχαδάκια πειραιωτάκια από εφοπλιστές και τραπεζίτες, δημοσιογράφους
από γνωστούς μεγαλοδικηγόρους όπως ο Σπύρος Σημίτης και άλλων. Ιερείς του
Πειραιά από δημοτικούς άρχοντες. Τους πάντες και τα πάντα κεντίζει και
κεντρίζει η γνήσια πέννα του, τόπος, συνοικίες, πρόσωπα, ατμόσφαιρα, θρύλοι,
όλα υφαίνουν την εικονογραφία της Πειραϊκής Πόλης στην εξέλιξη της Ιστορίας της
μέσα στην ροή του χρόνου. Γι’ αυτό και χρησιμοποιεί διάφορους κατά διαστήματα
λογότυπους στα χρονογραφήματά του. Αυτός είναι ο ποιητής Νίκος Ι. Χαντζάρας μία
μεγάλη αγκαλιά της Πόλης, αληθινή, γνήσια, αυθεντική, πηγαία, γεμάτη νοσταλγία
και πόνο για τον Δήμο. Τεκμήρια αναμνήσεων μιάς άλλης εποχής και κλίματος που,
σπονδυλώνουν ίσως ακόμα και το δικό μας σήμερα.
Στα «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ» του 1946, στην ακτίνα της
θεματολογίας του, φαίνεται ότι δίνει μάλλον περισσότερο χώρο στα Φιλολογικά
Θέματα, σε πρόσωπα του Λογοτεχνικού χώρου όχι μόνο από τον Πειραιά. Στέκια και
συντροφιές λογοτεχνών, περιοδικά και βιβλία τους. Με κοινή τους αγάπη ο
Πειραιάς. Μας μιλά για ιερωμένους που κατάγονται από την Πειραϊκή χερσόνησο και
σταδιοδρόμησαν στον επαγγελματικό ιερατικό τους βίο σε άλλα μέρη της Ελλάδας
προσφέροντας επάξια τις φιλάνθρωπες υπηρεσίες τους κατά την διάρκεια των
καθηκόντων τους. Άφησαν καλό όνομα στην εποχή τους, όπως ο Γρεβενών. Ο πόνος
και η θλίψη για την απώλεια της μητέρας που συνέβει αυτή την χρονιά,
εικονογραφείται σε αρκετά Χρονογραφήματα που της αφιερώνει. Κάτι λογικό και
εύλογο στις προσωπικές του αναμνήσεις και αφηγήσεις. Θέση στις χαρακτηριστικές
προσωπογραφίες του κατέχει και ο πατέρας του, οι παιδικοί του φίλοι, οι
δάσκαλοί του για τους οποίους αναφέρεται πάντα με σεβασμό. Ιδιαίτερα τον Ιάκωβο
Δραγάτση. Μας μιλά μεταξύ άλλων για επιφανείς Πειραιώτες της εποχής, δικηγόρους,
επιχειρηματίες και εμπόρους, τεχνίτες, καραβοκυραίους. Για ιερούς ναούς δίχως
να αγνοεί το Τινάνειο Κήπο, την περιοχή της Τρούμπας και ό,τι συνέβαινε, και
άλλα τοπόσημα της Πόλης. Ορισμένες φορές εξειδικεύει την θεματογραφία του,
στέκεται περισσότερο σε πρόσωπα και βιβλία που θαυμάζει και εξαίρει όπως είναι
η οικογένεια του Μελετόπουλου και η προσφορά της στο Δήμο Πειραιά. Έχει το δικό
του όραμα για το τι προσόντα οφείλει να διαθέτουν οι τοπικοί άρχοντες και
εκπρόσωποι. Ο αστικός ιστός και τα Μέγαρα, οι Επαύλεις, τα Αρχοντικά του
Πειραιά, αγγίζουν την ακτίνα των ματιών του και μας τα περιγράφει μαζί με τους
κατόχους και ιδιοκτήτες τους.
Το
Πειραιώτικο Ανεμολόγιο του 1946
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ
Δευτέρα
7/1/1946, ΤΟ ΠΡΑΧΤΙΚΟ ΔΩΡΟ. Αρ. 69
[Το δελτίο
καπνιστή. Ο φουμαδόρος Ν. Ι. Χαντζάρας. Γράμμα αναγνώστη. Τα πακέτα «Άσσος»]
Τετάρτη
9/1/1946, ΦΤΩΧΑΔΑΚΙΑ!, ΑΡ. 28
[Περί
ψευδομαρτύρων στα δικαστήρια]
Πέμπτη
9/1/1945, ΗΜΕΡΑ ΠΕΝΘΟΥΣ, ΑΡ. 54, 64
*Με την ίδια
ημερομηνία έχουμε δύο τίτλους με διαφορετικούς αριθμούς και ημέρα. Στο
δημοσίευμα της Πέμπτης πάνω αριστερά σβήνεται η μία αρίθμηση και γράφεται νέα.
[11/1/1944 ο
Βομβαρδισμός του Πειραιά. Ταφή του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη φίλου του
ποιητή]. Ο Χαντζάρας κάνει λόγο για 800 νεκρούς. Νίκος Κατσικάρος.]
Πέμπτη 10/1/1946,
ΜΙΑ ΚΟΡΥΦΗ, ΑΡ. 30. Χ. Λεβάντας 201.
*Ο Χρήστος
Λεβάντας στο βιβλίο του σ. 72 αριθμός 199 στην ημερομηνία 10/1/1946 φέρει τίτλο
«Προτομές» (για τον Λάμπρο Πορφύρα). Έχουμε δηλαδή διαφορετική θεματολογία.
[ Το «Μία
κορφή» αναφέρεται και αντιγράφει κριτική με ενστάσεις του Ανδρέα
Παπαγιαννόπουλου- Παλαιού στο βιβλίο «Πειραϊκά» του Αλέξανδρου Μελετόπουλου.
Σημαντικές Πειραιώτικες απουσίες.]
Παρασκευή
11/1/1946, ΠΕΙΡΑΙΟΛΟΓΙΑ. Βλέπε και Χ. Λ. 200.
[Για τα
«Πειραϊκά» του Ιωάννη Α. Μελετόπουλου] Ταβέρνα Μεθενίτη. Ανάγνωση του
Πλατωνικού Συμποσίου από τον Χαντζάρα.]
Σάββατον
12/1/1946, Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. ΑΡ. 142. Χ. Λ. 202
[Και πάλι
για τον βομβαρδισμό του Πειραιά. Εντυπώσεις. Ηλεκτρική. Ταφή του Ν. Λαπαθιώτη.
Ο Νίκος Ι. Χαντζάρας θέτει ερωτήματα…]
Πέμπτη
16/1/1946, ΒΟΛΟΝΑΚΗΣ. Χ. Λ. 203
(Ο γνωστός
θαλασσογράφος Κωνσταντίνος Βολονάκης] ο μαθητής του Ιωάννης Κούτσης. Το ατελιέ
του ζωγράφου.
Τρίτη
22/1/1946, ΣΤΗΝ ΤΡΟΥΜΠΑ ΤΟΝ ΠΑΛΗΟ ΚΑΙΡΟ. ΑΡ. 140
[Παλιές
Ταβέρνες της Πόλης και της Τρούμπας. Η ταβέρνα
του ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ. Γράφει: Η μεγάλη αυτή ταβέρνα με καλό εστιατόριο βρισκόταν
στο οικόπεδο του σημερινού μεγάρου Βάττη, στη διασταύρωση Παραλίας οδού Αγίου
Σπυρίδωνος, οδού Μπουμπουλίνας. Εδώ και πόσα χρόνια ήτανε αυτή η φημισμένη
ταβέρνα; Προ τριάντα πέντε ετών; Πρό σαράντα ετών; Προ σαράντα πέντε ετών;
Μάγειρας στο εστιατόριο της ταβέρνας ήτανε ο Μπάρμπα Αντρέας Μαλαντράκης, γιός
του καθηγητή των Μαθηματικών Μαλαντράκη, που εχρημάτισε και συνταγματάρχης και
στρατολόγος στον Πειραιά και ανδραγάθησε μάλιστα στον πόλεμο του 1913.] Ο
υδραίος Σταμάτης Τραμουντάνας. Το Κομμωτήριο Καψάνη. Το μαγαζί του σχοινοποιού
Καψιμάλλη.
Σάββατον
26/1/1946, ΟΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. ΑΡ. 71
[Ο Τινάνειος
Κήπος. Ο άγγλος μηχανουργός Γέρων Τζων. Το Καφενείο Κανελλά.]
Δευτέρα
28/1/1946, ΝΕΟ ΣΦΡΙΓΟΣ. ΑΡ. 45.
*Ο κεντρικό
τίτλος Πειραιώτικα γράφεται σε μικρή γραμματοσειρά και υπογεγραμμένα. Ενώ σε
αρκετά άλλα Χρονογραφήματα αλλάζει η γραμματοσειρά τελείως.
[Ο
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Φίλων της Τέχνης. Πειραϊκός Σύνδεσμος.]
Τετάρτη
30/1/1946, ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ. ΑΡ. 73
[Η Ταβέρνα
του Μεθενίτη. Ο Ανδρέας Παπαγιαννόπουλος- Παλαιός. Ο Αρβανιτόπουλος και η
διάλεξη στο Δ.Θ.Π. 8/1/1933]. Ο τίτλος θυμίζει τους αρχαίους Συμποσιαστές.
Πέμπτη
31/1/1946, ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ. ΑΡ. 136.
*Με το χέρι
προστίθενται λέξεις που φαγώθηκαν στο τύπωμα. «παραγνωρίζουν την ωραίαν του
προ-) καθώς αρχινά το δεύτερο μονόστηλο.
[Ανταπάντηση
του Α. Π. Παλαιού. Για τα «Πειραϊκά»]
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
Παρασκευή
1/2/1946, ΦΙΛΙΚΕΣ ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ. ΑΡ. 70
[Θέσεις του
Ν.Ι. Χαντζάρα για τα «Πειραϊκά» του Μελετόπουλου[
Σάββατον
2/2/1946, «ΑΞΙΟΠΕΡΙΕΡΓΑ». ΑΡ. 39
[Από τα
αξιοπερίεργα των παιδικών του χρόνων]. Το Καφενείο του Χρυσοστομίδη στο
Πασαλιμάνι. Επίσκεψη στο Γηροκομείο.
*Υπάρχει και
δεύτερο φύλλο με νούμερο 49
Πέμπτη
7/2/1946 ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ. ΑΡ.56
[Ο μακαρίτης
Δημητρακόπουλος. Ο δικηγόρος Σπύρος Σημίτης και οι Συμμαθητές του.]
Σάββατον
8/2/1946, ΕΚΤΕΛΕΣΤΑΙ.
[Ο μαθητικός
του κόσμος και οι δάσκαλοι. Ι. Δραγάτσης και άλλοι]
Παρασκευή
8/2/1946. ΝΕΟΙ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΣ Αρ. 138
*Με την ίδια
ημερομηνία και άλλη ονομασία της ημέρας συναντάμε δύο διαφορετικούς τίτλους
[Περί
Γλωσσομάθειας την περίοδο του πολέμου.]
Σάββατον
9/2/1946, ΝΟΜΟΜΑΘΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. ΑΡ. 64
[Όπως
αναφέρει ο τίτλος αναφέρεται σε δικηγόρους και συμβολαιογράφους του παλαιού
Πειραιά. Σπύρος Σημίτης, Γ. Βαρίνος, Γ. Λαζαρίμος και άλλοι.] Το κατεστραμμένο
μαγαζί στην Τσαμαδού του Μπίρμπου, και ο θάνατος στην Κατοχή των δύο παιδιών
του.] το μαγαζί «Αργολίδα».
Τρίτη
12/2/1946, ΑΠΟΚΡΙΕΣ. ΑΡ. 150
[Εκλογές και
Απόκριες]
Τετάρτη
13/2/1946, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ. ΑΡ. 59
[Παρασκευή
ψωμιού, καθημερινές ασχολίες, τα σιγαρέττα]
Παρασκευή
14/2/1946, ΧΑΡΟΥΠΟΜΕΛΟ. ΑΡ. 60
[Τελειώνει
το χρονογράφημα: «Και μαθαίνω και μερικά αρβανίτικα. Συμπληρώνω μάλλον τις
γνώσεις μου. –Φρίκε τσι τι γκέτ!. –Ίκε κα κετού.- Εντάρε μοι Κοντύλω!»]
Παρασκευή
15/2/1946, ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ. ΑΡ. 78
*Λανθασμένη
η Ημέρα.»Χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, χωρίς κανά μεντάνι.».
[Η
Πειραϊώτικη Ένωση Γυναικών.] Τα «Πειραϊκά». Το Δημώδες δίστιχο:
Δευτέρα
18/2/1946, ΤΑ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΨΕΜΑΤΑ. ΑΡ. 137
[περί
προβλημάτων του επαγγελματικού δημοσιογραφικού ρεπορτάζ]
Τρίτη
19/2/1946, ΟΙΚΟΣ ΚΥΡΙΟΥ. ΑΡ. 51
*Με
υπογράμμιση αλλάζει ο αριθμός σε 52
[θρησκευτική
λαϊκή ατμόσφαιρα]
Πέμπτη
7/2/1946, ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ. ΑΡ. 48
[ο
διανοούμενος Σπύρος Σημίτης]
Παρασκευή
22/2/1946, ΓΚΑΤΣΙΝΗ!. ΑΡ. 48
*Στο ίδιο
φύλλο δημοσιεύονται και τα δύο μονόστηλα. Τα «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ» δημοσιεύονται στην
πρώτη σελίδα της «Φωνής».
[Η περίοδος
και τα δρώμενα της Απόκριας. Η Γκαμήλα]
Δευτέρα
25/2/1946, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ. ΑΡ. 103. Χ. Λ. 204
[Θεατρικές
αναμνήσεις. Ο ηθοποιό Αιμίλιος Βεάκης, ο Γιάννης Πρινέας, ο συγγραφέας Θάνος
Ζάχος κ. ά.]
Τρίτη
28/2/1946, ΜΕΓΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ. ΑΡ. 49.
[Πειραιώτες
εκκλησιαστικοί. Ο πειραιώτης μητροπολίτης Γρεβενών Θεόκλητος] Η εκκλησία άγιος
Κωνσταντίνος.
ΜΑΡΤΙΟΣ
Παρασκευή
1/3/1946, Η ΑΠΑΓΩΓΗ. ΑΡ.58
[Η Γάτα
Λουλούκα του χαρτοπωλείου Καρατζά]
Σάββατον
2/3/1946, Ο ΑΞΕΧΑΣΤΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ. ΑΡ. 143
[Ο
Παναγιώτης Θεοδοσίου εκδότης του «Μικρού Ρωμιού»]
Πέμπτη
7/3/1946, ΑΛΛΑΞΑΝ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ… ΑΡ. 38
[Η αλλαγή
νοοτροπίας και ο χαρακτήρας των Πειραιωτών]
Παρασκευή
8/3/1946, ΤΣΟΥΚΝΙΔΕΣ. ΑΡ. 119
*Αλλάζει η
εμφάνιση του κεντρικού τίτλου «Πειραιώτικα»
[περίπατος
στους Κήπους της Τερψιθέας]
Τρίτη
12/3/1946, ΠΑΛΙΑ ΕΠΟΧΗ. ΑΡ. 2
[Αναπόληση
περασμένων εποχών. Η Μπήλιω η μητέρα του]
Παρασκευή
15/3/1946, ΦΑΒΟΥΔΕΣ. ΑΡ. 52
[Λαίκές
γυναίκες στιχοπλόκοι].
Η Μαριώ στο
Τσιρλονέρι
δυό Μαρούσες
στην Πηγάδα
τρείς
λεβέντισσες φαβούδες
που τους
πρέπει μπατινάδα
Πέμπτη
21/3/1946, ΝΟΣΤΑΛΓΙΕΣ. ΑΡ. 65
[Το
παντοπωλείο του Πουλέτσου, το μαγαζί του Ζαχαριά, που μαγείρευε φάβα.]
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
Πέμπτη
4/4/1946, ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ. ΑΡ. 55
*Το
χρονογράφημα «ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ» υπάρχει και στο φύλλο 133 με ημερομηνία 14 Απριλίου
1946
[Περί
Καπνιστών και χαρτονομισμάτων]
Παρασκευή
5/4/1946, Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ. ΑΡ. 104
[Νοσταλγικές
αναμνήσεις του της πρώτης νιότης. Οι Φαβούδες] Λαϊκά δίστιχα.
Σάββατον
6/4/1946, ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ. ΑΡ. 41
[Η αδερφή
του Ελένη τα παιδικά χρόνια και τραγουδάκια]
Τετάρτη
10/4/1946, ΤΑ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ. ΑΡ. 4
[Η ραστώνη
της προεκλογικής περιόδου]
Πέμπτη
11/4/1946, ΤΑΦΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑ. ΑΡ. 85. Χ. Λ. 205
*Έχουμε δύο
φύλλα με δύο αριθμήσεις αρ. 82 και 85
[. 5 μαθητές
από το γυμνάσιο της Αγίας Σοφίας του ζήτησαν την βοήθειά του. Ο καθηγητής τους
Ν. Κατσικάρος. Ο Τάφος του ποιητή Λάμπρου Πορφύρα]
Παρασκευή
12/4/1946, ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ. ΑΡ. 81
[στρατιωτικές
του ενθυμίσεις] 1906. Ο γάλλος κόμης Ανρύ ντε Μπρεμόν ντ’ Αρς. Ο διάδοχος
Κωνσταντίνος
Πέμπτη
14/4/1946, ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ.
Σκαρώνοντας
στιχάκια:
Μούφαγε ο
καπνοπώλης μου
δραχμάς
πεντακοσίας
μετά πολλής
λεπτότητος
και
δεξιοτεχνίας
Ζητώ τώρα το
δίκιο μου
Θε μου, που
να το βρω
Κάνω πικρό
παράπονο
Στον «Ερυθρό
Σταυρό»
Τρίτη
16/4/1946, ΟΙ ΑΠΟΡΟΙ. ΑΡ. 139
*Προσοχή
στην Ημέρα. Κανονικά πρέπει να γράφει Σάββατον, και να αλλάξει και η επομένη.
[Η
Αμερικάνικη βοήθεια Ούνρα και..]
Τετάρτη
17/4/1946, ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ. ΑΡ. 27 και 90.
[στρατιωτικές
αναμνήσεις του 1905]
*πρώτον το
δημοσίευμα με τίτλο «ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ» δεν έχει καμμιά σχέση θεματικά με αυτές τις 12
Απριλίου. Και δεύτερον υπάρχουν δύο φύλλα με άλλη αρίθμηση.
Παρασκευή
19/4/1946. ΘΡΗΝΟΙ ΑΡ. 48. Χ. Λ. 206
[Για την
Μητέρα του]
Σάββατον
20/4/1946, ΠΑΛΙΑ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΑ ΧΡΟΝΙΑ!. ΑΡ. 79
[Παιδικές
αναμνήσεις την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας]
Τετάρτη
24/4/1946, ΓΛΑΥΚΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ! ΑΡ. 87. Χ. Λ. 207.
*Από λάθος
στην σελίδα του Χ. Λεβάντα γράφεται «Γαλανός».
[Για την
Μητέρα του και τις γειτονοπούλες του που έπλεκαν στιχάκια]
Σάββατον
27/4/1946, ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ. ΑΡ. 89
[τα παιδικά
χρόνια και τα Τραγουδάκια]
Δευτέρα
29/4/1946, ΚΑΚΑΡΙΣΜΑΤΑ. ΑΡ. 110
[Καθώς το
φιλμ της ζωής του προβάλλει και πάλι μπροστά του]
Τρίτη
30/4/1946, ΒΟΤΑΝΑ. ΑΡ. 132
[Βότανα
πουλάω, κι άλλα μαγικά
και για τις
κοπέλες ξέρω μυστικά]. Ο καθηγητής της Ιατρικής Α. Κούζης.
ΜΑΪΟΣ
Παρασκευή
1/5/1946, Η ΑΠΑΓΩΓΗ. Αρ. 96
[ Η γάτα
Λουλούκα…]
Παρασκευή
3/5/1946, ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ. ΑΡ. 46
*Προσοχή
στην Ημέρα
[ στον Κήπο
της Τερψιθέας προς την Ευαγγελική Εκκλησία].
Σάββατον
4/5/1946, ΑΓΓΕΛΙΚΕΣ. ΑΡ. 5
[Ο Κήπος της
Τερψιθέας και ο Τινάνειος την Πρωτομαγιά]
Τρίτη
7/5/1946, ΠΡΟΤΟΜΕΣ.
[Για τις
προτομές του Παύλου Νιρβάνα και του Λάμπρου Πορφύρα]
Τετάρτη
8/5/1946, ΔΑΚΡΥΒΡΕΚΤΑ ΕΙΔΥΛΛΙΑ
[Ανεβαίνοντας
την οδό Νεωσοίκων για το σπίτι που γεννήθηκε μεγάλωσε και έζησε] Οικογενειακές
αναμνήσεις.
Πέμπτη
9/5/1946, ΧΙΛΙΔΟΝΟΦΩΛΙΕΣ.
*Όπου δεν
αναφέρω αριθμό φύλλου δεν το έχω στην φωτοτυπία μου.
[Ερχόμενη η
Άνοιξη και οι χαρές της
Παρασκευή
10/5/1946, ΚΥΝΗΓΗΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ. ΑΡ. 92
[Μαθαίνοντας
την γλώσσα της πιάτσας στον υπόκοσμο]
Σάββατον
11/5/1946, ΔΕΛΦΙΝΙΑ ΣΤΟ ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ
[Τα ψάρια
στο Πασαλιμάνι]
Τρίτη
14/5/1946, ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ!. ΑΡ. 93
[Γράφει:
Χρειαζόμαστε μεγάλες και ομαδικές προσπάθειες να συνετιστούμε, να βάλουμε μυαλό,
να δείξουμε πώς νιώθουμε τον πολιτισμό και να δουλέψουμε όλοι μαζί για την
ανοικοδόμηση του Πειραιά. Ας αφήσουμε τις φαντασιοπληξίες και τους εύκολους
τρόπους ζωής. Μας περιμένει όλους το πηλοφόρι!].
Τετάρτη
15/5/1946, ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ. ΑΡ. 145. Χ.Λ. 208
[Ερωτήματα
για το που βαδίζει η Πειραϊκή Λογοτεχνία. Ονόματα Πειραιωτών δημιουργών.]
Τι γίνεται;
Προοδεύει η λογοτεχνία, η τοπική; Παρουσιάζει νέες τάσεις; Οι νέοι λογοτέχνες
οι Πειραιώτες πώς βλέπουν τον Κόσμο; Προσηλώνονται στα ανθρωπιστικά ιδεώδη;
Εμπνέονται από αθάνατες πηγές; Φωτίζονται;
Πέμπτη
16/5/1946, Η ΚΑΛΛΙΣΤΗ ΤΩΝ ΣΤΟΛΩΝ. ΑΡ. 148.
[Μνήμες από
την Μητέρα του και την αδερφή του] παιδικά σχολικά τραγούδια
Παρασκευή
17/5/1946, ΑΝΘΙΣΜΕΝΕΣ ΠΑΣΚΑΛΙΕΣ. ΑΡ. 94.
*Με την ίδια
χρονολογία 17 Μαϊου ο Χρήστος Λεβάντας, στον αριθμό 209 της Βιβλιογραφίας
αναφέρει «Για τον Ρώμο (Φιλύρα)»., σ.72
[Ενώ γράφει
για τις ανθισμένες πασχαλιές, «Συλλογίζουμαι πότε θα αποχτήσουμε έναν δήμαρχο
που θα τον νοιώσουμε όλοι οι Πειραιώτες;»
Τετάρτη
22/5/1946, Η ΠΟΙΗΣΗ, ΑΡ. 157. Χ.Λ. 211
[Επίσκεψη
στην Παλαιά Κοκκινιά] Πορφύρας, Καμπάνης, Γιώργος Μετσόλης]
Παρασκευή
24/5/1946, Ο ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ. ΑΡ. 147. Χ.Λ. 212
*Ο Χρήστος
Λεβάντας στην δική του επιλογή με ημερομηνία 24 Μαϊου 1946, αριθμ. 212,
αναφέρει τον τίτλο «Στις κορυφές» (για τον Δημοσθένη Βουτυρά), σ.72.
[Ο
Πειραιώτης μητροπολίτης Γρεβενών Θεόκλητος]
Σάββατον
25/5/1946, Ο ΙΕΡΑΡΧΗΣ. ΑΡ. 144.
[Εκκλησιαστικής
θεματογραφίας]
Τρίτη
28/5/1946. ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ. ΑΡ. 91 Χ.Λ. 210
[Αναμνήσεις
από την Μητέρα του και τον Παππού του].
Τετάρτη 29/5/1946.
ΜΑΟΥΝΙΕΡΗ!. ΑΡ. 97.
[Εκκλησιαστικής
φύσεως. Ο Άγιος Σπυρίδωνας]
Πέμπτη
30/5/1945. ΟΙ «ΜΥΣΤΕΣ». ΑΡ. 102. Χ.Λ. 213
[Για τον
συγγραφέα Κωνσταντίνο Χρηστομάνο και τη «Νέα Σκηνή»] Τελειώνει διαπιστώνοντας:
«Τίποτα δεν έγιναν από την παλαιάν εκείνη εποχή. Ούτε αντιγραφέας θεατρικού
έργου δεν εκατόρθωσα να γίνω, ούτε υποβολέας»
Παρασκευή
31/5/1946, ΠΑΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ. ΑΡ. 159
[Τα
χασαπάκια οι αδερφοί Δημητρέληδες.]
Σημείωση: Αμυδρά έρχεται στο νου στίχος του
Θεσσαλονικιού πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου.
ΙΟΥΝΙΟΣ
Τρίτη
4/6/1946, Ο ΑΡΓΥΡΗΣ.
(Ο Αργύρης ο
Ντελάλης). Χαρακτηριστικός τύπος
Πέμπτη
6/6/1946, ΠΡΩΤΕΣ ΖΕΣΤΕΣ. ΑΡ. 48
[Μπαίνοντας
το Καλοκαίρι. Λόγια του Καφενέ]
Παρασκευή
7/6/1946, Ο ΣΑΡΑΒΑΛΟΣ. ΑΡ. 103
[Νοσταλγώντας
την παλαιά χρυσή εποχή του Πειραιά. Ο Σαράβαλος ο μέθυσος.] Χαρακτηριστικός
τύπος.
Σημείωση: Δύο χαρακτηριστικοί φευγάτοι τύποι
του Πειραιά της δικής μου Γενιάς ήταν ο Γιάννης ο Διφραγκάκιας και αυτός που
φορούσε μία στολή γεμάτο παράσημα. Έρχονταν στο βιβλιοπωλείο «Κιβωτός» της
Βαγγελίτσας Σολωμού και πάντα κάτι ψηλά του έδινε του Γιάννη.
Σάββατον
8/6/1946, ΝΕΑ ΖΩΗ!
[Ο
διευθυντής της Δεντροκομικής του Δήμου Τάσος Καλούδης]
Τρίτη
11/6/1946, ΜΙΚΡΟ, ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΣΤΡΕΥΕΙ… ΑΡ. 104
[οι
γυρολόγοι. Στιγμές μετά την καταστροφή του Πειραιά Τα ποντίκια]
Παρασκευή
13/6/1946, ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ, ΑΡ. 160.
[Ρεποζαρίσματα
στον Κήπο του Αγίου Κωνσταντίνου]
Σάββατον
14/6/1946, ΠΑΛΗΟΙ ΤΥΠΟΙ. ΑΡ. 140
*Το φύλλο
αναφέρει ως ημέρα την «Παρασκευή».
[Η τέχνη του
ανδρεικελοπαίχτη. Ο Μπολότας ο κουκλοποιός]
Δευτέρα
15/6/1946, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΤΩΝ ΣΚΙΩΝ. ΑΡ. 128 (;)
*Προβληματική
ημερομηνία.
[Ο
Καραγκιοζοπαίχτης Γιάννης Μώρος]
Τρίτη
19/6/1946, ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ. Αρ. 129
*Αναγράφει
ως ημέρα την Τρίτη, ενώ αν τις μετρήσουμε είναι Παρασκευή.
[Η επιλογή
του μαζί με άλλους τρείς Πειραιώτες ως μέλη του Συνδέσμου Γηγενών Πειραιωτών]
Μελετοπουλαίοι.
Πέμπτη
20/6/1946, Ο ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ. ΑΡ. 154
*Προσοχή
στην Ημέρα
[Χαρακτηριστικοί
λαϊκοί τύποι του Πειραιά].
Τετάρτη
21/6/1946, Ο ΤΑΫΓΕΤΟΣ. ΑΡ. 118
[Πειραιώτικα
παρατσούκλια] Ο Μήτσος ο Ταϋγετος.
Δευτέρα
24/6/1946, ΒΑΡΔΑ, ΦΟΥΡΝΕΛΛΟ! ΑΡ. 158
*Πρόβλημα
στην ημέρα
[Περίοδο
Κατοχής]
Τρίτη
25/6/1946, Ο ΚΛΗΔΩΝΑΣ. ΑΡ. 61
[Οι φωτιές
του Άη Γιάννη] Τα δίστιχα.
Ανοίξαμε τον
κλήδωνα
με τ’
Αγιαννιού τη χάρη.
Ποια είνε η
καλορίζικη,
τον όμορφο
να πάρη.
Τετάρτη
26/6/1946, ΤΕΤΤΙΓΟΦΟΡΟΙ! ΑΡ. 155
[Τιτλοφορώ
το σημερινό μου «Πειραιώτικο» μ’ ένα επίθετο, που προσαρμοζότανε στους γηγενείς
Αθηναίους. Ήταν το σύμβολό του ο ψαλτης του Καλοκαιριού…»] Αρχινά ο Χαντζάρας.
Πέμπτη
27/6/1946, ΑΛΙΤΖΕΔΕΣ.
[Ο θρύλος
για τους Μελετοπουλαίους που τα άλογά τους είχαν ασημένια πέταλα]
ΙΟΥΛΙΟΣ
Ο Χρήστος
Λεβάντας στην Επιλογή της Βιβλιογραφίας του αρχινά από την 1 Ιουλίου 1946.
Βλέπε -«Επί το έργον (για τον Ν. Πολίτη και την «Ηγησώ» 214
Τρίτη
2/7/1946, ΑΜΩΜΟΙ, ΕΝ ΟΔΩ. ΑΡ. 146
[Για τον
φτωχό συγγραφέα Νίκο Σκέντερη και το βιβλίο του η «Ξανθούλα της Φρεαττίδας».
Γνωστό ανάγνωσμα του 1920-1925.] Θάνατος του ποιητή και κριτικού Μήτσου
Παπανικολάου. Επώνυμο Τάσος Πιτσάς.
Τετάρτη 3
Ιουλίου 1946, «ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΡΓΟΙ». ΑΡ. 148. Χ.Λ. 215.
[Ο Ιωσήφ
Παπαδόπουλος- Γκρέκα εκδότης των «Μουσικών Χρονικών».
Πέμπτη
4/7/1946, Τ’ ΑΧΕΡΟΤΣΟΥΒΑΛΑ. ΑΡ. 156
[Για τους
παλαιούς σοφέρ των λεωφορείων. Γράφει: «Ελέγανε αχεροτσούβαλα τους σωφέρ που
προηγουμένως ήτανε αμαξάδες και οδηγούσανε αμάξια της κούρσας ή τετράτροχα ή
κάρρα, ήτανε αραμπατζίδε»ς]
Πέμπτη
11/7/1946, ΑΗΔΟΝΙΑ. ΑΡ. 149
*Αχνοφαίνεται
παλαιότερη ημερομηνία δημοσίευσης 26 Μαϊου 1946 (;).
[Οι τρίλιες
του καλλικέλαδου Αριστείδη.
Κάτω τα βέλα
και τα
καπέλα
και τα μπουά
και τα φτερά
και η ουρά.]
Παρασκευή
12/7/1946, Ο ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΟΣ ΡΩΜΟΣ. ΑΡ. 151. Χ.Λ. 216.
[Για τον
ποιητή γεννημένο στην Κόρινθο Ρώμο Φιλύρα]
Τρίτη
16/7/1946, Η ΗΡΩΙΝΗ. ΑΡ. 158
[θάνατος του
Μήτσου Παπανικολάου]
Τετάρτη
19/7/1946, ΟΙ ΓΗΓΕΝΕΙΣ. ΑΡ. 143
[Νίκος
Μελετόπουλος]
Παρασκευή
19/7/1946, ΟΙ ΑΣΣΟΙ ΤΟΥ «ΒΟΛΑΝ». ΑΡ. 152
*Με την ίδια
ημερομηνία, ημέρα, Τετάρτη η μία Παρασκευή η άλλη δημοσιεύονται δύο
διαφορετικοί τίτλοι.
[Πειραιώτες
λάτρεις των αυτοκινήτων]. Κ. Δηλαβέρης. Κωνσταντόπουλος…
Σάββατον
20/7/1946, ΚΑΛΑ ΧΡΟΝΙΑ. ΑΡ. 3
[ Ο
Κινηματογράφος στον Πειραιά. Ο Οδοντίατρος Γκαβανέζης έφερε τον πρώτο βουβό κινηματογράφο στον
Πειραιά. Τον εγκατέστησε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το 1912. Ο Γιώργης
Συνοδινός ακολούθησε και τέντωσε την
οθόνη του σινεμά στο Καφενείο «Βερσαλίες».]
Τρίτη
23/7/1946, Η ΧΑΡΑ. ΑΡ. 150
[Το Θέατρο
στο Φάληρο 1909, 1910. Η Βιεννέζα χορεύτρια Έλσα Έγκελ. Ο κωμικός Παπαγιάννης.]
Ο Ι. Γκαβανέζης και ο Κονταράτος.
Τετάρτη
24/7/1946, Ο ΚΟΚΟΣ. ΑΡ. 138
[Ο φανατικός
ποδοσφαιρόφιλος Νίκος Πουλόπουλος ή
Κόκος…]
Πέμπτη
25/7/1946, ΕΠΙ ΤΟ ΕΡΓΟΝ!. ΑΡ. 136
[Περί Λαογράφου
Νικόλαου Πολίτη]
Παρασκευή
26/7/1946, ΜΑΥΡΑ ΜΟΥΡΑ!
[Ο Μπάρμπα
Γιάννης ο Λινός του Γενήτη. Ο μουροποιός]
Σάββατον
27/7/1946, ΠΑΛΙΑ ΤΑΒΕΡΝΑ. ΑΡ. 137
[Η ταβέρνα
του Μπάρμπα Γιάννη του Λινού στη διασταύρωση των οδών Κανθάρου και Αλκιβιάδη
και όσοι σύχναζαν σε αυτήν]
Τρίτη
30/7/1946, ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ, ΑΡ. 127
[Χαρακτηριστικοί
τύποι του Πειραιά]
Τετάρτη
31/7/1946, ΓΙΑ ΤΟ ΡΩΜΟ. ΑΡ. 157
*Προσοχή.
Βλέπε και 17/5/1946. Χ. Λεβάντας αρ. 209.
Σημείωση: Ο Χ. Λεβάντας στο βιβλίο του σελ.
73, αριθμ. 217 αναφέρει: «Τούρπ Γιάννη» (γενεαλογικό) Ιούλιος 1946.
[Για τον Ρώμο
Φιλύρα] Με αφορμή άρθρο του Μιχάλη Ροδά στο «Βήμα».
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Πέμπτη
1/8/1946, Ο ΜΠΕΛΝΤΕΣ
[Μαυραγορίτες
μπακάληδες]
Παρασκευή
2/8/1946, Ο ΔΗΜΟΣΤΕΝΗΣ. ΑΡ. 109
[Για τον
διηγηματογράφο γηγενή Πειραιώτη Δημοσθένη Βουτυρά]
Σάββατον
3/8/1946, ΣΤΙΣ ΚΟΡΥΦΕΣ.
[Για τον Δημοσθένη
Βουτυρά του Νικολάου, συμβολαιογράφο στον Πειραιά]
Τρίτη
6/8/1946, Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. ΑΡ. 125. Χ. Λ. 219
[Για τον
Σκιαθίτη κυρ Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη]
Τετάρτη
7/8/1946, ΙΕΡΑΡΧΕΣ. ΑΡ. 133
[Πειραιώτες
αρχιερείς και ιερείς]
Πέμπτη
8/8/1946, Η ΠΕΡΙΣΣΥΛΟΓΗ. ΑΡ. 134
Εορτή της Μεταμόρφωσης
του Σωτήρος]
Παρασκευή
9/8/1946, Ο ΤΥΧΕΡΟΣ. ΑΡ. 130
[Εντυπώσεις
του Σπύρου Φακιολάτε αρχιεργάτη τυπογράφο]
Σάββατον 10/8/1946,
ΝΑ ΣΙΓΗΣΟΥΝ ΟΙ ΟΧΛΟΙ. ΑΡ. 124
[Συζήτηση
του Χαντζάρα με τον φιλόλογο δημοσιογράφο Σάββα Παπαδόπουλο για τον κυρ Αλέξανδρο
Παπαδιαμάντη]
Τετάρτη
13/8/1946, ΟΞΟΣ ΚΑΙ ΧΟΛΗ. ΑΡ. 123
[Οι πρώτες
κινήσεις της ζωής καθώς ξημερώνει]
Σάββατον
17/8/1946, Η «ΚΑΡΔΟΥΛΑ»!
[Ο Κυρ Πέτρος
ο Καφετζής ή Καρδούλα]
Τρίτη
20/8/1946, Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΟ «ΑΥΓΟ». ΑΡ. 116
[Συναντήσεις
στο «Αυγό»]
Σημείωση: Το γνωστό Ρολόι στο Πασαλιμάνι. Το
ραντεβού της συνάντησης που δεν έγινε της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του πειραιώτη
Δημήτρη Παπαμιχαήλ]
Πέμπτη
22/8/1946, ΠΑΡΘΕΝΙΚΟΝ ΕΡΥΘΗΜΑ. ΑΡ. 114
[Περί παιδικών
χρόνων και σεβασμού και αιδώ]
Παρασκευή
23/8/1946,Ο ΤΙΝΑΝΕΙΟΣ ΚΗΠΟΣ. ΑΡ. 115
[Η κίνηση
στο περιβολάκι στο πλάι του αγίου Σπυρίδωνα]
Πέμπτη
29/8/1946, ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΜΕΓΑΙΡΑΣ. ΑΡ. 149
[Η
πονηροκρατία]
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Τετάρτη
2/9/1946, ΕΞΟΡΜΗΣΗ. ΑΡ. 141
[Πειραιώτες
και κέντρα συνάντησής τους]
Τρίτη
3/9/1946, Ο ΠΑΛΙΟΣ ΦΙΛΟΣ. ΑΡ. 146
*όπως
καταλαβαίνουμε αμέσως, είναι λάθος η ημέρα που αναγράφεται πρέπει να είναι
Πέμπτη.
[Ο Μήτσος ή Δημητρός]
Τετάρτη
4/9/1946. ΣΤΕΝΟΣ ΚΟΡΣΕΣ!
*Έχουμε και
πάλι πρόβλημα με την ημερομηνία
[παλαιοί
γηγενείς πειραιώτες που χάθηκαν από την πόλη]
Πέμπτη
5/9/1946, ΔΥΣΤΥΧΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ! ΑΡ. 88.
*Θέλει
Προσοχή αν είναι η πραγματική ημερομηνία.
[Ο μητροπολίτης
Γρεβενών]
Παρασκευή
6/9/1946, ΠΑΛΙΟΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ. ΑΡ. 83
[Εξιστόρησή
του. 1909 αρχίζουν οι δεσμοί του με την δημοσιογραφία. Ο Σπύρος Σημίτης τον
προσλαμβάνει στο Γραφείο του ως αντιγραφέα δικογράφων…[
Δευτέρα
9/9/1946, ΜΟΥΣΙΚΗ. ΑΡ. 80
[Για τις Λαϊκές
Συναυλίες της πόλης}
10
Σεπτεμβρίου 1946. ΠΑΛΙΑ ΓΛΕΝΤΙΑ. ΑΡ. 86.
*Θέλει
διερεύνηση η ημερομηνία
[Ο πειραιώτης
Γιώργος Αργυρίου του υπενθυμίζει παλαιά γλέντια του Πειραιά]
Παρασκευή
13/9/1946, ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ. ΑΡ. 77
[Εκκλησιαστικής
φύσεως. Θεόκλητος]
14(;)/9/1946,
ΤΑ ΝΕΥΡΑ ΜΑΣ. ΑΡ. 160
*Θέλει
ξεκαθάρισμα η ημερομηνία
[Η Μουσικοθεραπεία
θα καταπραΰνει τα νεύρα μας]
Τρίτη
17/9/1946, ΤΡΥΓΟΝΙΑ. ΑΡ. 57
[το παμπάλαιο
τραγούδι
Ω τριγών, ήτις
στα δάση
Πληγωμένη,
κλαυθμυρίζει,
Με ψυχή
τραυματισμένη
Εις τα ξένα
θρηνωδώ…
Τετάρτη
18/9/1946 ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ. ΑΡ. 76
[Η αδερφή
του Ζωή. Η ανακαίνιση του Τινάνειου Κήπου]
Παρασκευή
20/9/1946, ΕΝΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΒΙΒΛΙΟ. ΑΡ. 74
[Ιωάννης
Μελετόπουλος και το βιβλίο του «Πειραϊκά»].
Σάββατον
21/9/1946, Τ’ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΑ. ΑΡ. 43
[Συναντήσεις
του στη παραλία της Φρεατίδας]
Δευτέρα
30/9/1946, ΚΑΛΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ. ΑΡ. 68
[Η οικογένεια
του Κούτση]
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
Τρίτη
1/10/1946, ΙΣΤΟΡΙΕΣ.
[Ο Μήτσος Στεφάνου
ο Καφετζής]
Τρίτη
8/10/1946, ΑΤΣΑΛΑΚΩΤΟΣ.
[Για τον Λάζαρο
Τσαμαδό]
Πέμπτη
10/10/1946, ΠΕΡΙΦΗΜΟΣ ΦΑΡΣΕΡ. ΑΡ. 134
[Ο Διονύσης Διονυσιάδης
ο πλακατζής]
Παρασκευή
11/10/1946, ΚΑΫΜΕΝΗ ΝΙΟΤΗ!. ΑΡ. 26
[Η κίνηση
των ανθρώπων στον Πειραιά]
Σάββατον
12/10/1946, Η ΜΑΡΙΚΑ
[Δ. Διονυσιάδης,
Γιώργης Συνοδινός].
Τρίτη
15/10/1946, Ο ΚΟΥΖΟΥΛΟΣ. ΑΡ. 63
[Ο Μανωλιός
ο Κουζουλός, ο βαστάζος από την Κρήτη]
Τετάρτη
16/10/1946, ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ. ΑΡ. 62
[Εικόνες και
εντυπώσει πρωινές της γειτονιάς]
Πέμπτη
17/10/1946, ΤΑ ΚΟΥΜΑΡΑ. ΑΡ. 55
[Με αφορμή
μία σκηνή ενός πλανόδιου πωλητή, ένα μικρό παιδάκι που πωλούσε το βουνήσιο
καρπό της Πεντέλης, Κούμαρα και το χάσιμο κάθε «ιλλιουζιόν από την ζωή» των
ανθρώπων. Τα κουλούρια.]
Παρασκευή
18/10/1946, ΜΕΓΑ ΣΚΑΝΔΑΛΟ. ΑΡ.24
[Περί του
θυμόσοφου, χιουμορίστα, φαρσέρ διευθυντή Καφενείου Διονύση Διονυσιάδη.] Ο καφετζής
Γιώργης Συνοδυνός. Τα καφενείο «Βερσαλλίες».
Νιρβάνας, Μελάς…
Τρίτη
22/10/1946, Η «ΡΕΒΑΝΣ». ΑΡ. 53
[Και πάλι
για τον Μπάρμπα Διονύση Διονυσιάδη. Από είδηση της εφ. «Καιροί» του Κανελυίδη]
Τετάρτη
23/10/1946, ΚΟΝΤΕ ΤΖΙΟΒΑΝΝΙ. ΑΡ. 20
*Το δίστηλο
υπάρχει και σε φύλλο με αριθμό 33
[Για τον
θεατρώνη Διονύση Διονυσιάδη και το θέατρο «Πολυθέαμα» που διατηρούσε στο
Πασαλιμάνι]
Πέμπτη
24/10/1946, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ.
[Η παράσταση
του «διάσημου θαυματοποιού, της Ιταλίας, τον περίφημο «ζογκλέρ» με τις
«ζογκλερί» τις καταπληκτικές του μεγάλου
αριθμομνήμονα τον πνευματιστή, «σφιριτοκαλίστα» Κόντε Τζοβάνι στο Θέατρο Του
Διονυσιάδη….}
Παρασκευή
25/10/1946, Ο ΘΑΥΜΑΤΟΠΟΙΟΣ. ΑΡ. 44
[Για την
παράσταση του Ιταλού Κόντε Τζιοβάννι στη σκηνή του θεάτρου «Πολυθέαμα» του
Διονυσιάδη στο Πασαλιμάνι]
Σάββατον
26/10/1946, ΦΙΛΟΦΡΟΣΥΝΗ. ΑΡ. 54
[Γράμμα του
ιατρού Γ. Ν. Αναγνωστόπουλου με αφορμή ένα σύνθημα στον Ηλεκτρικό Σταθμό. «Ο
Αίλουρος Χαντζάρας αντιμετωπίζει αύριον τον απτόητον Νικολαράκον».]
Τρίτη
29/10/1946, Η ΠΕΝΙΑ. ΑΡ. 110
[Για τον
Διονύση Διονυσιάδη] Τάκης Στεφάνου
Τετάρτη
30/10/1946, ΜΗΧΑΝΕΣ. ΑΡ. 111
[Ο καφετζής
Διονύσης Διονυσιάδης.] Το θέατρο Τσόχα.] στιχάκια: «Και τ’ ορφανά παντρεύονται/
κι’ οι χήρες κονομιώνται…». Και ένα τετράστιχο: «Όλα τα τραίνα ήρθανε/ κι’ όλοι
οι σιδεροδρόμοι…/ και το καϊκι του Σφυρή/ δεν φάνηκε ακόμη.»
Πέμπτη
31/10/1946, Ο ΚΟΥΜΠΑΡΟΣ. ΑΡ. 112
[Αρχίζει: «Ο
μπαρμπά Διονύσης ο Διονυσιάδης αποσύρθηκε από την παραλία του Πασαλιμανιού,
χαρτζιλικωμένος σοβαρά από τον κουμπάρο του το Θωμά…..]
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ
Παρασκευή
1/11/1946, ΤΑ ΜΑΚΡΑ ΤΕΙΧΗ. ΑΡ. 114. Χ. Λ. 220.
*Το
Χρονογράφημα δημοσιεύεται κάτω από τον τίτλο «ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ». Και, ΤΑ ΜΑΚΡΑ ΤΕΙΧΗ υπάρχουν σε φύλλο με
αριθμό 21
[Με αφορμή
δύο άρθρα του αρχαιολόγου Α. Παπαγιανόπουλου—Παλαιού στην «Φωνή» και ένα του
Ιωάννη Μελετόπουλου, στην ίδια εφημερίδα, ο Χαντζάρας αναθυμάται τα μαθητικά
του έτη 1901 και 1902 όταν ο Ιάκωβος Δραγάτσης τους μιλούσε για τα Μακρά Τείχη
και τον μεγάλο πολιτικό της Ελλάδας Θεμιστοκλή].
Σάββατον
2/11/1946, Η ΠΥΛΗ. ΑΡ. 30 (στην αριστερή πάνω πλευρά).
*Και αυτό το
Χρονογράφημα Η ΠΥΛΗ δημοσιεύεται σε φύλλο με αριθμό 3 στο δεξί άνω μέρος.
[Γράφει: «Ο
φίλος συμβολαιογράφος κ. Γιάννης Βαρίνος επιμένει, φαίνεται, να συνεχίσω τα
κατά Διονυσιάδην… και δεν συμμαζεύεται. Χθες έγραψα κάτι σαν επίλογο…]
Τετάρτη
6/11/1946. ΑΛΛΗ ΜΗΧΑΝΗ. ΑΡ. 4.
*Αρχικά
αναγράφονταν 6 Οκτωβρίου αλλά σβήστηκε και χρησιμοποιείται η 6/11/1946
[Δύο
ανέκδοτα από τη ζωή των Διονύση Διονυσιάδη και Γιώργη του Συνοδινού, των «δύο
βασιλιάδων του Πασαλιμανιού της παλιώτερης εποχής. Ο χρόνος παραμονή των
Χριστουγέννων[
Πέμπτη
7/11/1946, Ο ΖΗΣΗΣ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ. ΑΡ. 5
[Περί του
Αγραφιώτη μετά την εισηγητική έκθεση του Ιωάννη Μελετόπουλου περί ονοματοθεσίας
των οδών του Πειραιά και να δοθεί σε δρόμο το όνομα του Ζ. Αγραφιώτη]
Σάββατον
9/11/1946, ΤΑ ΠΑΛΙΑ. ΑΡ.6
[Σχετικά με
την αλλαγή των ονομάτων των πειραϊκών οδών και μετονομασίες πλατειών από τον Ι.
Μελετόπουλο]
Δευτέρα
11/11/1946, ΝΕΑ ΖΩΗ. ΑΡ.7
[Γράφει:
«Μελετώντας ιστορίες των μεγάλων και ονομαστών πανεπιστημίων του παλιού και του
νέου κόσμου, τους οργανισμούς του, τα προγράμματα των μαθημάτων τους, το πλήθος
των καθηγητών τους…]
Σημείωση: Το μονόστηλο αυτό Χρονογράφημα του
Ν. Ι. Χαντζάρα δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο από τους ερευνητές του έργου
του. Δείχνει έναν δημοσιογράφο με ευστροφία πνεύματος, αν και Πειραιολάτρη
κοσμοπολίτη και φιλέρευνο που αναζητά σε χαρτιά, σημειώσεις, ημερολόγια,
ιστορικά ντοκουμέντα, προφορικές αφηγήσεις, αρχεία του Δήμου τις δεξαμενές των
συγγραφικών του αφηγήσεων]
Τρίτη
12/11/1946, ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ. Αρ. 8. Χ.Λ. 221. (Για τον Γ. Ζαννέτο) 12,13,14/11/1946.
*Υπάρχει ο
μήνας Οκτώβριος και σβήνεται και αναγράφεται ο μήνας Νοέμβριος.
[Το
χρονογράφημα αυτό μιλά και πάλι για την οικογένεια των γηγενών Πειραιωτών, την
οικογένεια Μελετόπουλου. Του Ν. του Α. και του Ιωάννη και στο τι γράφει στα
«Πειραϊκά» του. Κτήματα του Μελετόπουλου υπήρχαν και στην περιοχή της Αγίας
Σοφίας.]
Σημείωση: Αν ο Χρήστος Λεβάντας δεν έχει άλλο
φύλο μπροστά του και διαβάζει, τότε κάνει λάθος στην αναφορά του για τον Γ. Ζαννέτο.
Σε αυτό της 13ης Νοεμβρίου μνημονεύεται ο Γ. Ζαννέτος.
Τετάρτη
13/11/1946, ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ. ΑΡ. 9
[Σε αυτό το
Χρονογράφημα μιλά για τον Γ. Ζαννέτο]
Πέμπτη
14/11/1946, ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ ΛΟΓΙΟΙ. ΑΡ. 10
[Ξεφυλλίζοντας
το ευρετήριο σημαινόντων Πειραιωτών που συνέταξε ο Ιωάννης Μελετόπουλος, ο
Χαντζάρας μας μιλά για τον Α. Μπόνη και τον Γεράσιμο Βώκο και το περιοδικό «Το
περιοδικόν μας»].
Παρασκευή
15/11/1946, ΝΟΣΤΟΣ. ΑΡ.11. Χ.Λ. 222
[Για τους
Πειραιώτες, Νίκο Μαράκη πεζογράφο, σκηνογράφο Κλεόβουλου Κλώνη, τον καλλιτέχνη
και χρονογράφο στην εφ. «Πειραϊκή» Μ. Γεωργά. Η εφημερίδα ανήκε στον Ι.
Πατσουράκο και αρχισυντάκτης της ήταν ο διευθυντής της «Φωνής» Τάκης Τζουνάκος.]
Σάββατον
16/11/1946, ΣΥΜΠΑΘΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ. ΑΡ. 12. Χ. Λ. 223.
[Αναμνήσεις
του από τα Γραφεία των Συντακτών στον Πειραιά. Ο δημοσιογράφος Ζιώγας, οι
καθηγητές Καραμάνος, Σταύρος Νικολαϊδης, Ι. Δραγάτσης]
Τρίτη
19/11/1946, ΡΕΠΟΡΤΑΖ. ΑΡ. 13. Χ. Λ. 224
[Για τον
Δημήτρη Ζιώγα πρόεδρο του Γραφείου των Συντακτών]. Ο δημοσιογράφος Παναγιώτης
Μαμμακίδης. Μνημονεύεται ο πέρσης ποιητής Ομάρ Καγιάμ]
Τετάρτη
20/11/1946, «ΒΗΞ ΠΡΟΔΟΤΗΣ». ΑΡ. 14. Χ.Λ. 225
[Γράφει για
τα πεζοτράγουδα που έγραψε ο Δημήτρης Ζιώγας και ο Χρήστος Λεβάντας. Μιλά ακόμα
για το ψευδώνυμο του Χ. Λεβάντα.] Όπως γνωρίζουμε το όνομα του Κρήτα πεζογράφου
και δημοσιογράφου ήταν Κυριάκος Χατζηδάκης.
Πέμπτη
21/11/1946, ΟΙ ΚΥΚΝΟΙ. ΑΡ. 15. Χ.Λ. 226.
*τυπογραφικό
λάθος του Χρήστου Λεβάντα στο βιβλίο του «Γενάρης».
[Φωνές των
παλαιών πειραιωτών λογίων με αφορμή την επιστροφή μετά από μία εικοσαετία από
την Γαλλία Μιχάλη Γεωργά.] Υπάρχουν τα ονόματα των Χ. Λεβάντα, του Μαράκη, του
Κλώνη, τον Τάκη τον Ζώτο, τον Σπύρο Μένταυλο της «Παιδικής Χαράς», ο Λυκούργος
Λιδωρικιώτης (Δήμος Αυγέρης), ο Γιώργος Μπουκουβάλας, ο Βασίλης Καστριώτης, ο
Γιάννης Κουγιούλης κλπ. Ο τίτλος του Χρονογραφήματος δηλώνει την υπόληψη του
Χαντζάρα στους Πειραιώτες λόγιους και συγγραφείς.
Τετάρτη
27/11/1946, Ο ΜΙΓΚΛΗΣ. ΑΡ. 16. Χ.Λ. 227
[Το δίστηλο
αυτό αναφέρεται στην φιλική συντροφιά των λογοτεχνών του Πειραιά και ενός
χαρακτηριστικού τύπου του Μιγκλή της δεκαετίας του 1910]. Υπάρχουν τα ονόματα
των Παύλου Νιρβάνα, Λάμπρου Πορφύρα, του νεαρού δικηγόρου και διηγηματογράφου
Θανάση Μίχα που έφυγε πρόωρα. Του Γεώργιου Στρατήγη και φυσικά του Σπύρου Μελά
που προετοίμαζε «το κόκκινο πουκάμισο». Όπως και του Γ. Στρίγκου, του Σπύρου
Ιορδανόπουλου της ηθοποιού και υψίφωνο Παντοπούλου, του Μήτσου Στεφάνου και
άλλων. Και ονόματα ηθοποιών.
Πέμπτη
28/11/1946, ΠΕΙΡΑΙΩΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΣ. Μέρος Α΄. Οι τραγικές του περιπέτειες. ΑΡ. 47
*Στεγάζεται
κάτω από τον τίτλο ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ
*Δημοσιεύεται
ξανά στο Φύλλο 17 και εκ νέου στο φύλλο 47.
[Δεύτερο
έτος της Κατοχής. Ιούνιος 1942 στην οδό Αλωπεκής εισβάλουν Ιταλοί στρατιώτες
στο σπίτι του Πειραιώτη Μιλτιάδη Πουρή.]
Παρασκευή
29/11/1946, ΠΕΙΡΑΙΩΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΣ Μέρος Β΄. Φρούρησις και του κ. Ρούφου
[Συνέχεια
της Κατοχικής περιόδου και των συνθηκών της. Η περίπτωση του πολιτευτή της
Αχαϊολίδος Λουκά Ρούφου- Κανακάρη.] Ο αλυσοδεμένος Μ. Πουρής στο ιταλικό
καμιόνι]
Σάββατον
30/11/1946, Ο ΛΥΤΡΩΜΟΣ. Μέρος Γ΄. ΑΡ. 19
*Στα ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΑ.
Δημοσιεύεται μικρή φωτογραφία του ποιητή. (μάλλον από αστυνομική ταυτότητα)
[Περίοδος
Γερμανικής Κατοχής μεταφορά φυλακισμένων στις φυλακές «Αβέρωφ», διευθυντής ο
σινιόρε Κόρτι. Ονόματα ελλήνων φυλακισμένων.
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Τρίτη
3/12/1946, ΣΟΥΡΠΡΙΖ!. ΑΡ. 21
[Χαρακτηριστικό
επεισόδιο μέσα στο Φούρνο, κοντά στο μπακάλικο του Μπουγά.] Ευχαριστήριο του
Χαντζάρα που απουσίαζε από την εφημερίδα λόγω αρρώστιας του. Στους ιατρούς
συμπολίτες του Ιωσήφ Σηφαλάκη χειρούργο-ουρολόγο και Γ. Πάγκαλο μικροβιολόγο.
Τετάρτη
4/12/1946, ΤΡΙΤΩΣΑΝΕ ΤΑ ΠΕΡΙ ΜΙΓΚΛΗ. ΑΡ. 26
[Ο Μιγκλής
Παπαφιλοππούλου, ήταν νερουλάς. Ιδρύει την επιχείρησή του το 1904 μεταφέροντας
νερό από την Καισαριανή…] Αφήγηση του Καφετζή Μήτσου Στεφάνου «βιζαβί το μέγαρο
των ταχυδρομείων και τηλεγράφων.
Πέμπτη
5/12/1946, ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ. ΑΡ. 27
[Περιγραφή
και επισκέψεις στην Παλαιά και Νέα Κοκκινιά στην εορτή της Αγίας Βαρβάρας με
την μητέρα του] Νίκαια.
Παρασκευή
6/12/1946, ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ. ΑΡ. 24
[«Είναι
πολλοί οι κύκνοι του Κάϋστρου» όπως λέει ο Ζαν Μωρεάς, γράφει ο Χαντζάρας για
την Νέα Γενιά των Πειραιωτών που εμφανίστηκαν μετά τον πόλεμο. Διαβάζει τα
ιστορικά κείμενα στη «Φωνή» του ανώτατου υπαλλήλου του Δήμου, Παπακωνσταντίνου. «δράξασθε παιδείας».
Και τελειώνει ο Ν.Ι.Χ.: «η ζωή σφύζει. Ο Πειραιάς ζητάει προθυμία για εργασία
από τα παιδιά του. Μόνοι μας θα πολεμήσουμε και στο τέλος θα νικήσουμε.].
Σάββατον
7/12/1946,ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ. ΑΡ. 25
[Φιλικές
Πειραιώτικες συναντήσεις στο Γραφείο του Παναγιώτη Τσιλιμίγκρα. Ο δραστήριος Π.
Τ. είχε διατελέσει δημοτικός σύμβουλος και πρόεδρος του Ζανείου Ορφανοτροφείου]
Τρίτη
10/12/1946, Ο «ΚΟΥΜΠΑΡΟΣ». ΑΡ.33
*Δημοσιεύεται
εκ νέου στο φύλλο με αριθμό 29
[Η
φυσιογνωμία του Παναγιώτη Τσιλιμίγκρα] Χαρακτηριστικοί τύποι της Πόλης.
Τετάρτη
11/12/1946, ΠΑΛΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ «ΚΟΥΜΠΑΡΟΥ». ΑΡ. 32
*Δημοσιεύεται
εκ νέου στο φύλλο με αριθμό 42
[Πειραϊκά
ευτράπελα. Ο «παγκόσμιος κουμπάρος» Παναγιώτης Τσιλιμίγκρας. Ξενοδοχείο
«Παρθενών» του Λευκαδίτη Γλυκή.]. Γ. Λυγινός. Α. Φαρδούλης.
Πέμπτη
12/12/1946, ΤΟ ΞΟΥΡΙΣΜΑ, ΑΡ. 28
*Μαζί με την
«ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ»
[περί Κυριακάτικου
ξουρίσματος. «Τη Κυριακή ένας νέος «κομ ιλ φα» θα κάνει το ξούρισμά του.». Τι
πουλούσαν την εποχή της Κατοχής τα Φαρμακεία, τα Κρεοπωλεία, τα Κομμωτήρια.]
Παρασκευή
13/12/1946, ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ. ΑΡ. 44
*Δημοσιεύεται
εκ νέου στο φύλλο με αριθμό 28
[Για την
συμπαθή τάξη των Εφημεριδοπωλών. Παλιοί εφημεριδοπώλες: Σάρας, Καλιάνης,
Νίτσας, Κράνης κ. ά.]
Σαββατον
14/12/1946, ΞΑΝΑΓΕΝΝΗΜΑ, ΑΡ. 34. Χ.Λ. 228.
[Περί του
Φιλολογικού και Κοινωνικού Σωματείου «Νέα Ζωή», Πρώτος πρόεδρός της ο υδραίος
Ηρακλής Παπαμανώλης. Μετά την αποχώρησή του και την εγκατάστασή τους στις ΗΠΑ ή
στον Καναδά, αναλαμβάνει ο Η. Ηλιάδης]
Τετάρτη
18/12/1946, Ο ΣΥΜΜΑΘΗΤΗΣ. ΑΡ. 36. Χ.Λ. 229
[ Για τον
συμμαθητή του στο Γυμνάσιο Πειραιώς στην πλατεία Τσώρτσιλ (Κοραή) προεδρεύων
του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς Ιάκωβου Μάγκου. Και για
τον άλλον συμμαθητή του μεταφραστή και ιστορικού της ελληνικής λογοτεχνίας
Άριστου Καμπάνη. Εκείνη την περίοδο προετοίμαζε το βιβλίο του με μεταφράσεις
του Ιταλού ποιητή Τζιάκομο Λεοπάρντι.].
*Το
μονόστηλο για τον Α. Καμπάνη δημοσιεύεται και στο φύλλο με νούμερο 40
Πέμπτη
19/12/1946, ΠΕΘΕΡΟΛΟΓΙΑ. ΑΡ. 41
[Περί
κοινωνικών αντιλήψεων για τις Πεθερές. Μνεία του αμερικανού ποιητή Έντγκαρ
Άλλαν Πόε και το εγκώμιό του για τις πεθερές].
Παρασκευή
20/12/1946. ΤΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ. ΑΡ. 35
[Περί του
Σωματείου, Συνδέσμου Γηγενών Πειραιωτών. Του «δεύτερου δημοτικού συμβουλίου»
όπως το αποκαλούσαν οι δράσεις και δραστηριότητές του] Επιστολή περί του
Συνδέσμου του δικηγόρου Γιώργου Ε. Βαρίνου, για τη δράση της «Νέας Ζωής»].
Δήμαρχος Γ. Χαραλαμπόπουλος.
Σάββατον
21/12/1946. ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ. ΑΡ. 39. Χ.Λ. 230
*Δημοσιεύεται
εκ νέου και στο φύλλο 37
[Για το
Αρχείο του Δήμου Πειραιά που βρίσκονταν τότε σε «στενή αίθουσα δίπλα στο μέγαρο
του κινηματοθεάτρου «Χάϊ-Λάϊφ». Κέρβερος επιμελητής του ο Νικόλαος Ρεπετσάς]
Μνημονεύει ονόματα Πειραιωτών που συνήθιζαν να επισκέπτονται το Αρχείο. Ο
ίδιος, επισκέπτονταν και το Αρχείο του αρχαιολόγου Αλέξανδρου Ν. Μελετόπουλου
και αναδιφούσε στις παλαιές πηγές για την Πόλη. Οικογένεια Μελετόπουλων. Ιάκωβος
Δραγάτσης.
Τρίτη
24/12/1946, Ο ΒΕΖΥΡΗΣ. ΑΡ. 43. Χ. Λ. 231
*Δημοσιεύεται
και στο φύλλο με αριθμό 38
[Φιλολογικές
αναμνήσεις και Τόποι συγκέντρωσης των Πειραιωτών λογοτεχνών και καλλιτεχνών.
Τόπος συνάντηση το φαρμακείο του Γιώργη Περδικίδη στην Γεωργίου Α΄ στο Μέγαρο
Κωνσταντοπούλου, ιδιοκτησία του ΝΑΤ. Αναφορά στον Πειραιώτη χρονογράφο του
«Έθνους» Τιμ. Σταθ. Στον δημοσιογράφο Άγγελο Σούλη]. «Βεζύρη» στο Τσιρλονέρι
αποκαλούν το κότσι. Το οστό πάνω από την φτέρνα.]
Σάββατον
28/12/1946, ΚΑΜΑΡΑΝΤΕΡΙ. ΑΡ. 46
*Δημοσιεύεται
και στο φύλλο 53.
[«Μακριά από
τον διαβήτη του υλιστικού ορθολογισμού» περνούσαν οι παλαιοί Πειραιώτες. Στην
Αθήνα ο Ν.Ι.Χ. συναντά έναν φανατικό αναγνώστη του που διαμένει στην Αθήνα με
την οικογένειά του, τον Διονύση Γεωργακόπουλο και του υπενθυμίζει την παλιά
καλή εποχή και τους Πειραιώτες που έφυγαν, όπως ο Γιαννάκης ο Λυγινός.
Συναντήσεις στο Καφενείο του ΩΡΟΛΟΓΙΟΥ. Το Καφενείο του μακαρίτη Περδικάρη όπου
κατέβηκε ο πολιτικός Π. Τσαλδάρης. Ο φαρμακοποιός Κουκιάς. Α. Φαρδούλης. Παναγιώτης
Τσιλιμίγκρας.]
Μέρος τέταρτο
Ο Πειραιολόγος
Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος
Πειραιάς Αύγουστος-
Σεπτέμβριος 2025
ΥΓ.1 Δεν
ξανακάνω μαθήματα αγιογραφίας στο ίδιο κελί με τον «Καπετανάκη»…
ΥΓ. 2.
Συνέλληνες και Ζουραρηστές Ευρωλιγούρηδες γρηγορείτε αλλά μην οδύρεστε και τσουρομαδιέστε,
το γουρλίδικο παιδί από την Κρήτη ο γουρλομάτης λεβεντονιός δεν σκοπεύει να
επισκεφτεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου