ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ

Όσκαρ Φίνγκαλ Ο’ Φλαέρτι Γουίλς Γουάιλντ

(Δουβλίνο 16 Οκτωβρίου 1854-Παρίσι 30 Νοεμβρίου 1900)

ΣΑΛΩΜΗ

ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ

Oscar Wilde, SALOME, a tragedy in one act. Translated from the French of Oscar Wilde. Pictured by Aubrey Beardsley, Paris 1893

     
     Κυκλοφόρησε πρόσφατα μεταφερμένο για μία ακόμα φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg 2016, το πιο εμβληματικό θεατρικό έργο του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, η μονόπρακτη τραγωδία «ΣΑΛΩΜΗ»  του Όσκαρ Ουάιλντ, αυτό το «αιμορραγικό διαμάντι» της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η έκδοση είναι τρίγλωσση, μια και το πρωτότυπο θεατρικό κείμενο γράφτηκε πρώτα στα γαλλικά το 1891 και κατόπιν μεταφράστηκε στα αγγλικά,-πρώτη φορά-από τον δραματικά μοιραίο για την ζωή, την πορεία και οικογενειακή γαλήνη του συγγραφέα ερωτικό του σύντροφο Άλφρεντ Ντάγκλας, ο ίδιος ο Oscar Wilde, μετέφρασε ξανά το έργο διορθώνοντας τις ατέλειες της μετάφρασης του καταραμένου Μπόζι του. Η παρούσα καταπληκτικής αισθητικής εμφάνισης έκδοση στα ελληνικά, κοσμείται με τα θαυμάσια δεκαέξι σχέδια του Όμπρεϊ Μπίρντσεϊ, και είναι αφιερωμένη στην μνήμη του πρόωρα χαμένου ποιητή και καλλιτέχνη Δημήτρη Αρμάου. Το χρηστικό και διαφωτιστικό μεταφραστικό σημείωμα για την ΣΑΛΩΜΗ, και η πρωτότυπη και εργαλιακή για τέτοιου είδους κλασικά ποιητικής υφής έργα του παγκόσμιου πολιτισμού, έργα που ο σχεδιαστικός τους προσανατολισμός είναι να επαναδιαπραγματεύονται αρχαιότερα αποκαλυπτικά ή θρησκευτικά κείμενα ή προφητικά μοτίβα και ιστορίες, συνεχίζοντας μέσα στον χρόνο την ενδοκειμενική συνομιλία μαζί τους, μεταφέρθηκε στις μέρες μας στην γλώσσα μας, με την δημιουργική μετάφραση  από την Χαρά Σύρου και τον Θανάση Τριαρίδη, ο οποίος υπογράφει και ένα μεστό, προσωπικής συγκινησιακής ατμόσφαιρας επίμετρο το «Ο κρημνιζόμενος πόνος, the importance of being haemorrhagie» της αξιέπαινης αυτής συλλογικής προσπάθειας, τόσο των μεταγραφτών όσο και του εκδοτικού οίκου. Στην αριστερή σελίδα παρατίθεται σε διαφορετικού απαλού χρώματος στήλες το γαλλικό και αγγλικό κείμενο της μονόπρακτης αυτής τραγωδίας, και στην δεξιά η δημιουργική μετάφραση και, μεταγραφική ανασύσταση του κειμένου. Η επαναλαμβάνουμε, εξαιρετική αυτή εργασία της Χαράς Σύρου και του Θανάση Τριαρίδη που διανθίζεται άμεσα ή έμμεσα με αρκετές εμφανείς ή «ενδοφλέβιες»  διακειμενικές αναφορές και μεταγραφικές προσθήκες στο ελληνικό κείμενο, που ερανίζονται από άλλους ξένους ή έλληνες δημιουργούς με παρόμοια αισθητική ή φιλοσοφική προβληματική, αποδίδει επακριβώς τα διαζευκτικά οντολογικά σχήματα που σχεδίασε ο Όσκαρ Ουάιλντ στο έργο αυτό και συναντάμε και σε άλλα του έργα. Αυτά τα δραματικά ζεύγη των αντιφάσεων της πανανθρώπινης ψυχής, αυτά τα δίπολα της οντολογικής ύφανσης της ανθρώπινης περιπέτειας, από την μία ο παράφορος έρωτας από την άλλη ο ηδυσμένος φόνος, από την μια η ασκητική προφητική από την άλλη η ανεξέλεγκτη εγωπάθεια, από την μια η παράφορη θυσία και αυτοθυσία από την άλλη ο άμετρος εγωτισμός, από την μια η δαιμονική λαγνεία από την άλλη η σκοτεινή προφητεία, από την μια το ακαπίστρωτο ερωτικό πάθος από την άλλη η οικειοθελής παραίτηση και αυτοθυσία. Αυτές οι ανεξέλεγκτες συζεύξεις των αντιθέτων αισθημάτων και επιλογών των λόγων του Όσκαρ Ουάιλντ που σπονδυλώνουν τόσο το παρόν έργο όσο και άλλες του ποιητικές, διηγηματικές ή θεατρικές δημιουργίες, σε κάνουν να μένεις άφωνος μπρος στην μαγεία της πένας του ριψοκίνδυνου και αυτοκαταστροφικού στην προσωπική του ζωή συγγραφέα.. Με αβίαστη ειλικρίνεια η Σύρου και ο Τριαρίδης, μας λένε-και πολύ σωστά-ότι το πρόβλημα της μετάφρασης του έργου, έχει στα ελληνικά στις μέρες μας κλείσει με την μετάφραση του καλλιεργημένου σκηνοθέτη και ανθρώπου των γραμμάτων Δημήτρη Μαυρίκιου. Μια πολύ καλή δουλειά, που μόνο το ευαίσθητο και τρυφερό μάτι ενός έμπειρου σκηνοθέτη και πολύπλευρα ονειροπόλου χαρακτήρα-όπως είναι αυτός του Δημήτρη Μαυρίκιου-θα μπορούσε να φέρει σε πέρας, και να καταστήσει την μεταφορά του Ουαλδικού κειμένου πεδίο αναφοράς για τους μεταγενέστερους. Η τωρινή μεταγραφή βαδίζει πάνω σε αυτές τις μεταφραστικές ράγες, εμπλουτίζοντας  και διευρύνοντας τους γλωσσικούς και εννοιολογικούς ορίζοντες της μονόπρακτης τραγωδίας. Αναφέρουν επίσης, και δύο ακόμα μεταφράσεις του έργου, που γνώριζαν εκείνοι, ενώ αγνοούσα εγώ, όπως αναφέρω στην παρακάτω ενδεικτική εργοβιβλιογραφία για τον Όσκαρ Ουάιλντ. Αυτή του ποιητή και μεταφραστή και πρόωρα επίσης χαμένου Ερρίκου Μπελιέ από τον Ηριδανό το 2007, και του Κώστα Χαριτάκη από τις εκδόσεις De Agostini την ίδια χρονιά. Οι διευκρινιστικές σημειώσεις που αφορούν κατά κύριο λόγο την μεταγραφική οργάνωση και μεθοδολογία που ακολούθησαν οι δύο συντελεστές της έκδοσης και η οργάνωση που ακολούθησαν καθώς και τα γλωσσικά δάνεια που υιοθέτησαν από γνωστούς μας πεζογράφους και μεταφραστές, όπως ο Γιώργος Χειμωνάς, αλλά και δάνειες λέξεις, που αποδίδουν ορθότερα την νοηματική απόχρωση πολλών λέξεων της τραγωδίας, και από την ποιητική και στιχουργική φαρέτρα του Νίκου Γκάτσου, δεν κουράζουν τον αμύητο και ίσως και αδιάφορο σε προβλήματα μεταφραστικής ηθικής αναγνώστη, αντίθετα υποδηλώνουν την ευσυνειδησία των δύο συντελεστών, και μας τονίζουν με καθαρό τρόπο το πόσο δύσκολο και παρακινδυνευμένο εγχείρημα είναι η μετάφραση ενός κειμένου στην γλώσσα σου.  Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης, ο τρόπος που μετέφεραν στα καθ’ ημάς την φωνή του προφήτη Ιωάννη. Είναι σαν να παίρνεις μια βαθειά ανάσα και να βυθίζεσαι μέσα στο προφητικό χάος των λόγων του. Αλλά και ο δαιμονιακός λόγος της Σαλώμης, δίνεται με τους κατάλληλους χρωματισμούς έντασης και λαγνείας που πηγάζει από τις δηλητηριώδεις λέξεις αχαλίνωτου πάθους αυτής της εωσφορικής γυναικείας παρουσίας, που στο τέλος εκβιάζει την απόφαση του Ηρώδη στο να απαιτήσει:  “Kill that woman”, “Tuez cette femme” και στις δύο γλωσσικές της εκδοχές του συγγραφέα, ή «Σκοτώστε την αυτήν τη γυναίκα» όπως μεταφράζει ο Δημήτρης Μαυρίκιος, για να περιοριστεί το Κακό. Ένα υπέρμετρο Κακό που μόνο ίσως από αόρατες καταστροφικές της Μοίρας δυνάμεις πηγάζει και συμβολίζεται στο σκοτεινό πρόσωπο της προαιώνιας Σελάνας.

ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΑΛΩΜΗΣ.

Ώ… Πήρα το στόμα σου, Ιωάννη… Μέχρι την άκρη της κόλασης και μέχρι το κέντρο του μυαλού μου… Το πήρα και μου γλύκανε το στόμα και μου πίκρανε τα σωθικά. Να ‘ναι αυτή η γεύση του αίματος; Ή μήπως να ‘ναι η γεύση της αγάπης; Λένε πως η αληθινή αγάπη είναι ολόπικρη. Τι σημασία όμως έχει; Τι σημασία έχει; Εγώ πήρα το στόμα σου, Ιωάννη. Πήρα το στόμα σου μέχρι το τέλος…

ΗΡΩΔΗΣ

(Γυρίζει προς το μέρος της Σαλώμης.) Αφανίστε επιτέλους αυτή τη Σελήνη.

Ah! I have kissed thy mouth, Jokanaan, J ai baise ta bouche. Iokanaan. There was a bitter taste on my lips. Was it the taste of blood! Mais, peutetre est-ce la saveur de L’ amour, They say that love hath a bitter taste… But what matter! Qu importe! I have kissed thy mouth, J ai baise ta bouche.

Kill that Σελάνα.          

     SALOME , ένα λυρικό ποιητικό κείμενο αιματοβαμμένης ηδονής, λέξεις που εικονίζουν τις πιο απελπισμένες προσδοκίας του παθιασμένου έρωτα, εικόνες που σχηματίζουν της αβύσσου το φρέαρ που τα νερά του έρωτα κοκκινίζουν από τις υδρορροές του θάνατου. Ένα ώριμο θεατρικό έργο ενός σημαντικού συγγραφέα, που αρμονικά συμπλέκει τον Έρωτα με τον Θάνατο καθιστώντας το θεατρικό του αριστούργημα διαχρονικό μνημείο μέσα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Φράσεις και λόγια δαιμονικού αισθησιασμού, αιματοβαμμένης ηδονής με φόντο το ερωτικό πρόσωπο του θανάτου. Ο έρωτας καλπάζει αιμορραγώντας μαζί με το μαύρο άτι του θανάτου. Πάνω στον καθρέπτη των λέξεων που αριστοτεχνικά σχεδίασε ο Oscar Wild, πότε μας φανερώνεται το πρόσωπο του έρωτα και πότε μας παρουσιάζεται αυτό του θανάτου. Η σελήνη κόκκινη σαν αίμα καθρεπτίζει το ερωτικό είδωλό της στα λάγνα μάτια του θανάτου, στα μάτια του Ιωάννη. Ο Ιρλανδός συγγραφέας, αυτός που λάτρεψε ερωτικά μέχρι προσωπικής του αυτοκαταστροφής τον νεαρό ερωτικό του σύντροφό, τον Μπόζι της μοιραίας καταστροφής του, και οδηγήθηκε στην εποχή του στα κάτεργα, για αυτήν του την ερωτική επιλογή, και μας άφησε εξιλεωτική φωτεινή παρακαταθήκη μεταξύ άλλων του κειμένων, στις επερχόμενες γενιές των αναγνωστών της λογοτεχνίας το πέμπτο ευαγγέλιο, όπως το έχουν ονομάσει, το De Profoundist του, έσπασε θυσιαζόμενος το ρόδι του έρωτα και από μέσα του αναπήδησαν τα ρουμπινί σπόρια του θανάτου. Αυτή η δραματικών διαστάσεων προσωπικότητα, που τόσο διαφέρει από την περίπτωση του κολασμένου εφήβου των γαλλικών γραμμάτων, ο οποίος ενώ άφησε τον εραστή του ποιητή Πωλ Βερλαίν στα κάτεργα της φυλακής πληρώνοντας και αυτός στην εποχή του, τον παθιασμένο τους έρωτα, κατέφυγε στην μαύρη ήπειρο για να γίνει δουλέμπορος, εγκαταλείποντας τον σύντροφό του που με τον εγωπαθή χαρακτήρα του και τις ιδιοτελείς πράξεις του, κατέστρεψε για μια περίοδο του βίου του.

     Η Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ, είναι το αρχετυπικό έργο του παγκόσμιου αισθητισμού, το έργο που επηρέασε τους μελλοντικούς από αυτό ποιητές και θεατρικούς δημιουργούς, αλλά και καλλιτέχνες άλλων τεχνών, όπως ζωγράφους και κλασικούς συνθέτες, δες όπερα του Ρίχαρντ Στράους. Το κοχλασμένο αίμα που στάζει ηδονικά από το κομμένο κεφάλι του Ιωάννη, σχηματίζει την εικόνα του παθιασμένου έρωτα μέσα στην ταραγμένη και αβυσσώδη ψυχή της ερωτευμένης Σαλώμης, της αινιγματικής θηλυκής οντότητας Σελάνας-Σαλώμης, αυτής της αρχέγονης Θεάς του σκοτεινού έρωτα. Ah! I have kissed thy mouth, Jokanaan, I have kissed thy mouth. There was a bitter taste on my lips… σαρκώδη χείλη του έρωτος βαμμένα με άλικο χρώμα θανάτου. Ο αποκεφαλισμός του Ιωάννη, είναι ο πιο τραγικός και σκοτεινός αντρικός ευνουχισμός μέσα στην ιστορία των σύγχρονων δυτικών γραμμάτων. Η αρχαία ηρωίδα του Ευριπίδη η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά του Ιάσονα, τους καρπούς που κυοφόρησε μέσα της από την ερωτική της σχέση μαζί του, γιατί αυτός, θέλησε να την εγκαταλείψει για μια νεότερη της γυναίκα. Η γυναικεία της υπερηφάνεια, αντιδρά δολοφονικά στην εγκατάλειψη του συντρόφου της. Η Σαλώμη, με προτροπή της μητέρας της Ηρωδιάδας, ζητά από τον Ηρώδη την κεφαλή του Ιωάννη επί πίνακι. Δεν κατόρθωσε να τον έχει εραστή όσο ήταν ζωντανός, ζητά το ερωτικό της πάθος να το εκπληρώσει μετά τον θάνατό του. Τα μαλλιά, ένδειξη αντρικής ρώμης, τα χείλη ένδειξη παθιασμένου έρωτα γίνονται η αιτία να εκφράσει και αυτή η δολοφονική θηλυκή ύπαρξης τους μύχιους πόθους της. Με την ίδια σπουδή που εξετάζει ο αρχαίος τραγικός ποιητής την προσωπικότητα της ηρωίδας του, εξετάζει και ο Όσκαρ Ουάιλντ την άβυσσο της προσωπικότητας της δικής του ηρωίδας, της Σαλώμης. Δύο γυναίκες μέσα στο χρόνο, ένα κοινό υπέρμετρο πάθος έρωτα που εικονογραφεί ο κάθε ένας συγγραφέας με τον τρόπο του, την δαιμονική τους φυσιογνωμία. Κοινή θηλυκή χαρακτηρολογία μέσα στις στοές του χρόνου και της μοίρας. Κανένας φραγμός δεν στέκεται εμπόδιο στο αχαλίνωτο ερωτικό παραλήρημα των δύο γυναικών, που και οι δύο, με τον δικό τους προσωπικό τρόπο η κάθε μία, ζητά την αποκλειστικότητα του αντρικού ερωτικού ποθούμενου. Οι λέξεις παρά το λυρικό φορτίο που κουβαλούν μέσα τους, δεν μας προσφέρουν ψήγματα στοιχείων δικαιολόγησης των παθιασμένων επιδιώξεών τους. Ο βίαιος τρόπος που η κάθε μια τους εκφράζει τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους μας δυσκολεύει να συμπάσχουμε μαζί τους στον δαιμονικό αγώνα επίτευξης του σκοπού τους. Η γυναικεία φύση ως μάγισσα πλανεύτρα, σκοτεινή και εκδικητική, ύπουλη και εγωπαθή, χθόνια και αιμοβόρα μας παρουσιάζεται και στο έργο του Λατίνου συγγραφέα Σενέκα, ο οποίος στην δική του Μήδεια, παρουσιάζει την γυναικεία προσωπικότητα χωρίς κοινωνικούς ενδοιασμούς, χωρίς φραγμούς ηθικούς, χωρίς οικογενειακές αναστολές, με εκδικητική μανία και καταστροφική πεισμώδη επιθυμία. Η Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ προέρχεται από την γυναικεία τοιχογραφία της αρχαίας παράδοσης των ποιητών, που εικονογράφησαν γυναικεία πορτραίτα στην σκοτεινή εκδοχή της προσωπικότητάς τους. Σκοτεινές σκιές, που όμως φωσφορίζουν μέσα στις λέξεις των ποιητών και καταυγάζουν τα κείμενα που τις εικονογραφούν. Η Σαλώμη, απαιτώντας τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη, δεν φιλοδοξεί να «εντάξει» το μιαρό αποτέλεσμα της επιθυμίας της στους κανόνες θα σημειώναμε, της παραδεδομένης σε εμάς για την  αρχαία τραγωδία, της Αριστοτελικής κάθαρσης, αλλά, να μας αποκαλύψει μέσα από τον τελετουργικό χορό της το δαιμονιακό πρόσωπο του έρωτα, που φωλιάζει μέσα στις αφανείς συνειδήσεις όλων των ερωτευμένων και προδομένων. Η κάθαρση, δεν επέρχεται ούτε με τον θάνατο του ερωτευμένου υποκειμένου ή την οικογενειακή καταστροφή. Η προσωπική μοίρα της Σαλώμης που υφαίνει τους δολοφονικούς της στόχους είναι η ίδια της η μάννα, η Ηρωδιάδα.  Ο ερωτικός πόθος της Σαλώμης προς τον Ιωάννη δεν ολοκληρώνεται, μένει μετέωρος, δεν χαρτογραφείται μέσα στον χρόνο,  όπως μετέωρη μένει και η κρίση εξιλέωσης για τα εγκλήματα που διέπραξε η Φόνισσα του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μεταξύ Θείας και Ανθρώπινης Δικαιοσύνης, έτσι και ο έρωτας της Σαλώμης μένει ανεκπλήρωτος γιαυτό και δαιμονικός, έξω πραγματικός, μυστηριώδης, το ύστατο φιλί στα τριανταφυλλένια χείλη του Ιωάννη, δεν είναι παρά η έσχατη καταφυγή, η στερνή ελπίδα μιας ανεκπλήρωτης ελπίδας. Όπως η Μήδεια σκοτώνοντας τα παιδιά της θανατώνει και την δική της σχέση με τον Ιάσονα, και ότι ερωτικά οικοδόμησε μαζί του, έτσι και η Σαλώμη, πάνω στα υγρά και ζεστά ακόμα χείλη του Ιωάννη, σκιαγραφεί και το τέλος της προσωπικής της ερωτικής διαδρομής. Μητέρα η μία παρθένα η άλλη, συγκλίνουν στην απόφαση που διέγραψε και για τις δύο η σκοτεινή Μοίρα, αυτή που υφαίνει μέσα στα σπλάχνα της η τρομερή Σελάνα. Ένας άκαμπτος και φονικός εγωισμός δεσπόζει στον χαρακτήρα της Σαλώμης, που οργανώνεται από την προσωπική της Μοίρα και την κάνει να αδυνατεί να γευτεί τους πραγματικούς καρπούς της αγάπης. Προτιμά το σκοτωμένο είδωλο από το ζωντανό πρόσωπο. Μια πεισματική επιθυμία εκδίκησης ενός ανεκπλήρωτου έρωτα, ενός πάθους που την τυφλώνει και την εμποδίζει να κατασιγάσει τον πόθο μέσα της. Η σταθερή και επίμονη επιθυμία της να αποκεφαλίσει τον Ιωάννη, αυτό το αρχέγονο και αλείαντο πρόσωπο που ποθεί σαν πεινασμένη σεξουαλικά μαινάδα, ξεπερνά το μέτρο της γυναικείας της φύσης και την βγάζει έξω από τους κανόνες της καθαρτήριας και ελεήμονος διάθεσης των γνωστών μας σχεδιασμών της αρχαίας τραγωδίας. Η Μήδεια υπερβαίνει το ανθρώπινο μέτρο, το ίδιο και η Σαλώμη. Η ηρωίδα του Όσκαρ Ουάιλντ, δεν έχει εσωτερικές ταλαντεύσεις, δεν διακατέχεται από ηθικές συγκρούσεις, ούτε παραπαίει από ψυχολογικές μεταστροφές, διατηρεί και μετά το πέρας της εκπλήρωσης της επιθυμίας της την δαιμονική της ταυτότητα, μόνο που, η αρχαία Μήδεια χάνεται μετά την πράξη της στα ουράνια, ενώ εκείνη κατρακυλά στην άβυσσο των ερωτικών της ανεκπλήρωτων προσδοκιών.

     Διαβάζοντας την εξαίρετη αυτή μονόπρακτη τραγωδία του Oscar Wilde, και την κοπιώδη και υπεύθυνη μεταγραφή της στις μέρες μας από τους Χαρά Σύρου και Θανάση Τριαρίδη, σκέφτηκα να παραθέσω και μια ισχνή ενδεικτική εργογραφία και βιβλιογραφία για τον συγγραφέα.                     

Η ζωή ως Τέχνημα

Ψεύτικη Σφίγγα! Ψεύτικη Σφίγγα!

Ο γέρος Χάροντας,

κοντά στην καλαμώδη Στύγα,

ακουμπισμένος στο κουπί του,

περιμένει τον οβολό του.

Πήγαινε μπρος κι άφησέ με

Μαζί με το Σταυρό μου.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

• ΘΕΑΤΡΟ Ι, μτφ. Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Ίκαρος 1953, Τυπογραφείο Π. Σεργιάδη (περιέχει τα εξής έργα: Η ΒΕΝΤΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΑΙΔΗΣ ΟΥΙΝΤΕΡΜΗΡ/ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΧΩΡΙΣ ΣΗΜΑΣΙΑ/ΤΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΟΒΑΡΟΣ)

•ΘΕΑΤΡΟ ΙΙ, μτφ. Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Ίκαρος 1957, Τυπογραφείο Π. Σεργιάδη (περιέχει τα εξής έργα: ΕΝΑΣ ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΣΥΖΥΓΟΣ/ΣΑΛΩΜΗ/ΑΓΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑ/ ΦΛΩΡΕΝΤΙΝΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ/Η ΔΟΥΚΙΣΣΑ ΤΗΣ ΠΑΔΟΥΑΣ)

•Ένας ιδανικός σύζυγος, μτφ. Στάθης Σπηλιωτόπουλος, προλεγόμενα Μπερναρ Σω, Γκοβόστης χ.χ.

•Τι σημασία έχει να είναι κανείς σοβαρός-κωμωδία σε τρείς πράξεις-μτφ. Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Γκοβόστη χ.χ.

• Όσκαρ Ουάϊλδ ΣΑΛΩΜΗ, Τραγωδία μτφ.-πρόλογος Νίκος Ποριώτης, Εκδοτική Εταιρεία Τα Έργα 1916, τύποις Αδελφών Μπλαζουδάκη

• Σαλώμη, μτφ. Δημήτρης Μαυρίκιος, σχέδια Aubrey Beardsley, Καστανιώτη 1992 (η μετάφραση από το γαλλικό πρωτότυπο του συγγραφέα είναι αφιερωμένη στον Διονύση Φωτόπουλο)

----

•Διηγήματα, πρόλογος Γ. Ευστρατιάδης, μτφ. Ελένη Μπόλλη, εξώφυλλο Τ. Παπατζανετέας, Στοχαστής 1970, τυπογραφεία Φιλικής Εταιρείας (ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣ-Ο ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ/ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ/ΜΙΑ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΡΟΥΚΕΤΑ/Ο ΑΦΟΣΙΩΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΣ/Ο ΣΚΛΗΡΟΚΑΡΔΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ)-(ΚΥΚΛΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ-Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΡΟΔΙΕΣ/ΤΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΤΗΣ ΙΝΦΑΝΤΑ/Ο ΜΙΚΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ/ΤΟ ΑΣΤΕΡΟΠΑΙΔΟ/Ο ΨΑΡΑΣ ΚΙ Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ)

•ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΧΟΣ, Oscar Wilde, The Model Millionaire, The Sphinx Without a Secret, The Canterville Ghost, μτφ. Δάφνη Ανδρέου, Στοχαστής 1988, τύπωμα στα πιεστήρια Ευρωτύπ ΑΕ

• ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ και άλλες ιστορίες The Happy Prince and Other Tales, μτφ. Βάνια Σύρμου-Βεκρή, σχέδια Γιάννης Δημητράκης, Μπιλιέτο, Παιανία 1999, τυπογραφείο Γκούμας-Σφενδύλης

• ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΤΙΣ ΡΟΔΙΕΣ(A House of Pomegranates),μτφ. Σύνια Κούσουλα, εικονογράφηση Έλλη Κελεμένδρη, Νεφέλη 1991, στοιχειοθεσία-σελιδοποίηση TEXT @ COLOR-Δ. Εμμανουήλ

•ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΟΥ ΛΟΡΔΟΥ ΑΡΘΟΥΡ ΣΑΒΙΛ, μτφ.-πρόλογος Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Γκοβόστη χ.χ.

• ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΝΤΕΡΒΙΛ, μτφ. Γιώργος Σημηριώτης, Ν. Γερονικόλας χ.χ. Τύποις Σ. Φωτιάδου

• Ο ΨΑΡΑΣ ΚΙ Η ΨΥΧΗ, μτφ. Κώστας Τρικογλίδης, κείμενο του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, κριτική ανάλυση Αντρέ Ζιντ, Ηριδανός χ.χ. στοιχειοθεσία-Εκτύπωση Γ. Αργυρόπουλος-Α. Ζουμαδάκης

• ΤΕΛΕΝΥ, (TELENY or THE REVERSE OF THE MEDAL, A physiological Romance of TO-DAY), μτφ . Νίκος Παπαδογιάννης, πρόλογος H. Montgomery Hyde, Ερατώ-Μανώλης Μανουσάκης 1986, τυπογραφείο Άγγελου Ελεύθερου

• Η ΜΠΑΛΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ ΤΟΥ ΡΗΝΤΙΓΓ, πρόλογος και ποιητική απόδοση Ρήγα Γαρταγάνη, Ο Κεραμεύς χ.χ.

•Η Μπαλλάντα της φυλακής του Ρήντιγγ, μτφ. Νίκος Παπακωνσταντίνου, περικάλυμμα και σκίτσα Δημήτρης Ανδρικόπουλος Δίφρος 1958, τυπογραφείο Μαρία Γουδέλη

•Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ, μτφ. Ζωζώ Πασκετζή, επιμέλεια Νίκος Μπαλής, προλογικό σημείωμα J. C. Powys, εισαγωγή Τζώρτζ Όργουελ, Ελεύθερος Τύπος 1981, στοιχειοθεσία Α. Γιοβάνης-Δ. Στρακάτος ΟΕ

• Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό, μτφ.-εισαγωγή Ολυμπία Καράγιωργα, Γνώση 1984, τυπώθηκε στην Γ. Κιώτη
• Όσκαρ Ουάιλντ, Ο ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ, μτφ Σπύρος Τσακνιάς, στιγμή 1984

• Oscar Wild, ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ, μτφ. Π. Αντωνόπουλος, πρόλογος Ζ. Ζοζέφ-Ρενό, Κ. Αναγνωστίδου χ.χ. τυπογραφείο Γ. Σερμπίνης

• Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣ, Δοκίμια, τόμος Α΄, απόδοση Φώντας Κονδύλης, Καστανιώτη 1988

• ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ, μτφ. Σ. Πρωτόπαπα, πρόλογος Σ. Μαράντος, Γκοβόστη χ.χ.

•ΤΕΧΝΗ-ΣΑΤΙΡΑ-ΦΑΝΤΑΣΙΑ και Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ, μτφ. Π. Αντωνόπουλος, επιμέλεια Ζ. Λεπτάκη, ΑΡΓΩ-Π. Βαρέλη χ.χ. τυπογραφείο Γεωργίου Νικολετάκη

• Η σημασία του να μην κάνεις τίποτα. Η παρακμή του ψεύδους ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, μτφ. Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, πρόλογος Εύα Κοταμανίδου, Περίπλους-Διονύσης Βίτσος 2002

• DE PROFUDIS-Εκ Βαθέων-μτφ. Ν. Καντζια, εισαγωγή-ανάλυση Ρήγα Γαρταγάνη, Ο Κεραμεύς χ.χ.

• DE PROFUNDIS, μτφ. Α. Γ. Μαρπουτζόγλου, πρόλογος Robert Ross, Τυπογραφείο ΕΣΤΙΑ 1910

• DE PROFUNDIS(ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ), μτφ.-εισαγωγή Στάθη Σπηλιωτόπουλου, ΠΑΠΥΡΟΣ ΠΡΕΣΣ χ.χ.

• DE PROFUNDIS(ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ)-EPISTOLA:IN CARCERE ET VINCULIS, επίλογος VYVYAN HOLLAND, μτφ. Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος 1981

• DE PROFUNDIS, [Epistola: In Carcere et Vinculis] μτφ. Ανδρέας Ρικάκης, εισαγωγή VYVYAN HOLLAND, Κάκτος-Οδυσσέας Χατζόπουλος 1996/β΄ 2006

• De Profundis, μτφ. Ανδρέας Παππάς, ΣΜΙΛΗ-Χρήστος Κουτσιαύτης 2012

• ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ, Επιλογή από το έργο του, μτφ. Σπύρος Τσακνιάς, στιγμή 1993, τυπογραφείο των εκδόσεων ΣΤΙΓΜΗ-Αιμίλιος Καλιακάτσος

• Τάδε έφη… Όσκαρ Ουάϊλντ, επιλογή-μετάφραση Ιώ Μαρμαρινού, Ερμείας-Εσπερία εκδοτική 1993

• ΒΗΜΑDONNA, Όσκαρ Γουάιλντ Γυναίκες-Άντρες, οι ατάκες μιας ευφυΐας, μτφ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, Καστανιώτη χ.χ.

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΑΙΗ, μτφ. Ν. Κάντζια, πρόλογος Ρ. Γ., Άλμωπος-Θεοφ. Παπαδόπουλος χ.χ./ΠΕΛΛΑ

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ κ. W. H. και 12 ΠΟΙΗΜΑΤΑ, μτφ.-σημειώσεις Ειρήνη Βρής, Οδός Πανός 1982

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΥ(THE PORTRAIT OF DORIAN GRAY), μτφ. Ι. Βυζαντίου, εκδοτική παραγωγή ΔΕΛΤΑ-Π. Δ. Δημητράκος-Σ. Δ. Δημητράκος 1961

• Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, μτφ. Γωγώ Αρβανίτη, εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος»

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΙ, μτφ. Βασιλική Κοκκίνου, εφημερίδα «Αγορά»

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΗ, μτφ. Τίνα Στεφανοπούλου, εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» 2006

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΙ, μτφ. Άρης Αλεξάνδρου, εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»-Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη 2012

•ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΑΙΥ, μτφ.-επιμέλεια  Δημήτρης Γ. Κίκιζας, ΣΜΙΛΗ 2000

• ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΪ, The picture of Dorian Gray: an annotated, uncensored edition, η έκδοση ακολουθεί το πρωτότυπο χειρόγραφο του συγγραφέα. Με σχόλια δίχως περικοπές, μτφ. Δώρα Στυλιανίδου, εκδοτική επιμέλεια Νίκολας Φράνκελ, ΕΚΑΤΗ-Χ. Ν. Νικολάκης 2013, Εκτύπωση Άγγελος Ελεύθερος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• C. M. FRANZERO, ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ η ζωή του, μτφ. Τάκης Μπαρλάς, Πέτρος Δ. Καραβάκος 1954, τυπογραφείο Γ. Αποστολόπουλος

• Χ. Πήρσον, Η ζωή του ΟΣΚΑΡ ΓΟΥΑΙΛΝΤ, μτφ. Γιάννης Κωνσταντίνου, επιμέλεια ύλης Δ. Π. Κωστελένος, Γκοβόστη χ.χ. τυπογραφείο Η ΤΕΧΝΗ

•Μέρλιν Χόλαντ, Όσκαρ Ουάιλντ-Η ζωή και το έργο του(Λεύκωμα), Merlin Holland, THE WILDE ALBUM, πρόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος, μτφ. Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, επιμέλεια-διόρθωση Αρετή Μπουκάλα, Ψυχογιός 2000

•Μέρλιν Χόλαντ, OSCAR WILDE ΜΙΑ ΖΩΗ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ, Merlin Holland, Oscar Wilde A Life in Letters, μετάφραση-φιλολογική επιμέλεια Γιώργος Μπλάνας, Ηλέκτρα 2005, τυπογραφείο-βιβλιοδετείο Χ. Ζαχαρόπουλος-Δ. Σιταράς @ Σια

• ΑΝΤΡΕ ΖΙΝΤ, Ο ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΊΛΝΤ ΚΑΙ ΕΓΩ, In Memoriam-De Profundis, Απόδοση Ναπολέων Λαπαθιώτης, εισαγωγικό σημείωμα Αντρέ Ζιντ, Στοχαστής 1997

• Andre Gide, ΟΣΚΑΡ ΓΟΥΑΪΛΝΤ In Memoriam (Αναμνήσεις), Απόδοση Ναπολέων Λαπαθιώτης 3^η έκδοση, επιμέλεια και Επίμετρο Δημήτρης Αρμάος, Ίνδικτος 2005

• Arthur Cravan, O OSCAR WILDE ΖΕΙ! και άλλα κείμενα, εισαγωγή-μετάφραση- σημειώσεις Νίκος Σταμπάκης, Φαρφουλάς 2009, βιβλιοδετήθηκε από το Δεκάλογο

• Richard Ellmann, OSCAR WILDE, Όσκαρ Ουάιλντ, μτφ. Ελεάννα Πανάγου, διόρθωση Λένια Μαζαράκη, Πατάκη 2009

• Άλλαν Πέρσυ, ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ-99 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΟΦΙΑΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΖΩΗ ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, Allan Percy, El coaching de Oscar Wilde, μτφ. Τιτίνα Σπερελάκη, Πατάκη 2013, 8^η έκδοση

• Πήτερ Ακρόϋντ, Καληνύχτα κύριε Όσκαρ Ουάιλντ, Peter Ackroyd, The last testament of Oscar Wilde, μτφ. Παύλος Μάτεσις, μυθιστόρημα Καστανιώτη 1995

•OSCAR WILDE ΕΓΡΑΨΕ-AUBREY BEARDSLEY ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ, Κώστας Σκυλλάς επέλεξε, Μαρία-Ειρήνη Δαρζέντα βιογράφησε, Λορέντζο Ντετζιόρτζιο επιμελήθηκε, σχεδιάστηκε, στοιχειοθετήθηκε, σελιδοποιήθηκε, Γκοβόστη 1990

• ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ, Πρόσωπα που άλλαξαν την πορεία του Κόσμου Ν. 18/Κυριακή 3/2/2002. Όσκαρ Γουάιλντ ο ποιητής της πρόκλησης

• Γ.Α.Σ., Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΔ, Η ζωή και το τέλος ενός μεγάλου εγωιστή, Μεταφραστική σύνθεση, Γεώργιος Φέξη 1963, Λινοτυπικαί εργασίαι Γεώργιος Αργυρόπουλος

• Μιχάλης Κ. Μακράκης, ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ στο «ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ» του OSCAR WILDE(Αισθητικο-φιλοσοφική και ηθικο-θρησκευτική προσέγγιση στη ζωή και στο έργο του Oscar Wilde, ιδιαίτερα στο Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ, Τήνος 1991, στοιχειοθεσία-σελιδοποίηση Line Art

• Μιχάλης Κ. Μακράκης, Ο ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ «ΑΓΙΟΣ» περιστασιακές προσεγγίσεις για το 2000 ΕΤΟΣ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ με τη συμπλήρωση ενός αιώνα του τελευταίου μιας χιλιετίας, από το θάνατο του Ιρλανδού συγγραφέα (30 Νοεμβρίου 1900), Αρμός 2000

• Σάσσα Πούλκου, OSCARWILDE Είμαι ο έρωτας που δεν τολμά να πει το όνομά του, Αλεξάνδρεια 2009

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Σάββατο 15 Οκτωβρίου του 2016

Πειραιάς 15/10/2016

ΥΓ. Ας κρώζουν οι διάφοροι μεγαλόσχημοι της λογοτεχνίας, πολύ δίκαια είναι η βράβευση του Μπόμπ Ντύλαν, αυτού του εξαίρετου αμερικανού μπαλλαντοποιού, με το βραβείο Νόμπελ. Ούτως ή άλλως πόσοι και πόσες διάσημοι και καταξιωμένοι συγγραφείς αγνοήθηκαν; Το έχασε ο αργεντινός Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, δεν το πήρε ο δικός μας Νίκος Καζαντζάκης ή ο Γιάννης Ρίτσος, ε! και; Μήπως λησμονήθηκε το έργο τους; Στην Ελλάδα η γενιά μου-για να μιλήσω μόνο επί προσωπικού, άκουσε τραγούδια του Bob Dylan από την ζεστή και επαναστατική φωνή της Τζόαν Μπαέζ στις συναυλίες της στο θέατρο του Λυκαβηττού, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μετέπειτα. Αργότερα ακούσαμε και τον ίδιο τον αειθαλή  δημιουργό, στους δίσκους του βινυλίου που κυκλοφόρησαν με τα τραγούδια του. Κυκλοφορεί και ένας τόμος με τα τραγούδια του. Δυναμική προσωπικότητα, με ευρεία γκάμα μουσικών δημιουργικών συνθέσεων και ωραίους στίχους. Και μόνο ότι η μουσική του πορεία συνεχίζεται μέχρι των ημερών μας, σημαίνει την αξία αυτού του καλλιτέχνη για όσους αγαπούν την καλή μουσική του είδους του. Έσπασε ένα κατεστημένο, με την βράβευσή του.

ΥΓ.  Έφυγε πλήρης ημερών και ο ιταλός επαναστάτης γελωτοποιός του θεάτρου Dario Fo. Σημαντική πολύπλευρη προσωπικότητα του θεάτρου του προηγούμενου αιώνα, προέρχονταν και αυτός και η σύζυγός του και η δουλειά του από την σπουδαία μάννα την Κομέντια ντελ Άρτε και την παράδοσή της. Στην Ελλάδα έχουν ανεβεί αρκετά έργα του κατά καιρούς. Θυμάμαι αν θυμάμαι καλά, ότι πρωτοείδα έργο του Ντάριο Φο από τον θίασο του Στέφανου Ληναίου και της Έλλης Φωτίου. Αξίζει να διαβάσει ο όποιος ενδιαφερόμενος θεατρόφιλος, εκτός από τα έργα του που κυκλοφορούν στα ελληνικά από διάφορους εκδοτικούς οίκους, και το βιβλίο του Ντάριο Φο «Εναντίον των γελωτοποιών» που είναι η ομιλία του στην Σουηδική Ακαδημία εκδόσεις ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ 2003 σε μετάφραση Βασίλη Τομανά, και το μικρό αλλά ωραίο μελέτημα της Στέλλας Πριόβολου «DARIO FO ένας σύγχρονος  goliardus», εκδόσεις Περίπλους 2001. Και επίσης το δοκίμιο της ίδιας συγγραφέως, «ΜΗΔΕΙΑ» DARIO FO. Venticinque monologhi per una donna, in Medea. Από τη Μήδεια του Ευριπίδη και του Σενέκα στη Μήδεια του Dario Fo και της Franca Rame» εκδόσεις Περίπλους 2005