ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ

ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ

Πέτρινα Πέλαγα, Χίος, 1997

     Η συνύπαρξη του ποιητικού λόγου και της εικαστικής γραφής δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και τεχνική για να πετύχει ο δημιουργός να συγκεράσει σε ενιαίο σύνολο τις δύο όψεις αυτές της Τέχνης.

     Ο ποιητικός λόγος πρέπει να πυκνώσει και να υποδηλώσει τα καίρια και ουσιώδη του βιωματικού προπλάσματος. Η δε εικαστική γραφή να περιοριστεί στις αναγκαίες ενδείξεις και προσδιορισμούς, χωρίς να αυτονομηθεί υπέρμετρα  από τον λόγο. Η εικαστική εικόνα οφείλει να ανοίξει έναν γόνιμο διάλογο ώστε να κρατήσει ζωντανό το συγκινησιακό περιεχόμενο της ποιητικής γλώσσας και να μην μετατρέψει τον λόγο και την εσωτερική εικονοποϊα του σε δευτερεύον στοιχείο. Η ισορροπία είναι απαραίτητη και στις δύο όψεις για να συνυπάρξουν αρμονικά, για να μπορεί καθώς η αίσθηση του βλέμματος περιδιαβαίνει την οπτική εικόνα να συναντά την άλλη εικόνα της ποίησης, αυτή της ψυχής.

     Και την σύμπτωση αυτή του ποιητικού λόγου και της εικαστικής γραφής αποπειράται να μας προσφέρει μέσα από την νέα του ποιητική συλλογή  με τίτλο «Πέτρινα Πέλαγα», ο ζωγράφος και συγγραφέας Νίκος Γιαλούρης.

     Ο ποιητής, όπως σημειώνει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου το οποίο ο ίδιος έχει επιμεληθεί με μεράκι και ευσυνειδησία, έχει εκδώσει και άλλες ποιητικές συλλογές. Είναι επίσης, σχεδιαστής, ζωγράφος, χαράκτης και επιμελητής του λαϊκού βίου της πατρίδας του της Χίου όπου κατοικεί και εργάζεται μόνιμα.

     Η ιδιότυπη γραφή του Γιαλούρη ορίζει μόνη της την πρόσληψη του ποιητικού κειμένου και συχνά το εγκιβωτίζει στη δική της στατικότητα. Το δε ποιητικό αίσθημα φαίνεται να καθορίζεται από την εικαστική του απεικόνιση. Το ποίημα, μάλλον, υποβιβάζεται σε ένα πενιχρό όχημα της εικαστικής αφήγησης. Η ποιητική αίσθηση είναι συγκεχυμένη λόγω της αισθητικής μη ισορροπίας  μεταξύ λόγου και εικαστικής εκδοχής. Το ποιητικό κείμενο ως εικόνα, ορθά και μελετημένα κατανεμημένο πάνω στο χαρτί, προσδιορίζει την δική του οργάνωση μέσα στον ευρύτερο χώρο.

     Γράμματα γωνιώδη, με καμπύλες και αιχμές, λογχοειδή και νευρώδη, επεξεργασμένα με υπομονή και μεράκι που δύσκολα αντιγράφονται διασταυρώνονται σε τολμηρούς διασκελισμούς, όπου υπερισχύει η καθαρότητα και τελειότητα του αισθητικού οράματος.

« Η γραφή του, μόνη, χωρίς την συνδρομή των σχεδίων, συνιστά μια πλήρη εικαστική παράσταση» σημειώνει ο Πειραιώτης τεχνοκριτικός Μανόλης Βλάχος σε σημείωμά του για τον ποιητή.

    Μια γραφή, ή αν θέλετε η υιοθέτηση ενός στιλ γραφής, που ανακαλεί στην μνήμη μας Άραβες καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν τη γραφή ως μορφή Τέχνης. Διακρίνουμε μια εικαστική γραφή προσεγμένη στο σύνολό της, σχεδιασμένη στην εκλογή των γραμμάτων της και με ακρίβεια διατυπωμένη στις αποστάσεις μεταξύ των λέξεων και των γραμμών έτσι που από μόνη της να αποτελεί μια θαυμάσια μορφή τέχνης.

     Η ποιητική όμως γλώσσα αδυνατεί να μεταφέρει ισχυρές συγκινήσεις, καθώς άχρωμη μάλλον στο σύνολό της δεν αντέχει μεγάλες ιδιαιτερότητες και νοηματικές αποχρώσεις και αναδιπλώνεται σε μια ρητορική τυπολογία λέξεων αντιποιητικών που αφήνουν την αφήγηση και τον σχολιασμό της μετέωρο. Δυστυχώς στην περίπτωση του Νίκου Γιαλούρη, η ποιητική γλώσα-αντίθετα από την εικαστική της εκδοχή- έχει καθηλωθεί σε μια άρρυθμη ομοιοτονία και πεζολογία που καθιστούν το όραμά της χωρίς αξιώσεις.

     Η γλώσσα του ακανόνιστη και υφολογικά άσημη, δεν κατορθώνει να ενοποιήσει το κατακερματισμένο βίωμα του ποιητή, για να αναχθεί με τον τρόπο αυτόν η απτή πραγματικότητα σε σύμβολο.

     Μπορεί να μας συγκινούν σποραδικές εικόνες νόστου, μελαγχολίας, διαφόρων τραγικών βιωμάτων και πικρής αίσθησης της ζωής, όμως το σύνολο πλαίσιο της οικονομίας της αφήγησης δεν πείθει. Αντίθετα η ισχύς της αναπλαστικής ικανότητας του καλλιτέχνη διαφαίνεται και την απολαμβάνει ο αναγνώστης στην εικαστική του προβληματική, που η ποιητική του οπτική μας μαγεύει και μας ξυπνά μνήμες άλλων εποχών, όταν η γραφή ανήκει ακόμα στους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα,
«Η Φωνή του Πειραιά» 30 Οκτωβρίου 1997, σελίδα 5.

Πειραιάς 1-Ιουνίου 2013.

Σημείωση: πριν μερικά χρόνια ο Πειραιώτης τεχνοκριτικός και ομότιμος πλέον καθηγητής Πανεπιστημίου Μανόλης Βλάχος, εξέδωσε έναν ογκωδέστατο τόμο στον οποίον αναλύει, εξετάζει και ερμηνεύει το έργο του Χιώτη ζωγράφου, σχεδιαστή και καλλιτέχνη. Μια εξαιρετική εργασία που μάλλον είναι η πρώτη για τον καλλιτέχνη. (η μόνη επιφύλαξη είναι η τιμή της έκδοσης).

 Εδώ οφείλουμε να τονίσουμε ότι οι εκδόσεις Τέχνης, όπως αποκαλούνται, είναι πολύ ακριβές για το ευρύ κοινό, πράγμα που τις καθιστά απαγορευτικές πολλές φορές ακόμα και για τους φιλότεχνους.

Αλλά και εν γένει οι τιμές των βιβλίων στην Ελλάδα είναι στα ύψη, ακόμα και τώρα, την περίοδο της κρίσης. Οι εκδότες κρατούν πολύ υψηλά τις τιμές, άλλωστε, είχε ασχοληθεί δεκαετίες παλαιότερα με τα προβλήματα αυτά ο συγχωρεμένος πλέον Βουκελάτος στο περιοδικό που εξέδιδε τον θρυλικό «Ιχνευτή» αλλά και άλλοι πολλοί.