Όταν το λιμάνι του Πειραιά έγινε κομμάτια
Οι σύμμαχοι στις 11 Ιανουαρίου του
1944 σφυροκόπησαν τους Γερμανούς, αλλά ισοπέδωσαν την πόλη!
Επιμέλεια: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΡΑΝΟΣ
Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 16
Ιανουαρίου 2022, σ.14
Συμπληρώθηκαν 78 χρόνια από τον παρανοϊκό
και φονικό «συμμαχικό» βομβαρδισμό του Πειραιά, στις 11 Ιανουαρίου του 1944.
Όπως κάθε χρόνο, η πόλη θυμήθηκε τους νεκρούς της με Τρισάγιο στο Νεκροταφείο
της Αναστάσεως.
Θυμάμαι την μητέρα μου, γέννημα-θρέμμα
Πειραιώτισσα, να μου διηγείται εκείνες τις φοβερές εικόνες και τον πατέρα μου
να μας λέει πώς έτρεχε όλη την ημέρα και την επόμενη, ως ιατρός, να περιθάλπει
τραυματίες. Ο πατέρας μας θεωρούσε τον βομβαρδισμό «ολοκληρωτική καταστροφή»
για τον Πειραιά.
«Εκτός του ότι
κατέστρεψαν το λιμάνι και το γέμισαν με βυθισμένα κουφάρια πλοίων, πράγμα που
καθυστέρησε την μεταπολεμική ανάπτυξή του, έδιωξαν πολύ κόσμο από τον Πειραιά.
Πολλές οικογένειες, αστικές και εργατικές, των οποίων το βιός καταστράφηκε από
τις βόμβες, έφυγαν προς την Αθήνα και την περιφέρεια και δεν ξαναγύρισαν στην
πόλη. Εργοστάσια καταστράφηκαν, περιουσίες εξαφανίσθηκαν και, κυρίως, χάθηκαν
περισσότεροι από δύο χιλιάδες άνθρωποι.
Ο αριθμός «700» που ακούστηκε και
γράφηκε, δεν είναι αληθινός. Μερικοί δεν βρέθηκαν ποτέ αλλά οι περισσότεροι
νεκροί δεν «δηλώθηκαν» από τους συγγενείς γιατί έτσι θα έχαναν το κατοχικό
«συσσίτιο» που δικαιούντο όσοι ζούσαν!», μας έλεγε όταν ερχόταν η κουβέντα. Αλά
απέφυγε να μιλάει πολύ γι’ αυτό…
Άρχισαν να βαράνε οι σειρήνες
Ο «επίσημος»
θλιβερός απολογισμός μιλά για 700 νεκρούς. Σε άλλες πηγές αναφέρονται 1.200,
ενώ σε άλλες ο αριθμός αγγίζει τους 5.500. Ο φονικός βομβαρδισμός έπληξε κυρίως
το λιμάνι αλλά και την γύρω περιοχή, δηλαδή την «καρδιά» του Πειραιά.
Γκρεμίσθηκε μέρος από την πρόσοψη του Δημοτικού Θεάτρου και ανακατασκευάστηκε
αργότερα. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας κατεστράφη σχεδόν ολοσχερώς.
«Μεσημέρι ήταν θαρρώ, όταν ξαφνικά άρχισαν
να βαράνε οι σειρήνες, δεν περιμέναμε κάτι, πάντα φοβόμασταν πάντως, εγώ
βρισκόμουν κοντά στο Άγιο Διονύση… άρχισα να τρέχω προς τα ψηλά… κάπου βρέθηκα
σε κάποιο καταφύγιο στην Αγίου Δημητρίου…
Εκείνη την ημέρα ο Πειραιάς μύριζε
θάνατο. Η πόλη μας καταστράφηκε. Το λιμάνι γέμισε πλοία βουλιαγμένα. Όσοι
σώσαμε τα καΐκια μας, φύγαμε να φέρουμε τρόφιμα. Όλοι χάσαμε συγγενείς. Είχα
φίλους νιόπαντρους μέσα στον πόλεμο που χάθηκαν εκείνη την ημέρα. Θέλανε να
αποτελειώσουν τους Γερμανούς και τελικά αποτελειώσανε εμάς» αφηγήθηκε επιζών
της καταστροφής. Ο βομβαρδισμός του Πειραιά χαρακτηρίσθηκε ως η πλέον αιματηρή
και αποτυχημένη αποστολή των
αγγλοαμερικανικών συμμαχικών δυνάμεων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την
Κατοχή, ο Πειραιάς έγινε στόχος 239 φορές, όμως κατά τη διάρκεια εκείνης της
μοιραίας αποστολής σκοτώθηκαν περίπου τα 2/3 όσων συνολικά έχασαν τη ζωή από βομβαρδισμούς.
Οι περισσότεροι νεκροί ανασύρθηκαν από
δημόσια κτήρια (Μέγαρο ΙΚΑ, Εισαγγελία), από το εστιατόριο Βίρβου-Τελιώνη στη
σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου και Τσαμαδού. Από το καταφύγιο στο κτήριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας ανασύρθηκαν 65 μαθήτριες
και δασκάλες της Δημοτικής Οικοκυρικής Σχολής. Πολλοί νεκροί ανασύρθηκαν ακόμη
από το εργοστάσιο Παπουτσάνη και από τον σταθμό του Πειραιά που καταστράφηκε
ολοσχερώς.
Βομβαρδίστηκαν επίσης επτά ναοί, τα Μέγαρα
Ζερβού και Σπυράκη, το ιδιωτικό σχολείο Κατρανίδου στην Νίκαια, το ξενοδοχείο Continental που είχε επιταχθεί, η Εμπορική
Σχολή, η Σχολή Καλογραιών και το Τιτάνιος Κήπος.
Κανείς δεν διευκρίνισε ποτέ αν επρόκειτο
για φοβερό λάθος ή για εσκεμμένη ενέργεια των Άγγλων και των Αμερικανών, πού (RAF και USAAF) επιχειρούσαν μαζί ήδη έναν χρόνο με
βάση την «Οδηγία της Καζαμπλάνκα» πλήττοντας στρατηγικούς στόχους, κυρίως
λιμάνια, αποθήκες και σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις. Τρείς ημέρες νωρίτερα, το BBC είχε μεταδώσει ότι «επίκειται
βομβαρδισμός του Πειραιά», καθώς εκεί υπήρχαν 31 σκάφη υπό τις διαταγές του
γερμανικού ναυτικού.
Στις 11:30 το πρωί της 11ης
Ιανουαρίου 1944 στην οροφή του Μεγάρου Βάττη στο λιμάνι υψώθηκε μικρή
ασπρόμαυρη σημαία που προειδοποιούσε τα
πλοία. Στις 12:35, την ώρα που ο κόσμος βρισκόταν στους δρόμους, ακούστηκε η
πρώτη σειρήνα, η δεύτερη στις 19:22 και η Τρίτη στις 21:57. Οι περισσότερες
πάντως απόψεις συγκλίνουν προς το ότι ο Πειραιάς βομβαρδίστηκε σχεδόν στην
τύχη. «Καλύτερη κατάρτιση, καλύτερες επικοινωνίες, περισσότερη τύχη ή ίσως μία
συνετή στροφή 360 μοιρών μπορούσαν να είχαν αποτρέψει αυτή την τραγωδία»,
έγγραφο, που υπάρχει στην ιστοσελίδα των βετεράνων της 301ης Ομάδας
Βομβαρδιστικών της Βρετανικής Αεροπορίας.
Ο Στέλιος Μπινιάρης, ο λογοτέχνης αδελφός
του ηθοποιού Γκίκα Μπινιάρη και φίλος του πατέρα μας, στο χρονικό «Ο Πειραιάς
του Μεσοπολέμου και της Κατοχής» γράφει: «Τα αεροπλάνα, σαν σε ειδοποίηση για
τον άμαχο πληθυσμό, διαγράψανε μιά-δυό φορές κύκλους πρίν αρχίσουν να ρίχνουν τις
βόμβες τους για να δώσουν χρόνο στον πληθυσμό να πάει στα καταφύγια. Ύστερα από
λίγη ώρα οι βόμβες, πού για αλλού πηγαίνανε κι αλλού πέσανε, άρχισαν να πέφτουν
σωρό και δημιούργησαν τη συμφορά».
Και ο αείμνηστος φίλος και συνεργάτης,
Πρόεδρος της «Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς» Γιάννης Χατζημανωλάκης, στο
περιοδικό «Πειραϊκά»: «Ο βομβαρδισμός’ υπήρξε και άστοχος και άσκοπος, αφού οι
βόμβες, ιδιαίτερα των αμερικανικών αεροπλάνων, δεν έπληξαν κανένα συγκεκριμένο
στόχο. Βομβάρδισαν την πόλη χωρίς να πλήττουν κανένα πολεμικό στόχο, έτσι στην
τύχη, θα έλεγε κανείς».
Καμμιά φορά, βάζω στο πίκ-άπ το τραγούδι
του αξέχαστου Μιχάλη Γεννίτσαρη: «Εμάθατε στον Πειραιά επιδρομή μεγάλη,
γκρεμίσανε τα σπίτια μας πω-πω ζημιά μεγάλη/ Μέρα και νύχτα ρίχνανε μπόμπες τα
αεροπλάνα και χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα/ Σκορπούσανε το θάνατο
και ρίχνανε αράδα και το λιμάνι γκρέμισαν και την Αγιά Τριάδα/ Μπόμπες πολλές
ερίξανε μέσα στο τελωνείο και τον Πειραία κάνανε σωστό νεκροταφείο».
Μαύρη σελίδα, της πιό μαύρης περιόδου της
νεώτερης Ελλάδος…
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΡΑΝΟΣ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ.
Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 16/1/2022, σ. 14.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Μέσα σε ένα διεθνές πολιτικό περιβάλλον
απρόβλεπτων ανακατατάξεων, ραγδαίων διπλωματικών εξελίξεων και συμμαχιών, σε
ένα και της πατρίδας μας κοινωνικό «μπάχαλο» εξ αιτίας μιας παρατεταμένης
Πανδημίας και άλλων πρόσφατων φυσικών καταστροφικών (διήμερη χιονοθύελλα με το
όνομα «Ελπίς»),οικονομικής διπλωματίας και στρατιωτικών επιχειρήσεων, ταραχών
και πολέμων κάτω από την υπογάστριο περιφέρεια μεγάλων παραδοσιακών δυνάμεων
(Ρωσία) προσπαθεί ο καθημερινός ευρωπαίος πολίτης να εντοπίσει το στίγμα του,
να διαμορφώσει την σύγχρονη εικόνα του στον καθρέφτη της Ιστορίας και του
Πολιτισμού της τρίτης του ανθρώπου χιλιετίας. Διανύουμε μία ιστορικά ταραγμένη
περίοδο της πρώτης εικοσαετίας της τρίτης χιλιετίας, αναζητώντας οι κάτοικοι
της γηρεάς ηπείρου ιστορικές σταθερές που ίσως, τους παράσχουν διέξοδο σε
ατομικό επίπεδο σαν πολίτες και συλλογικά σαν εθνότητες και λαοί. Γύρω μας επικρατεί
μιά φανερή ή κρυφή κοινωνική συλλογική και ατομική βία. Άσκηση σωματικής και
ψυχολογικής βίας εναντίον των γυναικών (αλλά και εκδικητικών αντιζηλιών σε
βάρος άλλων γυναικών από γυναίκες), πατροκτονίες, μητροκτονίες, υιοκτονίες,
ληστείες; Μετά φόνου, καθημερινοί θάνατοι σε τροχαία δυστυχήματα, νεκροί από
την πανδημία του κορωνοϊού, θάνατοι στους προθαλάμους μεγάλων νοσοκομείων κλπ.
Η ανθρώπινη ζωή δεν φτουράει πλέον στους σύγχρονους καιρούς μας στα μάτια και
τις συνειδήσεις των συνανθρώπων μας, στων πολιτικών που δημοκρατικά μας
εκπροσωπούν. Πολυπληθείς αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ταράσσουν τον δυτικό
κόσμο-ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή ήπειρο. Πολλαπλή και αντικρουόμενη αντιμετώπιση
πολλών ευρωπαϊκών κρατών στο καίριο και φλέγον πρόβλημα του μεταναστευτικού.
«Αλλοιώσεις» ή «προσμείξεις» θρησκειών, φυλών, εθνοτήτων, λαών, γλωσσών,
οικογενειών με πανάρχαιες εθιμικές διαφορές και κοινωνικές συνήθειες.
Διαφορετικών τρόπων ζωής και παράδοσης. Μια παρατεταμένη κρίση του δυτικού
πρωτίστως πολιτισμού, που την πληρώνουν οι ποιο ευάλωτες οικονομικά και
πολιτισμικά ομάδες και άτομα που κατοικούν ή αισθάνονται ευρωπαίοι πολίτες.
Κάτοικοι κρατών της Ευρωπαϊκής ηπείρου και συμπολίτες που μετανάστευσαν από
διάφορα μέρη του Κόσμου και εγκαταστάθηκαν αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής
και νομικής δικαιοσύνης στα χώματά της. Αναφομοίωτες πληθυσμιακές ομάδες ασκούν
βίαιους τρόπους κοινωνικής αντίδρασης ή πρακτικές για να δηλώσουν την
διαφορετικότητα της ταυτότητάς τους, τα θέλω τους. Επίκαιροι περιφερειακοί
πόλεμοι, διχοτομήσεις και τριχοτομήσεις κρατών, αλλαγές συνόρων, εισπηδήσεις
θρησκευτικών ηγετών σε περιφέρειες άλλων ομόδοξων εκκλησιών. Το τραπεζικό και
χρηματιστηριακό ιστόγραμμα της διεθνούς οικονομίας, οι οικονομικοί δείκτες
ανεβοκατεβαίνουν με ασύλληπτες ταχύτητες μεταφέροντας περιουσίες σε χέρια
ολίγων και ισχυρών. Τζογάρισμα μετοχών τζογάρισμα ανθρώπινων ζωών και ελπίδων.
Νέες διαδικτυακές μορφές πνευματικής και καλλιτεχνικής αποικιοκρατίας. Και μέσα
σ’ αυτόν τον παγκόσμιο κουρνιαχτό της ζώσας πραγματικότητας της Ιστορίας όλων
μας, των μεταβατικών περιόδων που διανύουμε, ο άνθρωπος τρομαγμένος,
ταραγμένος, φοβισμένος, ανέλπιδος, ανήσυχος, αναστατωμένος, μπερδεμένος, ο
σύγχρονος άστεγος πολιτικά, μεταφυσικά και πολιτισμικά άνθρωπος, αναζητά
πυξίδες μικρών βεβαιοτήτων, σημαδούρες ανάσας και εμψύχωσης της πλεύσης της
ατομικής του ιστορίας και οραμάτων ζωής. Του πολιτισμού και της παράδοσης που
τον κυοφόρησε, του πρόσφερε τα πνευματικά και άλλα εφόδια ζωής και βίου
ανάπτυξης. Ζητά στα τυφλά πνευματικές και πολιτισμικές σταθερές που ενδεχομένως,
θα του δώσουν εξηγήσεις, θα τον εφοδιάσουν με ερμηνείες, θα του προτείνουν
λύσεις, για την ατομική και παγκόσμια βία που επικρατεί και βιώνει γύρω του,
δίπλα του, μέσα στον περίβολο του σπιτιού του. Σε ένα σύγχρονο περιβάλλον που
δεν αναγνωρίζει πλέον ως δικό του. Σε μια φυσική επικράτεια που έχει αρχίσει να
τον διώχνει δυναμικά, καθώς την καταστρέφει παντοειδώς. Η Ιστορία του Ανθρώπου
ξαναγράφεται δίχως εθνικά, πολιτισμικά ή φυλετικά ή εθνικά σύνορα. Την βιώνεις
και την ζεις σε όλο της το σκοτεινό μεγαλείο και αβέβαιο μέλλον. Η σύγχρονη
Ιστορία, διαμορφώνεται και ζυμώνεται στο εδώ και ανεξέλεγκτο τώρα, το σκληρό
ακατανόητο παρόν, το άμετρο των κρίσιμων αποφάσεων, δίχως να στέκεται σε
ένδοξες κληρονομιές του παρελθόντος επιταγές και παλαιά καθήκοντα. Αγνοώντας
Ζωές, πανάρχαια Σύμβολα και αρχέγονους Μύθους, πράξεις Ηρώων, παλαιές του
ανθρώπου συνομιλίες μεταξύ τους και επικοινωνίες
με άλλες φυλετικές εθνότητες,
αλλόγλωσσους λαούς και παραδόσεις. Ο άνθρωπος των πρωτονεωτερικών ιστορικών
χρόνων δόμησε την εξέλιξή του σε πολιτισμικές αξίες επικράτησης που δεν
επιδέχονταν αμφισβήτηση. Ήταν αξιώματα ζωής και διαπαιδαγώγησης, κουλτούρας. Ο
σημερινός μετανεωτερικός άνθρωπος αποδομεί και αμφισβητεί το ίδιο του το
οικοδόμημα δίχως να ενδιαφέρεται για τις συνέπειες των επιλογών του. Απαξιεί
την κληρονομιά του παρελθόντος του ως μια άχρηστη δυνάστευση της σύγχρονης
ζωής.
Από αυτή την ατομική, συλλογική και
παγκόσμια κρίση δεν ξέφυγαν ούτε οι διάφοροι κλάδοι της Τέχνης και των ατόμων
που την υπηρετούν και την καλλιεργούν από διάφορα πόστα, την εκπροσωπούν. Το
ίδιο και ο έντυπος τύπος. Οι άνθρωποι στις μέρες μας δεν αγοράζουν με τον ίδιο
ζήλο εφημερίδες και περιοδικά.. Από την μία οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες,
τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας, από την άλλη η προτίμησή των νεότερων ηλικιακά
γενεών να ενημερώνονται μέσω των ηλεκτρονικών μέσων, τα λεγόμενα σόσιαλ μίντια,
οι νεότερες ηλικίες δεν αγοράζονται
πλέον Εφημερίδες. Και το αρνητικό αυτό φαινόμενο ενισχύθηκε με το σταδιακό
χάσιμο της αξιοπιστίας των δημοσιογράφων. Ο δημοσιογραφικός λόγος και γνώμη,
δεν χαίρει πλέον του ίδιου σεβασμού και εκτίμησης όπως στα παλαιότερα χρόνια.
Σε αυτό συνέβαλαν σίγουρα και αρκετές δημοσιογραφικές πένες οι οποίες δεν
τίμησαν ούτε σεβάστηκαν το επάγγελμά τους. Καβάλησαν όπως λένε το καλάμι και
οδήγησαν σε αδιέξοδο τον έντυπο τύπο. Αυτό είναι το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο
κινούνται οι φιλαναγνώστες στην χώρα μας. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που
εξακολουθούν να διαβάζουν ακόμα εφημερίδες. Το ποσοστό όμως των αναγνωστών
μειώνεται διαρκώς. Ο ακραίος δημοσιογραφικός λόγος αρκετών κομματικών εντύπων,
το χάσιμο της δημοσιογραφικής ποιότητας και αξιοπιστίας, η εξόγκωση των
ειδήσεων σε κακόγουστο θέαμα. Το γεγονός ότι κάνουν την τρίχα τριχιά στην
ρεπορταριζίστικη περιγραφή ενός αρνητικού συμβάντος. Η κυριαρχία της εικόνας
που εκτόπισε τον δημοσιογραφικό λόγο, την γραφή. Τα οικονομικά σκάνδαλα, το ότι
πέρασε η ιδιοκτησία των παραδοσιακών εφημερίδων σε χέρια μη φιλαναγνωστών
έμπειρων εκδοτών, μα σε κατασκευαστικές εταιρίες και συναλλαγές με το δημόσιο.
Αυτά και άλλα πράγματα γνωστά μας, έδιωξαν τους αναγνώστες από τα περίπτερα.
Λίγες μάλλον είναι οι εφημερίδες γνώμης και οι αντίστοιχες δημοσιογραφικές
πένες σοβαρής δημοσιογραφίας και υπεύθυνης ενημέρωσης, μη ιλουστρασιών ειδήσεων.
Και μία από τις παραδοσιακές ελληνικές εφημερίδες, η οποία χαίρει εκτίμησης από
το «κλασικό» αναγνωστικό κοινό, πέρα από την πολιτική της τοποθέτηση και οπτική,
είναι και η ΕΣΤΙΑ. Διευθυντής της ο δημοσιογράφος κύριος Κοτάκης. Εστία η
αιωνόβια εφημερίδα των αδελφών Κύρου που βρίσκεται σήμερα σε νέα ιδιοκτησιακά
και έγκυρα δημοσιογραφικά χέρια και επιτελείο. Η εφημερίδα αυτή αποτελεί ένα
δημοσιογραφικό φαινόμενο μακρόχρονης αποδοχής του λόγου της στην ιστορία της
δημοσιογραφίας. Στο διάβα των διαβασμάτων και λογοτεχνικών ερευνών μου,
συνάντησα αρκετούς έλληνες λογοτέχνες και διανοούμενους οι οποίοι διάβαζαν την
συντηρητικών αρχών αυτή εφημερίδα. Μιλώντας επαινετικά, χαμογελώντας με τις
αυστηρές θέσεις και αρχές της. Θυμάμαι το τυπογραφείο της πίσω από την Παλαιά
Βουλή. Το είχα επισκεφθεί αναζητώντας λογοτεχνικές πληροφορίες για παλαιότερα
άρθρα της και χάρηκα το ζεστό περιβάλλον της. Ξεφύλλισα φύλλα της και απόλαυσα
την καθαρεύουσα γλώσσα της, τα μονόστηλα ανώνυμα άρθρα της, τα παλαιάς
ατμόσφαιρας χρονογραφήματά της. Ότι ήταν ανάποδη. Οι αναδρομές της σε ιστορικά
γεγονότα και αναλύσεις παλαιότερων εποχών συζητιούνταν. Και αβίαστα θα γράφαμε,
ότι αρκετοί από τους παλαιότερους λογοτέχνες και χρονογράφους που διάβαζαν και
δημοσίευαν σε δημοκρατικές λεγόμενες ελληνικές εφημερίδες, δεν σνόμπαραν την
γηραιά, αριστοκράτισσα, συντηρητική κυρία ΕΣΤΙΑ, με τα δημοσιογραφικά της
«κρινολίνα» και τις φουρό γλωσσικές της δαντέλες και χειροποίητα σεμεδάκια
αναλύσεις της..Η νέα της εκδοτική μορφή, διαθέτει μια άλλη συν τοις άλλοις αισθητική
εικόνα. Μια καλαισθησία των σύγχρονων απαιτήσεων και εκδοτικών εποχών. Δημοσιογραφική
ύλη σύγχρονη, επίκαιρες πολιτικές αναλύσεις, μοντέρνα γλώσσα, οικεία ηχητικά
λεκτικά ακούσματα, λόγο σημερινό καθόλου προκλητικό, ενδιαφέρουσες κρίσεις από
σταθερούς και μη συνεργάτες της. Συνεντεύξεις που προκαλούν το ενδιαφέρον των
αναγνωστών. Μια εφημερίδα με ταυτότητα και πρόταση. Τα άρθρα των συνεργατών της
είναι επιλεγμένα, σοβαρά, καλογραμμένα. Άρθρα γνώμης, θέσεις πολιτικές, προτάσεις
επίκαιρες και συζητήσιμες. Για το μέλλον της χώρας, την ιστορία της Ελλάδας,
την Ελληνική γλώσσα, τα γράμματα και τις τέχνες, την ιστορική διαδρομή του
δυτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ένα δημοσιογραφικό φύλλο το οποίο αγγίζει τον
σύγχρονο αναγνώστη που θέλει να είναι ενήμερος πάνω στα σύγχρονα των ημερών του
γεγονότα και προβλήματα. Κοινωνικές και ιστορικές αλλαγές. Μια εφημερίδα ,όχι
«γεροντοκορίστικη κουλτουριάρα» (σαν την κυρία με τα μαύρα του ποιητικού έργου
του Γιάννη Ρίτσου). Ένα δημοσιογραφικό φύλλο διανοουμενίστικων απόψεων και
ιδεολογικών θέσεων που δεν διαβάζεται. Φύλλα εφημερίδων πανεπιστημιακών και
ακαδημαϊκών φωνών απευθυνόμενα σε κλειστές λέσχες διανοουμένων. Ή
δημοσιογραφικά φύλλα κλειστά, κομματικών ιδεολογικών προσταγμάτων και πολιτικών
μόνο απόψεων και ειδήσεων. Δεν υπήρξα αναγνώστης της εφημερίδας ΕΣΤΙΑΣ, όταν
όμως σχετικά πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου το νέο φύλλο της, η μοντέρνα εκδοτική
εκδοχή της, χάρηκα μια των ημερών μας εφημερίδα γνώμης, ανεξάρτητα να το
επαναλάβουμε αν συμφωνούμε με την πολιτική της φιλοσοφία και θέση. Απολαμβάνουμε
να την κρατάμε στα χέρια μας και να την διαβάζουμε, να στεκόμαστε με προσοχή
στα άρθρα και τις αναλύσεις της. Το ίδιο θα υποστηρίζαμε και για άλλες των
ημερών μας εφημερίδες γνώμης. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ορισμένους τίτλους: «Η Καθημερινή»,
«Το Βήμα», «Τα Νέα», «Η Αυγή», «Η Εφημερίδα των Συντακτών», «Το Πρώτο Θέμα»,
«Τα παραπολιτικά». Εφημερίδες που στελεχώνονται από έγκριτες δημοσιογραφικές
φωνές και παλαιά δημοσιογραφικά στελέχη. Παραδοσιακά δημοσιογραφικά φύλλα που
άλλαξαν ιδιοκτησία, και τα περισσότερα, αν δεν κάνω λάθος, εκδίδονται και
ηλεκτρονικά. Η ιστορία του πολιτισμού και των γραμμάτων του ανθρώπου μας έχει
δείξει, ότι Πολιτική στην ευρεία της έννοια δεν ασκείται μόνο από τους
εκλεγμένους πολιτικούς και άλλους εκπροσώπους του λαού, αλλά και από τις
δημοσιογραφικές σελίδες και στήλες εφημερίδων. Εκατοντάδες συγγραφείς έχουν
καταθέσει την γνώμη τους μέσω άρθρων τους, κειμένων τους, αναλύσεών τους,
συνεντεύξεών τους, σε φύλλα εφημερίδων ανεξαρτήτου πολιτικής ή ιδεολογικής προτίμησης.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, μετά την μεταπολίτευση του 1974, οι εφημερίδες και
τα περιοδικά αποτελούσαν ένα παράλληλο «κοινοβούλιο» γνώμης και πολιτικών
αντιπαραθέσεων δράσης.. Φωνές της δημοσιογραφίας οι οποίες ήσαν και σπουδαίοι
λογοτέχνες, ιστορικοί, χρονογράφοι, κριτικοί βιβλίων, μεταφραστές,
δοκιμιογράφοι. Για την ιστορία να
θυμίσουμε ότι ο Ονόρε ντε Μπαλζάκ έγραφε σε μια τοπική εφημερίδα των γάλλων
αμπελουργών. Την περίοδο της εφτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας στην πατρίδα
μας (1967-1974) αρκετοί λογοτέχνες δημοσίευαν σε ένα καθαρά φιλοχουντικό φύλλο,
τον «Ελεύθερο Κόσμο» τα φιλολογικά τους άρθρα χωρίς να είναι χουντικοί. Τα
τοπικά δημοσιογραφικά φύλλα της πόλης του Πειραιά από τις αρχές του
προηγούμενου αιώνα, στελεχώνονταν από γνωστούς και σημαντικούς πειραιώτες
δημοσιογράφους και λογοτέχνες, φωνές που ήσαν πειραιώτες αντιπρόσωποι αθηναϊκών
εντύπων. Αντίστοιχα, και αρκετοί συγγραφείς μη Πειραιώτες, με κείμενά τους
φιλοξενούνταν στις σελίδες των πειραϊκών εφημερίδων. Η δημοσιογραφική ποικιλία
και τα κοινά ενδιαφέροντα έκαναν τα φύλλα των τοπικών εφημερίδων να βρίσκονται
στα χέρια πολλών γηγενών Πειραιωτών. Ίσως, όπως και για την πορεία της καθόλου
Ελληνικής Λογοτεχνίας, θα μπορούσαμε να γράψουμε ότι το ίδιο συνέβει και με τον
Τύπο, η διαδρομή και η εξέλιξή του συμβαδίζει με την ιστορική και πολιτική
διαδρομή της σύγχρονης, μετά την απελευθέρωση του 1821 Ελλάδας. Κοινό μετερίζι
εξελίξεων.
Τα τελευταία δύο Σαββατοκύριακα η ΕΣΤΙΑ
πρόσφερε στους αναγνώστες της το βιβλίο του δημοσιογράφου Douglas Murray, “The Strange Death of Europe”- «Η Ευρώπη Αυτοκτονεί»
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ, εκδόσεις Liberal Books, 2019, μετάφραση Πάνος
Τσακαλογιάννης, γλωσσική επιμέλεια: Μαρίνα Σταμέλου. Πρόκειται για ένα «διεθνώς
ευπώλητο βιβλίο που περιγράφει τον απολογισμό μιας ηπείρου και ενός πολιτισμού
που αυτοκτονούν». Αναγράφεται στο οπισθόφυλλο: «Ο Douglas Murray ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ευρώπη για
να εξετάσει από πρώτο χέρι πως η μαζική μετανάστευση, η καλλιεργημένη
αυτοδυσπιστία και αυταπάτη συνέβαλαν, ώστε να βρεθεί μια ήπειρος στη μέγγενη
της καταστροφής της. Από τις ακτές της Λαμπεντούζα, στους καταυλισμούς
μεταναστών στην Ελλάδα, από την Κολωνία μέχρι το Λονδίνο, εξετάζει με κριτικό
πνεύμα τους παράγοντες που συνέβαλαν για να καταστήσουν τους Ευρωπαίους
αδύναμους να διαμαρτυρηθούν για τον εαυτό τους και ανίκανους να αντισταθούν
στην αλλοίωση της κοινωνίας τους. Το «τρομερό και συνταρακτικό» βιβλίο του Murray, όπως το χαρακτήρισαν οι“Times” του Λονδίνου, αναφέρεται στις
απογοητευτικές αποτυχίες της πολυπολιτισμικότητας, στη στροφή της Άνγκελα
Μέρκελ στη μετανάστευση, στη έλλειψη επαναπατρισμού και στη δυτική καθήλωση
στην ενοχή, αποκαλύπτοντας τη δυσφορία στην καρδιά του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Το συμπέρασμά του είναι ζοφερό, αλλά οι προβλέψεις του δεν είναι αμετάκλητες.
Όπως υποστηρίζει ο Murray, αυτή μπορεί να είναι η τελευταία μας ευκαιρία να αλλάξουμε
το αποτέλεσμα, προτού είναι πολύ αργά». Το έργο προσφέρθηκε σε δύο τόμους και
Κυριακές. Αγαπώντας το διάβασμα και θεωρώντας ότι με ενδιαφέρει το θέμα αγόρασα
τα φύλλα της εφημερίδας και απόλαυσα την ανάγνωσή της.
Η αιτία όμως αυτού του σημειώματος είναι άλλη.
Στις σελίδες της εφημερίδας ΕΣΤΙΑ, συναντάμε την συνεργασία του πειραιώτη
έγκριτου και πολύπειρου δημοσιογράφου κυρίου Δημήτρη Καπράνου. Μιάς πειραϊκής
δημοσιογραφικής φωνής που οι Πειραιώτες γνωρίζουμε και σεβόμαστε είτε τον διαβάζουμε
σε πειραϊκές εφημερίδες είτε σε αθηναϊκά έντυπα, είτε τον ακούμε σε εκπομπές
του στο ραδιόφωνο. Η δημοσιογραφική του πορεία είναι μεγάλη και πλούσια. Στα
δύο Κυριακάτικα φύλλα της ΕΣΤΙΑΣ διαπιστώσαμε ότι σαν συνεργάτης της, γράφει
για Ναυτιλιακά ζητήματα-κάτι που είναι μέσα στα πλαίσια των δημοσιογραφικών του
ενασχολήσεων αλλά, και δημοσιεύει ένα προσωπικό συγκινητικό κείμενο για τον
Βομβαρδισμό του Πειραιά από τους Συμμάχους. Βασισμένο σε αφηγήσεις προσώπων του
οικογενειακού του περιβάλλοντος. Του ιατρού πατέρα του, ο οποίος όπως φαίνεται
μάλλον ήταν φειδωλός στις εξομολογήσεις του και της μητέρας του. Και οι δύο
αυτήκοοι και αυτόπτες πειραιώτες μάρτυρες των δραματικών αυτών πολεμικών
γεγονότων που άλλαξαν την μοίρα της Πόλης. Μια και εκατοντάδες οικογένειες Πειραιωτών και μεμονωμένα άτομα εγκατέλειψαν το πρώτο Λιμάνι, εγκαταστάθηκαν στην
πρωτεύουσα και δεν επέστρεψαν έκτοτε πίσω. Ο κύριος Δημήτρης Καπράνος στηριζόμενος
σε άμεσες και άλλες γνωστές μας πληροφορίες σχεδιάζει ένα κείμενο επετειακών
προδιαγραφών με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 78 χρόνων από τον «παρανοϊκό
και φονικό ‘συμμαχικό’ βομβαρδισμό του Πειραιά, στις 11 Ιανουαρίου του 1944»
όπως σημειώνει ο ίδιος. Το σύντομο αλλά περιεκτικό κείμενο, συνοδεύεται και από
ασπρόμαυρες φωτογραφίες που αποτυπώνουν τις τραγικές στιγμές., τα βομβαρδισμένα
ερείπια μιας Πόλης με ένδοξο πολιτιστικό και οικονομικό παρελθόν. Το ποιος ήταν
ακριβώς ο αριθμός των νεκρών τα χρόνια εκείνα είναι ακόμα και σήμερα, 78 χρόνια
μετά, ένα ερώτημα. Ένα ερώτημα που μάλλον δεν έχει και τόση σημασία, αν
αναλογιστούμε τις ταλαιπωρίες τις κακουχίες, τα βάσανα και τις αρρώστιες που
υπέστησαν τόσο ο Πειραϊκός λαός της εποχής όσο και της υπόλοιπης Ελλάδας, μέχρι
την αποτίναξη και απελευθέρωση της χώρας από τους βάρβαρους Ναζί κατακτητές. Για
το θέμα του Βομβαρδισμού του Λιμανιού από τους συμμάχους, έχουν γραφτεί πολλά
κείμενα, δεκάδες εξονυχιστικά άρθρα, μελέτες στηριγμένες σε προσωπικές εξομολογήσεις
αυτοπτών πειραιωτών, συνταχθεί διδακτορικά, έχουν δοθεί ομιλίες και έχουν
κυκλοφορήσει βιβλία με ατομικές αφηγήσεις Πειραιωτών που έζησαν από κοντά τα
συνταρακτικά και φονικά αυτά περιστατικά και γεγονότα. Κάτι, που θα έκανε η εκ μέρος μου προσπάθεια
αναφοράς για τις σκοτεινές αυτές μέρες, και τις κατοπινές κοινωνικές και
οικονομικές συνέπειες στην πόλη μας έναν ακόμη κουραστικό πλεονασμό. Εξάλλου,
στο διαδίκτυο, μας παράσχεται ένα επαρκές εύρος πληροφοριών και στοιχείων για τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής, των ημερών της πείνας, των θανάτων και των
βασάνων των Πειραιωτών. Όπως και του συνόλου του Ελληνικού Λαού ο οποίος
αντιστάθηκε με νύχια και με δόντια ενάντια στις βαρβαρότητες του Γερμανού
κατακτητή και των συμμάχων του. Στον Πειραϊκό χώρο όσοι έγραψαν αμιγώς πειραϊκή
ιστορία, χρονογραφία της πόλης, εξέδωσαν βιβλία για τις εκκλησίες, τα κτήρια
του Πειραιά, την ναυτιλία του και τα καράβια του, το εμπόριο του, έχουν
αναφερθεί στον Βομβαρδισμό της Πόλης. Ο τοπικός τύπος επίσης κατά διαστήματα
μας έχει προσφέρει στοιχεία και πληροφορίες, αντίστοιχα και ο αθηναϊκός.
Το παρόν
σημείωμα, δεν είχε σκοπό να μιλήσει για μία επέτειο που τιμάται και πρέπει να
τιμάται-μέχρι σήμερα από τους αρμοδίους και τους σύγχρονους Πειραιώτες. Πράξεις
που κρατούν ζωντανή την ιστορική μνήμη της Πόλης στις νεότερες γενιές. Τώρα που
σιγά-σιγά οι ηλικιακά παλαιές γενιές των Πειραιωτών έχουν αρχίσει να φεύγουν
και από τις αυτόπτες φωνές, μένουν πλέον οι γραπτές καταθέσεις και αφηγήσεις. Η
πονεμένη φωνή γίνεται λυγμικός λόγος της γραφής. Σαν οφειλόμενη σημερινή τιμή στους νεκρούς Πειραιώτες του Βομβαρδισμού, σε αυτούς που επέζησαν και
αφηγήθηκαν, στις αιματοβαμμένες μαρτυρίες τους που έγιναν πρώτη ύλη για την
συγγραφή της σύγχρονης πειραϊκής ιστορίας, ας μας επιτραπεί να συμπληρώσουμε τα
εξής. α) στην αντιγραφή του άρθρου του δημοσιογράφου κυρίου Δημήτρη Καπράνου
δεν διόρθωσα τις τυπογραφικές αβλεψίες, βλέπε πχ. Τινάνειος Κήπος. Β) Οι δύο
πηγές στις οποίες αναφέρεται ο δημοσιογράφος είναι το γνωστό Χρονικό του
Στέλιου Μπινιάρη, «Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ», έκδοση
Φιλολογική Στέγη Πειραιώς, Πειραιάς 1988, σελ. 96. Εκδοτικαί και τυπογραφικαί
εργασίαι «Μαυρίδης». Η δεύτερη πηγή προέρχεται από το περιοδικό «Πειραϊκά»
εξαμηνιαίο περιοδικό για την τοπική ιστορία και την ιστορία των επιχειρήσεων.
Τόμος 1ος Ιανουάριος 2003 Ιδιοκτήτης-Εκδότης: Ινστιτούτο Μελέτης της
τοπικής ιστορίας και της ιστορίας των επιχειρήσεων. Υπεύθυνος Νίκος Μέλιος. Το
πρώτο τεύχος έχει Αφιέρωμα «Οι βομβαρδισμοί του Πειραιά από τους Γερμανούς και
από τους Συμμάχους». Βλέπε τα περιεχόμενα: Γιάννη Ε. Χατζημανωλάκη, «Μνήμη βομβαρδισμού της 11ης
Ιανουαρίου 1944», σελίδες 5-17.-Ευαγγελία Μπαφούνη-Ελένη Αναγνωστοπούλου, «Ο
βομβαρδισμός του Πειραιά της 11ης Ιανουαρίου 1944», σελ.
18-44.-Αντώνης Βιρβίλης, «Το ιστορικό της σειράς γραμματοσήμων με επισήμανση
«Βομβαρδισμός Πειραιώς 11.1.1944», σελ. 45-55. Ακολουθούν σελίδες τεκμηρίωσης
των ιστορικών γεγονότων «ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΑ» , «Το Ναυτικό μας κατά τον
Γερμανικόν Πόλεμον», σελ. 56-61. –«Μια επίσημη αναφορά», 62-76, από τον
αθηναϊκό και πειραϊκό τύπο. -Από το χρονικό του Στέλιου Μπινιάρη. -Από διήγημα
του Δημοσθένη Βουτυρά, «Πέρασμα βαρβάρων». -Από Νίκο Γαριδάκη, «Αλκυονίδα ημέρα»
(Μνήμη Βομβαρδισμού της 11.1.1944), σ.76-78. Αναδημοσίευση από αφιέρωμα του
περιοδικού της Φ.Σ.Π. στον Βομβαρδισμό τεύχος 29/2,1982. -Ακολουθεί το ποίημα του πειραιώτη ποιητή Στέλιου Γεράνη, «Μνήμη
Βομβαρδισμού», σ.79. -Από τα «Πειραιώτικα» του ποιητή Νίκου Ι. Χαντζάρα, «Η
καταστροφή», σελ. 80-81. Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα Η Φωνή του Πειραιώς
12/1/1946. Ακόμα έχουμε, -Νότης Δρίτσας, «Εκείνο το πρωί… 11/1/1944. Ένας Πειραιώτης θυμάται"’, σελ. 82-84. Πρώτη
δημοσίευση εφημερίδα Η Φωνή του Πειραιώς 20/1/ 1944.-Από Γιώργος Θεοτοκάς,
«Τετράδια Ημερολογίου" (1939-1953), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 454. -Αναμνήσεις από τα Χρόνια Κατοχής 1941-1944". Μαρτυρίες Ημερολογίου του Χρ.
Χρηστίδη, σ.86. Στην σελίδα 87 δημοσιεύεται το Ζεϊμπέκικο τραγούδι του Μιχάλη Γενίτσαρη,
«Επιδρομή στο Πειραιά», σ.87. Στην σελίδα 88 διαβάζουμε «Τα Εύθυμα των ημερών μας" Οι
Πειραιώτες στην Αθήνα (Μετά τον βομβαρδισμό). Στα σχολεία, τα σινεμά και τα
θέατρα, του Ασημάκη Γιαλαμά. Από την εφημερίδα Η Βραδυνή Παρασκευή 21/1/1944. -Από την σελ. 90 έως 92 διαβάζουμε το κείμενο του Δημήτρη Φερούση, «Μαρτυρίες και μνήμες
από τα ολόγιομα φεγγάρια της Κατοχής». Ενώ ο Αλέξανδρος Καραντζάς, γράφει για
τα «Ιπτάμενα μεγαθήρια βομβαρδίζουν τον Πειραιά», σελ. 93. Από τις σελίδες 97
έως 102 έχουμε το δραματικό και πένθιμο «Προσκλητήριο νεκρών θυμάτων του
βομβαρδισμού της 11ης Ιανουαρίου 1944». Όπου δημοσιεύονται το Ονοματεπώνυμο, η
Ηλικία και η Αιτία θανάτου 492 ατόμων από το Ταφολόγιο του Νεκροταφείου της
Ανάστασης 1944. Ενώ μέχρι την σελίδα 111 που ολοκληρώνεται το πλούσιο αυτό
αφιέρωμα του περιοδικού συναντάμε διάφορα αποσπάσματα-μαρτυρίες από εφημερίδες,
ποίημα του Ιωαννίδη κλπ. Συμπληρωματικά να αναφέρουμε για το ζήτημα ότι ο ποιητής και
κριτικός Στέλιος Γεράνης του οποίου ο αδερφός σκοτώθηκε στις 11/1/1944 κατά τον Βομβαρδισμό του Πειραιά από την αγγλοαμερικάνικη αεροπορία, θα κυκλοφορήσει 31
χρόνια μετά, Πειραιάς 1975, το βιβλίο του «Μνήμη βομβαρδισμού» ένα πεζό και ποιητικό
χρονικό του πολέμου της κατοχής και της αντίστασης. Για τον Βομβαρδισμό βλέπε επίσης το κείμενο «11
Ιανουαρίου 1944 Μνήμες και μηνύματα» του δικηγόρου και συγγραφέα Μιχάλη Γ.
Βλάμου, σελίδες 166-168, του τόμου του «Πειραϊκά Μελετήματα» Αναδιφώντας κείμενα
ιστορίας, αρχαιολογίας και δικαίου. Έκδοση Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς,
Πειραιάς 2003. Ακόμα, στοιχεία αντλούμε και από τα βιβλία του Κώστα Θεοφάνους
για την «Η εθνική Αντίσταση στον Πειραιά (1941-1944), Πειραιάς 1985. Του Δημήτρη
Σέρβου, «Που λες… στον Πειραιά (ντοκουμέντα και αναμνήσεις) Αθήνα 1996. Από το βιβλίο «Πειραιάς
και Συνοικισμοί» των Χάρη Κουτελάκη και Αμάντα Φωσκόλου, εκδ. Εστίας 1991. Στο
βιβλίο του Ιωάννη Αλέξανδρου Μελετόπουλου, «Πειραϊκά», Αθήνα 1945, ο ιστορικός Μελετόπουλος στο κεφάλαιό του «Η Κατοχή 1941-1944», σελ. 138 αναφέρει ότι «υπό των
κατακτητών εξετελέσθησαν άνευ νομίμου δικαστικής αποφάσεως, δηλαδή εδολοφονήθησαν,
1050 Πειραιείς. Ενώ κατά «στατιστικήν τινά 11041 Πειραιείς απεβίωσαν κατά τα έτη
1941 και 1942 εκ πείνης…». Τέλος, στα μελετήματα του πειραιώτη ποιητή και συγγραφέα
της εκκλησιαστικής ιστορίας του Πειραιά, Δημήτρη Σ. Φερούση, «Αναζητώντας το πρόσωπο
του Πειραιά», εκδόσεις Σύλλογος Βιβλιοχαρτοπωλών και εκδοτών Πειραιά, Πειραιάς 2002. Και στο βιβλίο του «Ο Καθεδρικός Ναός της Αγίας Τριάδας στον
Πειραιά», Πειραιάς 2007 κ.ά. Ο Βομβαρδισμός του Πειραιά, και συνολικά η περίοδος
της γερμανικής κατοχής και του ελληνοιταλικού πολέμου στην χώρα μας και ειδικά στον
Πειραιά σποραδικά διαβάζουμε διάφορα αφιερώματα σε περιοδικά και ιστοσελίδες. Και
κάτι τελευταίο, η μητέρα μου μας έλεγε ότι τους Ιταλούς δεν τους φοβόντουσαν γιατί
έριχναν τις βόμβες συνήθως πάνω από τα δημόσια ουρητήρια της περιοχής της Δραπετσώνας,
και ότι ήσαν πιο φιλεύσπλαχνοι σαν στρατιώτες του ιταλικού στρατού. Οι «κοκορόφτεροι»
όπως τους αποκαλούσαν έδιναν τροφή στα πεινασμένα πειραιωτόπουλα, Οι γερμανοί στρατιώτες
ήσαν σκληροί και άγριοι, χτυπούσαν με το πίσω μέρος του όπλου τους τα παιδιά που
πεινούσαν και τους ζητούσαν ένα κομμάτι μπομπότα για να φάνε. Μέχρι τον θάνατό της
όταν έβλεπε γερμανική στολή ή στρατιώτη αναστατώνονταν και έβριζε. Είχε ζήσει σαν
κοριτσάκι την βία και την αγριάδα τους, όπως και τα άλλα παιδιά της κατοχής και του
πολέμου.
Το παρόν σημείωμα έχει σκοπό να μιλήσει για την
συμμετοχή ενός έγκριτου και καλού πειραιώτη δημοσιογράφου στην αθηναϊκή
εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, διαπιστώνοντας ταυτόχρονα, ότι Πειραιώτικες δημοσιογραφικές
πένες στελέχωσαν και εξακολουθούν να στελεχώνουν εφημερίδες και έντυπα εκτός
της πόλης μας. Συμπληρωματικά να γράψουμε ότι, σε ένθετα φύλλα της εφημερίδας
ΕΣΤΙΑΣ των δεκαετιών του προηγούμενου αιώνα, διαβάζουμε χρονογραφήματα του
φαληριώτη πεζογράφου Παύλου Νιρβάνα, «ΑΦΗΝΙΑΣΕΙΣ» στην στήλη της πρώτης σελίδας
«ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗΝ» Εσπέρα Δευτέρας 24 Ιανουαρίου 1922. Διευθυντές τα χρόνια εκείνα
ήταν ο Αχιλλέας και Κύρος Κύρου. Ενώ στην στήλη με το γενικό τίτλο «ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ»
Ο Αθηναίος χρονογράφος και συγγραφέας Κώστας Καιροφύλας γράφει για τον μελετητή της Μεσαιωνικής
Ιστορίας Ουίλλιαμ Μύλλερ, «ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ». Ενώ στις αγγελίες των
«Ενοικιάσεων» διαβάζουμε: «εν Πειραιεί εις κεντρικώτατην θέσιν γραφεία
πολυτελώς επιπλωμένα κατάλληλα δι’ Εταιρείας. Αποταθήτε κ.κ. Τσιμάν και
Ρωσσόπουλον, Πλούτωνος 19, Πειραιά». Επίσης την σταθερή συνεργασία του
πεζογράφου και θεατράνθρωπου Σπύρου Μελά. «ΧΟΡΤΟΦΑΓΟΙ» στην στήλη της πρώτης
σελίδας «ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗΝ», Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 1962. Ακόμα, στην στήλη με τις
Κινηματογραφικές Αίθουσες και το τι παιζόταν εκείνες τις μέρες συναντάμε και
τον Κινηματογράφο Σ. ΝΙΟΥΣ, με το έργο «Τραγωδία του Αιγαίου» ανάμεσα στις
άλλες κινηματογραφικές πειραιώτικες αίθουσες (ΑΠΟΛΛΩΝ-ΑΡΜΟΝΙΑ-ΔΕΛΦΟΙ-ΚΑΠΙΤΟΛ-ΟΛΥΜΠΙΟΝ-ΠΑΛΛΑΣ-ΣΠΛΕΝΤΙΤ).
Διευθυντής της εφημερίδας Κύρος Α. Κύρου. Στην ΕΣΤΙΑ της Κυριακής 23/1/2022,
σελίδα 31 κάτω από τον γενικό τίτλο «Η αρχαία τραγωδία και εμείς» που κρίνει
και παρουσιάζει η συγγραφέας και κριτικός Χαρίκλεια Γ. Δημακοπούλου, παρουσιάζονται
οι εξής τίτλοι: Simon Critchley, Η τραγωδία, οι αρχαίοι Έλληνες και
εμείς (μφ. Γιάννης Δούκας, εκδ. Πατάκης, σελ. 456, ευρώ 22). Γεώργιος Η Κόνδης- Yves Ollivier Το ταξίδι του συνταγματάρχη Jean Nicolas Maquart στην επαναστατημένη Ελλάδα,
Πελοπόννησος 1828-1831 (εκδ. Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης»
σελ. 136+55 εικόνες, διατίθεται δωρεάν από την Βιβλιοθήκη..).-Παναγιώτης Π.
Τζαννετάκης, Αμερικάνικη βοήθεια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (εκδ.
Ελευθερουδάκης, σελ. 222μ ευρώ 12).-Έντεκα κείμενα για το ’21. 200 χρόνια μετά
(εκδ. Κασταλία, σελ. 192, ευρώ 14).-Μισέλ Ουελμπέκ, Εκμηδένιση (μτφ. Γιώργος
Καράμπελας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 664, ευρώ 21). Στην ίδια ημερομηνία και στην σελίδα 29
δημοσιεύεται μια ολοσέλιδη συνέντευξη του συγγραφέα και πολιτικού Μίμη
Ανδρουλάκη, στον Μάκη Δεληπέτρο, με την ευκαιρία του νέου του μυθιστορήματος
«Μαύρο Φώς» εκδόσεις Πατάκη. Το νέο μυθιστόρημα του πολυπράγμονα και
πολυγραφότατου κυρίου Μίμη Ανδρουλάκη αναφέρεται στην ιστορία της πυρπόλησης
του πολυκαταστήματος «ΜΙΝΙΟΝ» και του ιδιοκτήτη του Γεωργακά. Ενώ στην επόμενη
σελίδα, 30 ο Μυτιληνιός συγγραφέας Γιάννης Γιανέλλης-Θεοδοσιάδης μιλά στην
Νικολέττα Παπανικολάου, για το νέο του ιστορικό μυθιστόρημα «Σχολή Νυφών» από
τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Ενώ στην σελίδα 24 στην σελίδα «ΙΔΕΕΣ» διαβάζουμε το άρθρο «Υπό παγκόσμιαν
απειλήν η δημοκρατία». Στο φύλλο της 16 Ιανουαρίου 2022, στην σελίδα 31 κάτω
από το άρθρο «Η γλώσσα ενός λαού είναι Αξία» της φιλολόγου και δημοσιογράφου
κυρίας Βίκυς Φλέσσα, στους «Αναστοχασμούς», η μόνιμη συνεργάτιδα και κριτικός
της εφημερίδας Χαρίκλεια Γ. Δημητρακοπούλου, στεγάζει κάτω από τον γενικό τίτλο
«Ένα μυθιστόρημα στην εποχή των Κομνηνών» κρίνει τους εξής νέους τίτλους:
Ακρίτας Καϊδατζής, Ο συνταγματισμός του Εικοσιένα. Η συνταγματική πρακτική της
Επανάστασης μέσα από τις πηγές, 1821-1827 (εκδ, Ευρασία, σελ. 568, ευρώ
32).-Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, Το Συριακόν Ζήτημα, 2011-2020 (εκδ. Λειμών, σελ.
126, ευρώ 14,84).-Ισίδωρος Ζουργός, Περί της εαυτού ψυχής (εκδ. Πατάκη, σελ. 752,
ευρώ 22,20).-Φαίδων Ταμβακάκης, Το τελευταίο ποστάλι, (εκδ. Βιβλιοπωλείον της
Εστίας, σελ. 456, ευρώ 15). Ενώ στην σελίδα 26 με τον γενικό τίτλο «ΑΝΤΙ ΘΕΤΩΣ»
δημοσιεύονται δύο ενδιαφέροντα άρθρα για την «Μικρασιατική εκστρατεία: Έπρεπε
να γίνει;» Την σελίδα επιμελείται η Μαρία Κορνάρου. Για το ιστορικό αυτό
ανοιχτό ακόμα ζήτημα γράφουν ο συγγραφέας Δ. Μιχαλόπουλος «Η Πλοκή της Μεγάλης
Σαγήνης», και ο συγγραφέας Διονύσης Τσιριγώτης, «Επέκτασις της Ελλάδος προς
Ανατολάς». Δύο εξαιρετικά κείμενα που μας διαφωτίζουν έστω και μέσα από τις
σελίδες μιάς εφημερίδας για την τελευταία ελληνική ιστορική τραγωδία του
Ελληνισμού, που φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τα δραματικά αυτά
στρατιωτικά συμβάντα, και ακόμα δεν έχουμε «καταλήξει» για τον ρόλο του τότε
βασιλιά Κωνσταντίνου, του πρωθυπουργού Δημητρίου Γούναρη, του εθνάρχη
Ελευθερίου Βενιζέλου και του πολιτικού διοικητή της Σμύρνης Στεργιάδη. Πληγές
του Ελληνισμού ανοιχτές, όπως και του κατοπινού Κυπριακού Ελληνισμού το 1974.
Ιστορία και
Λογοτεχνία συμβαδίζουν μαζί στην ερμηνεία της ζωής των Ελλήνων, των ανθρώπων
γενικότερα. Η μυθοπλασία εξεικονίζει την αλήθεια των ιστορικών συμβάντων και η
αλήθεια και ο ρεαλισμός των ιστορικών γεγονότων γίνονται πρώτη ύλη της
μυθοπλασίας.
Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος
Πειραιάς
Πέμπτη 27/1/2022.
ΥΓ. ίσως,
δεν θα ήταν άστοχο τα Κυριακάτικα φύλλα των εφημερίδων να διαθέτουν ένα μέρος
των σελίδων τους, και να καταγράφουν τις κριτικές όλων των εντύπων (ονόματα
κριτικών, συγγραφέων, τίτλους βιβλίων, μεταφραστών, εκδοτικών οίκων, χρονιά,
κατηγορία) που δημοσιεύουν για τις νέες
κυκλοφορίες. Η καταγραφή αυτή θα αποτελούσε σημαντική προσφορά στα ελληνικά
γράμματα και την καθόλου ιστορία της ελληνικής γραμματείας. Παράλληλα με
τις διάφορες κριτικές που διαβάζουμε στις ηλεκτρονικές ιστοσελίδες και
ηλεκτρονικά περιοδικά για τις καινούργιες παραγωγές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου