ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ (Αλεξάνδρεια 13/10/1934- Λέρος 5/1/2024)

 

Ο Λ Υ Μ Π Ι Α   Κ Α Ρ Α Γ Ι Ω Ρ Γ Α

(Αλεξάνδρεια 13/10/1934- Λέρος Παρασκευή 5/1/2024)

             Μια πολυτάλαντη προσωπικότητα

     Ολυμπία Καράγιωργα, καθηγήτρια της αγγλικής γλώσσας, ποιήτρια, μεταφράστρια, δασκάλα της θεατρικής τέχνης και δοκιμιογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός και στιχουργός, μουσικός. Μια πολυτάλαντη προσωπικότητα. Η Ολυμπία Καράγιωργα γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 13 Οκτωβρίου 1934 και έφυγε από κοντά μας πλήρης ημερών στο νησί της μητέρας της την Λέρο, στις 5 Ιανουαρίου 2024. Ήταν μοναχοκόρη (για την ακρίβεια μοναχοπαίδι) του Αθανασίου Καράγιωργα και της Σοφίας το γένος Αγγέλου από την πλευρά της μητέρας της, η οποία καταγόταν από τη Λέρο αλλά γεννήθηκε στην ακμάζουσα ελληνική παροικία της Αιγύπτου. Ο πατέρας της κατάγονταν από το Ροεϊνό της ορεινής Αρκαδίας, διέμεινε μόνιμα με την οικογένειά του από τα εφηβικά του χρόνια, στην πλούσια χώρα των Φαραώ όπου μετανάστευσε τελειώνοντας τις σπουδές του στο Σχολαρχείο της Τρίπολης. Εργάστηκε ως ταξινόμος βάμβακος στην αρχή, εργασιακά σταδιοδρόμησε ως έμπορος, στην περιοχή της Μανσούρας που ήκμαζε η ελληνική κοινότητα με τον γνωστό ιερό ναό των αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου και τα διάσημα εκπαιδευτήριά της που φοιτούσαν οι ευκατάστατοι γόνοι των ελλήνων εμπόρων. Γράφεται στα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια της Μανσούρας τελειώνοντας το Δημοτικό και το εξατάξιο Γυμνάσιο. Αποφοιτά το 1952. Φοιτά στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο του Καϊρου σπουδάζοντας Κοινωνιολογία ως το 1955, περατώνοντας τις σπουδές της με έπαινο. Την διετία 1956-1957 διδάσκει για ένα χρόνο στο Αγγλικό Κολλέγιο Ηλιουπόλεως στο Κάϊρο, κατά την κρίσιμη ιστορική και πολιτική περίοδο της Αιγύπτου. Λόγω της Κρίσης του Σουέζ η διεύθυνση του Σχολείου περνά από τα χέρια των αποικιοκρατών άγγλων στους αιγυπτίους. Το φθινόπωρο του 1957 αναχωρεί για τις Ηνωμένες Πολιτείες με υποτροφία του International Student Fellowship και γράφεται στο Πανεπιστήμιο του Standford στην Καλιφόρνια. Σπουδάζει αμερικανική και αγγλική λογοτεχνία και δημιουργική συγγραφή (Creative Writing). Στη «μοναξιά και στην ομορφιά του Standford”, όπως εξομολογείται η ίδια, αρχίζει να ασχολείται συστηματικά με το γράψιμο. Δημοσιεύει το πρώτο της διήγημα με τίτλο “Zeinab”, στο περιοδικό του Πανεπιστημίου που φοιτά. Ενώ το δεύτερο διήγημά της με τίτλο “Career”, δημοσιεύεται σ’ ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά περιοδικά της εποχής, το “Atlantic Monthly”. Παρουσιάζονται ποιήματά της στο περιοδικό “International Student Magazine”. Στο Πανεπιστήμιο του Standford όπου φοιτά, περίοδος 1958-1959, και αργότερα στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Washington D.C. η Αλεξανδρινή νεαρή ποιήτρια Ολυμπία Καράγιωργα, γράφει την πραγματεία της για την Virginia Woolf, “Clay and Diamonds”. Όπως η ίδια μας αναφέρει και στο βιβλίο της που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επικαιρότητα» το 1981. 1959-1960 περίοδος πολικών και στρατιωτικών αναταράξεων στην χώρα του βασιλιά Φαρούκ. Στρατιωτικό πραξικόπημα και επικράτηση μετά την εκδίωξη του τελευταίου βασιλιά της χώρας του Νείλου, του στρατιωτικού εθνικιστή λαοφιλή αιγύπτιου ηγέτη Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ. Εκδιώκονται από τα χώματα της Αλεξάνδρειας και άλλες πόλεις- περιοχές της Αιγύπτου εκατοντάδες Ελληνικές οικογένειες και Έλληνες έμποροι. Οι πανάρχαιες ελληνικές με την σημαντική ιστορία, εμπορική και πολιτιστική προσφορά ελληνικές Κοινότητες ερημώνουν.  Έλληνες και Κύπριοι εγκατεστημένοι και εργαζόμενοι στην αίγυπτο, μεταναστεύουν, είτε στην κυρίως Ελλάδα, είτε στην Αγγλία, είτε σε άλλα μέρη του Κόσμου που ανήκαν στην Κοινοπολιτεία. Η ξεριζωμένη φιλότεχνη, φιλομαθής και δραστήρια καλλιτεχνικά ελληνοπούλα Ολυμπία Καράγιωργα, αφού διέμεινε για μικρό διάστημα στην πολυπολιτισμική πολύβουη καλλιτεχνικά Νέα Υόρκη,-περίοδο που αρχίζει σταδιακά να «αποσύρεται» από το καλλιτεχνικό προσκήνιο η ανατρεπτική και ατίθαση γενιά των Μπήτνικς και να εμφανίζονται οι πρώτες νεανικές ομάδες των αμερικανών χίππυς. Είναι η ανθηρή και κρίσιμη Αμερικάνικη δεκαετία του 1960, προεδρία Τζών Φιτζέραλντ Κέννεντυ, της επανάστασης των αγώνων για τα δικαιώματα των Μαύρων και τον ηγέτη πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, της προσσελήνωσης του ανθρώπου στο Φεγγάρι, της εμπλοκής των αμερικανικών στρατευμάτων στο Βιετνάμ και άλλων ανατρεπτικών και επαναστατικών γεγονότων που συνταράσσουν την Αμερικανική Ήπειρο και τον Κόσμο.- από τον Αύγουστο, εγκαθίσταται στην Αθήνα. Οι γονείς της εξακολουθούν να παραμένουν στην Αίγυπτο. Οι ξένοι κάτοικοι σταδιακά εγκαταλείπουν την χώρα ενώ η κρατική διακυβέρνηση και διοίκηση περνά στα χέρια των ντόπιων Αιγυπτίων. Ελάχιστες Ελληνικές οικογένειες εμπόρων παραμένουν στην πόλη που ίδρυσε ο μεγάλος Μακεδόνας στρατηλάτης Μέγας Αλέξανδρος και πρόσφερε τα Μαθηματικά της φώτα η εθνική φιλόσοφος Υπατία. Αρχές δεκαετίες του 1960, αρχίζει η πλούσια και καρποφόρα πνευματικά και επαγγελματικά δράση της Ολυμπίας Καράγιωργα σαν εκπαιδευτικού. Εργάζεται για δύο χρόνια στο Κολλέγιο Θηλέων στο Ελληνικό. Ενώ διδάσκει αγγλικά, αφιερώνεται με ζήλο στη δημιουργία παιδικού θεατρικού και μουσικού ομίλου “Sunny Days”, ανεβάζοντας με επιτυχία έργα με την συμμετοχή μικρών παιδιών. Μια εκπαιδευτικά πρωτοπόρα δραστηριότητα που την συνέχισε σ’ όλη την εκπαιδευτική της σταδιοδρομία. Το 1961 κάνει επίσημα την πρώτη εμφάνισή της στα ελληνικά γράμματα εκδίδοντας από τις εκδόσεις «Δίφρος» του Γιάννη Γουδέλη την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο: «Χιλιάδες πρόσωπα της τύχης». Οι κριτικοί της εποχής αντιμετώπισαν θετικά την πρώτη εμφάνισή της. Την δεκαετία, περίοδος 1962 έως το 1971 διδάσκει αγγλικά στην περίφημη Σχολή Μωραϊτη και στη Σχολή Αηδονοπούλου. Στη Σχολή Μωραϊτη αναλαμβάνει και την ευθύνη του θεατρικού ομίλου του Σχολείου. Παράλληλα με τις ποικίλες καλλιτεχνικές της δραστηριότητες, αρχινά σπουδές στη Δραματική Τέχνη, της Σχολής που ίδρυσε και διατηρούσε ο Χρήστος Βαχλιώτης, «στο υπογειάκι της οδού Σκουφά όπου ανακαλύπτει τη μαγεία του αυτοσχεδιασμού» που υπήρξε η βάση των σπουδών του δασκάλου της όπως η ίδια μας λέει. Το 1965 στο γνωστό παραδοσιακό λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία» δημοσιεύεται η μετάφρασή της του θεατρικού έργου του γάλλου νομπελίστα συγγραφέα Albert Camus «Καλιγούλας». Την ίδια χρονιά, 1965, από τις εκδόσεις “Alvin Redman Hellas” κυκλοφορεί η δεύτερη ποιητική της συλλογή «Τα Μεγάφωνα». Οι κριτικές είναι και πάλι θετικές για την  ποίησή της. Ταξιδεύει για τελευταία φορά στην «διαλυμένη για τους Έλληνες» Μανσούρα και πείθει τους γονείς της να επιστρέψουν στην πατρίδα, εγκαθίστανται όχι δίχως δυσκολίες και αδιέξοδα οικογενειακώς στην Ελλάδα. Τα Χριστούγεννα του 1965 πεθαίνει ο Αρκάδας πατέρας της σε ηλικία 85 χρονών. Το 1967 ερμηνεύει το ρόλο της «Κυρίας» στο μονόπρακτο έργο του Jean Genet «Οι Δούλες» που παρουσιάζεται στο Θέατρο της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης από την σκηνοθέτιδα και θεατρολόγο Κατερίνα Θωμαδάκη και τη Μαρία Κλωνάρη, κατοπινή φίλη και συνεργάτιδά της. (Να υπενθυμίσουμε ότι το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην ελλάδα στις 23/2/1968 σε μετάφραση του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κούν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Χατζημάρκου).Την επόμενη χρονιά, συγκεκριμένα 2 Απριλίου 1968 συμμετέχει στο θεατρικό έργο του Duncan, “Abelard and Heloise” που ανεβαίνει στο Βρετανικό Συμβούλιο σε σκηνοθεσία George Marchi.  1970 (οι έλληνες και οι ελληνίδες συγγραφείς-εν μέσω της δικτατορίας- έχουν αρχίσει σταδιακά να εκδίδουν βιβλία τους), η Ολυμπία Καράγιωργα μεταφράζει και εκδίδει μόνη της το δοκίμιο του ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Federico Garcia Lorca «Ντουέντε», σε καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαρίας Κλωνάρη, που είχε πρωτοδημοσιευθεί το 1967 στο περιοδικό «Ο Ταχυδρόμος». 1972 από τις εκδόσεις «Δωδώνη» εκδίδονται  σε δική της επιλογή μεταφράσεις ποιημάτων του άγγλου λογοτέχνη D. H. Lawrence με τον τίτλο “D. H. Lawrence- Είκοσι ποιήματα“ . Η έκδοση αποτελεί την πρώτη αναφορά στην Ελλάδα της ποιητικής διάστασης και παρουσίας του πεζογράφου D.H. Lawrence. Την κρίσιμη ιστορικά και πολιτικά χρονιά για την χώρα μας, 1973, η ποιήτρια και μεταφράστρια Ολυμπία Καράγιωργα μεταβαίνει και εγκαθίσταται στην συμπρωτεύουσα, την Θεσσαλονίκη, και διδάσκει αγγλικά στα «Μακεδονικά Εκπαιδευτήρια» τη σχολική χρονιά 1973-1974. Από εδώ αρχίζει να διδάσκει Αυτοσχεδιασμό σε μαθητές Δραματικής Σχολής, το μάθημα αυτό- που όπως φαίνεται- πρώτη εισήγαγε-, αρχίζει να διδάσκεται ως αυτοτελές μάθημα στην Ελλάδα. Μεταπολίτευση του 1974, εκδίδει την τρίτη της ποιητική συλλογή «Το μεγάλο κύμα» στην Αθήνα, σε εξώφυλλο και καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαρίας Κλωνάρη. Τις μέρες-και πάλι- των Χριστουγέννων, χάνει την μητέρα της Σοφία σε ηλικία 85 ετών. Το 1975 διορίζεται καθηγήτρια αγγλικών στο Κολλέγιο Αθηνών και συνεχίζει τις πνευματικές της δραστηριότητες δημοσιεύοντας σε διάφορα περιοδικά. Το 1976, γνωστή πλέον ποιήτρια και μεταφράστρια, προσλαμβάνεται στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, διδάσκει αυτοσχεδιασμό και δραματική τέχνη κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1976 και 1977-1978. Το 1977 κυκλοφορεί σε ιδιωτική έκδοση (εκδόσεις «Ηριδανός») το θεατρικό έργο του γάλλου συγγραφέα Albert Camus, «Καλιγούλας» σε δική της μετάφραση. Η Ολυμπία Καράγιωργα-όπως μου έχει πει- επεξεργάστηκε αρκετές φορές την μετάφραση από την πρώτη της δημοσίευση. Το έργο έπειτα από διαγωνισμό , παρασταίνεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου την Χειμερινή περίοδο 1976-1977 σε σκηνοθεσία του συγγραφέα και καθηγητή Τηλέμαχου Ε. Μουδατσάκι, σκηνογράφος-ενδυματολόγος Λαλούλα Χρυσικοπούλου. Η μεταφράστρια παρακολουθώντας μία από τις δοκιμές της παράστασης, διαφώνησε με το τελικό μήνυμα που έδωσε στο έργο η σκηνοθετική γραμμή και αρνήθηκε, να παρακολουθήσει τις επίσημες παραστάσεις όσο αυτές παίζονταν.  Όπως έχει εξομολογηθεί η ίδια: «είναι η μόνη μετάφραση που θα ήθελε να μην είχε κάνει, επειδή πέρα από την αναμφισβήτητη ποίηση του κειμένου, παραμένει το επικίνδυνο γεγονός ότι στο έργο αυτό νικάει το Κακό. Το έργο τελειώνει με τον Καλιγούλα ο οποίος εκπροσωπεί το Κακό, να λέει πεθαίνοντας χτυπημένος ‘Είμαι ακόμα ζωντανός’».  Το 1978 ερμηνεύει έναν από τους ρόλους (μαζί με τους Μίμη Φωτόπουλο, Δέσποινα Τομαζάνη κ.ά.) στην μικρού μήκους κινηματογραφική ταινία του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Χριστόφορου Χριστοφή «Περιπλάνηση». Η ταινία βραβεύεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Καλοκαίρι του 1980, ανεβαίνει στο Κηποθέατρο του Παπάγου από το «Έβδομο Θέατρο» σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη, η τραγωδία του Ευριπίδη «Τρωάδες» σε δική της μετάφραση. Σκηνογράφος και ενδυματολόγος Κώστας Χούλης. Η μετάφρασή περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του Θεάτρου. Όπως γράφτηκε: «Στην μετάφραση φρόντισε να κρατήσει την πιστότητα του αρχαίου κειμένου και την ποίησή του, δίνοντάς την όμως σε μια ζεστή και ζωντανή γλώσσα». Πάλι από το «Έβδομο Θέατρο» στο Κηποθέατρο του Παπάγου, ανεβάζεται η τραγωδία του Ευριπίδη «Βάκχες» σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη. Σκηνογραφία- Ενδυματολογία  Μανόλης Παντελιδάκης. Μουσική επένδυση Νίκος Μαμαγκάκης. Το 1981 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Επικαιρότητα» η μελέτη της για την αγγλίδα πεζογράφο “Virginia Woolf, μια μεγάλη άγνωστη». Η εργασία αυτή είναι η πρώτη συγκεντρωτική μελέτη που γράφεται στην Ελλάδα για την αγγλίδα στιλίστρια του μυθιστορήματος, ενώ, ένα χρόνο αργότερα, 1982, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφορεί η μελέτη της για τον σπουδαίο ρώσο χορευτή των αρχών του αιώνα “Nijinsky. Ημερολόγιο, μαρτυρίες, η ζωή κι ο θάνατός του». Από τις εκδόσεις «Γνώση» το 1984 κυκλοφορεί η εξαιρετική της μετάφραση του δοκιμίου (είδος πολιτικού και κοινωνικού μανιφέστου) του ιρλανδού εστέτ και θεατρικού συγγραφέα και ποιητή Oscar Wilde, «Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό». Την ίδια χρονιά, αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Θεατρικού τμήματος του Πνευματικού Κέντρου του δήμου Χολαργού στο οποίο και διδάσκει Αυτοσχεδιασμό σε ομάδα ερασιτεχνών μέχρι το Καλοκαίρι του 1985. Με την θεατρική ομάδα που συνεργάζεται και διδάσκει, ανεβάζει δύο έργα σύγχρονων ελλήνων θεατρικών συγγραφέων. Του Γιώργου Σκούρτη και της πειραιώτισσας Κωστούλας Μητροπούλου με γενικό τίτλο «Χωρίζουμε(;)». Η παράσταση πραγματεύεται το κοινωνικό ζήτημα του διαζυγίου ανάμεσα στα αντρόγυνα. Συνεργαζόμενη με τις εκδόσεις «Γνώση» κυκλοφορεί την τέταρτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Ποιός», Αθήνα 1985, την επόμενη χρονιά η ποιητική αυτή συλλογή λαμβάνει τιμητική διάκριση σε Διαγωνισμό του Δήμου Αθηναίων. Άνοιξη του 1985, σκηνοθετεί και ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο της συγγραφέως στο θεατρικό έργο «Από χώμα και νερό», στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Χολαργού. Η παράσταση βασίστηκε στη θεατρική διάπλαση των ερασιτεχνών ηθοποιών μέσα από τον αυτοσχεδιασμό. 1986, υποδύεται τον ρόλο μιάς ιδιοκτήτριας πανσιόν στην τηλεταινία  «Στο φώς της ημέρας» του πειραιώτη σκηνοθέτη και συγγραφέα Τάκη Σπετσιώτη. 1987, αρχίζει να διδάσκει ξανά Αυτοσχεδιασμό σε ενήλικα άτομα στα νυχτερινά μαθήματα του Κολλεγίου Αθηνών στο Παλαιό Ψυχικό. Την Χριστουγεννιάτικη περίοδο του 1988, κυκλοφορεί ο δίσκος της «Τα τραγούδια του Ήλιου και της Ομίχλης», οι στίχοι και η μουσική είναι δική της. Την μουσική μετέγραψαν σε νότες οι μουσικοσυνθέτες Στέφανος Βασιλειάδης και Δημήτρης Μαραγκόπουλος και ο συνάδελφός της Νίκος Μαυραϊνός. Τα τραγούδια τραγουδήθηκαν από την «Χορωδία του Διαλείμματος» όπως ονομάστηκε η ομάδα των πενήντα οκτώ παιδιών που προσφέρθηκαν να τα ερμηνεύσουν στο Δημοτικό Σχολείο της Κάντζας (Παλλήνη) του Κολλεγίου Αθηνών. Της απονέμεται ασημένια πλακέτα σε αναγνώριση των πολύχρονων αγώνων της  για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής παράδοσης της Λέρου, από την «Πανελλήνια Ένωση Λερίων». Το 1994 συμμετέχει στην μικρού μήκους ταινία «Ο Νυμφίος» του συγγραφέα και μεταφραστή Αχιλλέα Κυριακίδη. Στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας της απονέμεται «έπαινος καλύτερης ερμηνείας γυναικείου ρόλου». Το 2002 βραβεύεται για την μετάφραση του θεατρικού έργου Καλιγουλας του Αλμπέρ Καμύ από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Το 2010 λαμβάνει το βραβείο λυρικής ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών για την συλλογή της «Χειμώνας στη Λέρο». Ενώ το 2011, παίρνει το βραβείο Όμηρος του 1^ου Φεστιβάλ Μεσογειακής Ποίησης. Φεύγει από την ζωή Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2004 στο πατρογονικό σπίτι της μητέρας της στη Λέρο.*

ΠΟΙΗΣΗ

-Χιλιάδες Πρόσωπα της Τύχης, εκδ. Δίφρος 1961

-Τα Μεγάφωνα, εκδ. Alvin Redman Hellas 1965

-Το Μεγάλο Κύμα, Ιδιωτική έκδοση 1974

-Ποιός, εκδ. Γνώση 1985

-Προχωρώντας στο Χρόνο (1961-1985), εκδ. Εξάντας 1997

-Μάτια του Έρωτα (1987-1997), εκδ. Εξάντας 1997

-Η Λέρος της Ολυμπίας… Όταν η αγάπη γίνεται εντολή (Λεύκωμα), 2004

-Χειμώνας στη Λέρο, επιμέλεια Πόπη Γκανά, εκδ. Μελάνι 2009, σ.88

-Στο Φώς το χρυσάφι. Ποίηση (1960-2010), εκδ. Σοκόλη 2012

-Γιαπωνέζικη Ποίηση (Μια σπουδή στην ευαισθησία), εκδ. Βεργίνα 2018

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

-Federico Garcia Lorca, Ντουέντε (Ρόλος και Θεωρία).α΄ιδιωτική έκδοση 1970./ β΄ έκδοση ιδιωτική, Αθήνα 4,1986, σ.40. (δίχως αρίθμηση σελίδων). Το εξώφυλλο, τα διακοσμητικά και η καλλιτεχνική επιμέλεια του βιβλίου έγιναν από την ΜΑΡΙΑ ΚΛΩΝΑΡΗ. / γ΄ έκδοση εκδ. Εστία 1988.

-D. H. Lawrence, Είκοσι Ποιήματα, Ιδιωτική έκδοση-Δωδώνη 4, 1972 σ. 60 (χωρίς σελιδαρίθμηση). Η σύνθεση του εξωφύλλου, το πορτραίτο του D. H. LAWRENCE και η καλλιτεχνική επιμέλεια έγιναν από την ΜΑΡΙΑ ΚΛΩΝΑΡΗ. Στο εξώφυλλο η ταπετσαρία “Bird and Anemone” του WILLIAM MORRIS, 1882. (Το βιβλίο αυτό στοιχειοθετήθηκε στο τυπογραφείο Γρ. Παρισιανού, Καλλιγά 27, και τυπώθηκε στο Αθηναϊκό κέντρο εκδόσεων 24, τον Ιούνιο του 1972 σε 2000 αριθμημένα αντίτυπα, για λογαριασμό της μεταφράστριας. Ν. 255)/ β΄ εκδ. Σοκόλη 2010.

-Albert Camus, Καλιγούλας,* Ιδιωτική έκδοση 1977, σ.150 /β΄ εκδοση Όμβρος 2000

*Σημείωση: Το έργο πρωτοδημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία» σε συνέχεις και πρόλογο της Ο.Κ., στα εξής τεύχη: ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ έτος ΛΘ, τόμος 77^ος, τεύχη:-902/1-2-1965, σ.145-150.-903/15-2-1965, σ.238-242. -904/1-3- 1965, σ.322-326.-905/15-3-1965, σ.382-388.-906/1-4-1965, σ.473-479. – 907/15-4-1965, σ.538-542.- 908/1-5-1965, σ.583-589. 

-Oscar Wilde, Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό, Μετάφραση- Εισαγωγή Ο. ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, εκδ. Γνώση 10, 1984, σ.94. Η επιμέλεια της έκδοσης και η σύνθεση του εξωφύλλου είναι του Γιάννη Λεκκού. Η επιλογή των φωτογραφιών είναι της Ολυμπίας Καράγιωργα. / β΄ έκδοση Σοκόλη 2008.

-Alba Ambert, Ο Πέμπτος Ήλιος, εκδ. Κάκτος 1989 (;)

-Τα Τραγούδια του LORCA. Εκδ. Άπαρσις 2018. Σύνθεση: Σταμάτης Κραουνάκης. Μτφ. Ανδρέας Αγγελάκης.- μτφ. Ολυμπία Καράγιωργα.

ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ και……

-Virginia Woolf, Μια Μεγάλη Άγνωστη, εκδ. Επικαιρότητα 1981, σ.64. Η σύνθεση του εξώφυλλου, το σχέδιο της σελίδας 6 και η επιμέλεια της έκδοσης έγιναν από το Γιάννη Λεκκό. Η εκλογή των φωτογραφιών και οι λεζάντες  έγιναν από την Ολυμπία Καράγιωργα.

Σημείωση: Η μελέτη αυτή είναι βασισμένη στο υλικό της πραγματείας μου, “VIRGINIA WOOLF: CLAY and DIAMONDS”. («ΛΑΣΠΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ») που γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Standford το 1958- 1959 με βάση ολόκληρο το πρωτότυπο έργο της. Σαν διάλεξη, στα Ελληνικά, διαβάστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1969 στο Βρετανικό Συμβούλιο κι αργότερα στο Γαλλικό Ινστιτούτο του Βόλου, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Βρετανικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης.

-Nijinsky, Ημερολόγιο, Μαρτυρίες, η ζωή κι ο θάνατός του, εκδ. Επικαιρότητα 1981/β΄ έκδοση Αρμός 2008, σ.158.

-Γιώργος Σαραντάρης ο Μελλούμενος, εκδ. Δίαυλος, 6, 1995, σ.452

-Αίγυπτος πατρίδα της καρδιάς μου (μια επιστροφή), εκδ. Φιλιππότης 2001 (ταξιδιωτικό).

Ενδεικτικές  πληροφορίες

Για το έργο της έγραψαν: ενδεικτικά ονόματα: -Άλκης Θρύλος, περ. Καινούργια Εποχή, Καλοκαίρι 1961.-Ανδρέας Καραντώνης, εφ. Η Καθημερινή Μάϊος 1966.-Ανδρέας Καραντώνης, περ. Νέα Εστία, τχ.1158/ 10, 1975, σ.1343-1344.-Νικηφόρος Βρεττάκος, περ. Επιθεώρηση Τέχνης τχ.137-138/6, 1966, σ554.- Λεωνίδας Ζενάκος, περ. Ο Ταχυδρόμος 1966.- Κ. Μιχαήλ (Μιχάλης Γ. Μερακλής), περ. Νέα Ποίηση, Ιανουάριος 1975. Μιχάλης Γ. Μερακλής, Η Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία Ι. Ποίηση 1945- 1970, εκδ. Κωνσταντινίδη χ.χ.-Θανάσης Θ. Νιάρχος, εφ. Θεσσαλία, Μάρτιος 1975,- Δημήτρης Δούκαρης, περ. Τομές Ιούλιος-Αύγουστος 1975.- Κώστας Τσιρόπουλος, περ. Η Ευθύνη, Οκτώβριος 1985.- Γιώργος Κ. Καραβασίλης, περ. Διαβάζω, Νοέμβριος 1985.- Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 2/8/2009, σ.20-21. Η ποίηση που επιμένει. Τέσσερις διαφορετικές και όμως εν μέρει συγκλίνουσες γυναικείες ποιητικές φωνές.( - ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, Χειμώνας στη Λέρο, εκδ. Μελάνι, σ.85.- ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ, Δικαίωμα προσδοκίας, εκδ. Άγρα, σ.47.- ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΔΑΤΟΥ, Αβλαβής διέλευση, εκδ. Νεφέλη σ.54.- ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΒΙΤΗ, Αυτά που επιμένουν, εκδ. Μελάνι σ.48). -Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Η Ελληνική Ποίηση. Β΄ Μεταπολεμική Γενιά. τ. ΣΤ΄, εκδ. Σοκόλη 2002, σ.516-521. -Λογοτεχνία των Ελλήνων, εκδ. Χάρη Πάτση, τ. 8^ος , σ.200. -Δ. Π. Κωστελένος, Σύγχρονη Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τ. 5^ος, εκδ. Παγουλάτος 1977, σ.392-393. -Ν. Ντ-ς, εφ. Ελευθεροτυπία π. Βιβλιοθήκη 31/7/1998, σ.14. «Τραγουδώντας το ανείπωτο». β/κη για «Προχωρώντας στο Χρόνο (1961-1985)», «Μάτια του Έρωτα (1987-1997», τ. Α+Β, εκδ. Εξάντας 1997. -εφ. Ελευθεροτυπία 29/4/1998, «Όσοι υψώνουν την Αγάπη». Τα καινούργια ποιήματα της Ολυμπίας Καράγιωργα. β/η «Μάτια του Έρωτα (1987-1997)».-εφ. Ελευθεροτυπία 19/7/2001, «Αίγυπτος και Καμί» β/ση για «Αίγυπτος πατρίδα της καρδιάς μου-μια επιστροφή» εκδ. Φιλιππότη- Αλμπέρ Καμί «Καλιγούλας», εκδ. Όμβρος.-Θεοδόσης Κοντάκης, λήμμα. Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη 2007, σ.1022-1023.

Ποιήματά της συμπεριλαμβάνονται σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες σε λογοτεχνικά περιοδικά και σε σύμμεικτες εκδόσεις Ποίησης.

*Διευκρινιστικά:

       Το μικρό οδοιπορικό στην «περιπετειώδη» και ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική ζωή της ταλαντούχας καθηγήτριας της αγγλικής, μεταφράστριας και ποιήτριας, ηθοποιού, σκηνοθέτιδας και σεναριογράφου Ολυμπίας Καράγιωργα (13/10/1934-5/1/2024) συντάχθηκε με στοιχεία που είχα συλλέξει για εκείνη πριν γνωριστούμε, όταν η ποιήτρια έμενε ακόμα στην οδό Πίνδου…. στο Νέο Ψυχικό. Και από πληροφορίες που άντλησα από συζητήσεις μας και μου επιβεβαίωσε η ίδια. Μετά την πρώτη μας συνάντηση, η αλεξανδρινή ποιήτρια, είχε την καλοσύνη να μου αποστείλει με αφιέρωση το δίτομο έργο της που συμπεριλαμβάνει τα Ποιήματά της «Προχωρώντας στο Χρόνο (1961 -1985)» και «Μάτια του Έρωτα (1987-1997)» τα οποία κυκλοφόρησαν το 1997 από τις εκδόσεις «Εξάντας». Η μελαμψή γυναικεία ομορφιά της πάντοτε ξεχώριζε. Είχαν να το λένε όσοι την γνώρισαν από κοντά. Έντονη αίσθηση έκανε στους συνομιλητές της και ο ερωτικός ρομαντικός τόνος της φωνής της όταν συνομιλούσες μαζί της ακόμα και στο τηλέφωνο. Γνώριζα την ποίησή της, είχα κρατήσει τις σχετικές σημειώσεις μου, έτσι όταν συναντηθήκαμε πήγα προετοιμασμένος πράγμα που την χαροποίησε. Μια ποίηση μικρών σε φόρμα διαστάσεων, τυλιγμένη σε ένα κλίμα παραδοσιακού λυρισμού, γεμάτη γυναικεία αισθαντικότητα και αισθητική αίσθηση. Λιτή στην έκφραση, με έντονες δώσεις νοσταλγικής προσωπικής διάθεσης και τόνων. Λέξεις φορτισμένες μελαγχολία, διάψευση, δίχως να φτάνουν στα άκρα την απογοήτευσή της. Ρέει ο λόγος της, καθαρή η φωνή της, αναζητά τον πυρήνα της αίσθησης που αφήνουν τα πράγματα και τα γεγονότα μέσα της και μέσα μας. Το βλέμμα της πάντα γυναικείο, αυτό ορίζει και προσδιορίζει και την σχέση, το συναίσθημα του άλλου φύλου απέναντί της. Προσωπικά της κατά κύριο λόγο βιώματα επαναλαμβανόμενα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής της. Στιγμές της ημερήσιας καθημερινότητας της πραγματικότητάς της, πλούσιες αισθήσεις γεμάτες ομορφιά, χρώματα, καλοσύνη, οσμές, χάρη. Σαν ένα γυναικείο ανοιγμένο στο χρόνο λεύκωμα. Αναπόληση μιάς άλλης σφαίρας ζωής, όχι και τόσο ρεαλιστικής διάστασης του κόσμου, των πραγμάτων γύρων μας, των καταστάσεων που βιώνουμε στην επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους. Ας μου επιτραπεί η έκφραση αγάπης, καθόλου αρνητική, μία ύπαρξη «λίγο φευγάτη». Η μορφή και η αόρατη φροντίδα -παρουσία της μητέρας της φανερή ή «κρυμμένη» μέσα στα ποιήματά της. Η αγάπη για το νησί της μητέρας της σταθερή, το φυσικό περιβάλλον του και τις ομορφιές του. Μιά διαρκής ονειροφαντασία, μία υπερβατική αίσθηση ενός άλλου κόσμου διάστασης, φυσικού τοπίου αμόλυντου, μακρινού, ίσως ακόμα ακατοίκητου. Τυλιγμένου σε μια ατμόσφαιρα ρευστότητας «ουράνιας» ομορφιάς, καλοσύνης, πραότητας, αθωότητας, μεταφυσικής αγαθότητας. Ήταν εμποτισμένη με μια βαθειά πίστη στην καλή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Ορισμένες φορές έχεις την αίσθηση διαβάζοντας τα ποιήματά της και έχοντας συνομιλήσει μαζί της, ότι η Ολυμπία Καράγιωργα, επιτελούσε ένα είδος μυστικής «λιτανείας» της Ομορφιάς του Κόσμου, των αρχέγονων δυνάμεών του που χάθηκαν ή αλλοιώθηκαν από τον πολιτισμό και την εξέλιξη. Και η ανθρώπινη περιπέτεια έχασε την ομολογία της ύπαρξής της.

    Αγαπούσε το επάγγελμά της, για την ακρίβεια, το διακονούσε με αγάπη και αυταπάρνηση, το ίδιο και το Θέατρο, ιδιαίτερα την ενεργή συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών της σε αυτό. Κατείχε την τέχνη να μεταλαμπαδεύει τα μυστικά του στα παιδιά. Μπορεί να μην έγραψε παιδικό θέατρο, όμως θα γράφαμε, ότι εκπαίδευσε άριστα καλές και επαρκείς νέες γενιές θεατρόφιλου κοινού στην Ελλάδα. Οι μεταφράσεις της είναι εξαιρετικές, η γλώσσα της μελωδική, διαθέτει μία εσωτερική έντονη ρυθμικότητα, μιά μουσική αρμονία θαυμαστή, ακόμα και όταν το ενδιαφέρον της σπουδάζει τον δοκιμιακό λόγο, ο οποίος από την φύση του, στη δομή του συνήθως, έχει μία επιστημονική «ξηρότητα». Είχα διαβάσει παράλληλα με την ποίησή της και τα βιβλία της για την αγγλίδα μυθιστοριογράφο Βιρτζίνια Γούλφ, τον ρώσο χορευτή Νιζίνσκι, την μετάφραση του έργου του Όσκαρ Ουάιλντ και είχα χαρεί και θαυμάσει στο πως διαχειρίστηκε καλλιτεχνικές και προσωπικές «υποθέσεις» πνευματικών δημιουργών οι οποίες δημιούργησαν θόρυβο στην εποχή τους. Μια μορφή σκανδάλου. Η Ολυμπία Καράγιωργα εξετάζει, προλογίζει ή μεταφράζει πάντα έχοντας κατά νου την Τέχνη, τον κόσμο και τα μυστικά της, τις εσωτερικές της «δεσμεύσεις» και την λειτουργικότητά της. Τον αντίκτυπό της στην συνείδηση και την ψυχή του αναγνώστη. Σε κάθε της συγγραφική ή μεταφραστική δραστηριότητα κινείται μέσα στο σύμπαν της. Ένα σύμπαν όχι μόνο για την ίδια αλλά και όλους εμάς, που είμαστε προσκεκλημένοι αρκεί να το επιδιώξουμε. Η Καράγιωργα, δεν θέτει μεταφυσικά ερωτήματα,-αν και διακρίνουμε μία υποδόρια αίσθηση θεϊκής στοχαστικής της διάθεσης, δεν κοινωνιολογεί παρά τις επίσημες σπουδές της, ούτε εμπλέκει την ηθική με την αισθητική όταν αναφέρεται μελαγχολικά σε ερωτικές της καταστάσεις, και, ούτε φιλοξενεί πολιτικές κρίσεις και αποτιμήσεις ο λόγος της, αυτές που έζησε και βίωσε σαν ελληνίδα του εξωτερικού στον βίο της και την σημάδεψαν. Η  όρασή της, πέρα από το ότι είναι νοτισμένη στην νοσταλγία και μελαγχολία, παρακινδυνευμένα θα σημειώναμε, ότι είναι «εορταστική», με την έννοια ότι αντικρίζει τους ανθρώπους και τον κόσμο με μία καθαρτική μέσω της τέχνης καθαρότητα. Μου άρεσε ιδιαίτερα, η πολύ καλή μετάφραση που είχε κάνει από τα αγγλικά στα ελληνικά (υιοθετώντας όπου χρειάζονταν να αναδειχθεί το σπινθηροβόλο πνεύμα και ο σαρκαστικός λόγος του Ουάιλντ, γλωσσικούς τύπους της καθαρεύουσας)  του «μανιφέστου» του ιρλανδού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Όσκαρ Ουάϊλντ, «Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό». Αξιοπρόσεκτη είναι ακόμα και σήμερα και η μετάφρασή της του «Ντουέντε», του δολοφονημένου από τους φαλαγγίτες ισπανού λυρικού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, παρά του ότι έχουν επιχειρηθεί με επιτυχία νεότερες και σύγχρονες μεταφράσεις του, όπως και του έργου του Όσκαρ Ουάϊλντ. Είχα την τύχη πολύ παλιά, να παρακολουθήσω μία θεατρική παράσταση ανεβάσματος αρχαίας τραγωδίας του Ευριπίδη σε μετάφραση δική της. Πέρα από όλα αυτά, η εργασία της που με είχε κάνει να προσέξω την συγγραφική της παρουσία, ας μου επιτραπεί περισσότερο, ήταν η μελέτη της για τον χαμένο στον ελληνοιταλικό πόλεμο άτυχο νέο έλληνα ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Έναν ποιητή του οποίου το έργο γνώριζα και αγαπώ ιδιαίτερα. Και θεωρώ ότι όσοι ασχολούνται και διαβάζουν ελληνική ποίηση αγαπούν το ίδιο ιδιαίτερα. Αυτό το ερευνητικό και ατομικών μου αναμνήσεων υλικό ανακεφαλαιώνοντας, συνένωσα μαζί με τις σκόρπιες μεταγενέστερες πληροφορίες σε μία χρονολογική σειρά σχηματίζοντας μία μάλλον επαρκή εικόνα της εν γένει παρουσίας της, προσθέτοντας τίτλους έργων της που είχα προμηθευτεί. Εξ άλλου, η συγγραφική παρουσία και άλλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες της Ολυμπίας Καράγιωργα είναι σε όλους μας γνωστές, όχι μόνο από τις κατά καιρούς μέχρι πρόσφατα βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις της.

Η Ολυμπία Καράγιωργα σαν λογοτέχνης και πνευματικός άνθρωπος είχε μία όχι ασήμαντη παρουσία σε διάφορα έντυπα. Όπως οι εφημερίδες «Τα Νέα», «Η Καθημερινή», τα «Λεριακά Νέα», τα περιοδικά «Ο Ταχυδρόμος», το «Πάνθεον», τα «Επίκαιρα», η «Γυναίκα», «Μία», τα λογοτεχνικά περιοδικά «Διαβάζω», «Νέα Εστία», «Φιλολογική Πρωτοχρονιά», «Οδός Πανός, «Νέα Ποίηση», σε βιβλία των ετήσιων «Φωνών» του ποιητή και εκδότη Τάσου Κόρφη, σε τόμο της «Ποίησης» των Θανάση Θ. Νιάρχου και Αντώνη Φωστιέρη, στις ποιητικές ανθολογίες της «Μπαλαντέζας» που επιμελούνταν η ποιήτρια Έλενα Στρίγγαρη και λοιπά. Συμμετείχε με επιτυχία σε αρκετούς ποιητικούς διαγωνισμούς και απήγγειλε ποίηση δική της και άλλων ποιητών, μίλησε για έλληνες και ξένους συγγραφείς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας προσκεκλημένη και σε διάφορους καλλιτεχνικούς χώρους όπως στο «Καφέ Παράσταση», στο «Σύλλογο Άρτεμις Λέρου», στο «Βιβλιοπότης», σε εκπομπές ραδιοφώνου και στην τηλεόραση. Επιβραβευτικής προσοχής έτυχαν και οι εργασίες της οι οποίες αφορούσαν το νησί της μητέρας της, την Λέρο, στο οποίο είχε εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής της και άφησε πριν λίγες μέρες την τελευταία της πνοή. Το ταξιδιωτικό βιβλίο της επίσης για την Αίγυπτο, αποτελεί ένα καλογραμμένο μιάς άλλης ατμόσφαιρας οδοιπορικό-αποτύπωσης της δικής της εποχής. Βιβλίο το οποίο οφείλουμε να προσμετρήσουμε με τα αντίστοιχα βιβλία και εργασίες του Μανόλη Γιαλουράκη, του Ιωάννη Χατζηφώτη, του Λώρενς Ντάρελ, του Τίμου Μαλάνου, του Νίκου Καζαντζάκη, της Αλίκης Νικολαϊδου, του Φίλιππου Στέφανου Δραγούμη, της Πηνελόπης Δέλτα και άλλων ατομικών αφηγήσεων αντρών και γυναικών ηθοποιών της εποχής του προηγούμενου αιώνα. Άλλων εξ αιγύπτου έργα και ημέραι των ελλήνων της διασποράς, τα οποία εικονογραφούν και αναπλάθουν το κλίμα και τις συνθήκες ζωής και καλλιτεχνικής κίνησης των ελληνικών κοινοτήτων στην πολυπληθή φίλη χώρα, την Αίγυπτο. Από τον αρχαίο έλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα που ταξίδεψε στα χώματά της έως τον αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη που διέμενε μόνιμα, η χρονική κλίμακα επικοινωνίας που ένωσε τους δύο πανάρχαιους ιστορικούς μεσογειακούς λαούς δεν είναι μεγάλη.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς,

13/1/2024.