Ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης και το ποίημά του αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι

 Ο  ΧΙΤΩΝΑΣ  ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

                              Στον Μάνο Χατζιδάκι

Ο χιτώνας του ποιητή

Διαποτισμένος από το γαλάζιο του αίμα

Πάντα επιστρέφει στη γη

 

Ενώ τα χέρια του

Όλο και μεγαλώνουν στον ουρανό

 

Και μένει ο ίδιος ολόγυμνος

Αδιάφθορος

Εκεί ψηλά

Να μας φωτίζει

 

Κι από τα μάτια του αναδύεται

Μιά πένθιμη μουσική

 

Λυγμός σιωπής

ΤΑΚΗΣ  ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ

      Σχετικά με τα ποιήματα:

      Το ποίημα του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη περιλαμβάνεται στην σελίδα 36 του τόμου «ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΤΟΝ ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ», Είναι το 8^ο  στη σειρά των «Ανοιχτών Επιστολών» πρίν το ποίημα αφιερωμένο στον Μ. Χατζιδάκι ο Θεσσαλονικιός ποιητής γράφει:

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΚΙ ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΜΟΥ

     ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΓΝΩΣΤΗ η σπουδαία συμβολή του Μάνου Χατζιδάκι στην ανανέωση του ελληνικού τραγουδιού και διεθνής η αναγνώρισή του. Σκέφτηκα πώς ο καλύτερος τρόπος να συμμετάσχω στο τιμητικό βιβλίο που ετοιμάζουν οι φίλοι του ήταν να του αφιερώσω ένα ποίημά μου που παρακαλώ να θεωρηθεί σαν ελάχιστη ένδειξη τιμής και αγάπης στον έξοχο μουσικοσυνθέτη, που είχε μάλιστα την καλοσύνη να μελοποιήσει την ποιητική μου σύνθεση «Επιτάφιος».

      Ο ποιητής και μεταφραστής Τάκης Βαρβιτσιώτης, γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 17 Απριλίου 1916 και απεβίωσε στη γενέθλια πόλη του την 1 Φεβρουαρίου 2011. Ορισμένοι μελετητές αναβιβάζουν κατά μία ημέρα την απώλειά του 31/1/2011. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους έλληνες μεταπολεμικούς λυρικούς ποιητές και μεταφραστές. Στην διάρκεια του πολύχρονου βίου του εξέδωσε δεκάδες ποιητικές συλλογές και βιβλία με μεταφράσεις ευρωπαίων λυρικών ποιητών. Όπως: «Φύλλα ύπνου» (1949), «Επιτάφιος» (1951), «Χειμερινό ηλιοστάσιο» (1955), «Το ξύλινο άλογο» (1955), «Αλφαβητάριο» (1955), «Το πέπλο και το χαμόγελο» (1963), «Η μεταμόρφωση» (1971), «Η φθινοπωρινή σουίτα και άλλα ποιήματα» (1975), «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» (1977), «Η Άννα της απουσίας» (1979), «Καλειδοσκόπιο» (1983), «Σύνοψη» Α (1981), Β΄(1982), Γ΄(1989)" , «Φαέθων» (1992), «Νήματα της Παρθένου» (1997), «Τα Δώρα των Μάγων» (1999), «Μικρά ερωτικά εγκώμια» (2002) και άλλα. Τα βιβλία του κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κέδρος, Αρμός, Καστανιώτη. Μετέφρασε Σαίν Τζών Πέρς, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Πάμπλο Νερούντα, Ραφαέλ Αλμπέρτι, Στέφανο Μαλλαρμέ κλπ. Ενώ έγραψε και μελέτες για τον έλληνα ποιητή Γιώργο Σαραντάρη «Ποίηση και ποιητικά θέματα του Γ. Σαραντάρη» και για τον ισπανό ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα «ένας περιπαθής του ενστίκτου». Τιμήθηκε με πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία για το έργο του, την ποιητική και μεταφραστική του προσφορά.

Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης υπήρξε ένας από τους αξιολογότερους στυλοβάτες, ποιητικούς συνδημιουργούς της Λογοτεχνικής Σχολής της Θεσσαλονίκης τον προηγούμενο αιώνα. Δεν εγκατέλειψε ποτέ του την Θεσσαλονίκη. Εμφανίστηκε στα γράμματα από την ηλικία των 20 ετών και μέχρι πριν φύγει από την ζωή, εξακολουθούσε να είναι ακμαίος συγγραφικά. Η ποίησή του διαθέτει μεγάλα και πλούσια φορτία λυρισμού και έχει εντονότατο θρησκευτικό χαρακτήρα, μυστικιστική ταυτότητα και έκσταση. Δίχως να εντάσσεται στον κύκλο των χριστιανών-θρησκευτικών ποιητών αλλά στους ευρωπαίους μεταφυσικούς, η γραφή του στηρίζεται και οικοδομείται πάνω σε χριστιανικά σύμβολα και πρόσωπα, όπως δείχνουν τίτλοι ποιημάτων του και ποιητικών του συνθέσεων. Είναι μία φωνή με ιδιαίτερο χαρακτήρα και ύφος η οποία κατασκευάζει τον δικό της «μύθο». Έχει έναν ξεχωριστό μεταφυσικό ήχο που συνδέει την ρυθμολογία του στίχου με την μουσική μελωδία των λέξεων. Διαθέτει πλούσια εικονοποιία, μαγευτική ατμόσφαιρα μιάς μυστικής πνοής ενός άλλου κόσμου, όχι παράλογου ή ακατανόητου, αλλά δομημένου σε μία θρησκευτική των συμβόλων συζυγία κεντημένη πάνω στον αστρικό ουράνιο θόλο που σκέπει την ανθρώπινη παρουσία. Σπάνια, ξεχωριστή ποιητική γραφή, δεξιοτέχνης χειριστής της ελληνικής γλώσσας και του λόγου, δίχως να κόψει τους δεσμούς του με την ελληνική ποιητική παράδοση, αντίθετα μάλιστα, ενσωμάτωσε μέσα στην φωνή του τα πλέον γόνιμα ρυάκια του ευρωπαϊκού λυρισμού και μυστικής θρησκευτικής διάθεσης και ενατένισης. Εκφράζοντας με νέο, σύγχρονο, μοντέρνο τρόπο και αίσθηση, παλαιά μεταφυσικά ερωτήματα και του ανθρώπου αγωνίες. Απορίες προβληματισμούς και ανησυχίες. Έναν ερωτικό λόγο μυστικών προβολών που δεν είναι μία ξένη πρόσκαιρη επένδυση αλλά, αποτελούν γονιμοποιά στοιχεία της ίδιας της ποιητικής σύλληψης. Ένας λόγος στρωτός, ένα ύφος κρυστάλλινο. Νηφάλια σκέψη ισορροπεί μεταξύ γήινης ύπαρξης και ουράνιας αναγωγής. Τραγουδά εξίσου την εδώ παρουσία και την ουράνια, σ' έναν ουρανό πάντα ξάστερο, ασυννέφιαστο. Ανεπιτήδευτη γραφή, οικεία ευγενική έκφραση, εγκάρδια διάθεση, ενθουσιαστική στο γενικό ευρύτερο περίγραμμά της. Έναστροι πόθοι και ερωτισμός. Είτε είναι ερωτικός ο λόγος του είτε μεταφυσικών αποχρώσεων εκφράζει την καθαρότητα της ανθρώπινης ψυχής, την αθωότητα της συνείδησης, την μαγεία ενός κόσμου που όλοι μας νοσταλγούμε και αποζητούμε να ζήσουμε εκ νέου. Ο Ουρανός μεσολαβεί για την καλύτερη και λαμπερότερη ποιότητα της ζωής μας. Φωτεινές οι λέξεις του, λαμπερές, χαρμόσυνων μηνυμάτων, μελωδικές, ρυθμικές. Λέξεις «πορσελάνινες», εύθραυστες, διάφανες, αστέρες στο ποιητικό στερέωμα λαμπεροί στην αρχή της γέννησής τους και όχι στο σβήσιμό τους. Οι στίχοι του έχουν μία συνεχή ροή, δίχως σημεία στίξεως γιαυτό αρχίζει κάθε στίχος με κεφαλαία γράμματα. Ένας λόγος μετάξινος, μια φωνή φλογερή χωρίς να μας καίει, να μας τσουρουφλίζει, αντίθετα μας ζεσταίνει με την σταθερή θερμοκρασία της, την πηγαιότητα των αισθημάτων της. Ένας λόγος συνήθως ανοιξιάτικος μιάς μουσικής ανοιξιάτικης καρποφορίας. Λες και βρισκόμαστε διαρκώς μέσα σ' έναν θάλαμο ανοιξιάτικων θαυμάτων και ουράνιων εκπλήξεων. Μιάς αιώνιας μουσικής λυρικής αυγής. Η ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη έχει μουσική δομή και συντίθεται με μουσικούς όρους. Αυτό δεν το δηλώνουν μόνο οι μουσικοί όροι-τίτλοι πολλών ποιημάτων του, οι μνείες του σε ευρωπαίους κλασικούς συνθέτες ή οι αφιερώσεις του σε έλληνες συνθέτες, βλέπε τον Πειραιώτη Μενέλαο Παλλάντιο, «Τρείς μουσικές στιγμές», δάσκαλο μουσικής και του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και η βελούδινη μελωδία των στίχων του που σίγουρα θα συγκινούσαν με την λυρική τους τρυφερότητα και τον μουσικοσυνθέτη από την Ξάνθη. Όσοι καταπιάστηκαν με την ποίησή του ή τις μεταφράσεις του μίλησαν θετικά και επαίνεσαν την ποιητική του συμβολή, το έργο του. 

Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1949, μετά την ιταλική και γερμανική κατοχή, τον πόλεμο και απελευθέρωση της χώρας από τον ξένο εισβολέα. Μετά το πέρας του εμφύλιου σπαραγμού, με την ποιητική συλλογή «Φύλλα, ύπνου» (1949). Δύο χρόνια μετά, το 1951, εκδίδει την δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Επιτάφιος». Μία ποιητική συλλογή που παραπέμπει τόσο στην γνωστή σύνθεση του Γιάννη Ρίτσου και την μελοποίησή της από τον Μίκη Θεοδωράκη, όσο και κυρίως στα πασίγνωστα και συγκινητικά «Εγκώμια» του Επιταφίου της Μεγάλης Παρασκευής της Μεγάλης Εβδομάδος. Σίγουρα πάντως, η μικρή ποιητική ολιγόστιχη σύνθεση του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη δεν έχει ούτε θεματική ούτε υφολογική, λεκτική ή εννοιολογική συγγένεια, με την σύνθεση του ποιητή της Ρωμιοσύνης πέρα από τον τίτλο. Το συνθετικό ποίημα του Γιάννη Ρίτσου έχει σαν πηγή έμπνευσής του ένα πολιτικό γεγονός που συνέβει κατά την διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας στην Θεσσαλονίκη και τον δημόσιο θρήνο μιάς Μάνας η οποία στην μέση του δρόμου θρηνεί και κλαίει το παιδί της όπως δείχνει η φωτογραφία της εφημερίδας. Ένα στιγμιότυπο από την απεργία των καπνεργατών. Η σύνθεση του Ρίτσου έχει πολιτικές αποχρώσεις, επαναστατικής κόκκινης διάθεσης και προβολής και είναι βαπτισμένη μέσα σε μία εικονοποιία και στιχουργική η οποία προέρχεται από την δημοτική λαϊκή ποίηση, την στιχουργική και ρυθμολογία του δεκαπεντασύλλαβου δημοτικού τραγουδιού. Είναι πλούσια σε λυρισμό και γεμάτη λεκτικά λυρικά πλουμίδια από αυτά που μας συνηθίζει ο Γιάννης Ρίτσος στα έργα του. Ένας ποιητικός λόγος που ρέπει αν δεν είναι τραγούδι, λαϊκή τραγουδιστική ευφορία ή πόνος, λυγμός ή πένθιμο μοιρολόι. Μια μεγάλη ορχήστρα με πολλά λαϊκά όργανα και φωνές που όλους και όλα τα ενώνει ο πολιτικός σκοπός, το ιδεολογικό μήνυμα. Ορισμένες φορές και ο έντονος διδακτισμός και κομματική σκοπιμότητα. Μια ωκεάνια λυρική ευφορία με πολιτικό και κομματικό επαναστατικό, ιδεολογικό πρόσημο. Είναι οι συνθέσεις του γήινες, χθόνιες, ανθρώπινων διαστάσεων και ευκταίων στόχων. Ο Γιάννης Ρίτσος πάντα υπήρξε συνεπής στα ραντεβού του με το τρένο της πολιτικής ιστορίας που του «σφυρίζει» η κόκκινη πολιτική του ιδεολογία. Αυτήν επέλεξε να αντιπροσωπεύσει μέσα από τα μικρά πράγματα της ζωής και του κόσμου καταγραφές και τις μεγάλες δυσθεώρητες επιταγές της ιστορίας, τις προσκλήσεις των αλλαγών των καιρών που ποιητικά δοξολογεί. Είναι το ισχυρό Εγώ που μεταποιήθηκε σε πανίσχυρο Εμείς. Είναι η Τέχνη που έγινε Πράξη μέσω της ιδεολογίας. Είναι η προσδοκώμενη μέσα από τους καθημερινούς θυσιαστικούς αγώνες ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη, αδερφοσύνη. Ο ποιητικό θόρυβος του ενθάδε, του κοινωνικού τώρα της δικαίωσης της πράξης, των αγώνων και όχι της θεωρίας. Είναι η συγγένεια της ζωής με την τέχνη. Η πολιτική διαμέσου της ποίησης και η ποιητική φωνή ως ηχείο της πολιτικής. Αντίθετα η κοφτή, λιτή, δωρική σύνθεση μουσική ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη, ορμώμενη από άλλη αιτία- τον θάνατο και την ανάσταση του αρχαίου Θεού Άδωνη, στηρίζεται σε άλλα μη πολιτικά-μεταφυσικά μονοπάτια δημιουργίας. Μια γραφή έντονα λυρική, λιτή, ακριβολόγα, καθαρή, συνήθως άσπιλη, διαθέτει μία διάχυτη ιερότητα, μία μυστική ιερότητα η οποία εξαπλώνεται μέσα μας σαν μία θεϊκή μελωδία πολύχρωμων ενορχηστρώσεων. Μία ποιητική γραφή και ένας ποιητικός λόγος ο οποίος όπως μας οδηγεί προς τα άστρα, ατενίζει τον ουράνιο θόλο, κάτι που ταίριαζε στην ονειροπόλα φαντασία και ιδιοσυγκρασία, ψυχοσύνθεση του ευαίσθητου, ρομαντικού και τρυφερού, ονειροπόλου Μάνου Χατζιδάκι. Ο Μελωδός των Ονείρων μας συνθέτης, μαέστρος και στιχουργός Μάνος Χατζιδάκις επτά χρόνια αργότερα, το 1958 αποφασίζει να εργαστεί μουσικά,-μελοποιήσει- οκτώ τραγούδια βασισμένα πάνω στην ποιητική αυτή σύνθεση του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη, τον «Επιτάφιο». Δυστυχώς ο κύκλος αυτός των τραγουδιών δεν ολοκληρώθηκε-από όσο γνωρίζω. Ας μην λησμονούμε ότι ο Μάνος Χατζιδάκις πρώτος αυτός ηχογράφησε το έργο «Επιτάφιος» του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου με την φωνή της Νανάς Μούσχουρη. Ένας δίσκος ο οποίος θυμάμαι, κυκλοφορούσε και ακούγονταν μετά την δικτατορία και πωλούνταν στα τότε γνωστά δισκάδικα του Πειραιά, όπως του «Θεοφανίδη» που ο μουσικογνώστης υπάλληλος, το πρότεινε στους νέους μουσικόφιλους Πειραιώτες παράλληλα με την εκτέλεση του Μίκη. Παρενθετικά να σημειώσουμε ότι ο Μ. Χατζιδάκις ήθελε, είχε αποφασίσει, να συνθέσει και το έργο «Μέρες Επιταφίου» πάνω σε στίχους του ποιητή Νίκου Γκάτσου. Ένα έργο, όπως και αυτό του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη που δεν ολοκλήρωσε. Στο δίσκο «Η Εποχή της Μελισσάνθης» να θυμίσουμε ότι ακούμε, απολαμβάνουμε ένα τραγούδι βασισμένο σε Εκλογή από τα «Εγκώμια» της Μεγάλης Παρασκευής. Κάτι που μας φανερώνει την κατά τακτά διαστήματα διαρκή ενασχόληση του μουσικοσυνθέτη με το θέμα αυτό. Την επιθυμία του να ασχοληθεί και να φέρει εις πέρας μιας τέτοιας μορφής και θεματολογίας σύνθεση και μουσικού ύφους, μουσικής τεχνογνωσίας βασισμένη σε ποιητικά και ρυθμικά, συγκινητικά μελωδικά στοιχεία της ελληνικής λαϊκής θρησκευτικής παράδοσης. Όπως μας λένε οι ειδικοί περί της Μουσικής και των συνθέσεων του Μάνου Χατζιδάκι, η ποιητική σύνθεση «Επιτάφιος» είτε προέρχεται από την πανάρχαια ελληνική θρησκευτική χριστιανική ποιητική ορθόδοξη παράδοση, είτε υφαίνονται οι στίχοι, προέρχονται από νεότερους έλληνες λόγιους ποιητές, ποιητικές συνθέσεις οι οποίες στηρίζονται πάνω στην βυζαντινή υμνογραφία, τα μέλη, την ρυθμολογία, το κλίμα, δεν είναι παρά μία θα ονομάζαμε, μυστική λειτουργία της περιόδου της Ανάστασης της Ανοίξεως. Μία ποιητική υμνογραφική λαϊκή μυσταγωγία της τελετουργίας των στιγμών της περιόδου της Ανοίξεως μετά την παγερή και του θανάτου- του άλλου κόσμου-περίοδο του χειμώνα που έχει προηγηθεί. Από την εις Άδου Κάθοδο στην Ανάσταση. Στην υπέρβαση της φθοράς του Θανάτου. Της Νίκης του μέσω του ποιητικού μύθου της ανθρώπινης φαντασία η οποία μετατρέπεται κάθε φορά σε ζωογόνα ελπιδοφορία της πίστης. Δηλαδή της υπέρβασης. Εδώ βασίζεται το «παιχνίδι» της εμπιστοσύνης που οδηγεί στην πίστη ή στην απιστία. Η ευλογία του προσωπικού του καθενός μας παιχνιδιού είναι που τελικά μετράει. (Η έννοια του παιχνιδιού όπως μας μίλησε για αυτό ο Κώστας Αξελός). Το διακύβευμα παραμένει άγνωστο και αινιγματικό στο επέκεινα για τον άνθρωπο. Σε αυτό το πνευματικό και μυστικό πλαίσιο δεν στηρίζονται και οι ποιητικές συνθέσεις του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού, υφασμένες με ιστορικά γεγονότα προερχόμενα από την εθνική μας παλιγγενεσία; Αυτήν την πνευματική- μεταφυσική κοσμοθεωρία δεν ασπάζονται και οι έλληνες και ελληνίδες σύγχρονοι δημιουργοί, βιώνοντας και εκφράζοντας τα ίδια συναισθήματα και ιερότητα πιστεύου την Πασχαλινή περίοδο μαζί με τον ανώνυμο αγράμματο ελληνικό λαό και την παράδοσή του; Είναι η διαχρονική εκδοχή και συνέχεια της πανάρχαιας ελληνικής μυστικής πνευματικής παράδοσης που έχει τις ρίζες της στα Αδώνια Μυστήρια, τα σωστικά πασχάλια πάθη του Διονύσου, και η οποία εξακτινώνεται μέσα στην βυζαντινή κατοπινή παράδοση και υμνολογία, τον επιτάφιο θρήνο και δοξαστική υμνολογία για τον Χριστό, τα σταυρικά του πάθη και την ένδοξη λαμπριάτικη ανάσταση. Τα Οκτώ αυτά τραγούδια που δεν ολοκληρώθηκαν φέρουν τον τίτλο: «Όλα τα χέρια», «Κοιμισμένη φλόγα», «Πως φεύγουν οι κορυδαλλοί», «Στο κοιμητήρι των πουλιών», «Πνιγμένα αστέρια», «Θρηνήστε τον Άδωνη», «Μάγοι και αρνάκια», «Ω, εσύ αμόλυντη παρθένα», «Μια στάλα αίμα μεγαλώνει».

     Είκοσι χρόνια πριν, τον Δεκέμβριο του 2003, οι εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφόρησαν τον πολυσέλιδο τόμο 692 σελίδων, σε μακέτα εξωφύλλου Αντώνη Αγγελάκη, «ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1941-2002», τιμή 36,40 ευρώ. Ο χρήσιμος αυτός τόμος περιλαμβάνει τα ποιήματα και τις ποιητικές συλλογές από το 1941 έως το 2002 όπως δηλώνει και η χρονολογία. «ΠΡΩΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1941» έως «ΛΥΡΙΚΟ ΕΓΚΩΜΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ». Ο εύχρηστος αυτός τόμος συνοδεύεται από το βοηθητικό στον αναγνώστη «ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ» σελίδες 611-637 [Εισαγωγή στην ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη 613-617 από τον Vincenzo Rotolo.- Επίλογος από τον Ηλία Κεφαλά 619-622.- τα Σχόλια που εμπεριέχονται στην ποιητική συλλογή «Φαέθων» 623-625. –Μελέτη που εμπεριέχεται στην ποιητική συλλογή «Θαυμαστή αλιεία» 626-633 από τον Fernando Rielo σε μετάφραση Βίκτωρ Ιβάνοβιτς.- ΒΙΟ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ, 635-637. Τέλος οι σελίδες 639-665, περιλαμβάνουν ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ (1912-2003)]. Οι σελίδες 85-89 περιλαμβάνουν τα ποιήματα της σύνθεσης «Επιτάφιος» (1951). Τα ποιήματα είναι ολιγόστιχα και άτιτλα, δίχως σημεία στίξεως. Όλα μαζί μονόστιχα, δίστιχα, τρίστιχα ή πεντάστιχα σπονδυλώνουν την σύνθεση και μας εισαγάγουν στο μυστικό θρησκευτικό κλίμα της ποίησης του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη. Κομίζοντας τα μεταφυσικά μηνύματα και τις ανησυχίες του ποιητή.

ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ

Όλα τα χέρια δεν είναι κλώνοι τριανταφυλλιάς

Όλα τα δάχτυλα δεν κατοικούν σε δροσερά ποτάμια

Όλα τα αηδόνια δεν είναι στολίδια χαράς

 

Τα κομμένα φύλλα περιπλανιούνται γύρω απ’ τα δέντρα

Τ’ άλογα τρέχουν αλαφιασμένα στα μονοπάτια

Τ’ άνθη ετοιμάζουν το φέρετρο των εποχών

 

Χαρείτε την άνοιξη χαρείτε

 

Τα πιάνα λησμόνησαν τους καπνούς των πεθαμένων παιδιών

Οι λάμπες δεν προστατεύουν τα όνειρά τους

 

Ένα μικρό κυκλάμινο ολομόναχο

Προσεύχεται μπροστά στη δύση

 

Κι όλα τα κορίτσια γονατιστά

Χαρίζουν τα μάτια τους στις βιολέτες

--

Κοιμητήριο τούτης της χρονιάς

Σκαμμένο με το φώς των δακρύων

Εγκαταλειμμένο στην αρχαιότερη βλάστηση

Τόσο γαλήνιο σαν τέλμα φθινοπωρινό

Τόσο γλυκό για ν’ αγαπήσεις το θάνατο

 

Πυρακτωμένα αγκάθια μέτωπα γυμνά

Σκληρό κοράλλι του μαρτυρίου

--

Είχε μάθει την αθωότητα των φτερών

Τα κρίνα του αγρού

Τη ζεστασιά των καρπών

Είδε τους κήπους σπαρμένους με παιδικά χαμόγελα

Και μ’ άσπρα λουλούδια

 

Είδε τις στέγες που έλειωναν ρόδινες

Στα πρώτα φιλήματα του καλοκαιριού

 

Είδε γυναίκες που ξερρίζωναν τα μαλλιά τους

Άντρες ανυπεράσπιστους να τους σκοτώνουν

 

Είδε τέσσερα νεκρά περιστέρια

Να φρουρούν

Την καρδιά του μοναχικού Ρόδου

 

Είδε τη διαφάνεια

Να τινάζει πάνω στα κρύσταλλα

Την αγγελική κόμη της

--

Τα σύννεφα κρεμνούν τις εικόνες τους

 

Θρυμμάτισε το δοξάρι της η χαραυγή

Ο ουρανός έχει χιονίσει τα πρώτα του βλέφαρα

 

Θρηνείστε τον Άδωνη

 

Τα πράσινα κλωνάρια του κορμιού Του

Τη γαλάζια φλέβα της υπομονής Του

Τον καρφωμένο ήλιο του στήθους Του

Τα μαργαριτάρια των ματιών Του

Τη λαμπερή ομίχλη της φωνής Του

Τον ματωμένο ίσκιο της νυφικής κλίνης των μαλλιών Του

 

Φυλάξτε τα διασκορπισμένα μέλη Του

Μέσα στα πιο λευκά σεντόνια

Για ν’ ρχεται κάθε άνοιξη να τ’ ανταμώνει

 

Κι ας απλωθούν τα δάκρυα

Να γίνουν πέπλα γιασεμιών

Και να ντυθούν τα χρώματα τ’ ουράνιου τόξου

Κι ας ανεβούν την κλίμακα των αρωμάτων

--

Παστάδες του όρθρου

Οι τάφοι πληθαίνουν

 

Η ανθρώπινη σάρκα

Χάνει το βάρος της

 

Μια στάλα αίμα μεγαλώνει μεγαλώνει

Ώσπου να γίνει ρόδο

Ώσπου να γίνει ανεμώνη

Κηλίδα φωτεινή

Μάτια ευρύχωρα πιό στιλπνά

Κι απ’ όλη τη θάλασσα

Λάμψη και τρόπαιο της καρδιάς

--

Όλη τη μέρα

Τα σκουριασμένα καρφιά πάνω στο δέντρο

 

Και τη νύχτα

Το κηροπήγιο του ύπνου της σελήνης

 

Κοίμισε η φλόγα τον καθρέφτη της

Κι απομακρύνεται με τους κορυδαλλούς

--

Θυμούμαι του μόχθου της σποράς την εποχή

Σέρνει το αμαξάκι της η βροχή

Η ομίχλη ανάβει τις λάμπες

 

Ναυάγια πνιγμένα αστέρια

Μες στις καμπάνες θαμμένοι αποχαιρετισμοί

 

Μα κάπου ένας άνεμος

Αναδεύει τα φρύγανα

 

Εκείνοι πού χλεύασαν το φώς

Χάθηκαν κάτω από τη γη

 

Εκείνες που έκλαιγαν

Νιώθουνε μέσα τους ν’ αναρριγεί

Το βλέφαρο της χαραυγής

 

Κάποια ρωγμή ουρανού

Χείλη κρεμασμένα

Πού ονειρεύονται ρυάκια

 

Ανθίζουν κιόλας οι σταυροί

 

Τα φωτοστέφανα έκρυψαν

Μέσα στο χιόνι τα δάκρυά τους

 

Και τι θα πείτε για τις λεμονιές

Και τι θα πείτε για τα πορτοκάλια

Όταν φορέσουνε τα γιορτινά τους τα Χριστούγεννα

 

Μάγοι κι αρνάκια

Θα ξανασμίξουν τα χνώτα τους

Για να ζεστάνουν το άστρο

Πάντα ίδιο

Και πάντα καινούργιο

Πού τώρα κείτεται νεκρό

--

Ω εσύ αμόλυντη Παρθένα των καιρών

Τόσο χλωμή ανάμεσ’ απ τα φύλλα

Ραγισμένη λάμψη σύναξη μητρική

Χείλη ξανακλεισμένα απ’ την οδύνη

Ποτέ λοιπόν από την άλλη όχθη του χρόνου

Θα γείρει πάνω στη δυστυχία μας

Ένα εκατόφυλλο χαμόγελό Σου

Κι αφού ταξιδέψει σ’ όλη τη γη

Κι αφού φωτίσει όλες τις θάλασσες

Θα ‘ρθει να κατοικήσει μέσα στα μάτια των κοριτσιών

Για να μας μάθει την άνοιξη

--

Μα να το αίμα μας

Αναβλύζει ξανανιωμένο

Γεμάτο βάγια και νιφάδες

 

Τα ταξιδιωτικά περιστέρια

Τα φιλιά του γυρισμού

Ο χορός των φτωχών

Κάτω απ’ τα πορφυρά λαμπιόνια

Πού ξενυχτούν την ελπίδα

 

Επιτέλους η νύχτα κρατούσε την υπόσχεσή της

 

Επιτέλους τα χείλη μας

Ύστερ’ από τόσες πληγές

Έγιναν άξια να χαιρετήσουν

 

Το αθώο ψωμί

Τη γέννηση των πηγών

Την απόλυτη έκσταση

     Το δέος της Ζωής, της διαρκούς φθοράς και επαναλαμβανόμενης ανάστασής της συνεχίζεται μέσα στην ροή του χωροχρόνου, της εναλλαγής των εποχών, της ανθρώπινης μυθικής αναζωογονητικής και αναγέννησης παραμυθίας. Μιάς παραμυθίας που είτε με εγκάρδιες μελωδίες της ποίησης, είτε με τις χορδές των ψυχικών ανατάσεων της μουσικής ρυθμολογίας συνεχίζει να ενεργοποιεί την ανθρώπινη φαντασία και να γεννά νέα ονειρικά ταξίδια προς τ' άστρα. Τον Ουρανό που επαναπαύονται ο έρωτας και η μοναξιά της ζωής που μας προσφέρθηκαν ως ευχή και κατάρα.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς,

Σάββατο 29 Απριλίου 2023.