Σίγησε η βελούδινη απαλότητα του Μεγάλου Ερωτικού

 

Σίγησε η βελούδινη απαλότητα της ελληνικής μουσικής                             

     «Οι αέναα υπαρκτές εικόνες θεώνται με τα μάτια της φαντασίας του καθενός, σύμφωνα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται… Σε διαφορετικούς ανθρώπους φαίνονται διαφορετικές, όπως κι όλα τ’ άλλα πράγματα».

                                                                Ουίλλιαμ  Μπλέηκ

       Αν υπάρχει ένας ορισμός στην νεότερη ιστορία της ελληνικής μουσικής που θα μπορούσε να αποδοθεί στην φωνή ενός έλληνα τραγουδιστή, πάγκοινα και δικαιωματικά από όλους τους μουσικόφιλους έλληνες και ελληνίδες, αυτός είναι βελούδινη απαλότητα. Αυτές οι δύο λέξεις τιμητικά αξίζουν στην μελωδική φωνή του Δημήτρη Ψαριανού (Πρέβεζα 29/12/1948-17/11/2020).Της μελαγχολικής και τρυφερής αντρικής φωνής που μαζί με την Φλέρυ Νταντωνάκη ερμήνευσαν το 1972 τα τραγούδια του «Μεγάλου Ερωτικού» του Μελωδού των Ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι. Είναι τόσο εύγλωττο το ηχόχρωμα της φωνής του Δημήτρη Ψαριανού, που στα κατοπινά χρόνια, η τριπλή αυτή συνεργασία καθόρισε την ευαισθησία των μουσικών μας ακουσμάτων. Δύο χαρακτηριστικές ελληνικές φωνές που πλούμισαν την μουσική σύνθεση του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος ενορχήστρωσε τα διαφορετικά μέλη και είδη της ερωτικής ελληνικής ποίησης, πάνω στην ιδιαίτερη ταυτότητα του προσωπικού φωνητικού τους ύφους. Μια συνεργασία που το αποτέλεσμά της μας αποκάλυψε έκτοτε, το εύρος και το βάθος, την ποιότητα της ομορφιάς του ερωτικού λόγου. Ευγένεια μουσικής απόδοσης και καθοριστικές ερμηνείες που μαζί με τον πολυμήχανο Οδυσσέα μας κάνει να ψελλίσουμε χαρμόσυνα: «εμόν κήρ ήθελ’ ακουέναι». Τα πολλά πρόσωπα του έρωτα μας αποκαλύπτονται σαν ένα μυστικό παιχνίδι της μοίρας, χαράς και λυγμού, θλίψης και ανερμήνευτου κάλλους. Οι φωνές των δύο αυτών ερμηνευτών νοτίζουν τον ποιητικό λόγο με μια τραγικότητα πρωτόγνωρη για τα ελληνικά μουσικά πράγματα της εποχής μας. Ακούγοντας τις ερμηνείες αυτές η ψυχή μας αναδιπλώνεται μεταρσιωτικά, πλημμυρίζει με μυστικό θάμβος μελαγχολίας και αγαλλίασης. Επιποθεί το σώμα του έρωτα και ονειρεύεται. Η φαντασία μας συμπλέει με το αμήχανο κάλλος των ποιητικών εικόνων που καθρεφτίζουν τα ποιήματα αυτά, την επενδυτική θαλπωρή της μουσικής απόδοσης. Φωνητικές επικλήσεις της μνήμης που μαρτυρούν την αλήθεια της βίωσης, του ίμερου της κατάπαυσης, των εσωτερικών στιγμών πόνου και των αντίστοιχων καταστάσεων πλήρωσης, των διαφορετικών εκδοχών του έρωτα που επέλεξε ο Μάνος Χατζιδάκις με την μεγάλη του μουσική και ποιητική σοφία να μελοποιήσει. Ποιήματα που καθρεφτίζουν και επισφραγίζουν το θεϊκό μεγαλείο του έρωτα, όπως και αν μας φανερώνεται στα φτερουγίσματά του. Εγκόσμιος και ουράνιος, περιπαθέστατος και διακεκαυμένος, τραγικός και μάταιος, αιχμηρός και ονειρικός, βασανιστικός, παραδομένος στην ευκταία αιωνιότητά του ή την επιβεβαιωμένη ματαιότητά του, το ηδονικό επαναλαμβανόμενο μαρτύριό του.

     Η φωνή του Δημήτρη Ψαριανού είτε ερμηνεύει Μάνο Χατζιδάκι είτε τραγουδά αυτούς τους δωρικούς ερωτικούς στίχους του ποιητή Δημήτρη Ιατρόπουλου, είτε αποδίδει εκπληκτικά άλλους επιλεγμένους έλληνες συνθέτες, είναι «οριακά εγκόσμια». Κουβαλά μέσα της μια υπέρβαση χρόνου, μια αναξαγόραστη θεία δωρεά. Μια ανοιχτή πληγή ευαισθησίας. Πορίζεται από την ζωή όσο και από τον θάνατο, δηλαδή την αιωνιότητα. Παλιννοστεί μεταξύ ουρανού και γης, ποίησης και μουσικής. Η φωνή του Δημήτρη Ψαριανού αηδονολαλεί μοναχικά, απόμακρα από τον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα, για τον κόσμο. Φέρει μέσα της μια ερωτική βεβαίωση γι’ αυτόν. Είναι ένας σημαδεμένος ήχος από τους Θεούς, τις Μούσες, την Μοίρα. Όταν την ακούς αμέσως νιώθεις ότι φέρει μέσα της έναν πρωτεϊκό πένθιμο λυρισμό, σου επιβάλλει έναν μυστικό εκστασιασμό πρωτάκουστο, μια αίσθηση υπόκρουση πολλών εσωτερικών του ανθρώπου συγκινήσεων. Διαλαλεί μέσα στην ερημιά της το υπαρξιακό της τραύμα. Η φωνή του Δημήτρη Ψαριανού είναι αυθύπαρκτη και αυτόνομη μέσα στην ελληνική μουσική περιπέτεια και δισκογραφία, όπως και η δική του πάντα σεμνή και διακριτική παρουσία. Σπάνια περίπτωση έλληνα καλλιτέχνη και μάλιστα, που προέρχεται από τον χώρο του τραγουδιού. Της μουσικής που χρειάζεται τα εκτυφλωτικά φώτα της δημοσιότητας για να βεβαιώσει την παρουσία της.

     Δεν είμαι ειδικός για να γνωρίζω ποια είναι η προσωπική συμβολή του τραγουδιστή Δημήτρη Ψαριανού στην εξέλιξη και πορεία της ελληνικής μουσικής, γνωρίζω όμως, ότι όσοι άκουσαν την φωνή του έστω και για μία φορά, όσοι άκουσαν τις επιλεκτικές του ερμηνείες, δεν λησμονούν την βελούδινη απαλότητα του ήχου της. Το ιερό της μέγεθος.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 18/11/2020

Μια μυστική φλέβα της ελληνικής μουσικής σταμάτησε να χτυπά.