Δύο ανέκδοτες συνεντεύξεις του Νίκου Δ. Καρούζου. Με τον Γιώργο Πηλιχό και τον Δημοσθένη Δαβέττα.

          ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ  ΤΟΥ  ΝΙΚΟΥ  ΚΑΡΟΥΖΟΥ

 

Φιλολογική επιμέλεια: Ελισάβετ  Λαλουδάκη, εκδόσεις Ίκαρος & Μαίρη Μεϊμαράκη-Καρούζου, Αθήνα Ιούνιος 2002, σ. 240, ευρώ 17,68.. Τυπογραφική επιμέλεια: Ελεάνα Λαμπάκη.

        ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ  ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Νίκος Καρούζος γεννήθηκε το 1926 στο Ναύπλιο και πέθανε το 1990 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών, αλλά δεν εξάσκησε ποτέ του το επάγγελμα του δικηγόρου ούτε και κανένα άλλο επάγγελμα. Ήταν ποιητής. Άνθρωπος βαθιά καλλιεργημένος και με ξεκάθαρη πολιτική συνείδηση, δεν διαχώρισε τη ζωή από την ποίηση προτίμησε να τις ζήσει στους ανοιχτούς χώρους (έστω κι αν κατοικούσε για χρόνια σε ένα υπόγειο) και όχι στα λογοτεχνικά σαλόνια. Εξέδωσε δεκαοχτώ ποιητικές συλλογές και τιμήθηκε δύο  φορές με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ο ποιητικός λόγος του Νίκου Καρούζου, λυρικός και τρυφερός, αποσπασματικός και οργισμένος, ελληνοκεντρικός και άπατρις, θρησκευτικός και βέβηλος, λόγιος και λαϊκός, κατάφερε κάτι σχεδόν ακατόρθωτο στους δύσκολους, «αντιποιητικούς» καιρούς μας: να αποκτήσει η ποίησή του ορκισμένους φίλους και ορκισμένους εχθρούς.

     Αυτή ήταν μια πρόχειρη προσπάθεια να κλειστεί σε μια παράγραφο η ζωή, η προσωπικότητα και το έργο του Νίκου Καρούζου.

      Στις Συνεντεύξεις που συγκροτούν την παρούσα έκδοση θα δοθούν οι απαραίτητες διευκρινίσεις από τα χείλη του ποιητή. Θα μας μιλήσει για τη ζωή του, για τα παιδικά του χρόνια, την οικογένειά του, τις πολιτικές του πεποιθήσεις, τις εξορίες, θα μας αφήσει να διακρίνουμε κομμάτια από την καθημερινότητά του, τις πίκρες του και τις χάρες του. Θα μας ξεναγήσει στον ποιητικό του κόσμο, στο εργαστήριο των στοχασμών του, θα μας μιλήσει για εκείνη την τρομερή στιγμή που γράφεται το ποίημα. Θα μας αναλύσει μέχρι και στίχους του. Θα μας φανερώσει τις εκλεκτικές του συγγένειες,  τις απόψεις του για την ποίηση, την τέχνη, τον πολιτισμό, θα ξεδιπλώσει εικόνες από τον πνευματικό του κόσμο.

     Όπως και στα Πεζά Κείμενα, που εκδόθηκαν πρίν από τρία χρόνια, έτσι και στις Συνεντεύξεις ο στόχος είναι ξεκάθαρος: να φωτιστεί το ποιητικό έργο του Νίκου Καρούζου μέσα από τη δική του οπτική γωνία, μέσα από τα δικά του μάτια. Προφορικός, ζωντανός, άμεσος, ο λόγος των Συνεντεύξεων έχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Καθιστά ορατή την αμφίδρομη σχέση που συνδέει το κυρίως ποιητικό του έργο με τα επιμέρους φανερώματα της σκέψης του. Στις απαντήσεις του προς τους συνομιλητές του λύνει απορίες που προκύπτουν από την ανάγνωση της ποίησής του αλλά και θέτει ερωτήματα των οποίων την απάντηση μπορούμε να βρούμε μέσα στα ποιήματά του. Υπό την έννοια αυτή, η παρούσα έκδοση, ένα είδος γραπτού «ντοκιμαντέρ», μια μαρτυρία με άμεσες και έμμεσες αυτοβιογραφικές αναφορές, θα αποδειχθεί πολύτιμο εργαλείο σε όσους θέλουν να εμβαθύνουν στην ποίηση και στην προσωπικότητα του Νίκου Καρούζου.

     Στον τόμο περιλαμβάνονται οι συνεντεύξεις που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες μέχρι το θάνατό του. Μερικές από αυτές, ιδίως οι παλαιότερες, βρέθηκαν στο συρτάρι του ποιητή, άλλες προέκυψαν από αρχειακή έρευνα. Αρκεί μια βιαστική ανάγνωση για να καταλάβει κανείς την ανισότητα του υλικού. Σε ορισμένες συνεντεύξεις ο Νίκος Καρούζος εμφανίζεται λιγότερο πρόθυμος να απαντήσει, σε άλλες είναι θυμωμένος ή και σαρκαστικός. Συμπεριλήφθηκαν όλες, γιατί καταγράφουν μια συγκεκριμένη πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα την ενόχλησή του από κάποιες ερωτήσεις ή τη γενικότερη δυσφορία του. Αν  και καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες να ταυτιστούν όλες οι συνεντεύξεις (όνομα δημοσιογράφου, εφημερίδα ή περιοδικό, χρονολογία), αυτό δε στάθηκε πάντα δυνατό, ειδικά σε περιπτώσεις παλαιών επαρχιακών εφημερίδων. Οι συνεντεύξεις χωρίς χρονολόγηση προτάσσονται και ακολουθούν οι υπόλοιποι κατά χρονολογική σειρά. Σε περίπτωση που η συνεχιζόμενη έρευνα φέρει στο φως τα στοιχεία αυτά ή και άλλες δημοσιεύσεις πριν τις 28 Σεπτεμβρίου του 1990 συνεντεύξεις, θα περιληφθούν σε επόμενη έκδοση. Η ίδια η φύση του υλικού, η ζωντάνια και η αμεσότητά του, με οδήγησε στην απόφαση να μην υπομνηματίσω τα κείμενα. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται και χρονολόγιο του ποιητή, ώστε να λυθούν οι τυχόν απορίες. Και στις Συνεντεύξεις ακολουθείται η ενοποιημένη μορφή (όσον αφορά, πχ., την ορθογραφία και το τονικό σύστημα) που είχε επιλέξει ο ίδιος ο Νίκος Καρούζος για την έκδοση των Απάντων του (Τα Ποιήματα Α΄και Τα Ποιήματα Β΄, εκδόσεις  Ίκαρος). Το σώμα των συνεντεύξεων περιλαμβάνει τις ερωτήσεις και τις σχετικές απαντήσεις του ποιητή. Όπου υπάρχουν, στο τέλος κάθε κειμένου παρατίθενται τα επιπλέον σχόλια του συνομιλητή ή των συνομιλητών του, καθώς και τα εισαγωγικά των συνεντεύξεων κείμενα. Τα κείμενα διατηρούν τη γλωσσική και υφολογική τους μορφή, με μικρές επεμβάσεις στη στίξη και στην παραγράφησή τους.

     Κλείνοντας το εισαγωγικό αυτό σημείωμα θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου-αν και δεν θεωρείται δόκιμο οι επιμελητές να ευχαριστούν τους συγγραφείς, πόσο μάλλον όταν είναι νεκροί-στον ίδιο τον ποιητή, τον Νίκο Καρούζο. Στις δύσκολες στιγμές, της απογοήτευσης και του θυμού, θυμάται πάντα τους στίχους του:

                -Στα αστρικά μας

                πεπρωμένα θα μιλήσουμε κάποτε

                στον ενικό του φωτός.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

-Συνέντευξη: ΝΙΚΟΣ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΑ. «Ο ΥΠΝΟΣΑΚΚΟΣ» (Ποιήματα).- «Ο ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΑΚΟΜΗ ΝΩΠΟΣ» (Δοκίμιο), σ.13-17

-Συνέντευξη: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ,  ΣΥΖΗΤΗΣ Μ’ ΕΝΑΝ ΠΟΙΗΤΗ, σ. 18-19

-Συνέντευξη: Γ. ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Η ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΕΩΣ ΤΟΥ «ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ», σ. 20-21

-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ-ΑΣΤΡΑΠΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ, σ. 22-23

-Συνέντευξη: ΝΙΚΟΣ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΣΤΟ «ΝΕΚΡΟ» ΣΗΜΕΙΟ Ο ΔΗΜΟΤΙΚΙΣΜΟΣ;, σ. 24-27. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νίκη, 12 Οκτωβρίου 1963. Αναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Διαβάζω τεύχος 393, Φεβρουάριος 1999 (Αφιέρωμα στον Ν. Καρούζο).

-ΤΟ ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ, σ. 28-30. Ανυπόγραφη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μεσημβρινή 18 Ιουνίου 1966.

-Συνέντευξη: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΡΟΥΤΣΗΣ, Η ΠΟΙΗΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΧΑΘΕΙ… ΘΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΕΙ ΟΜΩΣ ΣΤΗΝ «ΑΚΡΗ» ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, σ. 31-33,  Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νέα Πολιτεία, 22 Οκτωβρίου 1969.

-ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ. ΑΞΙΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ, σ.34-37. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Σημερινά 12 Φεβρουαρίου 1970, με τον υπότιτλο «Ακόμη τέσσερεις συγγραφείς απαντούν στον Ηλία Βενέζη σχετικά με τη διαδοχή των παλαιών από τους νεότερους στα γράμματα». Προτάσσεται το ακόλουθο εισαγωγικό σημείωμα….

-ΕΛΠΙΖΩ ΣΤΟΥΣ ΧΙΠΠΙΣ! σ. 38-40.  Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Σημερινά 30 Μαϊου 1970.

-Συνέντευξη: ΘΑΝΑΣΗΣ Θ. ΝΙΑΡΧΟΣ,  Ο Ν. Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΣ  ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΤΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ, σ. 41-42. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Θεσσαλία, 13 Απριλίου 1975.

-Συνέντευξη: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΣΚΑΜΝΙ, σ. 44-48, Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Νέα 29 Μαρτίου 1978.

-Συνέντευξη: ΝΑΤΑΣΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΙΣ, ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ, σ. 49-65. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Σήμα, Μάρτιος 1979.

ο ποιητής αφιερώνει και ένα του ποίημα «Στο Σήμα»

Ενάντια στην τυραννίδα της αιωνιότητας

δυο ωραία κορίτσια ειν’ ασυναγώνιστα.

Φωτογραφία τους δεν έχω κι όμως

αυτό είν’ όλη η αλήθεια.

-Συνέντευξη: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΛΚΑΝΗΣ, ΝΑ ΡΙΧΤΟΥΜΕ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΗ., σ. 66-67, Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ναυπλίου Αγώνας 19 Ιουλίου 1980.

-Συνέντευξη: ΑΝΔΡΕΑΣ  ΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ, Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΑΝΤΑ ΜΕΓΕΘΥΝΕΙ, σ.68-87. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Διαβάζω τχ. 48/12,1981.

-Συνέντευξη: ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ, ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΕΛΕΖΙΝΗ, σ. 88-108. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Πολιτεία τεύχος 3/1982. Όπως σημειώνει η Ελισάβετ Λαλουδάκη: «Στο τέλος της συνέντευξης ακολουθεί σημείωση: Πολλαπλή και για τον πολυθεματικό της χαρακτήρα και για τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν (γραπτές ερωτήσεις και απαντήσεις, μαγνητόφωνο, τηλέφωνο). Το πρώτο μέρος δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Διαβάζω τεύχος 48».

-Συνέντευξη: ΑΝΔΡΕΑΣ  ΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ, ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, σ. 109-119. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Αντί τχ. 235/24-6-1983. Έχει προηγηθεί η δημοσίευσή της-σε μέρη-στο περιοδικό Διαβάζω τχ. 48 και στο περιοδικό Πολιτεία τχ. 3.

-Συνέντευξη: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ, ΜΙΚΡΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ, σ. 120-122. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Το Δέντρο τχ. 4-5/1,2,3, 1984.

-Συνέντευξη: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ, ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΞΕΚΟΛΛΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, σ. 123-129. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Ριζοσπάστης 12/5/1985

-Συνέντευξη: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ, ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ, σ. 130-132. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Ριζοσπάστης 27/10/1985.

-Συνέντευξη: στους ΘΑΝΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ- ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ, Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ ΚΑΝΕΙ ΛΑΜΠΕΡΗ ΤΗ ΖΩΗ, σ. 133-143. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Το Δέντρο τχ. 19-20/2,,3, 1986.

-Συνέντευξη: ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ, Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ, σ. 144-151. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Ριζοσπάστης 27/7/1986.

-Συνέντευξη: ΑΡΗΣ ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΣ. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ, ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ  ΘΥΣΙΑΣΜΕΝΟΣ, σ. 152-158. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ταχυδρόμος 23 Οκτωβρίου 1986.

-Συνέντευξη: ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΝΗΣ, ΕΥΤΥΧΩΣ ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΛΙΤΟΣ, σ. 159-169. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Τα Νέα 16 Δεκεμβρίου 1986.

-Συνέντευξη: ΣΩΚΡΑΤΗΣ Λ. ΣΚΑΡΤΣΗΣ, ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ), σ. 170-172. Δημοσιεύθηκε στο Πατρινό περιοδικό Όστρακο τχ. 4/Ιουνιος 1987.

-Συνέντευξη: ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ, -ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ, Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΘΑΡΜΑΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, σ. 173-179, Δημοσιεύθηκε στο πολιτικό περιοδικό Σχολιαστής τχ. 51/6,1987.

Σημειώνεται στην σελίδα 179 του βιβλίου μετά το τέλος της συνέντευξης.

«Είναι η Τρίτη συνομιλία μας με τον ποιητή Νίκο Καρούζο. Μάλλον είναι το τρίτο μέρος μιας συνομιλίας που άρχισε πριν από χρόνια και θα συνεχίζεται για καιρό. Το πρώτο μέρος δημοσιεύθηκε με τον τίτλο «Το Ξενύχτικο Μπάρ Είναι το Μοντέρνο Τέμενος» στο περιοδικό Ζάλη του Γιάννη Τζώρτζη. Το δεύτερο, «Η Διάσταση της Υπερβολής Κάνει Λαμπερή τη Ζωή» στο Δέντρο του Μαυρουδή. Στα δύο αυτά πρώτα μέρη ήμουν με τον Θάνο Σταθόπουλο. Τώρα με τον Γιώργο Κακουλίδη. Στο τέταρτο μπορεί να λείπω εγώ και να μιλήσουν με τον Νίκο Καρούζο οι Κακουλίδης και Σταθόπουλος. Η Αέναη Συνέντευξη θα συνεχιστεί. Κάποτε θα λάβει τη μορφή βιβλίου.».

-Συνέντευξη: ΑΡΗΣ ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΟΙ ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΜΙΣΟΥΝ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ, σ. 180-186. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η Πρώτη 23/5/1988,

-Συνέντευξη: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΕΛΑΡΙΣ, ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ, σ. 187-197. Δημοσιεύθηκε στο πολιτικό περιοδικό Επαναστατική Μαρξιστική Επιθεώρηση τχ.61/9,10,1988.

-Συνέντευξη: ΝΙΚΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΑΣ, Η ΠΟΙΗΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΠΟΤΕ…, σ. 198-202.  Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή 12/6/1988

-Συνέντευξη: ΑΝΝΑ ΓΡΙΜΑΝΗ, ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΝΕΟΙ, σ. 203-205. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα 24 Ώρες, 19 Οκτωβρίου 1988.

( Να σημειώσουμε για την ιστορία ότι, Η εφημερίδα 24 ‘ΩΡΕΣ ήταν ένα από τα έντυπα που εκδόθηκαν από τη «ΓΡΑΜΜΗ» του τραπεζίτη και εκδότη κυρίου Γιώργου Κοσκωτά. Όπως και το περιοδικό Το Τέταρτο που διευθυντής ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Άλλο βρώμικο 1989 και άλλο καλλιτεχνική συνεργασία των διανοουμένων της εποχής με τα έντυπα του εξ αμερικής μεγαλοτραπεζίτη. Κάτι όπως πχ. τα Βραβεία ΦΟΡΝΤ. Τα σχόλια δικά μου. Ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός έχει εκδόσει και ένα μυθιστόρημα, το «Κ»).

-Συνέντευξη: ΜΙΚΕΛΑ ΧΑΡΤΟΥΛΑΡΗ: … ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΗΠΟΙ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΓΛΑΣΤΡΕΣ, σ. 206-209, Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Τα Νέα 24 Οκτωβρίου 1988.

-Συνέντευξη: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ, Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΘΥΣΙΑΣΜΕΝΟΣ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, σ. 210-217. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ταχυδρόμος τχ 25/22-Ιουνίου 1989.

-Συνέντευξη: ΑΝΝΑ ΓΡΥΜΑΝΗ, ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ, σ. 218-225. Δημοσιεύθηκε στο πολιτικό περιοδικό Ένα τχ. 14/23 Αυγούστου 1989.

-Συνέντευξη: ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ. Επιμέλεια: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, ΠΡΟΣΕΦΕΡΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, σ. 226-234. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή 9 Σεπτεμβρίου 1990.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1926. Ο Νίκος Καρούζος γεννιέται στο Ναύπλιο, στις 17 Ιουλίου, από την Κωνσταντίνα, το γένος Πιτσάκη, και τον Δημήτρη Καρούζο.

1947. Τον Μάρτιο εξορίζεται στην Ικαρία

1949. Τον Ιούνιο δημοσιεύται το πρώτο του ποίημα με τίτλο «Σίμων ο Κυρηναίος» στο περιοδικό Ο Αιώνας μας.

1951. Το καλοκαίρι καλείται να υπηρετήσει στο στρατό. Υπηρετεί τη θητεία του στη Μακρόνησο. Τα νεύρα του κλονίζονται στο κολαστήριο του «εθνικού αναμορφωτηρίου».

1953. Δεύτερη εξορία στη Μακρόνησο. Νοσηλεία στο 401Στρατιωτικό Νοσοκομείο, απ’ όπου παίρνει απαλλαγή απ’ το στράτευμα για λόγους υγείας εξαιτίας της σωτήριας παρέμβασης ενός ψυχιάτρου. Δεν υπέγραψε ποτέ δήλωση μετανοίας. Τον Δεκέμβριο δημοσιεύται η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Η επιστροφή του Χριστού.

1955. Τον Ιούνιο εκδίδεται η συλλογή Σημείο. Τον Οκτώβρη κυκλοφορούν τα Είκοσι Ποιήματα, ποιητική συλλογή σε 100 αντίτυπα. Παντρεύεται τη Μαρία Δαράκη.

1956. Πεθαίνει ο πατέρας του Δημήτρης Καρούζος. Εκδίδεται η ποιητική του συλλογή Διάλογοι.

1961. Εκδίδονται τα Ποιήματα. Συνεργάζεται με τα λογοτεχνικά περιοδικά Αθηναϊκά Γράμματα, Επιθεώρηση Τέχνης, Νέα Εστία, Ευθύνη,  Σύνορο, Διαγώνιος. Χριστιανικό Συμπόσιο.

1962. Λαμβάνει το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την συλλογή του «Ποιήματα», Το Β΄ Κρατικό Βραβείο παίρνει και ο ποιητής Τάκης Σινόπουλος για την συλλογή του «Το τραγούδι της Ιωάννας και του Κωνσταντίνου». Εκδίδεται η συλλογή του «Η Έλαφος των Άστρων»

1963. Παντρεύεται την δεύτερη γυναίκα του Μαίρη Μεϊμαράκη

1964.  Εκδίδεται η συλλογή του «Ο Υπνόσακκος»

1966. Εκδίδεται η διάλεξή του στην Ελληνοαμερικανική Ένωση με τίτλο «Μεταφυσικές Εντυπώσεις απ’ τη Ζωή ως το Θέατρο» την οποία οργάνωσε η Εταιρεία Χριστιανικού Θεάτρου.

1967. 10 Απριλίου, πρώτη επίσκεψη στο Άγιον Όρος. Συλλαμβάνεται από την Δικτατορία και κρατείται στην Ασφάλεια.

1969. Κυκλοφορούν τα «Πενθήματα»

1971. Εκδίδεται η συλλογή του  ο «Λευκοπλάστης για Μικρές και Μεγάλες Αντινομίες»

1972. 12 Μαϊου δεύτερη επίσκεψη στο Περιβόλι της Παναγίας

1974. 3 Μαϊου Τρίτη επίσκεψη στην χερσόνησο και τα Μοναστήρια του Άθω. Ταξίδι στην Ρουμανία. Εκδίδεται η συλλογή του «Χορταριασμένα Χάσματα".

1978. 23 Αυγούστου τέταρτο ταξίδι στο Άγιον Όρος. Κυκλοφορεί η συλλογή του ο «Απόγονος της Νύχτας»

1979. Κυκλοφορεί η συλλογή του «Δυνατότητες και Χρήση της Ομιλίας». Στροφή της ποίησης του στον ερμητικό λόγο. Ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει τις ποιητικές του αυτές συνθέσεις σαν «ενθύμια φρίκης».

1983-1984 και 1986, συνεργάζεται με το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΑ, σε εκπομπές για την λογοτεχνία.

1980. Εκδίδονται οι συλλογές του «Ο Ζήλος του μη Σχετικού με Παροράματα» και «Μονολεκτισμοί και Ολιγόλεκτα»

1981. Εκδίδεται η συλλογή του «Φαρέτριον»

1982. Εκδίδεται η συλλογή του «Αναμνηστική Λήθη», ο ποιητής ονομάζει την συλλογή αυτή «τρομαχτική σχιζοφρένεια».

1984. Θάνατος της μητέρας του. Κυκλοφορεί η συλλογή του «Ο Αντισεισμικός Τάφος»

1985. Δημοσιεύται το ποίημά του ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΝΥΧΤΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΟΣΤΑΝΔΗ σελίδες 5-16 στο περιοδικό «ΣΠΕΙΡΑ» γλώσσα ποίηση εικόνα. Τριμηνιαίο περιοδικό θεωρίας και τέχνης, Αθήνα τεύχη 4-5/Άνοιξη-Καλοκαίρι 1985. Εκδότης του περιοδικού είναι ο φιλόλογος και κριτικός Αντρέας Μπελεζίνης . Διευθύνεται από συντακτική επιτροπή που την αποτελούν οι Γιώργος Αριστηνός, Άννα Καφέτση. Αντρέας Μπελεζίνης, Ελένη Μποναφάτου, Σωτήρης Σόρογκας.

1986. Εκδίδονται οι συλλογές του «Συντήρηση Ανελκυστήρων» και «Χρόνος» Νοσηλεία στο νοσοκομείο Σωτηρία με καρδιολογικά προβλήματα. Αντιδράσεις για την απονομή β΄ κατηγορίας σύνταξης του.

1987. Εκδίδεται η συλλογή του «Νεολιθική Νυχτωδία στην Κρονστάνδη».

1988. Τιμάται με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη Νεολιθική Νυχτωδία στην Κρονστάνδη». Κυκλοφορεί η συλλογή του «Ερυθρογράφος». Εκδίδεται το βιβλίο του «Περί Ζωγράφων» από την γκαλερί Titanium. Ο τόμος περιλαμβάνει τα αισθητικά του κείμενα, για τον Γιώργο Μουζιάνη, για τον Εμμανουήλ Πανσέληνο

1989. Κυκλοφορεί η συλλογή του «Λογική Μεγάλου Σχήματος». Προβλήματα υγείας. Πάσχει από καρκίνο.

1990. Νοσηλεύεται στο Royal Marsden Hospital στο Λονδίνο. 28 Σεπτεμβρίου αφήνει την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο Υγεία.

1991. Εκδίδεται η συλλογή του «Ευρέσεις από κυανό κοβάλτιο» μεταθανάτια έκδοση.

      ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Α) Μετά την δημοσίευση της συνεντεύξεως ή της ομιλίας του ποιητή Νίκου Καρούζου, η Φιλολογική Επιμελήτρια της έκδοσης κυρία Ελισάβετ Λαλουδάκη, παραθέτει τα πληροφοριακά στοιχεία που είχε στην διάθεσή της κατά την διεξαγωγή της έρευνας και την καταγραφή τους. Όπου δεν αναφέρεται το όνομα του προσώπου που πήρε την συνέντευξη από τον ποιητή, σημαίνει ότι δεν κατόρθωσε να το εντοπίσει. Το ίδιο έχουμε και στις  ελάχιστες περιπτώσεις που δεν εντοπίστηκε το όνομα του περιοδικού ή της εφημερίδας που διαβάζουμε την συνέντευξη, η ακριβής ημερομηνία ή και ο τίτλος. Μετά την δημοσίευση της συνέντευξης, η κυρία Ελισάβετ Λαλουδάκη μας παράσχει τα μικρά εισαγωγικά στοιχεία που προτάσσονται στο έντυπο πριν την Συνέντευξη, ή ακολουθεί μικρό σημείωμα.

Β) Τις Συνεντεύξεις του Νίκου Καρούζου, όπως μας δίδονται στα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του τόμου, τις αντιγράφω από την έκδοση του Ίκαρου και όχι από τα ίδια τα έντυπα,-περιοδικά, εφημερίδες-που τυγχάνει να γνωρίζω-ορισμένα από αυτά-και κατά καιρούς συγκέντρωνα για τον ποιητή στο δικό μου αρχείο για το έργο του. Θέλω να πω ότι, στα ίδια τα έντυπα ή σε ορισμένα από αυτά, δίδονται από τον συνεργάτη που λαμβάνει την συνέντευξη ευχαριστίες σε άτομα που βοήθησαν να απομαγνητοφωνηθεί, αντιγραφεί και διορθωθεί η συνέντευξη με τον ποιητή Νίκο Καρούζο, μέχρι να δει το φως της δημοσίευσής της. Πχ. βλέπε στο περιοδικό «Σήμα» «Η συζήτηση με τον ποιητή Νίκο Καρούζο μαγνητοφωνήθηκε στο Πολύπλανο. Απομαγνητοφωνήθηκε από τη συνεργάτιδά μας κ. Βούλα Τσοπάνου και τα χειρόγραφα ξανακοιτάχθηκαν από τον Νίκο Καρούζο και τον Νίκο Ε. Παπαδάκι. Τη συνέντευξη παρακολούθησε η Μελιτίνη Κοντράρου». Ή στο περιοδικό «Επαναστατική Μαρξιστική Επιθεώρηση» που στο τέλος αναγράφεται: «Η συζήτηση αυτή έγινε σε κεντρικό καφενείο της Αθήνας. Ευχαριστούμε την δ. Νίκη Κοράλλη για την πολύτιμη βοήθειά της στην διεξαγωγή της συζήτησης και στην απομαγνητοφώνησή της». Ακόμα, στην Κυριακάτικη Καθημερινή 9/9/1990, που δημοσιεύται η συνέντευξη του ποιητή με τον νεότερό του έλληνα ποιητή και μεταφραστή Χάρη Βλαβιανό, στο σπίτι της εικαστικού Εύας Μπέη, την επιμέλεια των σελίδων είχε η Κατερίνα Σχινά. Ενώ, στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 6/10/1991, σ. 36-37, στην συζήτηση του Νίκου Καρούζου με τον Γιάννη Ζουγανέλη, «Εξουσιαστές κι ο Ρίτσος κι ο Ελύτης κι ο Σεφέρης», όπως μας λέει ο συνεργάτης της εφημερίδας Φώτης Απέργης που επιμελήθηκε τις σελίδες, ο ποιητής μαζί με την συζήτηση των 62 απομαγνητοφωνημένων ανέκδοτων σελίδων, τους έδωσε προς δημοσίευση ένα ανέκδοτο ποίημά του αφιερωμένο στον φίλο του Γιάννη Ζουγανέλη γραμμένο τον Απρίλιο του 1986 και το προσέφερε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

Μεσημέρι Μεσάνυχτα

ποιος ξέρει;

Εγώ διαφέρω από τη Μνήμη

και διαγράφομαι πυγμάχος

εθελούσιος ηττοπάθειας

προς το μηδέν του αέναου Σύμπαντος.

Ενυπάρχω φερόμενος άναυδος.   

Γ) Καθώς διάβαζα και αποδελτίωνα τα έντυπα-κατά το έτος δημοσίευσης της συνέντευξης-ανακάλυψα και δύο παλαιότερες συνεντεύξεις του ποιητή Νίκου Καρούζου στην εφημερίδα «Τα Νέα» και την «Η Αυγή», Στον δημοσιογράφο Γιώργο Πηλιχό η πρώτη και στον τεχνοκριτικό και συγγραφέα Δημοσθένη Δαβέττα η δεύτερη. Και οι δύο αυτές συνεντεύξεις δεν περιλαμβάνονται μέσα στα χρονικά όρια δημοσίευσης 28/9/1990 που μας αναφέρει η Ελισάβετ Λαλουδάκη. Τις αντιγράφω από τα φύλλα των εφημερίδων που είχα διαφυλάξει και με τους δημοσιογραφικούς τους τίτλους. Δυστυχώς η συνέντευξη του Γιώργου Πηλιχού,, η μαρκίζα του τίτλου, έχει εν μέρει καταστραφεί από τον χρόνο, πράγμα που με κάνει να μεταφέρω τον κεφαλαιογράμματο τίτλο της όπως διασώθηκε. Η συζήτηση του Νίκου Καρούζου με τον φίλο του μουσικό Γιάννη Ζουγανέλη, και η μεταφορά της κουβέντας τους στις σελίδες της εφημερίδας Κυριακάτικη (Ελευθεροτυπία), από τον τακτικό δημοσιογράφο Φώτη Απέργη, δημοσιεύεται πέραν των χρονικών ορίων της συγκέντρωσης και ταξινόμησης της θεματικής ύλης, Κυριακάτικη 6/10/1991, σ. 36-37. Το ίδιο σημειώνουμε και για την εκτενέστερη αναδημοσίευσή της συζήτησης τους, στην εφημερίδα Η Εποχή της Κυριακής 14/11/1993, σ. 18-19, που δημοσιεύεται στο λογοτεχνικό περιοδικό «Πλανόδιον». Άρα, έχουμε δύο μόνο συνεντεύξεις που δεν περιλαμβάνονται στον τόμο των εκδόσεων Ίκαρος 2002, τις οποίες αντιγράφω για μια συμπληρωματική στοιχειοθέτηση του έργου του ποιητή. Γνωρίζουμε επίσης, και την συνομιλία των συνεκδοτών του λογοτεχνικού περιοδικού Η Λέξη, «σε β΄ πρόσωπο», Θανάση Θ. Νιάρχου και Αντώνη Φωστιέρη, «Μια συνομιλία με το Ν. Δ. Καρούζο» περιοδικό «Η Λέξη» τχ. 2/Φεβρουάριος 1981.

Δ) Στην αντιγραφή των Περιεχομένων, αντιγράφω και τα έντυπα που μας παραθέτει η Ελισάβετ Λαλουδάκη, μετά την συνέντευξη, έτσι ώστε, αν κάποιος λάτρης ή αναγνώστης του έργου του Νίκου Δ. Καρούζου, γνωρίζει και κάποια άλλη πηγή που υπάρχει συνέντευξή του να έχει τον κατάλογο και να βοηθηθεί.

Ε) Διατήρησα την ορθογραφία και την δομή των κειμένων των δύο εφημερίδων.

ΣΤ) Συμπληρωματικά αντιγράφω και μια παρουσίαση της έκδοσης στην εφημερίδα Η Καθημερινή της 25/8/2002, που γνωρίζω.

-εφ. Η Καθημερινή 25/8/2002, (παρουσίαση στην στήλη «ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ»)

«Στον τόμο που επιμελήθηκε η Ελισάβετ Λαλουδάκη περιλαμβάνονται οι συνεντεύξεις που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες μέχριτο θάνατο του ποιητή, το 1990. Ο στόχος του βιβλίου είναι να φωτιστεί το ποιητικό έργο του Νίκου Καρούζου μέσα από την δική του οπτική γωνία. Προφορικός και άμεσος, ο λόγος του των συνεντεύξεων καθιστά ορατή την αμφίδρομη σχέση που συνδέει το ποιητικό του έργο με τα επιμέρους φανερώματα της σκέψης του και λύνει απορίες που προκύπτουν από  την ανάγνωση των ποιημάτων του. Με την έννοια αυτή τούτη η έκδοση αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για όσους θέλουν να εμβαθύνουν στην ποίηση και την προσωπικότητα του Νίκου Καρούζου.

Ζ).  Το 1985, δημοσιεύται το ποίημά του ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΝΥΧΤΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΟΣΤΑΝΔΗ στις σελίδες 5-16 του περιοδικού «ΣΠΕΙΡΑ» γλώσσα ποίηση εικόνα. Τριμηνιαίο περιοδικό θεωρίας και τέχνης, Αθήνα τεύχη 4-5/Άνοιξη-Καλοκαίρι 1985. Εκδότης του περιοδικού είναι ο φιλόλογος και κριτικός Αντρέας Μπελεζίνης . Διευθύνεται από συντακτική επιτροπή που την αποτελούν οι Γιώργος Αριστηνός, Άννα Καφέτση. Αντρέας Μπελεζίνης, Ελένη Μποναφάτου, Σωτήρης Σόρογκας.  Στο τεύχος δημοσιεύονται ποιήματα του Σταύρου Βαβούρη, «ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ», του Σωκράτη Σκαρτσή, «ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗΣ», του Χρήστου Βάθη, «ΚΑΡΚΙΝΟΣ»,. Η μελέτη του Αλέξη Πολίτη «Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ». Της Πέπης Ρηγοπούλου, ‘ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΡΜΙ-ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΜΥΘΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ. Ο Κωστής Παπαγιώργης το Curriculum  Vitae. Ο Αντώνης Ζέρβας, «Ποιήματα από το βιβλίο των υπακοών». Ο καθηγητής Μιχάλης Γ. Μερακλής κρίνει το βιβλίο του καθηγητή Παναγιώτη Μαστροδημήτρη «ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ» τόμοι 3, εκδόσεις Ίδρυμα Χορν Γουλανδρή. Ο εκδότης Ανδρέας Μπελεζίνης γράφει για «ΤΑ ΣΚΩΠΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ «ΕΙΣ ΠΟΙΗΤΑΣ» ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ», Η Άννα Καφετσή γράφει για τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα. Ο συγγραφέας Γιώργος Αριστηνός το κείμενο «Η ΚΡΙΣΗ» αφιερωμένο στον Γιάννη Ζουγανέλη, και αρκετοί άλλοι.

      …… ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ  ΓΙΑ «ΝΟΜΠΕΛ»

Καρούζος: Δεν ανήκω σε καμιά γενιά…!

Η ΣΟΥΗΔΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΘΗΚΕ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ.

Συνέντευξη με τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΗΛΙΧΟ, εφ. Τα Νέα 1/8/1977.

          Ή έμμεση σύνδεση του Νίκου Καρούζου με πιθανή την ανακήρυξη της υποψηφιότητάς του για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ύστερα από την άκρως τιμητική παρουσίαση μιάς επιλογής από το έργο του εξαίρετου Έλληνα ποιητή στο σουηδικό περιοδικό “ARTES” (τεύχος 3, 1977), επίσημο όργανο της Σουηδικής Ακαδημίας, είναι η αφορμή για αυτήν την συνομιλία με τον δημιουργό της «Ελάφου των άστρων», 62 του «Υπνόσακκου», 64, των «Πενθημάτων», 65, του «Λευκοπλάστη για μικρές και μεγάλες αντινομίες», 71 και των «Χορταριασμένων χασμάτων», 74.

-Ποια ήταν η αντίδρασή σας-ρωτώ το Νίκο Καρούζο-από την δημοσίευση ποιημάτων σας στο επίσημο όργανο της Σουηδικής Ακαδημίας και πού κατ’ επέκταση μπορεί να σημαίνει και υποψηφιότητά σας για το Νόμπελ;

Ν. ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Δεν σας κρύβω ότι αισθάνθηκα ικανοποίηση για την εξαιρετική τιμή που μου έγινε στο “ARTES” με την αφιέρωση οκτώ σελίδων στο έργο μου.

Ωστόσο θεωρώ πώς οποιαδήποτε παραπέρα πιθανολογία είναι υπερβολική και δεν στηρίζεται στο έδαφος της πραγματικότητας, που σ’ αυτά τα «υψίπεδα» απαιτεί διεθνή προβολή και παραδοχή του συγγραφέα ή του ποιητή.

                Τα διδάγματα

-Θα προτιμούσατε τότε να μας μιλήσετε για την μέχρι σήμερα ποιητική σας πορεία, για τις επιδράσεις που δεχθήκατε, για τη διαμόρφωση της αισθητικής σας αντίληψης;

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Κάθε άνθρωπος διδάσκεται στη ζωή του από χίλια πράγματα. Βέβαια, υπάρχουν για τον καθένα και μερικά, θα τα έλεγα, σταθμικά διδάγματα πού όμως περιπλέκονται κι’ αυτά μ’ ένα τόσο αξεδιάλυτο τρόπο το ένα με το άλλο, ώστε χάνεις το νόημα. Για μένα, πάντως, τα μεγάλα μου διδάγματα υπήρξαν οι αρχαίοι και οι βυζαντινοί-τους έχω διαβάσει σε μεγάλες ποσότητες κι’ απ’ τους δεύτερους με τράβηξε ιδιαίτερα η ποίηση.

Παράλληλα με τις δύο αυτές μακραίωνες κατευθυντήριες, θα πρέπει να προσθέσω πως λειτούργησε μέσα μου αποφασιστικά ένας παράξενος διδαχτικός συνδυασμός Κάλβου-Σολωμού-Καβάφη.

Στο μεταξύ, βέβαια, κέρδισα πράγματα κι’ απ’ τη γενιά του Σεφέρη κι’ από «βυθίσματά» μου στην παλιότερη και στην νεώτερη γενιά μέχρι και τους υπερρεαλιστές της γαλλικής σχολής.

                                Χαμηλό επίπεδο

Τα ζητήματα όμως της ποίησης αντιμετωπίζονται στην Ελλάδα από ένα επίπεδο απελπιστικά χαμηλό, κάτι σαν αστυνόμευση των κειμένων. Και μου φέρνουν γέλια όσοι μιλώντας για την τέχνη λένε «θυμίζει ετούτο» ή «θυμίζει εκείνο»

Φυσικά όσοι κριτικάρουν μ’ αυτόν τον τρόπο τους δημιουργούς, αντί να τους μειώνουν όπως νομίζουν, στ’ αλήθεια τους επαινούν. Γιατί οι άξιοι δημιουργοί, «θυμίζουν» πάντα με την προσωπική τους δύναμη και τον ανεπανάληπτο δικό τους τρόπο.

     Ο Μπραμς όταν κάποτε του ειπώθηκε ότι «θυμίζει Βάγκνερ» απάντησε: «Μα, αυτό, κάθε ηλίθιος το καταλαβαίνει….»

-Ανήκετε στη μεταπολεμική γενιά των Ελλήνων ποιητών, τη λεγόμενη «χαμένη γενιά» με την έννοια ότι το έργο των ποιητών της δεν έχει αναγνωριστεί όσο θ’ άξιζε, ότι μένει στο περιθώριο του χώρου που «πιάνουν» οι κατεστημένοι ποιητές. Τί έχει δημιουργήσει αυτήν την κατάσταση, αυτό το κλίμα στον ελληνικό ποιητικό χώρο;

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Εγώ αισθάνομαι σαν βραχονησίδα. Δεν έχω το αίσθημα πως ανήκω σε καμιά γενιά. Νομίζω μάλιστα πώς δεν υπάρχουν ουσιαστικά γενιές. Υπάρχουν μονάχα οι αληθινοί ποιητές, και υπάρχουν όλοι σαν βραχονησίδες. Το δικό μου κριτήριο είναι η αληθινότητα.

Υπάρχουν γενιές του χειμώνα υπάρχουν γενιές του έαρος. Η αληθινότητα είναι μία και αναλλοίωτη στο νόημά της και μέσα στη κίνηση της ζωής αντιμετωπίζει κάθε τόσο διαφορετικούς περίγυρους γεγονότων και καταστάσεων.

Το δράμα του ποιητή, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι να εκφράσει την πραγματικότητα, αλλά να την ξεπεράσει. Ο αληθινός ποιητής ανοίγει λογαριασμούς με την ύπαρξη-εγώ έτσι πιστεύω-και το όραμά του, χιμαιρικό αν θέλετε, είναι να σπάσει τον κλοιό της πραγματικότητας. Η ποίηση είναι για μένα μιά αυταπάτη, εκτός αν ο ποιητής συναντήσει και κατορθώσει την αγιότητα, που θραύει την πραγματικότητα και οδηγεί τον άνθρωπο στο ζωντανό άπειρο της καθολικότητας….

-Άς μιλήσουμε για την κριτική και ιδιαίτερα για τον ρόλο της σαν μεσάζοντος ανάμεσα στο έργο σας και στο κοινό…

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Κριτική στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Μισοδουλειές και φληναφήματα. Πού και πού, βέβαια, ο άξεστος αυτός τόπος βγάζει και μερικά κριτικά αναστήματα. Σχετικά με την ποίηση, ο τελευταίος μεγάλος και πραγματικά σοφός κριτικός ήταν ο Γιώργος Σεφέρης.

Και βέβαια στη γενιά «του» ξεχωρίζει αφάνταστα, είναι πραγματικά μεγάλος ποιητής και το λέω αυτό με τη σημασία που πραγματικά έχει η τόσο ταλαιπωρημένη στις μέρες μας, ετούτη έκφραση.

Κριτική, λοιπόν, δεν υπάρχει για κανένα ιδιαίτερα και επομένως ούτε για μένα. Ούτε και κανένα κοινό έχω, γιατί δεν μπορώ να λογαριάσω για «κοινό» μερικούς εκλεκτούς ανθρώπους, λίγες δεκάδες, που αγαπούν το έργο μου.

     Άλλωστε τα βιβλία μου τα βγάζω μονάχος μου, σε μερικές εκατοντάδες αντίτυπα, γιατί δεν μ’ έχει καλέσει ποτέ κανένας εκδότης-και το βρίσκω φυσικό αυτό: το μή εμπορικό γράψιμο δεν ήταν ποτέ καλή «επένδυση» για τους εκδότες.

                                Η «στράτευση»

-Ίσως φταίει και το γεγονός πώς είστε ένας πολιτικά αστράτευτος ποιητής. Αλήθεια πώς το κατορθώσατε αυτό, τη στιγμή που είναι γνωστό ότι έχετε ζήσει από κοντά πολέμους, κατοχές, Αντίσταση, τον εμφύλιο, τη Μακρόνησο, τις διώξεις του κράτους της Δεξιάς, την απριλιανή δικτατορία. Μήπως γιατί πιστεύετε ότι η τέχνη δεν πρέπει να στρατεύεται;

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Σας είπα ήδη πως ο ποιητής, ο κάθε καλλιτέχνης, πάει να σπάσει τον κλοιό της πραγματικότητας-εγχείρημα χιμαιρικό. Είναι μιά κατάσταση εσωτερική, μια «στάση» που χαρακτηρίζει τον κάθε αληθινό ποιητή-είτε είναι πολιτικά στρατευμένος είτε όχι.

Κατά συνέπεια η στράτευση ή η μη στράτευση δεν είναι, για την αντίληψη που έχω εγώ για την ποίηση, κανένα πρόβλημα είναι καθαρά ζήτημα ιδιοσυγκρασίας κι’ ακόμα, θάλεγα, ζήτημα ωριμότητας, της όποιας ωριμότητας. Προσωπικά το να είναι κανείς στρατευμένος ποιητής βρίσκω πώς δεν είναι κατακριτέο ούτε όμως και αναγκαίο.

Ωστόσο οφείλω να δηλώσω ότι είμαι σοσιαλιστής-και μάλιστα δυό φορές! Πρώτα, γιατί γράφω ποίηση. Δεν ξέρω καμιά ποίηση καμιά καλλιτεχνική δημιουργία που να μην είναι σοσιαλιστική. Δεν ξέρω καμιά ποίηση που να μην στρέφεται ενάντια στην αδικία, στην εκμετάλλευση του ανθρώπου στη βία. Δεν ξέρω καμιά ποίηση που να μην αντιμάχεται συνολικά το κακό του κόσμου μέσα στην ευρύτερη αντιμαχία της με το αφάνταστο τριγύρω μας και με το μέσα μας πραγματικό.

 Ένας δυνατός στίχος, ακόμα και για ένα λουλούδι, οδηγεί ολόϊσια στο σοσιαλισμό. Αλλά βέβαια είμαι και άλλη μιά φορά σοσιαλιστής,  γιατί πάντα ψήφιζα και θα ψηφίζω δημοκρατία και σοσιαλισμό.

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 1/8/1977.

--

                ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: «Ο αιώνας μας χωρίς τον μαρξισμό θάταν κλούβιο αυγό…»

-Συνέντευξη στον  ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΔΑΒΒΕΤΑ, εφ. Η Αυγή 25/4/1982.

       Ζήτησε να γίνει μαθητής του. Ζήτησε μια απόδειξη πρίν κάνει ο,τιδήποτε γι΄αυτόν τον δάσκαλο. Η απόδειξη ήταν ότι ήθελε να δει με τα μάτια του το Δάσκαλο να ρίχνει στη φωτιά ένα ρόδο αυτό να καίγεται, να γίνεται στάχτες κι ο Δάσκαλος μετά να επαναφέρει στη ζωή το ρόδο από τις στάχτες. Ο Μαθητής είναι κάποιος νέος που ήρθε από πολύ μακριά να συναντήσει το Δάσκαλο. Κι ο Δάσκαλος είναι ο Παράκελσος. Η ιστορία είναι του Χόρχε Λουϊς Μπόρχες. Και τ’ αποτέλεσμα: Ο Δάσκαλος επιχείρησε το θαύμα. Το ρόδο γίνηκε στάχτη μα δεν ξαναγεννήθηκε. Ο νέος, ντροπιασμένος για την έλλειψη πίστης τους προς τον Δάσκαλο, ζήτησε συγχώρεση κι έφυγε. Ο Παράκελσος έμεινε μόνος-πρίν σβήσει τη λάμπα και καθήσει στην παλιά πολυθρόνα αναποδογύρισε τη μικρή φούχτα στάχτης στο χέρι του και είπε μια λέξη με χαμηλή φωνή. Το ρόδο ξαναγεννήθηκε από τη στάχτη.

Αυτή η Ιστορία μούρχεται πάντα στο νου όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με το έργο του Νίκου Καρούζου. Νιώθω σαν τον μαθητή που κινδυνεύει να χάσει το «θαύμα» από έλλειψη βαθιάς πίστης ή από αδυναμία να κατανοήσει πώς μια ορμή λέξεων γίνονται τραγούδι πολύηχο. Γιατί ο Νίκος Καρούζος νομίζω πώς είναι ένας «θαυματοποιός». Κάτι σαν «πλανόδιος μάγος» που προτάσσει διαρκώς το στήθος του στα «ηλεκτροφόρα σύρματα της καθημερινότητας».

                «Τι ωραία θάτανε με μια ένεση να κυκλοφορούσε στο αίμα μου η επόμενη χιλιετία».

Γράφει ο ίδιος στον «Ορυκτό Ουρανό» (από τη συλλογή «πενθήματα»). Ας αντιμετωπίζουμε γιομάτοι ιδανικά τον καταποτήρα του χρόνου, θα καταλήξει, απαντώντας στην τελευταία ερώτηση της συζήτησης που είχαμε μαζί του. Μια συζήτηση που δεν μπορεί φυσικά ούτε να προσεγγίσει καν την πληθώρα των ερωτημάτων που γεννά το έργο του ποιητή. Προτιμήσαμε έτσι να σταθούμε σε ορισμένα διάσπαρτα μάλλον, προβλήματα, που νομίζουμε όμως πως δίνουν κάποια στοιχεία για τη στάση του απέναντι σε μερικά φαινόμενα της εποχής μας.

-Παρατηρείται μιά έντονη αγοραστική κίνηση των βιβλίων σου τα τελευταία χρόνια. Πού νομίζεις ότι οφείλεται;

     Δεν είναι δυνατόν να απαντήσω εγώ σε ένα τέτοιο ερώτημα. Ωστόσο όπως που έλεγες και σύ, κι ακούω κι από άλλους, με διαβάζουνε κυρίως νέοι. Καλό είναι αυτό το πράγμα, γιατί βέβαια οι νέοι βλέπουν εκείνο που έρχεται κι όχι εκείνο που φεύγει. Να μου επιτρέψεις μάλιστα να σου πω ότι με όλα μου τα μπόλικα χρόνια-δεν αισθάνομαι παραπάνω από είκοσι χρονών, εκτός όταν τυχαίνει κάποτε να νιώθω και ενενήντα…

-Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δημιουργήθηκαν ποικίλα λογοτεχνικά ρεύματα και κινήματα. Πέρασες από ποιά; Ανήκεις σε κανένα ακόμη και τώρα;

     ΟΥΤΕ πέρασα ποτέ μου, σε όλη τη διάρκεια της δημιουργικής μου πορείας, ούτε ανήκω . Ρεύματα ή κινήματα μπορεί να έχουν ενδιαφέρον, εμένα όμως η μοίρα μου παιζότανε στα σπλάχνα μου. Σ’ αυτή τη ζήση όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφόρων τύπων ηλίθιοι. Για να μείνουμε στους ποιητές: Οι ακολουθούντες ρεύματα και τα παρόμοια είναι οι εύκολοι και αλληλεγγύως (από φόβο) ηλίθιοι. Εγώ είμαι δύσκολος ηλίθιος: Ένας α υ τ ο η λ ί θ ι ο ς. Έτσι λειτούργησα και έτσι πάντα λειτουργώ. Δεν αρπάζομαι από κάτι για σίγουρα γαντζώματα. Πρόσεξε να δεις… Ο ουρανός είναι γιομάτος αστερισμούς, με τάξη εναρμονισμένους. Φουτουριστές, ντανταϊστές, λεττριστές, μπήτνικς κλπ. Κάπου-κάπου μιά ξαφνική αταξία μας συναρπάζει. Οι διάττοντες. Αυτό είμαι εγώ στην ποίηση.

-Η κριτική ποιό ρόλο έπαιξε στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία σου;

Ε, ΟΛΟ ΚΑΙ κάτι κερδίζεις από την κριτική δε νομίζεις; Μιά κακή κριτική σε πεισματώνει για να γίνεις καλύτερος. Μιά καλή κριτική σε ενισχύει ψυχικά για να γίνεις ακόμη καλύτερος. Αλλά δεν έχουμε ολοκληρωμένους κριτικούς στην Ελλάδα. Το λέω με λύπη. Ο πλήρης κριτικός διαθέτει τρείς προϋποθέσεις. Πρώτη: Ερωτική δεχτικότητα. Δεύτερη: Διεισδυτική νόηση. Τρίτη: Ανοιχτές αντιλήψεις. Τέτοιος πλήρης κριτικός υπήρξε στον τόπο μας, μονάχα ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Καλός κριτικός, ας πούμε, ήτανε κι ο Παλαμάς, εγώ του αναγνωρίζω τις δύο από τις προϋποθέσεις πού ανέφερα, δεν είχε όμως ανοιχτές αντιλήψεις. Το ότι αρνήθηκε ολωσδιόλου φαντάζομαι καλόπιστα, την αξία του Καβάφη το μαρτυρεί περιτράνως. Από όλους τους νεοέλληνες κριτικούς, παλιότερους και νεότερους, μοναδική περίπτωση κριτικού με ανοιχτό πνεύμα είν’ ο Ξενόπουλος. Μεγάλος και πλήρης κριτικός. Μακάρι νάβγαινε στο μέλλον ένας ανάλογος.

-Μιά τελείως διαφορετική ερώτηση τώρα; Είσαι υπέρ ή κατά του μονοτονικού συστήματος;

ΕΙΜΑΙ ΥΠΕΡ. Δεν υπάρχει σωστότερη απόφαση της κυβέρνησης, μαζί με εκείνη για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Ταλαιπωρούμε τα Ελληνόπουλα δωρεάν με πνεύματα και τόνους. Λένε οι άνθρωποι της συντήρησης ότι καταλύεται δια του μονοτονικού η παράδοση. Πρέπει να τους απαντήσουμε: Παράδοση άνευ όρων στην παράδοση ισοδυναμεί με ανοησία και αποκέντρωση. Και επιτέλους ποια ακριβώς παράδοση να σεβαστούμε; Όταν, λόγου χάρη, ο Αλέξανδρος Πάλλης τύπωσε, πάλαι ποτέ, τη μετάφρασή του της «Ιλιάδας» στην Αγγλία, με τ’ αρχαία κεφάλαια, στάθηκε παραδοσιακότερος από τους κ.κ. της συντηρητικής νοοτροπίας σήμερα. Παραλείπω που έτσι μας γλύτωσε κι από την κουκίδα. Δεν είναι σοβαρά τα επιχειρήματα των συντηρητικών μας. Λένε: Οι Ευρωπαίοι σέβονται τη δασεία με το γράμμα «Η» στις δασυνόμενες ελληνικές λέξεις που έχουν ενσωματώσει και εμείς θα την καταργήσουμε; Αλλά το γεγονός ότι σε ορισμένες ευρωπαϊκές γλώσσες το γράμμα «Η» υποκαθιστά τη δασεία στις δασυνόμενες ελληνικές λέξεις πού έχουν πάρει, δεν είναι δυνατό να αποτελέσει για μας τροχοπέδη στο δρόμο της απελευθέρωσης της γλώσσας μας από άχρηστα «σημαδάκια». Τι μας ενδιαφέρει εμάς το γράμμα «Η» των Ευρωπαίων; Είναι σα να πρέπει να ανοίξει κανείς την ομπρέλα του με ξαστεριά, γιατί την ίδια εκείνη ώρα βρέχει στο Παρίσι.

-Βρισκόμαστε στο τέλος του αιώνα. Η ιστορία της τεχνολογίας καλύπτει ολοένα και περισσότερο την ίδια την Ιστορία. Ποιά είναι η θέση της ποίησης μέσα σ’ αυτή την προοπτική που πολλούς φαίνεται να ζαλίζει;

  ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ… Εάν οι τεχνολογικές εξελίξεις πρόκειται να συνδυαστούν με την επικράτηση του σοσιαλισμού στον πλανήτη, τότε η ποίηση θα λάμψει ωσάν δέκα χιλιάδες ήλιοι, θα γίνει ουσία της ζωής του ανθρώπινου είδους. Εάν πρόκειται. Γιατί δεν είναι, όπως πιστεύω, ο σοσιαλισμός «ιστορική νομοτελιακά αναγκαιότητα», είναι απλώς μιά «ιστορική πιθανότητα». Την έχω εκθέσει αναλυτικά την άποψή μου στο μελέτημα «Κοινωνικοί αγώνες και σοσιαλιστική ηθική», που δημοσίεψα πρίν από μερικά χρόνια, στο 1978. Τα σημάδια δείχνουν ότι, δυστυχώς, ο Μάρξ έπεσε έξω, διατυπώνοντας τα οράματά του ως «ιστορική επιστήμη». Κι ωστόσο, ευτυχώς πού κατασκεύασε τον ιστορικό υλισμό κι ας έπεσε έξω. Δεν κάνει παραδοξολογία. Οι μεγαλοφυείς οραματιστές, καθώς ο Μαρξ ή ο Λένιν ή στην εποχή μας ο πρόεδρος Μάο, χρειάζονται σαν το οξυγόνο κι ας κάνουν οποιαδήποτε θεωρητικά λάθη, έστω και τεράστια, γιατί μ’ αυτούς προχωρεί η ανθρωπότητα, μ’ αυτούς έρχονται και ξανάρχονται στο Αστάθμητο της Ιστορίας τα πανάρχαια αιτήματα της κοινωνικοοικονομικής ισότητας και αδελφότητας όλων των ανθρώπων, μ’ αυτούς αφυπνίζεται και ξαναφυπνίζεται η μαζική θέληση των λαών για έναν κόσμο άξιο του ανθρώπου, μ’ αυτούς τους μεγάλους οραματιστές αναπνέει το παρόν και διαμορφώνεται το μέλλον, όσα λάθη κι αν κάνουν. Ενώ είμαι βέβαιος ότι ο αιώνας μας χωρίς το μαρξισμό και δίχως έναν Λένιν θάτανε κλούβιο αυγό, μάλιστα. Ν’ αγωνιζόμαστε λοιπόν. Ο αγώνας είναι η εμπράγματη ελπίδα. Ν’ αγωνιζόμαστε ακατάβλητα κι ας αντιμετωπίζουμε γιομάτοι ιδανικά τον καταποτήρα του χρόνου.

Εφημερίδα Η Αυγή 25/4/1982.

--  

-Συζήτηση με τον ΓΙΑΝΝΗ ΖΟΥΓΑΝΕΛΗ, εφ. Κυριακάτικη 6/10/1991, σ.36-37,  «Εξουσιαστές κι ο Ρίτσος κι ο Ελύτης κι ο Σεφέρης» Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, ο Νίκος Καρούζος μνημονεύεται μέσα από τα δικά του λόγια, όπως τα κατέγραψε ο Γιάννης Ζουγανέλης.

Το δισέλιδο αυτό που αναφέρεται στον ποιητή Νίκο Καρούζο, έγινε από τον συνεργάτη της εφημερίδας ΦΩΤΗ ΑΠΕΡΓΗ.  γράφει στην εισαγωγή του πριν την συζήτηση του Γιάννη Ζουγανέλη και Νίκου Καρούζου: 

(Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, ο Νίκος Καρούζος, μνημονεύεται σήμερα στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» μέσα από τα ίδια του τα λόγια, όπως τα κατέγραψε ένας από τους φίλους του, ο Γιάννης Ζουγανέλης. Η σχέση του ποιητή με το μουσικό άρχισε πριν από λίγα χρόνια, όταν ο δεύτερος ζήτησε τη συνεργασία του πρώτου για το ενδιαφέρον, ιδιότυπο μουσικοποιητικό περιοδικό «Νήσος» που δεν κυκλοφορεί πια, και σύντομα εξελίχθηκε σε φιλία. Είχαν άλλωστε αρκετά κοινά σημεία: 

     Κλείνω το δεύτερο αυτό σημείωμα για τον ποιητή Νίκο Καρούζο, με μια ενδεικτική αρθρογραφία και κριτικογραφία για το έργο του.

 Άρθρα και βιβλιοκριτικές για το έργο του ποιητή Νίκου Δ. Καρούζου.

 ΕΡΓΑ  ΤΟΥ

1 .ΜΟΝΟΛΕΚΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΛΕΚΤΑ με ζωγραφική του Απόστολου Γιαγιάνου, εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, Ιούλιος 1980. Φωτογράφιση Πινάκων Κ. Παπακωνσταντίνου, σ. 72, δρχ. 400

2 .ΦΑΡΕΤΡΙΟΝ, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα, Ιούνιος 1981, σ. 80, δρχ. 350.επιμέλεια: Δημήτρης Καλοκύρης. Τυπογραφική διόρθωση-επιμέλεια: Μαρία Κυρτζάκη.

3. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ, β΄ έκδοση, εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα Απρίλιος 1986, αριθ. Εκδ. 49, σ. 48, δρχ. 300. (ά έκδοση 1979)4Η ΠΡΩΤΗ  ΕΠΟΧΗ, εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα, Οκτώβριος 1987, αρ. έκδ. 66, σ. 204, (τόμος α΄, ΑΠΑΝΤΩΝ Ν. Κ.: «ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1961). «Η ΕΛΑΦΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ (1962)». «Ο ΥΠΝΟΣΑΚΚΟΣ (1964)»).

Βλέπε:

-Τάκης Καρβέλης, εφ. Η Καθημερινή 8/5/1988, Η δύναμη και το βάθος

-περ. Το Τέταρτο Μάρτιος 1988

-Β. Δ., εφ. Η Αυγή 15/5/1988,  Η «Πρώτη  Εποχή» του Ν. Καρούζου

4. Η  ΔΕΥΤΕΡΗ  ΕΠΟΧΗ, εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα, Νοέμβριος 1988, αρ. εκδ. 89, σ. 128, δρχ. 1000. (τόμος β΄, ΑΠΑΝΤΩΝ Ν. Κ.: «ΠΕΝΘΗΜΑΤΑ (1969)». «ΛΕΥΚΟΠΛΑΣΤΗΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΤΙΝΟΜΙΕΣ(1971). «ΧΟΡΤΑΡΙΑΣΜΕΝΑ ΧΑΣΜΑΤΑ (1974)»). Οι φωτογραφίες των εξωφύλλων και των δύο τόμων είναι της Κατερίνας Τατσοπούλου. Η σύνθεση των εξωφύλλων έγινε από τον Δημήτριο Θ. Αρβανίτη.

Βλέπε:

-εφ. Ελευθεροτυπία 24/5/1989,  Συλλογές Νίκου Καρούζου

5. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ  ΝΥΧΤΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΟΝΣΤΑΝΔΗ, β΄ έκδοση, εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα Νοέμβριος 1988, σ. 24, δρχ. 250. Α΄ έκδοση Μάϊος 1987. Σύνθεση εξωφύλλου Δημήτρης Θ. Αρβανίτης. Φωτογραφίες εξωφύλλου και σελ. 24. Γιάννης Ζαφείρης. Πρώτη δημοσίευση του ποιήματος  στο περιοδικό «ΣΠΕΙΡΑ» τχ. 4-5/ Άνοιξη-Καλοκαίρι 1985.

-εφ. Το Βήμα 21/9/1990

-Ανδρέας Μπελεζίνης, εφ. Η Αυγή 26/10/1986, Η «Νεολιθική νυχτωδία στην Κρονστάνδη» του Νίκου Καρούζου. (ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ από την «Κριτική ανάγνωση» του Αντρέα Μπελεζίνη που συνοδεύει την έκδοση του ποιήματος του Νίκου Καρούζου (εκδόσεις «Απόπειρα»).

-Ανδρέας Μπελεζίνης, εφ. Εβδόμη 7/12/1986, Μια ποιητική πράξη πολύ σημαντική

-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, εφ. Η Καθημερινή 11/12/1988, Μνήμη και ιστορία. Α΄ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ

6. ΛΟΓΙΚΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ, Με επτά ζωγραφιές του ποιητή., εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα Μάϊος 1989, σ.56. (το βιβλίο δεν έχει αρίθμηση σελίδων).

Βλέπε:

-εφ. Τα Νέα 7/10/1989, «Οι «ΠΑΛΙΟΤΕΡΟΙ»

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία 13/9/1989, Λογική μεγάλου σχήματος

-εφ. Ελευθεροτυπία 5/7/1989, Νέα Ποιήματα του Νίκου Καρούζου

-εφ. Ελευθεροτυπία 16/7/1989, «Γράφει ο ποιητής…»

-εφ. Έθνος 9/8/1989, Ποιήματα για σπουδή

7. ΕΥΡΕΣΕΙΣ  ΑΠΟ  ΚΥΑΝΟ  ΚΟΒΑΛΤΙΟ, εκδόσεις, Ίκαρος, Αθήνα, Σεπτέμβριος 1991, σ. 56, δρχ. 1872. Επιμέλεια Ευγένιου Αρανίτση, Μαίρης Μεϊμαράκης και Εύας Μπέη.

-Βλέπε:

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 25/9/1991, «Νομίζεις κόκκινα; Βλέπεις λευκά». Τα τελευταία κείμενα του Νίκου Καρούζου.

-εφ. Ελευθεροτυπία 1/11/1991.  (δες και Κ. Α. Θέμελη)

8. ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΕΣ  ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠ’ ΤΗ ΖΩΗ ΩΣ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, Ιούλιος 1993, σ. 48, δρχ.1040. Επιλογή των τίτλων Ευγένιος Αρανίτσης. τυπογραφική επιμέλεια: Χριστίνα Κωνσταντάκη. Πρώτη έκδοση «ΑΨΙΝΘΟΣ» 1966.

Βλέπε:

-εφ. Το Βήμα 24/10/1993.

9. ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Α΄ (1961-1978), εκδόσεις  Ίκαρος, Αθήνα, Σεπτέμβριος 1993, σ.344, δρχ. 2912. Τυπογραφική επιμέλεια: Βάσω Κυριαζάκου

Βλέπε:

-Βασίλης Κ. Καλαμαράς, εφ. Κυριακάτικη 4/10/1992, σ. VII, ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ. Τα κατά Καρούζον. Μετά τα ποιητικά «Άπαντα» του Νίκου Καρούζου που θα κυκλοφορήσουν το Φεβρουάριο σε δυο τόμους, θα ακολουθήσουν κι άλλοι τόμοι, με άγνωστα κείμενα του ποιητή.

-Σταυρούλα Σκαλίδη, εφ. Η Βραδυνή, Σάββατο 13/12/2003, σ. 30.  «Σας θέλω λιγάκι τρελούς…». Από τους κύριους εκφραστές του μοντερνισμού της μεταπολεμικής ποίησης στην Ελλάδα, ο Νίκος Καρούζος (1926-1990) κατόρθωσε να συνταιριάξει τα πιο αντικρουόμενα στοιχεία, ενώ οι φίλοι του λένε ότι κατάφερε να γράψει όπως έζησε και να ζήσει όπως έγραφε. (στην σελίδα «ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΒΡΑΔΥΝΗ» «ΤΟ ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ»)

-Δημήτρης Νικορέτζος, περ. Νέα Εστία τχ. 1635/15-8-1985, σ. 1101-1103. Βιβλιοκριτική.

-Θάνος Σταθόπουλος, περ. ΠΟΙΗΣΗ τχ. 4/Φθινόπωρο 1994, σ. 191-192, ΓΛΕΝΤΙ. (στις σελίδες «ΚΡΙΤΙΚΗ»)

-Δημήτρης Μητρόπουλος, εφ. Το Βήμα 27/6/1993, ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Ο άστεγος ποιητής. Τρία χρόνια μετά τον θάνατό του κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος των Απάντων του.

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 6/10/1993, σ. 30/6, σ. 30/6, Αυτή η μοναδική ποίηση του πένθους.. (στην σελίδα «Τέχνης έργα»)

-εφ. Τα Νέα 29/1/1994. Επιμέλεια σελίδας Δημήτρης Δασκαλόπουλος. (και μια διαφορά τιμής. Στην εφημερίδα ο Α΄ τόμος γράφει ότι κοστίζει 2800 δρχ. ενώ στον τόμο που έχω στα χέρια μου 2912 δρχ.)

10. ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Β΄ (1979-1991), εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, Μάιος 1994, σ.592, δρχ. 4680. Τυπογραφική επιμέλεια: Βάσω Κυριαζάκου

Βλέπε:

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 29/6/1994, σ. 48/4, Ταξίδι προς τα άκρα.

11. ΠΕΖΑ  ΚΕΙΜΕΝΑ. ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ελισάβετ  Λαλουδάκη, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, Νοέμβριος 1998, σ. 324, δρχ. 6000.

Βλέπε:

-Πέγκυ Κουνενάκη, εφ. Η Καθημερινή, Κυριακή 5/3/1995, σ. 28. Ο οικουμενικός Καρούζος./ Πεζά κείμενα-μεταφράσεις η άλλη όψη του έργου του. (Άγνωστα ή και εντελώς ανέκδοτα ποιήματα και πεζά κείμενα του ποιητή Νίκου Καρούζου θα δούν σύντομα το φως της δημοσιότητας.)

-εφ. Τα Νέα 7/4/1997, Νίκος Καρούζος Άγνωστα πεζά του στο φως.

-Μικέλα  Χαρτουλάρη: Ρεπορτάζ, εφ. Τα Νέα, Σάββατο 27/9/1997, σ.31. Τα πεζά του Νίκου Καρούζου. Αύριο συμπληρώνονται 7 χρόνια από το θάνατό του. (Το ρεπορτάζ της συνεργάτιδος των «Νέων» κυρίας Μικέλας Χαρτουλάρη, αναφέρεται σε δύο εκδόσεις έργων του ποιητή. α) «Η πρώτη, η οποία θα κυκλοφορήσει από την «Απόπειρα» στις αρχές Οκτωβρίου με τίτλο «Θρίαμβος χρόνου», περιλαμβάνει τα σύντομα γράμματα και ποιήματα που έστελνε ο ποιητής, από τα τραπέζια του εξαρχειώτικου μπαρ «Ντα-Ντα», στη μικρή (τότε) κορούλα του μπάρμαν φίλου του, τη Μαρία Καράλογλου». Στην συνέχεια, το εκτενέστερο ρεπορτάζ της Μικέλα Χαρτουλάρη συνεχίζει: «Η δεύτερη κατά σειρά, θα κυκλοφορήσει από τον «Ίκαρο» τις Γιορτές, είναι και η πιο καίρια και αποκαλυπτική. Συγκεντρώνει για πρώτη φορά ογδόντα πεζά κείμενά του-δύο από τα οποία είναι ανέκδοτα-για την ποίηση, την πολιτική, τον χριστιανισμό και τις ανατολικές θρησκείες ή την τέχνη, χαμένα μέχρι τώρα σε περιοδικά που έπαψαν να κυκλοφορούν, σε εφημερίδες ή στα συρτάρια του…...).

-Βασίλης Κ. Καλαμαράς, εφ. Κυριακάτικη 13/9/1998, σ. 58/18-59/19, Προδημοσίευση. Τα χαμένα πεζά του Νίκου Καρούζου. Σε έναν τόμο 350 σελίδων για πρώτη φορά συγκεντρωμένα «πεζά κείμενα» του ποιητή. Ένα οδοιπορικό σκέψης, από το μαρξισμό και τη μουσική μέχρι την ποίηση και την κριτική.

-εφ. Το Βήμα, Κυριακή 14/2/1999, ΠΡΟΖΑ. Ν.Κ.: Πεζά κείμενα.

-Γιώργος Ίκαρος-Μπαμπασάκης, εφ Η Καθημερινή, Κυριακή 28/2/1999,  Καρούζος: Η ποίηση ορέγεται ύψος. (Νοερή ξενάγηση στο εργαστήρι του ποιητή και οδοιπορία 40 χρόνων στις ατραπούς της σκέψης του με τον τόμο Πεζά Κείμενα).

-Θάνος Σταθόπουλος, περ. Ποίηση τχ. 13/Άνοιξη-Καλοκαίρι 1999, σ. 255-257, Η ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΑΣ.

-Ηλίας Γιούρης, περ. Νέα Εστία έτος 73^ο, τόμος 145^ος, τχ. 1710/3,1999, σ. 284-288, Η δραστικότητα της «μη-θεωρίας»

12. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ  ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ, Φιλολογική επιμέλεια: Ελισάβετ  Λαλουδάκη, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα Ιούνιος 2002, σ. 240, ευρώ 17,68.. Τυπογραφική επιμέλεια: Ελεάνα Λαμπάκη

Βλέπε:

-εφ. Η Καθημερινή 25/8/2002, (παρουσίαση στην στήλη «ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ»)

13. ΟΙΔΙΠΟΥΣ  ΤΥΡΑΝΝΟΥΜΕΝΟΣ  ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΑΡΜΥΡΑ, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, Δεκέμβριος 2014, σ. 432, ευρώ 20. Τυπογραφική Επιμέλεια: ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΚΙΑΛΙΒΑ  ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΖΟΥΡΑΡΗ.

14. ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΗ  ΓΑΛΗΝΗ  ΑΚΟΥΑΡΕΛΕΣ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ, εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2015, σ. 144, ευρώ 20.21.

--

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία 29/3/1981, Τα τελευταία βιβλία του Νίκου Καρούζου

-Παντελής Μπουκάλας, εφ. Η Καθημερινή, Τρίτη 3/12/1991, σ. 12. Ποιητικές ευρέσεις του Καρούζου. ΤΑ ΑΚΡΟΤΕΛΕΥΤΑΙΑ «ΕΝΘΥΜΙΑ ΦΡΙΚΗΣ» ΚΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ.

-εφ. Τα Νέα, Δευτέρα 28/9/1992,  Δύο χρόνια χωρίς τον Νίκο Καρούζο.

*  ΚΑΙ

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, «ΠΕΝΘΗΜΑΤΑ», Αθήνα 1969

Βλέπε:

-Αντρέας Καραντώνης, περ. Νέα Εστία τχ. 1020/1-1-1970, σ. 64-67,

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, «ΧΟΡΤΑΡΙΑΣΜΕΝΑ ΧΑΣΜΑΤΑ», εκδ. Εγνατία-(Θεσς/κη) 1974

Βλέπε:

-Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος, περ. Τομές τχ. 5/5,1975, σ. 55-56.

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΠΕΡΙ ΖΩΓΡΑΦΩΝ, «Τεχνοκριτικά» ποιητικά πεζά «Titanium” 1988, σ.σ. 61.

Βλέπε:

-Δημήτρης Γιακουμάκης, περ. Σχεδία τχ. 7/9, 1989. (στην σελίδα «Βιβλιοπαρουσιάσεις»)

-Ν. Κ.-Ρ. εφ. Έθνος, Τρίτη 13/6/1989, ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ

-ΝΙΚΟΣ  ΚΑΡΟΥΖΟΣ, «Ερυθρογράφος», εκδ. Απόπειρα, Αθήνα 1988, σ. 41

Βλέπε:

-Ηλέκτρα Ανδρεάδη, περ. Αντί τχ. 380/12-8-1988, Η Ηλέκτρα Ανδρεάδη γράφει για τη νέα ποιητική συλλογή…

-εφ. Τα Νέα 25/6/1989

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, «Μεταφυσικές εντυπώσεις απ’ τη ζωή ως το θέατρο», εκδ. Ίκαρος α΄ έκδοση 1966

Βλέπε

-εφ. Το Βήμα 24/10/1993

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, θρίαμβος χρόνου, εκδόσεις Απόπειρα, επιμέλεια: Ελισάβετ Λαλουδάκη

Βλέπε:

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία 5/11/1997, σ. 34. Ένα κορίτσι ονόματι Μαρία

-Μικέλα Χαρτουλάρη: ρεπορτάζ, εφ. Τα Νέα, Παρασκευή 24/1/1992, ΣΤΟ ΣΥΡΤΑΡΙ… Ν. Κ.: Ποιητικές συμβουλές σ΄ ένα μικρό κορίτσι. «Τα «Ποιήματα στη Μαρία» μεταφέρουν ένα αναπάντεχο μήνυμα για τα παιδιά που τώρα μεγαλώνουν. Ανέκδοτοι στίχοι του ποιητή γραμμένοι σ’ ένα μπαρ για ένα άγνωστο κοριτσάκι, αποκαλύπτουν μια άγνωστη πτυχή της ευαισθησίας του».

(σημείωση: Στην προδημοσίευση ποιημάτων από την ανέκδοτη συλλογή του Ν. Καρούζου, η κυρία Χαρτουλάρη αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «…Ο Νίκος Καρούζος που από τον Ιούνιο του 1984 ως τον Νοέμβριο του 1986 έγραψε 17 ποιήματα για την επτάχρονη τότε κόρη του Ιδιοκτήτη (κατά το ήμισυ) του μπαρ Σταύρου Καλάρογλου, ο οποίος τον συντρόφευε στα ξενύχτια του. Τα ποιήματα αυτά, αφιερωμένα ιδιοχείρως από τον ποιητή στην κόρη του φίλου του στην οποία «ανήκουν απολύτως», πρόκειται να εκδοθούν (με την έγκριση και της πρώην συζύγου του ποιητή κας Μεϊμαράκη) από την ΣΤΙΓΜΗ με τίτλο «Ποιήματα για τη Μαρία» και για πρώτη φορά παρουσιάζονται στα «ΝΕΑ»»).

-ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, «Συντήρηση ανελκυστήρων» εκδ. Καστανιώτη, σελ. 88

Βλέπε:

-εφ. Τα Νέα 28/6/1986

Σημείωση:

*Τις συλλογές με το αστεράκι τις καταγράφω από τα βιβλιογραφικά σημειώματα και τις κριτικές, Τα βιβλία αυτά του ποιητή δεν τα έχω δει. Γιαυτό τις προσθέτω ξεχωριστά χωρίς πληροφοριακά στοιχεία παρά μόνο αυτά που αναγράφονται στις εφημερίδες και τα διέσωσα σε ένα φάκελο για τον Νίκο Καρούζο..

ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

Α. ΑΝΤΡΕΑΣ  ΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ, Η  «ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ  ΝΥΧΤΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΟΝΣΤΑΝΔΗ» ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ. Κριτική ανάγνωση. Εκδόσεις «ΣΠΕΙΡΑ», Αθήνα, Νοέμβριος 1987, σ. 80, δρχ. 300. Το εξώφυλλο φιλοτεχνήθηκε από τον ΣΩΤΗΡΗ ΣΟΡΟΓΚΑ.

Ανοίγει την αυλαία της μελέτης του ο φιλόλογος και κριτικός Αντρέας Μπελεζίνης:

                αυτά τ’ ακούραστα

                εργόχειρα της Απουσίας: τα ποιήματα. Ν. Καρούζος

«Η Νεολιθική νυχτωδία στην Κρονστάνδη * είναι το εκτενέστερο και πολιτικότερο από τα ποιήματα που έγραψε ως τώρα ο Νίκος Καρούζος. Μολονότι δεν πρόκειται για ποιητικό σύνθεμα ή συνθετικό ποίημα, σχήματα που αποστέργει ή πάντως δε δοκίμασε η γραφίδα του ποιητή, το πολυσέλιδο ποίημα εμφανίζει μια εσωτερική συνάρθρωση και συναρμογή που κατανέμεται ισόρροπα σε όλη την έκτασή του. Διαπιστώνεται μια συνθετικότητα όχι μερών αλλά μορφικών στοιχείων που επιτρέπει στην ποιητική ολότητα να προβάλλεται ενιαία και αδιάπτωτη παρά τον πολυκεντρικό και ιδιαίτερα ποικίλο κατά τα είδη της χαρακτήρα…..» Και * «Οι παραπομπές στην έκδοση Νίκος Καρούζος, «Νεοελληνική Νυχτωδία στην Κρονστάνδη», Απόπειρα, Αθήνα 1987. Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Σπείρα, τχ. 4-5, Άνοιξη-Καλοκαίρι 1985».

Β. ΤΕΡΠΟΣ  ΠΗΛΕΙΔΗΣ, Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. (Στα ίχνη του Ηρακλείτου) Κριτικά Σημειώματα. Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 1991, σ. 72, δρχ. 450. Επιμέλεια κειμένου: Σαράντης Κορωνάκος, σύνθεση εξωφύλλου: Εύα Μπέη. (ΠΡΟΛΟΓΟΣ/ «Ο ΖΗΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗ «ΣΧΕΤΙΚΟΥ»/ ΜΟΝΟΛΕΚΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΛΕΚΤΑ/ ΦΑΡΕΤΡΙΟΝ/ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΛΗΘΗ/ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ/ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΩΝ –ΣΠΟΥΔΗ ΘΑΝΑΤΟΥ/ «ΚΡΟΝΣΤΑΝΔΗ»-ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΜΙΑΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Σημειώνει ο συγγραφέας στην αρχή του Πρόλογό του:

                «Κι είναι αρκετό, για τον ποιητή, να

                είναι η κακή συνείδηση της εποχής του» Saint-John Perse.  

«Συγκέντρωσα σε τούτο το βιβλίο επτά κριτικά μου σημειώματα, που αφιέρωσα στη δεκαετία 1980-1990, για το ποιητικό έργο του Νίκου Καρούζου. Έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά κι εφημερίδες: σε κάθε περίπτωση αναφέρονται, στο τέλος του σημειώματος, τα σχετικά στοιχεία. Ένα μόνο-αφιερωμένο στην πολιτική σκέψη του ποιητή-είναι ανέκδοτο. Πρέπει να επισημάνω ότι η έκδοση αυτή έγινε κατ’ επίμονη σύσταση του ποιητή. Την πραγματοποιώ τώρα που μας άφησε για πάντα-στις 28 Σεπτεμβρίου 1990-ύστερα από βασανιστική αρρώστια και πολύμηνη αγωνία. Η δημοσίευση των δοκιμίων τούτων στάθηκε η αφορμή για τη δημιουργία μιάς στενής και βαθιά εγκάρδια φιλίας, τόσον ώστε η θανή του να μου προκαλέσει ένα απέραντο κενό-ή μάλλον ένα αγιάτρευτο ψυχικό τραύμα…). Κατά σειρά δημοσίευσης διαβάζουμε: Περιοδικό («Ζυγός» νούμερο 42/Ιούλιος-Αύγουστος 1980). («Ζυγός» νούμερο 43/ Σεπτέμβριος- Οκτώβριος 1980). («Ζυγός» νούμερο 48/Ιούλιος-Αύγουστος 1981). («Ζυγός» νούμερο 60/Ιούλιος-Αύγουστος 1983).( εφημερίδα «Η Καθημερινή» 31/1/1985). (περιοδικό «Τέχνη και Λόγος» Δεκέμβριος 1986-Ιανουάριος 1987). (Το ανέκδοτο «Γράφτηκε τον Σεπτέμβριο του 1989»).

Βλέπε:

-εφ. Έθνος 9/5/1991. (στα «ΣΥΝΤΟΜΑ»)

Γ. ΓΙΩΡΓΟΣ  ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ, Συλλογή υλικού-επιμέλεια. Η ΜΑΥΡΗ ΚΟΥΡΣΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, Απρίλιος 1992, σ. 64, δρχ. 1040. Σύνθεση εξωφύλλου: Γιώργος Κακουλίδης. Μακέτα: Μαρία Κωνσταντακάκη. (ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Νίκος Καρούζος: Ο Έλληνας Μίσκιν (του Γιώργου Κακουλίδη).-Η αλήθεια είναι μάνα της απόδειξης. (Συνομιλία στο θεατρικό περιοδικό «Δρώμενα» με τον Γιώργο Κακουλίδη). –Η  ζωή είναι ένα καθαρματικό φαινόμενο. (Συνομιλία στο περιοδικό «Σχολιαστής» με τον Γιώργο Ίκαρο Μπαμπασάκη).-Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα. (Συνομιλία στην ΕΡΑ 2 με τον Άρη Σκιαδόπουλο). Των κειμένων προηγείται το ποίημα «Νύχτα ψυχικής ομίχλης». 26.06.1986, που ο Νίκος Καρούζος αφιερώνει στον Γιώργο Κακουλίδη.

«Τρείς συνομιλίες του ποιητή Νίκου Καρούζου με τον Γιώργο Κακουλίδη για τις αγωνίες της τέχνης, την ορθοδοξία, την πολιτική, την κοινωνική επανάσταση, αλλά και γύρω από στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής. Στο τέλος, ωστόσο, κάθε συνομιλίας προβάλλει πάντα η ποίηση, που ήταν για τον Νίκο Καρούζο το «στασίδι» του στη ζωή. Ο ποιητής, όπως έλεγε, είναι «σαλός, που σημαίνει παράφρων αλλά με την έννοια του εν Χριστώ, εν Θεώ. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για κοινή παραφροσύνη. Ο Χριστός δε είναι μονάχα του χριστιανισμού, είναι η ενσάρκωση της μεγάλης πνευματικής αθωότητας, είναι κιόλας η ενσάρκωσή μιας τεράστιας πνευματικής οδύνης. Το ένα φέρνει τ’ άλλο. Η αθωότητα δεν πάει με την κοινή λογική, που είναι η κακιά τρέλα της μάζας. Η αθωότητα είναι η υπέρτατη νοητική διάνοια, και αυτό στην ορθοδοξία υπάρχει με το πνεύμα της νήψεως, δηλαδή της νηπτικής απάθειας, που είναι η εν Χριστώ σαλότητα. Η διά Χριστόν σαλότητα συνδέεται διαλεκτικά με την έννοια της νήψεως του μυστικισμού της ορθοδοξίας»

Βλέπε:

-εφ. Τα Νέα 10/7/1992, «Ένα κείμενο του νέου ποιητή…»

-εφ. Ελευθεροτυπία 22/6/1992, «Η μαύρη κούρσα του κυρίου Καρούζου…»

-Άννα Γριμάνη, περ. ΈΝΑ τχ. 22/27-5-1992, σ. 90,  «Και ξαφνικά, ήμουν ολότελα πραγματικός»..    

Δ. ΠΑΝΟΣ  ΠΑΡΑΣΚΕΒΟΣ, ΤΟ ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕ ΠΟΙΗΜΑΤΑ.  Ο ΩΡΙΜΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Ορθολογιστική ανάγνωση μιας μυστικής εμπειρίας, εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα Σεπτέμβριος 1993, σ. 174, δρχ. 1240. Φυτογραφία εξωφύλλου: Κατερίνα Τατσοπούλου. Επιμέλεια εξωφύλλου: Ε. Δημητρίου. (ΠΡΟΛΟΓΟΣ/ Πέραν του δογματίζειν και της διαλεκτικής/ Από τα μετα-φυσικά στα φυσικά/ Διονυσιακός, συμπαντικός, τραγικός, αναρχικός, Εκστατικός/ Μια παλιά δημοσίευση.). Το «Μια παλιά δημοσίευση» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα Η Καθημερινή 11/8/1983. Από τον Πρόλογο:

     «Για να φτάσει κανείς στην αλήθεια, τρεις είναι οι δρόμοι σκέψης, είπε στον Παρμενίδη η θεά Ημέρα. Ο πρώτος είναι ο δρόμος του ΕΙΝΑΙ. Ο δεύτερος του μη-ΕΙΝΑΙ (του ΜΗΔΕΝΟΣ). Κι ο τρίτος είναι ο δρόμος των κοινών θνητών: του ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ. Αυτό το δρόμο πήρε ο Καρούζος, αρχίζοντας την τριανταεξάχρονη ποιητική πορεία του. Οριακό σημείο σ’ αυτήν ήταν το ποίημά του Απόγονος της νύχτας. Εκεί τελειώνει η εποχή της φαινομενολογίας του, αν θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε όρους φιλοσοφίας, για να χωρίσουμε το έργο του σε δύο περιόδους, σύμφωνα με τις σκέψεις και τις εκτιμήσεις μας. Η φαινομενολογική περίοδος δεν είναι αντικείμενο της κριτικής ανάγνωσής μας. Για την περίοδο αυτή θα παραπέμψουμε τον αναγνώστη στο βιβλίο του Ανδρέα Καραντώνη Η ποίησή μας μετά το Σεφέρη (Δωδώνη, 1975) και στην εισαγωγή της ανθολογίας του Ευγένιου Αρανίτση, Νίκος Καρούζος-Σύγχρονοι ποιητές/3 (Άκμων, 1981). Περιοριζόμαστε σ’ αυτές τις δύο εκδόσεις, όχι μόνον από εκτίμηση προς τις εργασίες των δύο κριτικών, αλλά και από αδυναμία να παράσχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες για κείμενα που αφορούν το έργο του Καρούζου, τα οποία δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο και περιοδικό ελληνικό Τύπο. Σε τούτη εδώ την έκδοση, παρακολουθούμε τον ποιητή πορευόμενο στο δρόμο του μη-ΕΙΝΑΙ και στο δρόμο του ΕΙΝΑΙ. Με άλλα λόγια, ασχολούμεθα με την οντολογική περίοδο του έργου του, που κρίνουμε ως πιο σημαντική….»

Βλέπε:

-εφ. Η  Καθημερινή 11/12/1993, Μια μελέτη για τον Νίκο Καρούζο

-εφ. Ελευθεροτυπία 29/12/1993, Δοκίμιο για τον Καρούζο.

-εφ. Τα Νέα 28/5/1994, «Σύμφωνα με τον Παράσκεβο, η ποίηση του Καρούζου χωρίζεται σε δύο βασικές περιόδους…)

Ε. ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Α) ΚΑΤΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΟΡΘΙΟΣ του Σάββα Μιχαήλ. Β) ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ «ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ» του Διονύση Κελλάρι. Εκδοση ; έτος χ.χ., σ. 16. Το δεκαεξασέλιδο αυτό ανάτυπο δεν φέρει στοιχεία που εκδόθηκε από ποιόν και πότε. Σε ορισμένα παλαιοπωλεία, το πωλούσαν 200 δραχμές. Από την δεύτερη πληροφορία μαθαίνουμε ότι «Τα κείμενα που ακολουθούν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ» φύλλο 14, 13 Οκτώβρη 1990. Στο οπισθόφυλλο δημοσιεύεται το ποίημα “Leon D. Trotsky” του Νίκου Καρούζου 22/2/1989. (Τα κείμενα τα πέρασα στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή)

ΣΤ. ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΑΝ. ΘΕΜΕΛΗ. Με δύο σχέδια του Αλέκου Φασιανού. Εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα, Οκτώβριος 1991, σ.56, δρχ. 728

Βλέπε:

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 13/11/1991, Τριαντάφυλλο ή ακρίδα; (στη σελίδα «ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΕ ΤΕΤΑΡΤΗ»)

-Κωνσταντίνος Αν. Θέμελης, εφ. Ελευθεροτυπία 23/11/1991. Η τελευταία συνέντευξη. «Στο φύλλο της Τετάρτης 13 Νοεμβρίου 1991,, δημοσιεύθηκε κριτική του κ. Αρανίτση, η οποία αφορούσε το βιβλίο: «ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Η τελευταία συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Α. Θέμελη». Ο συντάκτης της μας λέει διάφορα πράγματα και «λυπάται» για άλλα τόσα, αποσιωπώντας δύο δεδομένα θεμελιώδη: Πρώτον: Ότι ο Κωνσταντίνος Θέμελης είναι δημοσιογράφος. Στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής του δραστηριότητας έκανε και μια συνέντευξη με τον ποιητή. Δεν ήταν η πρώτη που έχει κάνει ούτε η τελευταία.. Δεύτερον: Ο ίδιος ο ποιητής αποφάσισε την έκδοση της συγκεκριμένης συνέντευξης, αυτόνομα, σ’ ένα μικρό βιβλίο («σ’ ένα μικρό τομίδιο» ήταν η εκφρασή του), διόρθωσε ο ίδιος το χειρόγραφο ένα περίπου μήνα (συγκεκριμένα στις 17 Αυγούστου 1991, στο νοσοκομείο «Υγεία») πρίν από το θάνατό του και αποφάσισε για τα ποιήματα, την προμετωπίδα και το εξώφυλλο. Παρακαλώ, λοιπόν, τους αναγνώστες της «Ε» που διαβάσανε την ελ λόγω κριτική να την ξαναδιαβάσουν κάτω από το φώς αυτών των δύο δεδομένων. Τα συμπεράσματα δικά τους. ΚΩΝ. ΑΝ. ΘΕΜΕΛΗΣ. Αθήνα.

-Μισέλ  Φάϊς, εφ. Ελεύθερος Τύπος 27/10/1991, ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗ. Ευχαριστώ την ελληνική γλώσσα…

-εφ. Ο Ριζοσπάστης 7/11/1991, Καθόλου τελευταία

-εφ. Ελευθεροτυπία 1/11/1991, Ο λόγος του Καρούζου. (στο ίδιο ανώνυμο σημείωμα αναφέρεται: «Να σημειώσουμε, με την ευκαιρία, ότι κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Ίκαρος» η συλλογή του Νίκου Καρούζου «Ευρέσεις από κυανό κοβάλτιο», αποσπάσματα της οποίας προδημοσιεύθηκαν στην «Ε»…)..

Ζ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝ. ΘΕΜΕΛΗΣ, ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ. Η Θεία Βλακεία. Η τελευταία συνέντευξη του ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ, εκδόσεις Ίνδικτος, Αθήνα, Ιανουάριος 2001, σ. 104, δρχ. 2080

Βλέπε:

-Κωστής Παπαγιώργης, περ. Αθηνόραμα τχ. 46/30-4-2001, σ. 202. Κ. Α. ΘΕΜΕΛΗΣ η θεία βλακεία, η  τελευταία συνέντευξη του Νίκου Καρούζου.

Η. ΖΗΣΙΜΟΣ  ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ, ΕΝΑ ΑΥΣΤΗΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ «ΟΙ ΒΡΑΧΟΙ ΤΗΣ ΥΔΡΙΑΣ» ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα, Απρίλιος 1999, σ. 32.

Βλέπε:

-Βασίλης Κ. Καλαμαράς, εφ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 21/6/1999, Και ξαφνικά η σιγή γεννάει…  Μια έκδοση του Ζήσιμου Λορεντζάτου για τον Νίκο Καρούζο.

Θ. ΓΙΑ  ΤΟΝ ΝΙΚΟ  ΚΑΡΟΥΖΟ Συμπόσιο, Αθήνα 21-23 Οκτώβριος 1993, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, Μάρτιος 1996, σ. 256.

Βλέπε:

-Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 20/10/1993, σ. 1/25. «ΜΕ ΓΡΑΣΩΜΕΝΑ Τ’ ΑΡΒΥΛΑ ΣΤΗ ΦΡΙΚΗ ΑΝΗΦΟΡΙΖΩ». Το πρώτο συμπόσιο για την ποίηση του ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ αρχίζει αύριο.

-Ν. Κ.-Ρ., ΕΦ. Ελευθεροτυπία 23/10/1993, «Η απόλυτη απεικόνιση της μη παρηγοριάς». Άρχισε το συμπόσιο Καρούζου.

-Έλενα Δ. Χατζηαντωνίου, εφ. Τα Νέα, Σάββατο 4/5/1996, σ. 22, Μια λάμψη που δεν έχει τέλος.

-εφ. Τα Νέα 6/10/1993, Συμπόσιο για τον Καρούζο

-εφ. Τα Νέα 22/10/1993, ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΟΥΖΟ. «Κοιτάζει την αθανασία του».

-Μαρία Τσάτσου, εφ. Η Καθημερινή 20/10/1993, Ένας μακρύς περίπατος στο έργο του Ν. Καρούζου. Συμπόσιο οργανώνει η Εταιρεία Φίλων του έργου του ποιητή.

-Ειρήνη Βεργοπούλου, εφ. Η Εποχή, Κυριακή 31/10/1993, σ. 20. Σωκράτης, Χριστός, πένητας, δαφνοσκεπής. Σημειώσεις από το τριήμερο Συμπόσιο για τον ποιητή Νίκο Καρούζο.

Ι. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ,  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΝΙΚΟ Δ. ΚΑΡΟΥΖΟ. 13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1995. ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ. Έκδοση: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΤΟΥ 1995, σ. 42

Βλέπε:

-εφ. Ελευθεροτυπία 13/9/1995, έργα του Νίκου Καρούζου. Ποιητής, αλλά και ζωγράφος. Μια έκθεση με έργα του Νίκου Καρούζου.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

-ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΛΟΓΟ, έτος 1^ο, τεύχος 3/1990. ΑΦΙΕΡΩΜΑ  ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

-Η ΛΕΞΗ τχ. 88-89/10,11, 1989, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

-εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ –ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 1998.

-εφημερίδα Ο Κόσμος του Επενδυτή Σάββατο26-Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 1998

-ΔΙΑΒΑΖΩ τχ. 393/2, 1999.  ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

-ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ τχ. 177-178/Χειμώνας 2010. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ

-Νίκος Καρούζος, Ο Κώστας Βίρβος και το Λαϊκό Τραγούδι, σ. 9-12. Στο Κώστας Βίρβος, Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία, εκδ. Μ. Γ. Αναστασάκη, Αθήνα 1989

- εφ. Ελευθεροτυπία 27/10/1991, Ο Νίκος Καρούζος για τον ζωγράφο Γιώργο Ξένο. Ο Ξένος, ο Καρούζος. «Από το βιβλίο του Νίκου Καρούζου «Περί ζωγράφων».

-εφ. Ελευθεροτυπία 2/3/1991, σ. 31. Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ. Η νοσταλγία του παρελθόντος

-εφ. Η Καθημερινή 28/1/1990, Εντυπώσεις σε ασυνέχεια. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΖΩΓΡΑΦΟ ΓΙΩΡΓΟ ΜΠΟΥΖΙΑΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ.

-εφ. Η Καθημερινή 27/10/1996, Εντυπώσεις σε ασυνέχεια. (αναφέρεται στον τόμο «Γιώργος Μπουζιάνης. Γράμματα προς τον Χάινριχ Μπάρχεφελντ». (Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή» στις 28 Ιανουαρίου 1990.)

-εφ. Τύπος της Κυριακής, 21/1/2001, Ν. Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΣ (1926-1991). Κοιτάζοντας τον κυρ-Πανσέληνο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ    ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

-Βασίλης Αγγελικόπουλος, εφ. Το Βήμα, Κυριακή 30/9/1990, «Έχω την τιμή να είμαι διαβάτης». Πέθανε πρόωρα ο ποιητής Νίκος Καρούζος αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στον γνήσιο ποιητικό λόγο.

-Γιάννης Αγγέλου, εφ. Ελευθεροτυπία 7/8/1990, «Ίσως να προτιμούσε να ανήκει στους δεύτερους».

-Γιάννης Αγγέλου, εφ. Τα Νέα 9/10/1990, Ο Καρούζος. (στη στήλη «Γράμματα στις Ματιές»)

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 10/10/1990,  Αντίο, φίλε!

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία-Βιβλιοθήκη, 25/9/1998, Εκ των υστέρων

-ΑΤΤΙΚΟΣ, εφ. Δημοσιογράφος 5/8/1990, «Είθισται να δολοφονούν τους ποιητάς, λέει….»

-Μ. Β. περ. Αντί τχ. 444/10-8-1990, Για τον ποιητή Καρούζο

-Γιώργος Βέλτσος, εφ. Τα Νέα- «Πρόσωπα 21^ος Αιώνας» τχ. 89/18-11-2000, σ. 34-35, ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ: «Τι λανθασμένο πλάσμα που είμαι»

-Κώστας Βίρβος, Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία, εκδ. Μ. Γ. Αναστασάκης, Αθήνα 1989. Σ. 9-12

-Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα 3/10/1990, Ο δημιουργός

-Δημήτρης Γκιώνης, εφ. Ελευθεροτυπία, Σάββατο, 29/9/1990, σ. 32-33,  ΠΛΑΝΗΣ, ΕΥΦΥΗΣ, ΠΕΝΗΣ, ΣΤΩΙΚΟΣ, ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΟΣ. Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ έφυγε, χθες, άπορος, χωρίς σύνταξη… Ν. Κ. «Μη με διαβάζετε όταν έχετε δίκιο»… Κωστής Παπακόγκος, «Γεννήθηκε στο ζώδιο του Καρκίνου». (Είπαν για τον θάνατό του: ΤΖΑΝΝΗΣ ΤΖΑΝΝΕΤΑΚΗΣ-ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ-ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΣ-ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΦΑΡΑΚΟΣ-ΦΩΤΗΣ ΚΟΥΒΕΛΗΣ-ΑΝΝΑ ΨΑΡΟΥΔΑ- ΜΠΕΝΑΚΗ-ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ).

-Δημήτρης Γκιώνης, εφ. Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 14/6/1993, Ο βασιλιάς «νίκησε» τον ποιητή… Ή πώς το Ναύπλιο δεν τήρησε την υπόσχεσή του.

-Ιάσων Δεπούντης, περ. Η Λέξη τχ. 129/9,10,1995, σ. 629-, Συζητητές του Χάους. Συνομιλίες και αλληλογραφία με τον Νίκο Καρούζο.

-Κυριάκος Διακογιάννης, εφ. Αυριανή της Κυριακής 30/9/1990, σ.3, Τον Νίκο Καρούζο μην τον κλαις…, (στην στήλη «Καθαρά και ξάστερα»)

-εφ. Η ΕΠΟΧΗ 22/4/2007, Βραδιά αφιερωμένη στον Νίκο Καρούζο. Περιοδικό ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ.

 (Το περιοδικό «Μανδραγόρας» με αφορμή την προβολή της ταινίας της Δέσποινας Καρβέλα «Νίκος Καρούζος» προσκαλεί στο χώρο εκδηλώσεων του βιβλιοπωλείου «Ιανός», Σταδίου 24, την Τρίτη 24 Απριλίου 2007 και ως 8 μ.μ. στη βραδιά την αφιερωμένη στον ποιητή Νίκο Καρούζο. Θα μιλήσουν ο κριτικός της λογοτεχνίας Αλέξανδρος Αργυρίου, ο συγγραφέας Γιώργος ίκαρος Μπαμπασάκης, ο τεχνοκριτικός Μάνος Στεφανίδης και η σκηνοθέτης Δέσποινα Καρβέλα. Θα ακολουθήσει η προβολή της ταινίας «Νίκος Καρούζος» (παραγωγή «Παρασκήνιο» της ΕΤ. 1, διάρκεια 53΄ )

-Ιάσων Δεπούντης, περ. Η Λέξη τχ. 129/9,10,1995, σ. 629-, ΣΥΖΗΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ

-Βασίλης Ζιώγας, εφ. Η Καθημερινή, Κυριακή 24 Οκτωβρίου 1993, Ο μεγάλος ποιητής στον φτωχό κόσμο…. Ο ευρωπαϊκός χώρος «περιμένει» την ποίηση του Νίκου Δ. Καρούζου

-Λιλή Ζωγράφου, εφ. Ελευθεροτυπία 3/10/1990, «Αντίο μεθυσμένε μου φίλε»

-Ελένη Ζαχαροπούλου-Ηλιοπούλου, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά, τόμος 55^ος/1998,σ. 391-396, Μια σύντομη γνωριμία με το Νίκο Καρούζο (1926- 1990)

-Δημήτρης Ιατρόπουλος, εφ. Έθνος, Δευτέρα 1/10/1990, Ν. ΚΑΡΟΥΖΟΣ: Ο ΑΣΤΡΟΒΑΤΗΣ! (στην στήλη «Γειά σας και καλή βδομάδα»)

-Δημήτρης Ιατρόπουλος, εφ. Έθνος, Τετάρτη 3/10/1990, «Της ώρας….» (στην στήλη «Η κρυφή μεριά του φεγγαριού»)

-Δημήτρης Ιατρόπουλος, εφ. Έθνος, Τάιμ Άουτ, 27/4/1997, σ. 12. «ΟΙ ΑΠΟΝΤΕΣ» ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. Ο αδικημένος.

-Έκτωρ Κακναβάτος, εφ. Εξόρμηση, Κυριακή 17/9/1995, σ. 24-25,  Μικρό οδοιπορικό στα χρώματα και στα χώματα του ποιητή Νίκου Καρούζου. «Στην ΕΛΑΦΟ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ, ένα από τα πρώτα βιβλία του στο εκτεταμένο ποίημα, με τον τίτλο «Τρίπτυχο», ο Ν. Καρούζος αποκαλεί τον Οιδίποδα κορμί που έκλεισε το ρεύμα των ιλίγγων, αγγιγμένο με θεία αφή, της Ειμαρμένης όλβιον….»

-Γιώργος Κακουλίδης, εφ. Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 5/11/2000, σ. 6. Ο Νίκος Καρούζος στην καρδιά μου

-Γιώργος Κακουλίδης, εφ. Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 9/12/2001, Πόσο λυπάμαι τον κύριο Μίλερ

-Γιώργος Καλαϊτζής, εφ. Ελευθεροτυπία Σάββατο 29/9/1990, (Σκίτσο στην εφημερίδα. –«ΔΕΝ ΔΙΝΕΙ ΠΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΖΩΗΣ Ο ΚΑΡΟΥΖΟΣ Κ. ΥΠΟΥΡΓΕ».- «ΞΕΘΑΦΤΕ ΤΟΝ».-«Α΄ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΝ ΘΑΜΕΝΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ».)

-Κώστας Καναβούρης, εφ. Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 5/8/1980, σ.43, Λογοτέχνες-πολιτεία σημειώσατε μείον. Η απαράδεκτη περίπτωση των λογοτεχνικών συντάξεων.

-Κώστας Καναβούρης, εφ. Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 7/10/1990, «Μη με διαβάζετε όταν…» Ο Νίκος Καρούζος ως αδιερεύνητη γνωστική περιοχή.

-Κώστας Καναβούρης, εφ. Αυγή 22/11/1998, σ. 27, Όροι αιωνιότητος

-Δημήτρης Ι. Καραμβάλης, περ. Νέα Εστία έτος ΞΗ, τόμος 135^ος, τχ. 1601/15-3-1994, σ.394-396, Η ΑΘΗΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ..

-Νινέττα Κοντράρου,  εφ. Έθνος, Τετάρτη 3/10/1990, «Για να μη λησμονούμε τα καλά και γκρινιάζουμε μόνο…..» (στην στήλη «Παρασκήνιο»).

-Δημοσθένης Κούρτοβικ, Έλληνες Μεταπολεμικοί Συγγραφείς. ΕΝΑΣ ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ, εκδ. Πατάκη, 1995, σ. 114-115, Νίκος Καρούζος (1926-1990).

-Πάνος Λιαλιάτσης, περ. Νέα Εστία, έτος ΞΕ΄ τόμος 129, τχ. 1524/1-1-1991, σ. 25-27, «Η Πορεία του Νίκου Καρούζου.

-Πάνος Λιαλιάτσης, εφ. Η Καθημερινή, Τρίτη 30/7/1996, σ. 10. «Να ζούμε το φυσικό σαν υπερφυσικό». Οι διαδρομές του μεταφυσικού, ερωτικού, πολιτικού, και αισθητικού λόγου του ποιητή Νίκου Καρούζου. (Οι βαθμίδες που ακολούθησε το ποιητικό έργο του Νίκου Καρούζου ώσπου να κατακτηθεί η ωριμότητα).

-Πάνος Λιαλιάτσης, περ. Νέα Εστία έτος Ο΄, τόμος 140^ος, τχ.1 666/1-12-1996, σ. 1565-1566. Ο ΠΡΩΙΜΟΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ.

-Πάνος Λιαλιάτσης, εφ. Η Καθημερινή 23/12/1997,  Τα «Χριστούγεννα του Σταλαγμίτη». Ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου για την Άγια Νύχτα.

-Πάνος Λιαλιάτσης, εφ. Η Καθημερινή 6/10/1998, Μνήμη Νίκου Καρούζου

-Πάνος Λιαλιάτσης, περ. Νέα Εστία, έτος 76^ος, τόμος 152^ος, τχ. 1748/9, 2002, σ. 346-355, Τα Πρωτόλεια του Νίκου Καρούζου. ΜΙΚΡΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ. Στις σελίδες «ΜΗΝΟΛΟΓΙΟ».

-Γιώργος Λιάνης, Ανταποκρίσεις από τη Λογοτεχνία, εκδόσεις Λιβάνη 2005, σ. 213-226. Νίκος Καρούζος

-Μιχάλης Μερακλής, Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1986, σ. 111-113.

-Δώρα Μεντή, περ. Σημείο τχ,1/1992, Η υποβολή του Ανδρέα Κάλβου στην πρώτη εποχή του Καρούζου

-Γιώργος  Ίκαρος Μπαμπασάκης, περ. Ποίηση τχ. 14/Φθινόπωρος-Χειμώνας 1999, σ. 247-254. Στις σελίδες «ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ» δημοσιεύονται 15 άτιτλα ποιήματα αριθμημένα.

-Αντρέας Μπελεζίνης, περ. Αντί τχ. 448/5-10-1990, Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΚΑΙ ΤΑ «ΚΡΙΤΗΡΙΑ» ΤΟΥ

-Άρης Μπερλής, περ. Ο Πολίτης τχ. 108/10, 1990, σ, 59, Νίκος Καρούζος 1926-1990.  Μεγάλη τύχη δύο φορές ετούτη μια να γεννηθούμε κι άλλη να πεθάνουμε.

(ακολουθεί ένα δισέλιδο ανθολόγιο ποιημάτων του ποιητή σελίδες 60-61. Στο «και γράμματα γνωρίζω». ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ: -Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος./ Δονήσεις,/Η Φοβερά Προστασία./ Λοιπόν, ο καιρός περνά./ Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού./ Σταθμίζοντας ή κάπως έτσι./Ο γύρος του θανάτου./Μοιρολόγια./Η αγάπη./Στίχοι./Ηλιοφοβία./Λένιν και Μαχάτμα./ Τρόπος.)

-Παντελής Μπουκάλας, εφ. Η Καθημερινή Τρίτη 14/11/2000, σ. 14. Η «λεκτομηχανή» του ποιητή Νίκου Καρούζου. Η αμφιθυμική σχέση του δημιουργού με τη γλώσσα, που άλλοτε τη δοξάζει και άλλοτε την αποκαλεί «δεσμωτήριο». (Εισήγηση στο «Συνέδριο Νίκου Καρούζου» που οργάνωσε η εκδοτική εταιρεία Ίκαρος (9-11 Νοεμβρίου), με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατο του ποιητή)

-Παντελής Μπουκάλας, εφ. Η Καθημερινή Τρίτη 21/11/2000, σ. 18. Η «κωμωδία της γλώσσας», το δράμα της ποίησης. Ο Νίκος Καρούζος, ένας «χιμαιρικός χοροδιδάσκαλος λέξεων» και οι διαδρομές της γραφής του.

-Αριστοτέλης Νικολαϊδης, εφ. Τα Νέα 22/10/1993, Διαβόλου εγγόνι.  Συμπόσιο Νίκου Καρούζου

-Γ. Παπαϊωάννου, εφ. Ελεύθερος Τύπος 30/9/1990, ΤΟ ΥΣΤΑΤΟ ΧΑΙΡΕ ΣΤΟΝ ΚΑΡΟΥΖΟ

-Νίκος Παναγιωτόπουλος, εφ. Ελεύθερος Τύπος 29/9/1990, «Έφυγε» ο ποιητής ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ.  Ώρα να πηγαίνω, δεν έχω άλλο στήθος

-Δημήτρης Πανουσάκης, εφ. Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 7/10/1990, σ. 42, Ο καταραμένος αναχωρητής.

-Τάκη Παπαγιαννίδη, εφ. Τα Νέα 20/10/1990, Μνήμη ποιητή

-Λευτέρης Παπαδόπουλος, εφ. Τα Νέα 1/10/1990, Καρούζος, (στην στήλη Ματιές)

-Λευτέρης Παπαδόπουλος, εφ. Τα Νέα 22/10/1993, Του άρεσε το ούζο, το τάβλι και το τραγούδι

-Πόπη Πασπαλιάρη, εφ. Η Φωνή του Πειραιώς αρ. φ. 13.452, Τρίτη 16/10/1990. ΤΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ

-Παντελής Β. Πάσχος, περ. Νέα Εστία έτος ΞΖ΄, τόμος 134^ος, τχ. 1591/15-10-1993, σ. 1331. Ν. Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΣ (ποίημα). Δημοσιεύονται τρία ποιήματα. Το ένα που είναι αφιερωμένο στον ποιητή Ν. Δ. Καρούζο και το, «ΛΕΥΚΟΦΟΡΕΜΕΝΟΣ», «ΔΑΣΟΣ ΑΚΟΙΜΗΤΟ».

-Ηλίας Πετρόπουλος, εφ. Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17/12/1994, Ο Δωδεκάλογος του Καρούζου.

-Μανόλης Πρατικάκης, περ. Ποίηση τχ.2/Φθινόπωρο 1993, σ. 50-57, Τα δυσεύρετα χρώματα του τέλους. (ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ Ν. ΚΑΡΟΥΖΟΥ).  Δημοσιεύονται 15 ποιήματα αριθμημένα με λατινικούς αριθμούς. (I. ΦΛΑΟΥΕΡ II. ΘΑΛΑΜΟΣ 605 III. ΦΩΤΑΓΩΓΟΣ IV. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΔΑ V. ΕΚΠΥΡΩΣΗ VI.ΤΑ ΔΥΣΕΥΡΕΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ VII. VIII. ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΟ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ IX. X. XI. ΝΕΚΥΟΜΑΝΤΕΙΑ XII. Η ΕΞΩΣΗ XIII. XIV. X. ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ)

-Νίκη Κοντράρου-Ρασσιά, εφ. Έθνος, Σάββατο 29/9/1990 ΚΑΙ ΤΑΞΙΔΕΥΩ ΣΙΓΟΥΡΟΣ… Ο Νίκος Καρούζος «έσβησε» στα 63 του..

-Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Δελφοί 11.7.1998, εφ. Το Βήμα 26/7/1998. «Το ποίημα της ημέρας». Προσωπογραφίες λογοτεχνών από ομοτέχνους τους. Σήμερα η ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ παρουσιάζει τον Νίκο Καρούζο συγκρίνοντάς τον παραδόξως με τον Άγγελο Σικελιανό.

-Δ. Ρούμπουλα, εφ. Έθνος 23/10/1993, Αστείρευτο πένθος για τον Νίκο.

-Βαγγέλης Σακκάτος, περ. Αντί τχ. 451/16-11-1990, Μνήμη Νίκου Καρούζου. (Β. Σακκάτος, Λεβερκούζεν 27/10/1990).

-Χρήστος Σιάφκος, εφ. Η Καθημερινή 5/8/1990, Ο φλογερός και άπορος Καρούζος. Με αφορμή την πρόσφατη περιπέτεια του Ν. Κ. ο Χρήστος Σιάφκος σκιαγραφεί την προσωπικότητα του ποιητή μέσα από δηλώσεις επωνύμων.

«….Η πολιτεία την εβδομάδα που πέρασε για μια ακόμα φορά αναξιοπρεπής πρόσβαλε τον Καρούζο. Έπρεπε μέσω των εφημερίδων να μαθευτεί πως ο ποιητής νοσηλευόταν με χαρτί απορίας. Πώς δεν δικαιούνταν σύνταξη, όπως ο έσχατος των Ελλήνων. Ο Καρούζος είχε ζητήσει με αίτησή του να συνταξιοδοτηθεί στις 21/3/1986. Η αρμόδια επιτροπή αποτελούμενη από τους Γιώργο Σαββίδη, Μάριο Ραϊζη, Νικηφόρο Βρεττάκο, Πάνο Παναγιωτούνη και Γ. Θηβαίο, ενέκρινε την κατώτερη δυνατή σύνταξη και όχι την ανώτατη που απονέμεται για εξαιρετικές υπηρεσίες στη λογοτεχνία. Ο ποιητής αρνήθηκε να την αποδεχτεί. Η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη προσπάθησε να προωθήσει το θέμα για επανεξέταση. Αντέκειτο στην τρέχουσα νομοθεσία. Πέρσι το φθινόπωρο, όταν επιδεινώθηκε η υγεία του Καρούζου, ο υπουργός Πολιτισμού Σωτήρης Κούβελας ενέκρινε δωρεάν αεροπορικό εισιτήριο για τη μετάβασή του στο Λονδίνο. Ο Καρούζος δεν το δέχτηκε, όπως δεν δέχτηκε την προηγούμενη εβδομάδα να υποβάλει αίτηση συνταξιοδοτήσεως, όπως του προτάθηκε από το ΥΠΠΟ. Ο ποιητής πένης από θέση δεν αποδέχεται την ελεημοσύνη της πολιτείας, όταν παίζεται η αξιοπρέπειά του…». Υπάρχουν αποσπάσματα από λόγια του ποιητή σχετικά με την ποίηση και την λειτουργία της και, κρίσεις του ποιητή Τίτου Πατρίκιου, του κριτικού Κώστα Γεωργουσόπουλου, του ποιητή Ματθαίου Μουντέ και του Γιώργου Κακουλίδη.  «Ματθαίος Μουντές: «Υπάρχει η ποίηση που κουρνιάζει στις βιβλιοθήκες και η ποίηση για το προσευχητάρι. Η ποίηση του Καρούζου ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Μας προσπορίζει βάλσαμα, δροσερότητα για τη μοναξιά και τη σιωπή μας. Συμμαχεί με  τις αναζητήσεις μας. Μας περνάει πολύ συχνά στην άλλη όχθη. Χριστόφορος και αλιεύς. Εμμένοντας στην τραγική πορεία ενός εγώ που βαθέως μονάζει, εκφράζει την ανάγκη μιας ουσιαστικότερης γνωριμίας του μέσα και του έξω σπαραγμού».

(σημείωση: Είναι η δεύτερη φορά ο που ο ποιητής της ειρήνης από τις βουνοκορφές του Ταϋγέτου, αν δεν μειοψήφησε, «εμπλέκεται το όνομά του σε αρνητικό λογοτεχνικό σχολιασμό. Αν η μνήμη δεν με απατά είχε ζητήσει δημόσια λογοκρισία ώστε να μην εκδοθεί βιβλίο ξένου συγγραφέα, το διάστημα που ήταν να γίνει ακαδημαϊκός. Να επαναλάβω, αν δεν μειοψήφησε, ώστε να πάρει την σύνταξη ο Ν. Κ. όπως δήλωσε ο Γιώργος Σαββίδης)  

-Χρήστος Σιάφκος, εφ. Δημοσιογράφος 30/9/1990, Το χρυσάφι του Καρούζου, Ο Χρήστος Σιάφκος γράφει για τον Νίκο Καρούζο, τον ποιητή που «έφυγε» πριν δύο ημέρες, έχοντας αρνηθεί την ελεημοσύνη της πολιτείας. Δύο ανέκδοτα ποιήματα του Καρούζου, που γράφτηκαν λίγο πριν πεθάνει, δημοσιεύονται σήμερα στον «Δ».

-Γιώργος  Σκούρτης, εφ. Τα Νέα 23/4/1990, Αγαπητέ φίλε…

-Γιώργος Σκούρτης, εφ. Τα Νέα 1/10/1990, Ο Καρούζος πέθανε, ζήτω ο Ποιητής

-Γιώργος Σκούρτης, εφ. Τα Νέα, Δευτέρα 23/9/1991, Νίκο Καρούζο… (στην στήλη ΔΕΙΚΤΕΣ).

-ΣΤΑΘΗΣ Σ. 29 IX ’90, εφ. Ριζοσπάστης, Σάββατο 29/9/1990, σ. 5. Ημερολόγιο  καταστρώματος.

(Πολύ ωραίο κείμενο του ΣΤΑΘΗ γραμμένο με ευαισθησία και αγάπη για την ποίηση του ποιητή).

-Βασίλης Στεριάδης, Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ.-ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ, επιμέλεια: Σπύρος Μακρής, εκδ. Γαβριηλίδης 2004, σ. 32-34, 22, 139.

-Κατερίνα Σχινά, εφ. Η Καθημερινή 29/9/1990, Χάθηκε μια γνήσια ποιητική φωνή. Κηδεύεται σήμερα το πρωί στη μητρόπολη ο ανυπότακτος και τρυφερός ποιητής Νίκος Καρούζος.

-Σοφία Ταράντου, εφ. Έθνος 23/10/1993, Γιώργος Ξένος, Καρούζος, ο ποιητής της υψίστης ακρίβειας.

-Τάσος Τσέλος, εφ. Τα Νέα 7/11/1990, Ο Νίκος Καρούζος και οι συνταγματάρχες.  

-Έφη Φαλίδα: ρεπορτάζ: εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 8/11/2000, σ. 36, Ο «καταραμένος» ποιητής ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ. (Τον «μυστικό» και «καταραμένο» ποιητή Νίκο Καρούζο θα προσεγγίσουν οι φίλοι του έργου του στο διήμερο συνέδριο που αρχίζει αύριο, Πέμπτη στο Παλαιό Αμφιθέατρο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το οποίο οργανώνουν οι Εκδόσεις Ίκαρος, με αφορμή τα δέκα χρόνια από τον θάνατό του).

-Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος, εφ. Έθνος 27/10/1988, Νίκος  Καρούζος

-Αντώνης Φωστιέρης, περ. Η Λέξη τχ. 2/2, 1981, ΤΟ ΤΙΠΟΤΑ ΠΡΟΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΠΕΤΑΙ

-β. ψ. εφ. Μεσημβρινή, Σάββατο 29/9/1990, σ. 29. Ένας μετανάστης του ονείρου… ΠΕΘΑΝΕ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ.

(Σημείωση: Ίσως τα αρχικά β. ψ. να αντιστοιχούν στο όνομα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Βαγγέλη Ψυρράκη!)

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ

-Κώστας  Τζεβελέκος, Εξόρμηση, Κυριακή 17/9/1995, σ. 24. Ένα αφιέρωμα στο Νίκο Καρούζο. (Δες Έκτωρ Κακναβάτος)

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ- Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ-Η ΑΠΩΛΕΙΑ-  ΔΙΑΦΟΡΑ

-περ. Το Τέταρτο τχ. 43/11,1988. Δημοσιεύεται μια ολοσέλιδη ανέκδοτη φωτογραφία του Νίκου Καρούζου από τον Στέλιο Σκοπελίτη.

-εφ. Τα Νέα 13/12/1986, Αναπέμπεται το θέμα Καρούζου. Δήλωση της κ. Μελίνας Μερκούρη στα «ΝΕΑ».

-εφ. Βασίλης Κ. Καλαμαράς, εφ. Ελευθεροτυπία 30/7/1990, Συγκίνηση για τον Καρούζο

-εφ. Τα Νέα 1/8/1990, Γραφειοκρατία καλεί Καρούζο. Το ΥΠΠΟ «προσπαθεί» να βοηθήσει τον ποιητή που αναρρωνύει στο Ναύπλιο.

-εφ. Ελευθεροτυπία 1/8/1990, Επανεξέταση της σύνταξης Καρούζου. Μετά τα δημοσιεύματα της «Ε».

-εφ. Τα Νέα, Πέμπτη 2/8/1990, Ο Καρούζος λέει «όχι» στο ΥΠΠΟ. Και στην στήλη «ΑΚΟΥΩ-ΒΛΕΠΩ» Η έλαφος των άστρων μαζί σου, Ποιητή. 

-εφ. Ελευθεροτυπία 28/9/1990, Ο Νίκος Καρούζος σε κώμα από χθες

-εφ. Ριζοσπάστης 29/9/1990, «Ήτανε, λέει, δουλιά μας η ποίηση». Η Ελλάδα αποχαιρετά έναν μεγάλο ποιητή της. Δηλώσεις για το θάνατο του Ν. Καρούζου. (Χαρίλαος Φλωράκης/ Γρηγόρης Φαράκος/Λεωνίδας Κύρκος/Φώτης Κουβέλης/Μελίνα Μερκούρη). Δημοσιεύονται ακόμα, μικρά αποσπάσματα από τον Ματθαίο Μουντέ και τον Θ. Δ. Φραγκόπουλο. Επίσης, σε άλλη σελίδα. «Ώρα να πηγαίνω δεν έχω άλλο στήθος». «Υπάρχω αθάνατος και αιωρούμαι μοναχός». Ειρωνεία.- 28 Σεπτέμβρη 1990 περίπου 10 π.μ. 

-εφ. Ελευθεροτυπία 30/9/1990, Κηδεία Καρούζου. Από φίλους και Ομότεχνους Σεμνό αντίο στον ποιητή.

-εφ. Εξόρμηση 30/9/1990, Πέθανε ο ποιητής Νίκος Καρούζος. Μας άφησε…. Ανυπεράσπιστους.

-εφ. Ριζοσπάστης 30/9/1990, «Έπεσε ένας γενναίος». Κηδεύτηκε χτές ο ποιητής Νίκος Καρούζος

-εφ. Έθνος 1/10/1990, Οργή και πίκρα. Στο τελευταίο ταξίδι του Νίκου Καρούζου

-εφ. Τα Νέα 1/10/1990, Κηδεύτηκε προχθές στο Ναύπλιο. Νίκος Καρούζος, «Η πιο μεγάλη ώρα της ζωής»

-εφ. Πριν 7/10/1990, Νίκος Καρούζος: Λεξίθρησκος ανάγομαι στην αναχώρηση….

-εφ. Ελεύθερος Τύπος 7/10/1990, «Μη με διαβάζεται…»

-εφ. Δημοσιογράφος 7/10/1990, Με αφορμή το θάνατο του ποιητή.

-εφ. Τα Νέα 8/10/1990, Το πούλμαν των φίλων του ποιητή και του φωτός. (στην στήλη ΑΚΟΥΩ-ΒΛΕΠΩ)

-εφ. Τα Νέα, Σάββατο 29/9-5/10/1990. Στην σελίδα 5+2 ημέρες. Πέθανε ο Νίκος Καρούζος,  ΕΦΥΓΕ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΙΔΙΟΦΥΗΣ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΣ. Ο θάνατος «έκλωσε» τον ποιητή… -Δηλώσεις Απέραντη θλίψη. (εκτός από τις δηλώσεις των πολιτικών που έχω αναφέρει, δημοσιεύονται δηλώσεις της συγγραφέως Διδώς Σωτηρίου, του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού, του ποιητή Γιάννη Κοντού, του μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, του ποιητή και κριτικού Σπύρου Τσακνιά και του ποιητή Μανόλη Πρατικάκη.).

-εφ. Η Εποχή, «ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, Την κόλαση της ζωής, συνυφασμένη με το φόβο….»

-εφ. Τα Νέα 9/11/1990, Για τον Καρούζο. (για τα σαράντα του ποιητή).

-εφ. Η Καθημερινή 1/1/1991, Ν. Καρούζος. «Η ρωμαλέα ποιητική φωνή…»

-εφ. Εξόρμηση 30/11/1989, Γυρεύοντας την αλήθεια. ΜΙΛΑ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ «ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»

-εφ. Τα Νέα 18/10/1990, Μνήμη Νίκου Καρούζου, (για την τηλεοπτική εκπομπή «Τέχνη και πολιτισμός» στην ΕΡΤ-1 5.55 μ.μ.

-περ. Διπλό Τηλέραμα 18/10/1990, 18,00 ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. «Αφιέρωμα στον Νίκο Καρούζο»

-Μικέλα Χαρτουλάρη, εφ. Τα Νέα 13/7/1991, Στοχασμοί προ του τέλους. Ανέκδοτο κείμενο του Νίκου Καρούζου. (από το αφιέρωμα του περιοδικού «Το Δέντρο»)

-εφ. Ελευθεροτυπία 4/9/1991, «Ένα ακόμη σχόλιο από το «Δέντρο».

-εφ. Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 7/8/1989, Μελοποιημένος Καρούζος για πρώτη φορά. (Νίκο Καρούζο μελοποίησε ο Γιάννης Μαρκόπουλος…)

-εφ. Τα Νέα, Τρίτη 21/5/1996, σ. 23. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΤΟΥ. Το Ναύπλιο τίμησε τη μνήμη Καρούζου.

Η παρουσία του Νίκου Καρούζου στα λογοτεχνικά περιοδικά

-Διαγώνιος

-Περίοδος δεύτερη, τόμος 2^ος, τχ. 6/4,5,6, 1966, σ.101-102,  «ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ»

-Περίοδος τρίτη, τόμος 3^ος, τχ. 10/4, 5,6, 1967, 118-119, «Ο «ΠΟΛΥΒΟΤΑΝΟΣ» ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ», (στη στήλη «Απόψεις»)

-Διάλογος

-Εκκλησιαστικά Προβλήματα

-τχ. 3/6, 1966, σ.44.’Ατιτλο

-τχ. 10/1, 1967, σ. 131, «ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ», (στη στήλη «Ελεύθερες Απόψεις»)

-Επιθεώρηση Τέχνης

-έτος ΙΒ΄, τόμος 23, τχ. 136/4, 1966, σ. 417, «ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ».

-Εποπτεία

-τχ. 38/10,1979, σ.706-707, «Η ΜΟΝΗ ΟΡΑΤΗ ΛΟΓΙΚΗ», («Αφιέρωμα στο Βουδισμό»)

-Ευθύνη

-έτος Γ΄, φυλ. 31/11,1963, σ. 69-70, «ΜΙΚΡΟ  ΑΥΤΟΧΡΟΝΙΚΟ»

-έτος Δ΄, φυλ. 35/3, 1964, σ.18, «Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ»

-έτος Ε΄, φυλ. 43/1,2,1965, σ.4. Άτιτλο

-έτος Ε΄, φυλ. 45/5,6, 1965, σ. 26, «ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ»

-έτος ΣΤ΄, φυλ. 50/5,6, 1966, σ.62,  «ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ»

-έτος ΣΤ΄, φυλ. 52/9, 10, 1966, σ. 81, «ΤΟ ΓΥΜΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ»

-τχ. 7/7,1972, σ. 317-319, «ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ»

-τχ. 12/12, 1972, σ. 563-564, «ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ». (το κείμενο εντάσσεται στην έρευνα του περιοδικού με θέμα «Το παρόν και το μέλλον του βιβλίου»)

-τχ. 43/7, 1975, σ. 376, «ΚΥΠΡΟΣ»

-τχ. 100/4,1980, σ. 210, «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», (απάντηση στο αφιέρωμα-έρευνα της Ευθύνης «Ποιό είναι το νόημα της ελευθερίας σήμερα»).

-τχ. 108/12,1980, σ.655, «ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΜΕΛΛΟΝ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;» (Σε έρευνα του περιοδικού με θέμα: «Έχει μέλλον η δημοκρατία;»)

-«Ειδικό τεύχος της «Ευθύνης»-επετηρίδα αδερφοσύνης», Μάρτιο 1981, σ. 23,  «ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΣΜΕΝ…»  («Αφιέρωμα στην ΚΥΠΡΟ»)

-Ζυγός

-τχ. 6/7,1965, σ. 45-49, Άτιτλο

-τχ. 72-75/11, 1961-2,1962, ‘Ατιτλο

-Η Ζάλη,

-τχ. 4/4, 1989, σ.3-5, «ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ»

Η Λέξη

-τχ. 19/11,1982, σ.702, «Ο ΜΑΚΡΗΣ». (Αφιέρωμα στον Γιώργο Μακρή)

-τχ.114/3,4,1993, σ.125-129, «Η  ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ  ΣΤΗ  ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΩΝ». (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά. «Ο Παλαμάς ως κριτικός της λογοτεχνίας»)

-Καινούργια Εποχή

-τόμος 10^ος /Άνοιξη-Καλοκαίρι 1965, σ. 26-27, «Η ΣΥΝΗΧΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ)

-Κριτικά Φύλλα

-τχ.9/5,1973, σ.194-195, «ΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΡΙΚΤΟ ΗΜΙΩΡΟ»

-Νέα Εστία

-τόμος 74. τχ. 872/1-11-1963, σ. 1633-34, «ΟΙ ΘΕΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ: ΗΜΙΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΗΜΙΑΠΟΛΛΩΝ». (αφιέρωμα στον Κ.Π. Καβάφη 1863-1963).

-τόμος 80, τχ.939/15-8-1966, σ.1128-1129, «ΙΔΕΕΣ ΑΠ’ ΤΗΝ ΩΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ»

-τόμος 81, τχ. 948/1-1-1967, «ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ Ν. Β. ΓΚΟΓΚΟΛ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΛΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑ»

-τόμος 81, τχ. 953/15-3-1967, σ. 361, «ΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.

-τόμος 81, τχ. 959/15-6-1967, σ. 776-777, «ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΥΡ ΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟ»

-τόμος 82, τχ. 961/15-7-1967, σ. 911-912, «ΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑ»

-τόμος 83, τχ. 972/1-1-1968, σ.7-8,  «ΖΥΓΩΜΑ»

-τόμος 86, τχ. 1014/1-10-1969, σ. 1389, «ΣΚΕΨΕΙΣ»

-τόμος 117, τχ.1381/15-1-1985, σ.84-85, «ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ  ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ»

-Νεανική Ιδέα

-τ. 1/1-3-1950, «ΝΤΙΜΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΥΝΤΟΜΗ  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ UNION- FRANCO- HELLENIQUE DES JEUNES»

-Περιοδικό

-τχ.4/5,6,7,1981, σ. 179-180, «Η ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΕΜΠΕΛΙΑΣ ΩΣ ΑΝΩΤΕΡΗ  ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ», («Αφιέρωμα στην τεμπελιά»)

-Πλανόδιον

-τχ, 4/9,10,11,1987,σ.191-192, «Επιστολή»

-τχ. 7/6,7,8, 1988, σ.376-377, «ΠΡΟΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ «ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ»

-Τχ, 14/6,1991, σ.127, «Άτιτλο»  (Αφιέρωμα στον Νίκο Καρούζο)

-ΠΟΙΗΣΗ

-τχ. 8/Φθινόπωρο-Χειμώνας 1996, σ. 49-85. Δέκα ανέκδοτα ποιήματα.

-Σπείρα

-τχ.2/6, 1975, σ. 108-109, «Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΗΛΩΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ». (ΕΝΥΠΝΙΟΣ ΟΜΙΛΙΑ, ΦΩΣΦΟΡΙΖΟΥΣΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΩΣ, ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΥΚΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΕΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΘΟΥΣ ΝΗΠΙΩΝ ΚΛΑΥΘΜΥΡΙΖΟΝΤΩΝ).

-Σύνορο

-τχ. 34/Καλοκαίρι 1965, σ. 100-103, «ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ Ε΄ 20-33. ΕΝΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ»

-τχ. 35/Φθινόπωρο 1965, σ.64-66, ΕΠΙΣΤΟΛΗ

-τχ. 36/Χειμώνας 1965, σ. 106-108, «ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ Ο ΡΙΖΟΡΘΟΔΟΞΟΣ». (αναδημοσίευση στο περιοδικό Παράδοση Έτος Δ΄, τ. 21-22/5,6,7,8, 1980, σ. 7-9)

-τχ. 37/Άνοιξη 1966, σ. 65, Επιστολή

-Σύναξη

-τχ, 55/1995, Αλληλογραφία Κόντογλου-Καρούζου

-Τετράδια Ευθύνης

-νούμερο 4/1977, σ. 37-39, «Η ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΕΡΖΑΚΗ». («Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη για τα εβδομηντάχρονά του»).

-νούμερο 11/1980, σ. 51-53,  «Ο ΕΜΠΕΔΟΚΛΕΙΟΣ ΑΛΗΤΗΣ ΜΕΣΑ Σ’ ΕΝΑ ΤΑΞΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ VALERY», («Κότινος στον Άγγελο Σικελιανό (τριάντα χρόνια από το θάνατό του)».

-νούμερο 14/1981, σ.47-48, «ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ» («Επανεκτίμηση του Μ. Καραγάτση»)

-νούμερο 15/1981, σ. 64-66, «Ο ΔΥΣΤΥΧΟΣ ΣΚΙΑΘΗΤΗΣ ΛΙΓΑΚΙ ΠΡΙΝ ΑΠ’ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ». («Μνημόσυνο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη- Εβδομήντα χρόνια από την κοίμησή του»

-νούμερο 19/1983, σ. 94-95, «ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ», («Μέρες του ποιητή Κ. Π. Καβάφη»)

-Το Δέντρο

-τχ. 44-45/3,4,5,1989, σ. 4. «ΤΟ ΔΕΟΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ»

-τχ. 58-59/1,2,1991, σ. 5-9, «Η ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ»

-Το πρώτο σκαλί

-έτος Β΄, τ. 6/2-4, 1955, σ. 75-76. Κέρκυρα. «ΘΛΙΒΕΡΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ»

-Τομές

-έτος Α΄, τχ. 7-8/7,8, 1975, σ.77,  «ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», (στη στήλη «μικρές τομές»)

-έτος Α΄, τχ. 9/9,1975, σ. 51. «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ», (στη στήλη «μικρές τομές»)

-έτος Α΄, τχ. 10/10, 1975, 36-37, «ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑ Ο ΛΑΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ». (Αφιέρωμα «Το ΟΧΙ, ο λαός, η Αντίσταση και η απελευθέρωση»)

-έτος Α΄, τχ. 10/10, 1975, σ. 46, «Ο ΨΥΧΑΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ», (στη στήλη «μικρές τομές»)

-έτος Α΄, τχ. 11/11, 1975, σ. 8, «ΜΕΓΑΛΟΡΡΗΜΟΣΥΝΗΣ  ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ…». (Αφιέρωμα «Ο Καζαντζάκης χτές και σήμερα»)

-έτος Α΄, τχ. 11/11,1975, σ. 52, «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η «ΕΣΤΙΑ»». (Αφιέρωμα «Ο Καζαντζάκης χτές και σήμερα»),στην στήλη «μικρές τομές».

-έτος Α΄, τχ. 12/12, 1975, σ.9-10, “HOMO DEMOCRATICUS”, (Αφιέρωμα στον Γιώργο Θεοτοκά)

-Περίοδος Β΄, τχ. 1/6, 1976, σ. 48. «ΚΑΠΟΙΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ», (στη στήλη «μικρές τομές»)

-Περίοδος Β΄, τχ.2-3/7,8, 1976, σ.43. «ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ», (στη στήλη «μικρές τομές»)

-Περίοδος Β΄, τχ. 6/11,1976, σ.38-39, “PHILIPPE SOUPAULT”, (στη στήλη «Πρόσωπα και Κείμενα»)

-Περίοδος Β΄, τχ. 6/11, 1976, σ.8, «Άτιτλο»,  (Αφιέρωμα στον Στρατή Δούκα. Στην στήλη «Μια πολυκριτική παρουσίαση του Στρατή Δούκα»)

-Περίοδος Β΄, τχ. 6/11, 1976, σ. 40. «Επιστολή». (στην στήλη «μικρές τομές»)

-Περίοδος Β΄, τχ. 7/12, 1976, σ. 35, «ΛΥΡΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ», («Αφιέρωμα στον Ντίμη Αποστολόπουλο»

-έτος Δ΄, τχ. 33/2,1978, σ.16-21, «ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ»

-έτος Ε΄, τχ. 49/6,1979, 22-23, «ΈΝΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ»

-Τράμ

-τχ. 11-12/3, 1979, σ. 464, («ΙΟΥΛΙΟΣ VERNE ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ»), (Αφιέρωμα, «Χαιρετισμό στον Ιούλιο Βέρν»)

-Υδρία

-τχ.16/5,6,7, 1975, σ. 10.  «Άτιτλο» (Απάντηση στο ερώτημα-έρευνα του περιοδικού: «Πώς βλέπουμε τον Σολωμό σήμερα».)

-Φιλολογική Πρωτοχρονιά

-τχ. 19/1962, σ. 135, ΑΘΗΝΑ, Η ΦΛΟΓΑ ΠΟΥ ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΓΑΛΑΖΙΟ.

-τχ. 20/1963, σ. 260 Ο Γιάννης μέσα στο έαρ.

-Χρονικό 1972

-τόμος 3^ος /Σεπτέμβριος 1971-Αύγουστος 1972, σ. 70-71, «Η ΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΦΩΝΟ»

-Χρονικό 1978

-τόμος 9^ος/Σεπτέμβριος 1977-Αύγουστος 1978, σ.83, «ΠΟΙΗΜΑ Ή ΟΧΙ ΠΟΙΗΜΑ-ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΑΦΟΡΟ-ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΑΙΜΩΝΙΩΔΗ ΚΟΡΝΑΡΙΣΜΑ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΝΙΚΗ Ή ΜΙΑ ΣΥΝΗΘΗΣ ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ»

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

-Δημοκρατικός 12/10/1950, «Η έκκληση της ειρήνης και οι λογοτέχνες μας». (Επιστολή)

-Ελευθεροτυπία 4/10/1992, «Ο ΙΗΣΟΥΣ  ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΟΣ»

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 11 Δεκεμβρίου 2020

ΥΓ. Αναζητείται σκυλάκι για υιοθεσία.