Ο ποιητής και εκδότης, δοκιμιογράφος Κώστας Ε. Τσιρόπουλος

Κώστας Ε. Τσιρόπουλος

Λάρισα 22/10/1930-Αθήνα 23/2/2017

       Μέμνησον Κύριε του δούλου Σου Κώστα

     Υπάρχουν συγγραφείς που θα ήθελες να γνωρίσεις από κοντά, να χαρείς την συντροφιά τους, την παρέα τους, τις συζητήσεις τους. Να παρακολουθήσετε μαζί μια θεατρική παράσταση, ένα κινηματογραφικό έργο, να διαβάσετε ένα βιβλίο και κατόπιν, να ξενυχτήσετε κουβεντιάζοντας, να συμφωνήσετε, να διαφωνήσετε, να ψιλοτσακωθείτε, να βγείτε στην αγορά της τέχνης και να επικοινωνήσετε, όπως μας μίλησαν ότι κάνουν οι Έλληνες, από ανέκαθεν, από την εποχή του παππού μας Θείου Πλάτωνα. Όπου ζωή και τέχνη, έρωτας και πολιτική πράξη, φιλοσοφία και συζήτηση επί παντός επιστητού είναι ένα. Το ενιαίο της ζωής με το καθόλου της τέχνης.

     Ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος, ο συγγραφέας και δοκιμιογράφος, ο ποιητής και μεταφραστής, ο εκδότης, ήταν τα τελευταία χρόνια στην σκέψη μου, καθώς ξεφύλλιζα και περνούσα στην ιστοσελίδα μου πραγματάκια από το «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ» που πριν χρόνια είχε την διεύθυνση και την καλλιτεχνική επιμέλεια. Όμως, ω της απερισκεψίας μου, της ανοησίας μου, ποτέ δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος έχει φύγει από κοντά μας, και μάλιστα πριν 3 χρόνια.

Μου ήρθε κατά το κοινώς λεγόμενο ταμπλάς όταν πληροφορήθηκα μόλις χθες, και μάλιστα εντελώς τυχαία, από φιλόλογο και δοκιμιογράφο ότι ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος κοιμήθηκε. Επειδή δεν μπορώ τους δήθεν, τους ατσαλάκωτους της ζωής και της τέχνης λουστραρισμένους, εξομολογούμε ότι από χτες που έμαθα την είδηση, ένας κόμπος, ένας λυγμός έχει ανέβει στο λαιμό μου. Πικράθηκα, μα περισσότερο σιχτίρισα τον εαυτό μου, που δεν το είχα πληροφορηθεί νωρίτερα. Δεν το έμαθα από κάποιον γνωστό, φίλο, κουλτουριάρη.
Η δεκαετία της οικονομικής κρίσης άλλαξε δραματικά τις ζωές μας. Καταστράφηκαν νοικοκυριά, χάθηκαν φιλίες, διαλύθηκαν οικογένειες, ράγισαν σχέσεις εμπιστοσύνης, πέσαμε σαν λαός σε μια εθνική κατάθλιψη. Μέσα σ' αυτό το κουρνιαχτό, όπως άρεσε να λέει ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος, έπαψαν να εκδίδονται περιοδικά και έντυπα. Δεν αγοράζουμε πια εφημερίδες, λογοτεχνικά περιοδικά σταμάτησαν να εκδίδονται.Οι τηλεοπτικοί σταθμοί-στις ειδήσεις τους-δεν θα μίλησαν υποψιάζομαι παρά για ελάχιστα δευτερόλεπτα για την απώλειά του. Οι εκκλησιαστικοί σταθμοί, ίσως να είπαν κάτι παραπάνω μέσα στην ροή του προγράμματός τους. Κύριος είδε. Μέσα στους δεκάρικους ηχητικής καταξίωσης προβολής από άμβωνος, οι φωνασκούντες την πίστη τους. Μια και ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος, ο ευπατρίδης, ο αριστοκράτης, ο ευγενής μέχρι «αηδίας», ήταν γνήσιο πιστό παιδί της ορθόδοξης εκκλησίας μέχρι τέλους του επίγειου βίου του.

Να επαναλάβω, ευγενικός μέχρι τα μπούνια, κομψός και περιποιημένος σαν μοντέλο, διακριτικός έως σιωπής, μορφωμένος όσο λίγοι έλληνες, πρόσχαρα απόμακρος, διαχυτικός μέχρι ξηρασίας. Περήφανος και μοναχικός, χρισμένος στο χρέος ζωής και ελληνικής παιδείας που ανέλαβε να διακονήσει. Εγγράμματος όσο λίγοι έλληνες συγγραφείς και στοχαστές, ακόμα και από επιφανή άτομα των χριστιανών φιλοσοφούντων και στοχαστών. Ακέραιος και έντιμος στις εμπορικές του συναλλαγές. Απόλυτος στις θέσεις του, λίγο «ψηλομύτης» όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα, την παιδεία και πνευματική καλλιέργεια στην χώρα μας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ένας έλληνας με στιβαρή αισθητική παιδεία και όραμα για τον πολιτισμό.

Εξέδωσε ανάμεσα στις άλλες πνευματικές του δραστηριότητες, το περιοδικό "ΕΥΘΥΝΗ" που για ένα μεγάλο διάστημα, ήταν η φωνή της μεγαλοαστικής τάξης της πατρίδας μας. Πρόεδροι της Δημοκρατίας και Δικαστικοί, αστοί διανοούμενοι και πεπαιδευμένοι συγγραφείς, φιλόσοφοι αστικής καλλιέργειας και πολιτικής επιλογής, στοχαστές και δημιουργοί της γενιάς του 1930-και όχι μόνο- βρήκαν στέγη φιλοξενίας στις σελίδες της. Ήταν το περιοδικό των στενών Φίλων, που για το μεγαλύτερο διάστημα της κυκλοφορίας του, ήταν σαν μια «κλειστή λέσχη» για τους ας το επαναλάβουμε, μεγαλοαστούς, τους ιθύνοντες της παιδείας και πολιτικής στην χώρα μας. Η ύλη του περιοδικού είναι διάσπαρτη με κείμενα και μεταφράσεις, κρίσεις και θέσεις που απεικονίζουν μια πολιτική και πνευματική περίοδο των ελληνικών γραμμάτων, που αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα για τις απόψεις που εξέφρασαν οι συνεργάτες του περιοδικού, οι κρίσεις και επιλογές των υπογραφόντων τα κείμενα. Αξίζει να διαβαστούν τα τεύχη του περιοδικού να επισημανθούν οι κάθε είδους σχολιασμοί τόσο του πολυτάλαντου εκδότη και ποιητή, καλλιεργημένου χωρίς αμφισβήτηση Κώστα Ε. Τσιρόπουλου όσο και των συνεργατών του. Για το πως είδαν και μας μίλησαν για την ελληνική μα και διεθνή πολιτική πραγματικότητα, σε μια ιστορική περίοδο ψυχρού πολέμου και αντίπαλων ιδεολογικών στρατοπέδων. Μιλώντας για το περιοδικό να σημειώσουμε,τις τελευταίες δεκαετίες η ύλη της "ΕΥΘΥΝΗΣ" εμπλουτίστηκε, άνοιξε τις σελίδες της σε ένα διαφορετικό επιτελείο, νεότερων συνεργατών. Χριστιανικών αποχρώσεων δημιουργών.Το ότι μία γυναικεία φωνή, η πεζογράφος Νατάσα Κεσμέτη άρχισε να δημοσιεύει βιβλιοκριτικές της στο περιοδικό, ήταν για την αντίληψη και την φιλοσοφία του περιοδικού τόλμημα. Εξάλλου ο τίτλος του περιοδικού δηλώνει και τον οραματικό της σκοπό. Πέρα όμως από το περιοδικό «ΕΥΘΎΝΗ» υπήρχε και η συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα, του καλοκάγαθου αστού Κώστα Τσιρόπουλου. Αρκετοί αξιόλογοι τίτλοι ευρωπαίων μυθιστοριογράφων και ποιητών, χριστιανών συγγραφέων και στοχαστών κοσμούν τους τίτλους του εκδοτικού οίκου. Σημαντικές μεταφράσεις, κυρίως ισπανόφωνων δημιουργών.Είναι αρκετά τα μικρού μεγέθους ελληνικά δοκίμια για έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν οι Εκδόσεις των Φίλων-Αστρολάβος/ Ευθύνη. Βλέπε τίτλους όπως: "Το Πέρασμα του Μηνά Δημάκη", την "Αποτύπωση της Ιουλίας Ιατρίδη", της Ursa Minor. Βιβλία καλαίσθητα, προσεγμένα, με στόχο την επαναγνωριμία των αναγνωστών με τον καλό και σοβαρό δοκιμιακό και στοχαστικό λόγο. Άξια λόγου είναι και τα "άπαντα" που εξέδωσε ελλήνων ποιητών, δημιουργών. Συγκεντρωτικές εκδόσεις με τα ποιήματα της πειραιώτισσας Όλγας Βότσης, τα ποιήματα του Γιώργου Κότσιρα, της ποιήτριας Ζωής Καρέλλη, της Έφης Αιλιανού, του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, του Παντελή Πρεβελάκη.Τα έργα του φιλόσοφου-νομικού και προέδρου της ελληνικής δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου. Μελέτες θεωρητικού και δοκιμιακού στοχασμού του Άγγελου Τερζάκη, έργα του Χρήστου Μαλεβίτση, του Βασίλειου Ν. Τατάκη και πολλών άλλων. Μυθιστορήματα "ΚΑΤΑΧΝΙΑ" και το δοκίμιο του ισπανού Μιγκέλ ντε Ουναμούνο "Η Αγωνία του Χριστιανισμού". Τίτλοι εξαιρετικών δοκιμίων και μυθιστορημάτων όπως του Ζακ Ντε Λακρετέλ "ΣΙΛΜΠΕΡΜΑΝ", η "ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΜΟΙΡΑ" του Αντρέ Μαλρώ, "Οι Μαύροι Άγγελοι" του Φρανσουά Μωριάκ. "Η δύναμη και η δόξα" του Γκράχαμ Γκρήν και άλλοι. Παράλληλα, ο εκδότης Κώστας Ε.Τσιρόπουλος εξέδωσε μια σειρά χρήσιμων και καλαίσθητων τόμων, αφιερώματα σε έλληνες ποιητές και συγγραφείς-(η σειρά αριθμοί 40 τόμους)-τα γνωστά μας «Τετράδια Ευθύνης». Αφιερωματικοί τόμοι σε γνωστούς και καταξιωμένους έλληνες λογοτέχνες και όχι μόνο. Στην σειρά συμπεριλαμβάνονται και πρόσωπα της ελληνικής ιστορίας και πολιτικής, όπως ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Εθνικός μας Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Εικαστικοί όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, παιδαγωγοί όπως ο επίσης πειραιώτης Ευάγγελος Π. Παπανούτσος.Τα Τετράδια της Ευθύνης αποτελούν κόσμημα για κάθε βιβλιοθήκη. Ακόμα και αν ορισμένα από τα κείμενά τους έχουν συμπεριληφθεί σε παλαιότερους χρόνους στην θεματική ύλη του περιοδικού «Ευθύνη» ή σε άλλα έντυπα, η αξία τους και η χρησιμότητά τους είναι δεδομένη.Οι συνεργάτες των εκδόσεων του, παρέμειναν σταθεροί με ελάχιστες και αυστηρά επιλεγμένες συμμετοχές και εξαιρέσεις.

     Ο ποιητής και δοκιμιογράφος Κώστας Κ. Τσιρόπουλος, ήταν συνήθως απόμακρος, αλλά πάντα εύχαρης όταν τον επισκεπτόσουν στον εκδοτικό του οίκο, επί της οδού Πανεπιστημίου μέσα στην Στοά. Σε αυτό το μικρό κελί του που εργάζονταν με μεράκι, σοβαρότητα, τρομερή υπευθυνότητα. Πάντα κάτι σε φίλευε, μια καραμελίτσα, ένα εύγευστο σοκολατάκι. Όταν άκουγε την φωνή σου-από τον πάνω όροφο του μαγαζιού-, ή έσκυβε και σε έβλεπε από την εσωτερική σκάλα, και σε αναγνώριζε, κατέβαινε με ευγενική διάθεση, αρχοντικό περπάτημα, σε χαιρετούσε, σε ρωτούσε σχετικά και μετά χάνονταν στις εργασίες του. Ή άλλες φορές καθόταν στο μικρό γραφείο του μαγαζιού και σε υποδέχονταν. Περικυκλωμένος από τα βιβλία των παλιότερων και νεότερων εκδόσεών του.Το πάντα κομψό παρουσιαστικό του και η στάση του, δεν σου άφηνε περιθώρια μεγάλης προσέγγισης μαζί του. Δεν ήθελε πολλά-πολλά. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σε έκανε να νιώθεις άβολα δίπλα του, στενάχωρα ή μειονεκτικά. Κάθε άλλο, σε ψυχολογούσε τι σχέση έχεις με την ελληνική παιδεία και τα γράμματα και ανάλογα έστω και για λίγο, ανοίγονταν και κουβέντιαζε μαζί σου.

     Ο Κώστας Κ. Τσιρόπουλος, στο λεγόμενο εκδοτικό και συγγραφικό σινάφι, είχε δημιουργήσει την αίσθηση ενός μύθου. Ενός πολιτισμένου μεγαλοαστού, καλλιεργημένου ανθρώπου, σημαντικού συγγραφέα και μεταφραστή, με εξαιρετικές δουλειές στο ενεργητικό του, ο οποίος όμως, είχε τις δικές του μονομέρειες. Να γίνω πιο σαφής. Όπως σε συζητήσεις μας τον είχα ακούσει να μου λέει, ότι δεν διάβαζε ελληνικές εφημερίδες, μόνο ξένες. Δεν δέχονταν κείμενα και βιβλία που ήταν γραμμένα στο μονοτονικό σύστημα. Αγαπούσε και υιοθετούσε το πολυτονικό σύστημα της γραμματικής όχι μόνο στα βιβλία του αλλά και στην ύλη του περιοδικού του. Ήταν κομμάτι απόλυτος στις πολιτικές του θέσεις. Αστός μέχρι τα μπούνια. Επιφυλακτικός σε κάθε προσπάθεια αλλαγής και διατάραξης των καθιερωμένων της παράδοσης. Ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος, από την στιγμή που για πρώτη φορά τον συνάντησα από κοντά, μου έδωσε την αίσθηση ενός έλληνα στοχαστή και συγγραφέα, μονήρες άτομο με όραμα παιδείας και πολιτιστικό στόχο. Οι θέσεις του ήταν σταθερές, οι απόψεις του ξεκάθαρες, δεν δέχονταν εύκολα ή σχεδόν καθόλου αμφισβήτηση για αυτές. Ήταν ελληνοκεντρικός χωρίς να είναι εθνικιστής. Αντιχουντικός μα και εναντίον των τότε κομμουνιστικών καθεστώτων. Αγαπούσε και προήγαγε κάθε τι που είχε να κάνει με την καλώς εννοούμενη ελληνική ιστορία και παράδοση, την διαχρονικότητα της ελληνικής παιδείας. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής της διατήρησης στην εκπαίδευση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας αρνιόταν, σε οραματικό και πολιτικό επίπεδο ότι δεν προέρχονταν από τον χώρο της  συντηρητικής παράταξης στην χώρα μας.Τα κοινωνικά και πολιτικά σχόλιά του και οι κρίσεις του τόσο στο περιοδικό που εξέδιδε όσο και στα προσωπικά του κείμενα, μας δίνουν το δικαίωμα να σημειώσουμε αυτήν την σταθερή πολιτική του πλευρά και στάση σαν άτομο συγγραφέα. Ίσως δεν τον πικράνει αυτό που θα σημειώσω, σαν χριστιανός και από οικογενειακή αγωγή και ανατροφή όπως συνήθιζε να λέει, ήταν ένας αστός δημοκράτης, με συγκεκριμένα και επιλεκτικά ανοίγματα σκέψης και στοχασμού. Η αγωγή του ήταν που καθόριζε και το βλέμμα της κριτικής του απέναντι στα πράγματα. Την δημόσια εικόνα και συμπεριφορά του.

     Τον συνάντησα για πρώτη φορά πριν από χρόνια στο γραφείο των εκδόσεων της "Ευθύνης", όταν ακόμα ζούσε ο συνεργάτης του συγγραφέας Παναγιώτης Φωτέας. Ο οποίος για ένα διάστημα είχε διατελέσει Νομάρχης. Του είχα τηλεφωνήσει για να τον ευχαριστήσω για ένα σχόλιο που έκανε στο περιοδικό για ένα μου βιβλίο. Θυμάμαι ακόμα με συγκίνηση και σεβασμό τα λόγια του στο τηλέφωνο: «κύριε Γ. Μ. είσαστε ο μόνος» ή αν θυμάμαι καλά «ένας από τους ελάχιστους έλληνες συγγραφείς που με έχουν πάρει τηλέφωνο για να με ευχαριστήσουν, γιατί σχολίασα δικό τους βιβλίο». «Ή έγραψαν συνεργάτες μου για αυτό». Αυτά τα απλά λόγια των δύο γραμμών, που μπορεί να είναι και περισσότερα από αυτά που έγραψε για μένα στο περιοδικό του, με σημάδεψαν. Μου δίδαξαν όχι μόνο ένα ήθος σε ανθρώπινο επίπεδο αλλά και σε συγγραφικό. Θυμάμαι τα λόγια του που χαράχτηκαν στην συνείδησή μου, και έκτοτε έπραττα παρόμοια, όταν μάθαινα ότι κάποιος έγραψε κάτι για μένα και τα βιβλία που είχα εκδώσει. Ήταν μια υποχρέωσή μου, που την οφείλω σε εκείνον, μου την δίδαξε. Μετά το τηλεφώνημα,-φυσικά γνώριζα και αγόραζα το περιοδικό του-, τον συνάντησα στο βιβλιοπωλείο και τις εκδόσεις του. Τολμώ να πω ότι όταν άκουσα να μου μιλά για την γλώσσα και για τις πολιτικές του απόψεις, παρόλο τον θαυμασμό και τον σεβασμό μου, ένιωσα άβολα. (πράσινο στρουφάκι πολιτικά τότε ο γράφων). Είχε την καλοσύνη να μου ζητήσει αν θέλω, να δημοσιεύσω αν επιθυμώ, κάποιο ποίημα ή κειμενάκι μου στο περιοδικό αλλά στο πολυτονικό.Το θράσος της νεότητος και η άγνοια της ηλικίας με απέτρεψε από το δημοσιεύσω στο πολυτονικό. Δεν με ενδιέφερε να μία ακόμα δημοσίευση,είχα άλλον "οραματισμό" για την ποίηση και την τέχνη. Μάλιστα, όταν μετά από καιρό του έδωσα ένα κείμενο δακτυλογραφημένο στο μονοτονικό, ενώ στην αρχή χάρηκε που του το πήγα, μόλις παρατήρησε ότι δεν ήταν στο πολυτονικό μου το πέταξε στα μούτρα και άκουσα τα ευγενικά πάντα από το στόμα του σκολιανά μου. Ακόμα γελάω. Μα και εγώ, αφού γνώριζα τις απόψεις του, πήγαινα γυρεύοντας. Ας είναι ήρεμη και γαλήνια η ψυχούλα του.

Στα κατοπινά χρόνια έγραφα διάφορα για τις εκδόσεις και τα βιβλία του ίδιου όποτε μου δίδονταν η ευκαιρία.  Το γνώριζε και όποτε επισκεπτόμουν το γραφείο του για να μου δώσει ή αγοράσω βιβλία μου το έλεγε με μια δόση χαράς, τονίζοντάς μου, "ότι παρ’ότι είστε νεαρός, είστε φίλος των εκδόσεων. Και αυτό το εκτιμώ". Στο διάβα του χρόνου διάβαζα τα κείμενά του, αγόραζα τα βιβλία του εκδοτικού του οίκου που χρειαζόμουν, μάθαινα νέα του, εξακολουθούσα να τον εκτιμώ και να τον σέβομαι.  Αλλά ήμουν αντίθετος με πολλές του πολιτικές θέσεις και απόψεις. Αρκετά χρόνια αργότερα, όταν η παλαιά φίλη πεζογράφος και κριτικός Νατάσα Κεσμέτη άρχισε να δημοσιεύει τις κριτικές της, αγόραζα και διάβαζα το περιοδικό την «Ευθύνη». Σε μια συνάντησή μας μάλιστα, η Νατάσα με τον σύζυγό της Νίκο στο σπίτι στον Πειραιά, αν θυμάμαι καλά, μου έφερε και τους δύο τόμους του Ευρετηρίου του περιοδικού, δώρο όπως μου είπε του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου. «Δώσε στον Γιώργο τα βιβλία αυτά μας αγαπάει» είπε η Νατάσα ότι της είπε.Ο χρόνος πέρασε, τα προβλήματα της ζωής μας κρατούσαν όλους δέσμιους, στα ατομικά και οικογενειακά αδιέξοδα. Πάντα θυμόμουν όμως τον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο, αυτόν τον ευγενικό μπον  βιβέρ έλληνα, αυτήν την κάπως εκτός ελληνικής εποχής φυσιογνωμία. Ένας έλληνας που αγαπούσε την πατρίδα του και την παράδοσή της. Η Ισπανία, όπως μου έλεγε, ήταν η δεύτερη πατρίδα του. Είχε στενούς και διαρκείς πνευματικούς δεσμούς μαζί της. Αν δεν λαθεύω, έχει δωρίσει και την Βιβλιοθήκη του σε κάποιο ισπανικό πνευματικό ίδρυμα.

     Ο Κώστας Ε.Τσιρόπουλος, ήρθε ξανά στην επιφάνεια των γνωριμιών μου όταν πριν μερικά χρόνια μια κοινή μας φίλη, η ιατρός και συγγραφέας πειραιώτισσα Τούλα Μπούτου,-δεν θυμάμαι πως-,ήρθε σε επαφή μαζί του. Διατήρησαν φιλικές σχέσεις. Σε συζήτηση μαζί της, μια μέρα στο σπίτι της, μου λέει ότι σκέφτεται να προσκαλέσει τον Τσιρόπουλο στον Πειραιά, να δειπνήσουν. Χάρηκα και της είπα να του δώσει χαιρετίσματα. Μετά από λίγες μέρες με παίρνει στο τηλέφωνο η Τούλα Μπούτου και μου λέει ότι: «Ο Τσιρόπουλος συνηθίζει να κατεβαίνει να τρώει σε εστιατόριο στην Καστέλα. Μου είπε λοιπόν, να σε προσκαλέσω και εσένα να φάμε οι τρεις μας». Γνώριζε ότι γνωριζόμασταν με την συγγραφέα Μπούτου και έτσι και έγινε. Κλείσανε ημέρα και ώρα, πήγα στο σπίτι της Αριστέας Σουβαλιώτη-Μπούτου και κατόπιν συναντήσαμε τον Κώστα Ε.Τσιρόπουλο. Να υπενθυμίσω ότι η Τούλα Μπούτου ήταν πρώτη σύζυγος του Θοδωρή Λαμπράκη, του αδερφού του Γρηγόρη Λαμπράκη του ιατρού και αγωνιστή βουλευτή της αριστεράς που δολοφονήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Το βιβλίο «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού και η ταινία του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά εξιστορούν τα δραματικά ιστορικά και πολιτικά γεγονότα των αρχών της δεκαετίας του 1960.  Ήταν μια υπέροχη βραδιά που απολαύσαμε θέλω να πιστεύω και οι τρεις. Έκτοτε όταν η Τούλα τον έβλεπε ή μιλούσαν στο τηλέφωνο, μου έστελνε χαιρετίσματα. Έτσι, όταν εντελώς τυχαία χθες, πληροφορήθηκα την απώλειά του, τρία χρόνια μετά την εκδημία του, ένας κόμπος θλίψης, στεναχώριας με πλημμύρισε, για τον θάνατο αυτού του αριστοκράτη και ευγενέστατου έλληνα πνευματικού ανθρώπου. Έψαξα στα ράφια της βιβλιοθήκης μου και πήρα τα Ποιήματά του και τα διάβασα ξανά. Ξεφύλλισα το περιοδικό «Γραφή» της Λάρισας που τεύχος του είναι αφιερωμένο στην πνευματική και συγγραφική του παρουσία. Θυμήθηκα τον πειραιώτη καθηγητή και συγγραφέα Βαγγέλη Αθανασόπουλο, (που έφυγε και αυτός ξαφνικά και νεότατος) που μου μιλούσε για τον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο.

     Το πνευματικό λίπασμα που έριξε ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος στα ελληνικά γράμματα πιστεύω ακράδαντα ότι θα βλαστήσει στις συνειδήσεις των νέων ελλήνων συγγραφέων. Μπορεί ίσως οι νεότεροι να μην διαθέτουν την δική του αριστοκρατικότητα, την πηγαία του ευγένεια και αγωγή, να μην έχουν το ίδιο ανάστημα υπερηφάνειας που διέθεται ο ποιητής, μεταφραστής, στοχαστής, εκδότης, δοκιμιογράφος Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, να μην έχουν τις ίδιες αντοχές διακονίας του πνεύματος όπως εκείνος, όμως αν διαβάσει ο σύγχρονος αναγνώστης τον τόμο: «Χαιρετισμός στον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο» που κυκλοφόρησε το 2016 από τον εκδοτικό οίκο «Φρέαρ» και δει τους συνεργάτες, αμέσως θα αντιληφθεί ότι το δέντρο που λέγεται Κώστας Ε. Τσιρόπουλος άνθισε, κάρπισε, σκιάζει κάτω από τα φύλλα του αρκετούς και αρκετές νεότερους συγγραφείς και δημιουργούς.

Η παρουσία του βλέπει από ψηλά πλέον με περισσότερη κατανόηση τα ανθρώπινα.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Τρίτη, 15 Σεπτεμβρίου 2020

ΥΓ. Όποιος νομίζει ότι κάτι έχει να γράψει για τον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο και το έργο του, πολύ ευχαρίστως να το δημοσιεύσουμε.