ΜΑΝΟΣ
ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Ολίγα περί
του ζωγράφου Σταθόπουλου* και περί των μοναχικών ασχολιών του στην οδό του
Μιθριδάτη κι όταν τον προσκαλεί ο Αιγόκερως σε μιά νυχτερινή συνομιλία
Ο Γιώργος Σταθόπουλος ασκεί τη σιωπηλή
του τέχνη μόνος στο εργαστήρι του. Και, όπως οι παλιοί αλχημιστές, ψάχνει και
ανακαλύπτει σχέσεις χρωμάτων, σχεδίων και πουλιών. Το ένα πουλί μόνο του μες σε
βαθύ γαλάζιο ουρανό. Το ίδιο πουλί, γκρίζο και θανατερό κι ύστερα αρχαϊκό, σ’
έναν κεραμιδί περίγυρο.
Κι αντί να προσπαθεί να εξασφαλίσει
μέσω εμπόρων και αρχών σφραγίδα, μιά ταυτότητα που να τον λέει «σύγχρονο»,
αυτός επιζητεί τη σύζευξή του με το απόκοσμο και το αληθινό.
Τα βράδια με τους φίλους του συνομιλεί
κι επηρεάζεται βαθιά από τις αλλοιώσεις που επιφέρουν οι καιροί σ’ αυτόν, στους
φίλους του και στον χώρο μες στον οποίο λειτουργεί μ’ ευαισθησία και σκέψη.
Έτσι γίνεται ο ίδιος σιγά-σιγά μιά ακτινογραφία πολύτιμη της πόλης, των καιρών
και των ανθρώπινων σωμάτων.
Και πάλι ξανά, ώρες ατέλειωτες να
σχεδιάζει μόνος του πόρτες, που δεν καλύπτουν εσωτερικό σπιτιού, μα μιά
απεραντοσύνη εφιαλτική, με θάλασσες και πολεμικά καράβια, και παράθυρα, που
οδηγούν το βλέμμα μας στην παρανομία ενός ανήσυχου και ταραγμένου ονείρου, που
διαβρώνει χρωματικά τις πολιτείες και τα χωριά, μακριά απ’ τη μνήμη και την
ξεθωριασμένη της γραφικότητα.
Ο Σταθόπουλος είναι στ’ αλήθεια αυτό
που λέμε προικισμένος. Και εκ χωρίου καταγόμενος. Αλλ’ ευτυχώς γι’ αυτόν, δεν
χόρεψε εθνικούς σκοπούς, ούτε και δέχθηκε κληρονομιές ανεξέλεγκτες. Χωρίς
συνθήματα κι εύκολη γραφή, προχώρησε με γνήσια μέσα της ζωγραφικής, σαν άξιος
κι αληθινός ζωγράφος που ‘ναι, στην επίπονη καταγραφή της σύγχρονης απελπισίας,
που αυτόματα γίνεται και εθνική.
Γι’ αυτό μας ενδιαφέρει.
*Αναδημοσιεύεται
από τον τόμο Γ. Σταθόπουλος (Αθήνα) 1995.
Από το περιοδικό της Θεσσαλονίκης
ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ. Λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό. Διευθυντής Γιώργος
Κορδομενίδης. Τόμος 10ος, Τεύχος 39 Καλοκαίρι- Φθινόπωρο 1997, σ.
113.
Και από τις
σελίδες «ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ/ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ» σ. 166, αντιγράφουμε:
«Χατζιδάκις Μάνος (Ξάνθη, 23.10.1925-
Αθήνα, 15.6.1994). Ο σημαντικότερος, μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη, νεοέλληνας
συνθέτης, που επηρέασε καθοριστικά τη μεταπολεμική μας μουσική αλλά είχε και γενικότερα έντονη
παρουσία στην πολιτιστική ζωή της Ελλάδας. Έγραψε έργα για πιάνο, κύκλους
τραγουδιών, μουσική και τραγούδια για το θέατρο και τον ελληνικό και ξένο
κινηματογράφο, διασκεύασε λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια, δημοσίευσε ποιήματα,
ίδρυσε την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών, διετέλεσε διευθυντής ραδιοφωνικών προγραμμάτων
της ΕΡΤ και ανανεωτής του Γ΄ Προγράμματός της, διευθυντής της Συμφωνικής
Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, διοργάνωσε τους
Αγώνες Τραγουδιού της Κέρκυρας, διηύθυνε το περιοδικό Το Τέταρτο, δημιούργησε τη δισκογραφική εταιρεία «Σείριος» και την
Ορχήστρα των Χρωμάτων.».
Ελάχιστα:
Όπως και των
νομπελιστών μας ποιητών Γιώργου Σεφέρη και
Οδυσσέα Ελύτη, έτσι και του Μελωδού των Ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι -δεν
έχουν προσεχθεί μάλλον όσο τους άξιζε και συναχθεί ξεχωριστά, αυτόνομα σε τόμο,
τα εικαστικά κριτικά τους σημειώματα. Ορισμένα εξώφυλλα δίσκων του Μάνου
Χατζιδάκι φέρουν την υπογραφή του εξαίρετου ζωγράφου Γιώργου Σταθόπουλου. Καθώς
και βιβλίων και λογοτεχνικών περιοδικών. Στην δεδομένη περίπτωση του
λογοτεχνικού περιοδικού «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ» από όπου αντιγράφουμε το εύληπτο, λιτό και
καίριο σημείωμα του Μάνου Χατζιδάκι.
Ο εικαστικός Γιώργος Σταθόπουλος, γεννήθηκε στο χωρίο
Καλλιθέα του Αγρινίου στις 16 Απριλίου 1944. Από την περιοχή του Αγρινίου
κατάγεται και ένας άλλος διακεκριμένος έλληνας γλύπτης ο Χρήστος Καπράλος. Ο
Γιώργος Σταθόπουλος είναι ένας από τους πλέον αγαπητούς, σημαντικούς καλλιτέχνες
της χώρας μας. Παράλληλα με την ζωγραφική ασχολήθηκε και με την σκηνογραφία και
την εικονογραφία. Φιλοτέχνησε εξώφυλλα δίσκων, βιβλίων και λογοτεχνικών
περιοδικών με την ίδια σοβαρότητα και επιμέλεια που διακρίνει τα έργα του και
τον κάνει να κατέχει εξέχουσα θέση μέσα στους εικαστικούς καλλιτέχνες της
γενιάς του. Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με
δασκάλους μεταξύ άλλων, τον Γιάννη Μόραλη, τον Νίκο Παππά, τον Νίκο Νικολάου κ.
ά. πριν την επταετία. Την πρώτη του ατομική Έκθεση την έκανε το 1970 στην Αθήνα
στην γνωστή Γκαλερί «Νέες Μορφές», στον ίδιο Εκθεσιακό χώρο πραγματοποίησε και
τα μεταγενέστερα χρόνια, μετά την μεταπολίτευση του 1974 και άλλες του
Εκθέσεις. Στις «Νέες Μορφές» είχαμε την χαρά να δούμε για πρώτη φορά και να
θαυμάσουμε πίνακές του. Από την πρώτη στιγμή που ήρθαμε σε επαφή με τους
πίνακές του, τα σχέδιά του, είδαμε έργα του, μας άρεσαν, μας εντυπωσίασαν, μας
συγκίνησαν. Προσέξαμε τις δουλειές του και την παρακολουθούσαμε όποτε μπορούσαμε
στις διάφορες εκθέσεις της. Σταθήκαμε στην απαλότητα και φρεσκάδα των χρωμάτων του,
την φωτεινότητά της και τον εσωτερικό του λυρισμό, την ρευστότητα των
σχεδιαστικών του συνδυασμών. Τον νεανικό αέρα που έχουν οι συνθέσεις του, την
σταθερή του φόρμα, το έντονο στοιχείο της Ελληνικότητας που τον διακρίνει,
εμφανές σε όλα τα έργα του. Την αισιόδοξη και γαλήνια, χαροποιό διάθεση που
αποπνέουν και προκαλούν αισθήματα ηρεμίας και αγαλλίασης στον θεατή. Προσεγμένη
και ονειρική πάντα η δουλειά του, με σαφή την ταυτότητα των χαρακτηριστικών της,
τυλιγμένη σε ένα κλίμα ευχάριστης διάθεσης, ανάσας αισιοδοξίας, και προπάντων μέτρο
και διαστάσεις ανθρώπου.
Από το 1970
και μεταγενέστερα, διοργάνωσε σε συχνά χρονικά διαστήματα Ατομικές του Εκθέσεις
σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και το εξωτερικό, συμμετείχε επίσης, σε αρκετές Ομαδικές
Εκθέσεις. Από την πόλη μας, τον Πειραιά, πίνακές του είχαμε συναντήσει στο σπίτι
του πειραιώτη ποιητή και μεταφραστή Ανδρέα Αγγελάκη που εκτιμούσε τα έργα του.
Σημαντικός και ξεχωριστός καλλιτέχνης
ο Γιώργος Σταθόπουλος κατόρθωσε να συνδυάσει αρμονικά και ισορροπημένα τα
υπερρεαλιστικά με τα εξπρεσιονιστικά στοιχεία στις εικαστικές του δημιουργίες
εμπλουτίζοντάς τες με ένα πνεύμα ελευθερίας και αισιόδοξης διάθεσης, φρεσκάδας.
Έντονα απαλά χρώματα, κυριαρχούν οι τόνοι του ανοιχτού μπλε, του κόκκινου, του
μωβ και του βελούδινου ροζ. Ωραία σχέδια σωστοί συνδυασμοί, μετωπικές απεικονίσεις
αντρικών και γυναικείων προσώπων, μορφές ευχάριστων υπάρξεων που καλύπτουν τον
οικιστικό χώρο του φόντου. Σπίτια, ναοί, υπαίθριοι χώροι, το θαλάσσιο στοιχείο,
αρχαιολογικά στίγματα, λευκά περιστέρια, μικρά καράβια όλα αυτά που αποτελούν
τον χαρακτήρα της Ελληνικότητάς του. Τα πρόσωπά του έχουν μια γλυκύτητα, μια
γαλήνια εσωτερική ομορφάδα, μια νεανική φρεσκάδα και ελπίδα καθώς τα βλέμματά τους
ατενίζουν τον χώρο στην ονειρική του διάσταση. Μικρά ιστιοφόρα πλέουν ήρεμα
στην θάλασσα ενώ τα συντροφεύουν, πετούν γύρω τους λευκά περιστέρια με χάρη. Μια
πάντα ολόγιομη σελήνη, ένα τεράστιο μάτι, φωτεινό ή διακριτικά σκιασμένο, μας βλέπει
όλους μας από έναν εξίσου γαλήνιο και ήρεμο ουρανό και μας εμπνέει. Τα σχέδιά
του είτε έχουν να κάνουν με ανθρώπινες μορφές είτε οικήματα είτε τον φυσικό χώρο
διαθέτουν μία ευφρόσυνη λυρικότητα που εντείνει την λαϊκή φυσιογνωμία των έργων
του. Έχουμε την αίσθηση ότι όλα είναι ρευστά στους πίνακές του, ρευστές
σχεδιαστικές και χρωματικές «μινιατούρες» που σε παρασέρνουν μαζί τους οδηγώντας
μας σε μια άλλη κατάσταση, μια άλλη πνευματικότητα του χώρου και των ανθρώπων. Η
εικαστική τεχνική του, η φόρμα του, δεν στηρίζεται σε γεωμετρικά σχήματα και της
λογικής συνδυασμούς αλλά σε μια αίσθηση διαρκούς κίνησης ευαισθησίας, σαν ένα
απαλό και ελαφρό αεράκι να ταξιδεύει χρώματα και σχέδια, μορφές και εμάς του
θεατές στο χρόνο. Αυτή η μικρή «πανδαισία» των χρωμάτων του, δεν ξέρω γιατί,
αλλά μου φέρνει στο νου-αν δεν λαθεύω-έργα του Μαρκ Σαγκάλ. Δίχως την απροσωποποιϊα των έργων
του. Αιθέριες μορφές, απαλλαγμένες από το βάρος της ύλης τους παραταγμένες λες
σε αρχαίες μετώπες. Ματιές έντονες. Χώρος, πρόσωπα, ρευστά σχήματα, τοπία, χρώματα
ένα. Ένα τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αποτύπωμα της ταυτότητας του χαρακτήρα
και της τεχνικής εκφραστικής του ζωγράφου στον χρόνο.
Ένας σύγχρονός μας, διπλανός μας έλληνας Αλχημιστής
που θα μας έλεγε ο Μελωδός των Ονείρων μας Μάνος Χατζιδάκις.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς
25 Μαρτίου
2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου