Δημήτριος Σ. Χατζηπέτρος

Δημήτριος Σ. Χατζηπέτρος

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ  ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Εισαγωγικό κείμενο: Ευάγγελος Ν. Μόσχος

Για την Κυπριακή Ποίηση: Αντώνης Πιλλάς

Εκδοτικός οίκος «ΑΣΤΗΡ» 1996, σελίδες 662

Ταύτα ελάλησεν Ιησούς και επάρας τους οφθαλμούς αυτού εις τον ουρανόν είπεν πάτερ ελήλυθεν η ώρα δοξάσόν σου τον υιόν, ίνα ο υιός δοξάση σε, καθώς έδωκας αυτώ εξουσίαν πάσης σαρκός, ίνα παν ο δέδωκας αυτώ δώση αυτοίςζωήν αιώνιον, αύτη δε εστίν η αιώνιος ζωήν ίνα γινώσκωσιν σε το μόνον αληθινόν θεόν και ον απέστειλας Ιησούν Χριστόν, εγώ σε εδώξασα επί της γης το έργον τελειώσας ο δέδωκας μοι ίνα ποιήσω, και νυν δόξασόν με συ, πάτερ, παρά σεαυτώ τη δόξη ή είχον προ του τον κόσμο είναι παρά σοι. Εφανέρωσά σου το όνομα τοις ανθρωποις ους έδωκάς μοι εκ του κόσμου, σοι ήσαν καμοί αυτούς έδωκας και τον λόγον σου τετήρηκα, νυν έγνωκαν ότι πάντα όσα δέδωκάς μοι παρά σου εισίν, ότι τα ρήματα α έδωκάς μοι δέδωκα αυτοίς, και αυτοί έλαβον και έγνωσαν αληθώς ότι παρά σου εξήλθον, και επίστευσαν ότι συ με απέστειλας.  Εγώ περί αυτών ερωτώ, ου περί του κόσμου ερωτώ αλλά περί ων δέδωκάς μοι, ότι σοί εισίν. Και τα εμά πάντα σα εστίν και τα σα εμά και δεδόξασμαι εν αυτοίς. Και ουκέτι ειμί εν τω κόσμω, και αυτοί εν τω κόσμω εισίν, καγώ προς σε έρχομαι, πάτερ άγιε τήρησον αυτούς εν τω ονόματί σου ω δέδωκάς μοι, ίνα ώσιν εν καθώς ημείς. Ότε ήμην μετ’ αυτών εγώ ετήρουν αυτούς εν τω ονόματί σου ω δέδωκας μοι, και εφύλαξα, και ουδείς εξ αυτώναπώλετο ει μη ο υιός της απωλείας, ίνα η γραφή πληρωθή. Νυν δε προς σε έρχομαι και ταύτα λαλώ εν τω κόσμω ίνα έχωσιν την χαράν την εμήν πεπληρωμένην εν εαυτοίς, εγώ δέδωκα αυτοίς τον λόγον σου και ο κόσμος εμίσησεν αυτούς, ότι ουκ εισίν εκ του κόσμου καθώς εγώ ουκ ειμί εκ του κόσμου Όυκ ερωτώίνα άρης αυτούς εκ του κόσμου αλλ’ ίνα τηρήσης αυτούς εκ του πονηρού.εκ του κόσμου ουκ εισιν καθώς εγώ ουκ ειμί εκ του κόσμου αγίασον αυτοίς εν τη αληθεία, ο λόγος ο σας αλήθειαν εστίν καθώς εμέ απέστειλας εις τον κόσμον καγώ απέστειλα αυτούς εις τον κόσμον και υπέρ αυτών εγώ αγιάζω εμαυτόν, ίνα ώσιν και αυτοί ηγιασμένοι εν αληθεία. Ου περί τούτων δε ερωτώ μόνον, αλλά και περί των πιστευόντων δια του λόγου αυτών εις εμέ ,ίνα πάντων έν ώσιν, καθώς σύ, πάτερ εν εμοί καγώ εν σοί, ίνα και αυτοί εν ημίν ώσιν, ίνα ο κόσμος πιστεύη ότι συ με απέστειλας. Καγώ την δόξαν ην δέδωκάς μοι δέδωκα αυτοίς, ίνα ώσιν εν καθώς ημείς εν. Εγώ εν αυτοίς και συ εν εμοί, ίνα ώσιν τετελειωμένοι εις εν, ίνα γινώσκη ο κόσμος ότι συ με απέστειλας και ηγάπησας αυτούς καθώς εμέ ηγάπησας….   

    Πάνε είκοσι χρόνια που ο εκδοτικός οίκος «ΑΣΤΗΡ» Αλ. @ Ε. Παπαδημητρίου, που βρίσκονταν στην περιοχή της Ομονοίας, οδός Λυκούργου 10 στο κέντρο της Αθήνας, εξέδωσε μια επιστημονικά, αισθητικά και θεματικά έγκυρη και ενδιαφέρουσα Ανθολογία Θρησκευτικής Ποίησης, που περιλαμβάνει μια πλειάδα θρησκευτικών χριστιανικών φωνών-αντρικών και γυναικείων-από την Ελλάδα και την μαρτυρική Κύπρο. Έχω ξαναγράψει για τις θρησκευτικές ανθολογίες που γνωρίζω, και τις έχω αποδελτιώσει στο μπλοκ παλιότερα. Η τελευταία αυτή χρονικά, νεοελληνική θρησκευτική ανθολογία του Δημητρίου Σ. Χατζηπέτρου, θεωρώ ότι, είναι η πληρέστερη, εγκυρότερη και πιο σύγχρονη σε σχέση με αυτές που έχω παρουσιάσει μέχρι τώρα. Του Κεραμίδα 1940, του Τυπάλδου 1974 και του Πειραιώτη Λουκάκη 1978. Μένει μόνο η πεντάτομη του Κόλλια που εκδόθηκε το 1973, και είναι παρά την μεγάλη προσπάθεια του ανθολόγου, να μας προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερες ποιητικές φωνές, προβληματική και άτακτη από διάφορες πλευρές, και κυρίως, με πολλές ενστάσεις, όταν πετσοκόβει τα ποιητικά κείμενα και τις ποιητικές συνθέσεις των διαφόρων δημιουργών, χάνοντας την ποιητική αυτοτέλειά τους μάλλον, κατά κάποιον τρόπο. Ευτυχώς, είναι η μόνη από τις θρησκευτικές ανθολογίες που συναντάμε τέτοιου είδους προβλήματα. Ο πρόλογος του κυρού αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιακώβου, που την συνοδεύει, δεν έσωσε τα επιστημονικά προσχήματα και ποιητικά της κριτήρια. Αντίθετα, η ανθολογία που συνέταξε με σεβασμό, μεράκι και αγάπη ο Δημήτριος Σ. Χατζηπέτρος και οι συνεργάτες του, αξίζουν από κάθε πλευρά συγχαρητήρια έστω και μετά από είκοσι χρόνια γι αυτόν τον μεγάλο ποιητικό άθλο. Και φυσικά, και στον παραδοσιακό χριστιανικό οίκο, που δεν υπάρχει πια. Η Νεοελληνική Θρησκευτική Ανθολογία, περιλαμβάνει 259 ποιητές και ποιήτριες, από όλο το φάσμα των ποιητικών γενεών και την ελληνική επικράτεια, θρησκευτικές φωνές, που μας παρουσιάζονται με 808 συνολικά ποιητικές τους καταθέσεις, κάτι, που μας κάνει να μιλάμε για πραγματικό άθλο. Από τους παρουσιαζόμενους ποιητές και ποιήτριες από όλο τον ελληνικό χώρο,-επαναλαμβάνω, σαν να έχουμε έναν ποιητικό θρησκευτικό καταστατικό χάρτη ανθρώπινης βιωματικής εξομολόγησης-οι 43 κατάγονται από την μαρτυρική μεγαλόνησο με 114 ποιήματά τους, πράγμα που συμβαίνει για πρώτη φορά από όσο γνωρίζω. Στην προσπάθεια αυτή, όπως αναφέρεται στο προλογικό σημείωμα του ανθολόγου, συνέβαλλε ο συνανθολόγος Αντώνης Πιλλάς, γράφονται μεταξύ άλλων:

«Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται 259 ποιητές με σύνολο ποιημάτων 808. Μέσα σ’ αυτό το σύνολο οι Ελληνοκύπριοι ποιητές έχουν σημαντική συμμετοχή. Είναι 43 με σύνολο ποιημάτων 114. Είναι ίσως η πρώτη φορά που εκδίδεται θρησκευτική ανθολογία με τόσο πλούσια εκπροσώπηση Κυπρίων ποιητών. Το σημαντικό αυτό επίτευγμα οφείλεται στην πρόθυμη και αμέριστη βοήθεια που είχε ο ανθολόγος από τη συνεργασία του με τον ταλαντούχο Ελληνοκύπριο ποιητή Αντώνη Πιλλά. Ο Αντώνης Πιλλάς ανέλαβε πρόθυμα το πλησίασμα και την επικοινωνία με τους Κυπρίους ποιητές και εργάσθηκε αόκνως με αίσθημα ευθύνης και πολύ ζήλο, ως να επρόκειτο για δική του ανθολογία. Γιαυτό στην ουσία ο Αντώνης Πιλλάς είναι συνανθολόγος, λόγω της σημαντικότατης συμβολής του στο έργο αυτό...».

     Όπως βλέπουμε, το εύρος των συμμετεχόντων ποιητικών φωνών, είναι και ευρύ και πολυποίκιλο. Επιβοηθητική είναι επίσης, και η μελέτη του Πειραιώτη δοκιμιογράφου και συγγραφέα Ευάγγελου Ν. Μόσχου,-την περίοδο εκείνη διευθυντού του μακροβιότερου παραδοσιακού λογοτεχνικού περιοδικού Νέα Εστία, μετά την παραίτηση του συγγραφέα Πέτρου Χάρη-ο οποίος συμβάλλει και αυτός στον εμπλουτισμό του έργου, αναδημοσιεύοντας ένα παλαιότερο συγγενικό κείμενό του με το θέμα, με τίτλο «Το θρησκευτικό βίωμα στη μεταπολεμική ποίηση». Ένα κατατοπιστικό ανιχνευτικό ολιγοσέλιδο κείμενο, που αναφέρεται σε πρόσωπα και έργα ποιητών δημιουργών,-ελλήνων και ξένων-με θρησκευτικό βίωμα στον μεταπολεμικό κόσμο μας. Ένας αιώνας, που τον έχουν αποκαλέσει ο αιώνας του Ζαν Πωλ Σαρτρ, που σήμαινε, ο αιώνας της επιστήμης, του άθεου υπαρξισμού, των άτεγκτων θετικιστικών προτάσεων, του αλάθητου όπως πίστευαν ορθολογισμού, των διαφόρων κομμουνιστικών ιδεολογιών και πολιτικών αιρέσεών τους, των πολιτικών και κοινωνικών επαναστάσεων, του τέλους-κατά κάποιον τρόπο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας μέσα στην ιστορία, επί των άλλων ηπείρων, των φιλοσοφικών ακροτήτων, την επικράτηση του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού στα διάφορα πεδία της Τέχνης,(ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, εικαστικά, αρχιτεκτονική κλπ) την επικράτηση του άκρατου οικονομικού φιλελευθερισμού, και της αλόγιστης καταναλωτικής και τεχνολογικής συμπεριφοράς των ανθρώπων, έναντι του φυσικού περιβάλλοντος, που βγήκαν φονικά τραυματισμένοι και ψυχικά τραυματισμένοι, από τους δύο παγκόσμιους πολέμους, και τα κρεματόρια του Άουσβιτς, αλλά και τα στρατόπεδα Γκούλακ. Μια ανθρώπινη Ζωή εν Τάφω, μιας διαλυμένης και κατεστραμμένης, απελπισμένης εμπιστοσύνης προς το πατροπαράδοτο κέντρο αναφοράς της συλλογικής και προσωπικής Πίστης του χριστιανού ανθρώπου, προς τον Θεό-Πατέρα, που βίωσε με φοβερό και φριχτό τρόπο σε δεκάδες πολιτικές αντίξοες παραμέτρους και κοινωνικές συνθήκες, ο χριστιανός ευρωπαίος άνθρωπος του προηγούμενου αιώνα και χιλιετίας, σε αυτήν την Σκοτεινή Ήπειρο που έτυχε να γεννηθούμε και να ζούμε, την Ευρώπη. Ιστορικά δραματικά γεγονότα, που σε κάνουν να διαπιστώσεις ότι αν είναι φοβερό ιστορικό σκάνδαλο η επικράτηση του καπιταλιστικού συστήματος, με τις σκληρές και αντιμαχόμενες παθογένειές του μέσα στην διάρκεια του ιστορικού χρόνου της ζωής των εκατομμυρίων ευρωπαίων ανθρώπων του δυτικού κόσμου, ακόμα φοβερότερο κοινωνικό σκάνδαλο, αποδείχτηκε η επικράτηση των κομμουνιστικών θεωριών για πάνω από πενήντα χρόνια, τόσο στην ανατολική Ευρώπη, όσο και σε άλλα γεωγραφικά σημεία του πλανήτη. Μέσα σε ένα τέτοιο πνευματικό και ιδεολογικό πλαίσιο, που αναπτύχθηκαν οι κάθε είδους υποκειμενικές και ψυχολογικές εσχατολογίες, και μεταφυσικές κοινωνιολογίζουσες ανθρωπολογίες, που είχε τις επακόλουθες κοινωνικές αδιέξοδες θρησκευτικές της πίστεως ανακατατάξεις, υπήρξαν φωνές δημιουργών και πνευματικών ατόμων που τις διέκρινε μεγάλη μετριοπάθεια, και προσπάθησαν να συμβιβάσουν την Πίστη με την Επιστήμη, την θύραθεν Τέχνη με την θρησκευτική, τον εκκλησιαστικό τρόπο ζωής με την προσωπική χειραφέτηση του σύγχρονου ανθρώπου, το κοινωνικό μήνυμα της χριστιανικής παράδοσης με την θεολογία της επανάστασης, όπως είδαμε να φανερώνεται το τελευταίο μισό του προηγούμενου αιώνα στην Νότιο Αμερική, την ανοιχτή συζήτηση μεταξύ μορφωμένων και σπουδαγμένων πιστών, και «ακαδημαϊκών» θεολόγων με τα φωτεινότερα μυαλά των αγνωστικιστών, των άθεων, των άπιστων, των μη πιστευόντων στην χριστιανική εσχατολογία, των μη αποδεχόμενων τον Ιησού ως Θεό, των διαφόρων άλλων χριστιανικών δογμάτων, που ακόμα και σήμερα, δεν έχουν βρει καθολικά σημεία σύγκλισης, και, προσέγγιση των διαφορετικών θρησκευτικών και θεολογικών παραδόσεων του περιβάλλοντος ζωής και εξέλιξης των ανθρώπων, όπως είναι ο Ιουδαϊσμός, ο Βουδισμός, ο Ταοϊσμός, ο Μουσουλμανισμός. Ο σπόρος της πνευματικής-θρησκευτικής αμφισβήτησης, προς τα ουράνια θεολογικά δογματικά θέσφατα της δυτικής και ανατολικής χριστιανικής παράδοσης που είχε σπείρει με τις έρευνές του ο σημαντικός «φυσικός φιλόσοφος» με το έργο του, «Η Καταγωγή των Ειδών», ο άγγλος Κάρολος Δαρβίνος, από τον 19^ο αιώνα, είχε προσθέσει επίσης αρκετά αγκάθια στην ανετότερη και αβίαστη αποδοχή, του μέχρι τότε θρησκευτικού βιώματος.-Τα νησιά Γκαλαπάγκος, έγιναν ο νέος παράδεισος, θεολογικός χάρτης των ανθρωπίνων δοξασιών και αναφορών.-Αυτού του χαροποιού ή απελπισμένου ανθρωπίνου βιώματος εμπιστοσύνης ζωής μέσα στις σύγχρονες συνθήκες, στον Θεό-Πατέρα, της αποκαλυπτικής χριστιανικής εσχατολογικής αναφοράς και αποκάλυψης. Οι πνευματικές αυτές ανεξέλεγκτες αναταραχές, και υπαρξιακές διεργασίες, οι αντίστοιχες ψυχικές αρνήσεις των χειραφετημένων μοντέρνων ανθρώπων, οι κοινωνιολογικές επιστήμες που αναπτύχθηκαν παράλληλα με τα άλλα πεδία των φυσικών επιστημών, που επανερμήνευαν το φαινόμενο Άνθρωπος,(αυτός ο άγνωστος, όπως θα έγραφε και ο Καρέλ) στις σύγχρονες και ανεξέλεγκτες κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτικές συνθήκες, η αλλαγή του ρόλου και του στίγματος του ανθρώπου μέσα στην σύγχρονη ιστορία,(ως η κορωνίδα του φυσικού περιβάλλοντος) και η νέα σωματική και ερωτική αυτοδιάθεση των ανθρώπων και η χειραφέτησή τους από παλαιότερες παραδοσιακές προλήψεις, ήθη και έθιμα, δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, η νέα του χαρτογράφηση, δεν άφησαν όπως ήταν φυσικό αδιάφορους, τους ποιητές και ποιήτριες εκείνους, που διαπνέονταν από ένα βαθύ και ουσιαστικό θρησκευτικό βίωμα τόσο στον ελλαδικό όσο και στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, και επηρέασαν τον δυτικό τρόπο σκέψης και ζωής. Έτσι, μέσα στο πλήθος αυτό των «θρησκευτικών» ποιητικών φωνών, συναντάμε μια πλειάδα πολύχρωμων συναισθηματικών διαφοροποιήσεων, ποικίλων θρησκευτικών εκφράσεων, αντίθετων μεταξύ τους υπαρξιακών αναφορών, παράλληλων οντολογικών προσεγγίσεων, που αγγίζουν είτε τα όρια της απιστίας, του παραδοσιακά πιστού, είτε βρίσκονται στα κράσπεδα της αμφισβήτησης. Ποιητικές φωνές, που διατρέχουν όλο το θρησκευτικό φάσμα της πίστης του καθενός δημιουργού προσωπικά, που δένουν όμως μεταξύ τους, καθώς μας φανερώνουν με μεγάλη ευκολία, τον πλούτο και την πολυχρωμία των ανθρωπίνων συναισθημάτων, μεταφυσικών αναζητήσεων, εσωτερικών συγκρούσεων, προσωπικών συντριβών, οξυδερκών ποιητικών αρνήσεων, εικόνων ψυχικών σπαραγμών, σαρκικών ανησυχιών και ενοχών, ελπίδων σε για μια καλύτερη και ειρηνικότερη ζωή των πιστών δημιουργών, ατομικών μεταμελειών, συγκινητικών εσωτερικών μεταστροφών, αδιέξοδων αγωνιών, αποκαλυπτικών καταλλαγών, με δυό λόγια, ένα θρησκευτικό ποιητικό σύμπαν που πρυτανεύει ο όντος άνθρωπος και τα προβλήματά του, ενώ, το Θείο, γίνεται η μεγάλη ανοιχτή και αιμάσουσα παρακαταθήκη των ποιητικών τους εξομολογήσεων. Η βιωματική φωνή εξομολόγησης του σύγχρονου ανθρώπου, αυτή η ανέσπερη ποιητική κραυγή, γίνεται οντολογικότερη μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους, αποκτά χαρακτηριστικά ενός βαθύτερου προβληματισμού, με τον ιδιαίτερο, του κάθε ατόμου προσωπικά σπαρακτική φωνή. Ο ποιητικός λόγος βρίσκεται σε μια σύγχρονη συναλληλία με την πίστη, και μια καινούργια ψυχολογική εικονοποιία αναπτύσσεται και εδραιώνεται μέσα στις ποιητικές σελίδες γραφής των δημιουργών. Η προαίρεση της ποιητικής εξομολόγησης του κάθε ενός ποιητή και ποιήτριας ξεχωριστά και ανεπανάληπτα, προσφέρει την ανανέωση της ελπίδας  στην παραδοσιακή προγονική πίστη, και την ανανέωση του ποιητικού λόγου. Η γλώσσα ελπίζει, η γλώσσα θανατώνει. Οι λέξεις μοιρολογούν, οι λέξεις μυρώνουν.  Στον ανθολογικό αυτόν τόμο, η παραδοσιακή ποίηση συμπορεύεται με την μοντέρνα, ο ομοιοκατάληκτος στίχος συμβαδίζει με τον ελεύθερο, η δημοτική ή η μεικτή γλώσσα με την καθαρεύουσα συνυπάρχουν χωρίς να αποκλείει η μία την άλλη. Ο λυρισμός με την σκληρότητα των ενοχών. Το ποίημα γίνεται το μεγάλο και μυστικό πολλές φορές ηχείο των εσωτερικών διεργασιών των δημιουργών.  Η εικονοποιία των δημιουργών του παρόντος τόμου, δεν στηρίζεται μόνο στην ιστορική πινακοθήκη της βιβλικής ιστορίας, αλλά διευρύνεται με νέους θρησκευτικούς συμβολισμούς, πρόσωπα και συμβάντα, καταστάσεις συναισθηματικής φόρτισης που τροποποιούν την καθημερινή τακτοποίηση της ζωής των ατόμων. Υπάρχουν ακόμα και ποιήματα αφιερωμένα σε σύγχρονούς μας συγγραφείς, όπως ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ή ο Φώτης Κόντογλου. Το σίγουρο είναι πάντως, ότι ο ποιητικός ρυθμός μεταρσιώνει το θρησκευτικό βίωμα, και το λιβάνι της πίστης μυροποιοί τις ποιητικές εξομολογήσεις των διαφόρων δημιουργών.

Οι ποιητές και οι ποιήτριες, μετέχουν στον τόμο με αλφαβητική σειρά, πράγμα που καθιστά την ανάγνωση ευκολότερη, παρά μια θεματική διαμερισματοποίηση, που φανερώνει το ποιητικό πρόσωπο του καθενός δημιουργού, το ιδιαίτερο ύφος και τόνο της φωνής του, τους γλωσσικούς του κώδικες, ενώ ένας θεματικός διαχωρισμός, θα μας έδειχνε, την ερευνητική πλευρά του θέματος. Οι δημιουργοί παρουσιάζονται με μια αναγνωστικά αποδεκτή ματιά των ποιητικών τους καταθέσεων, από όλο το εύρος της συνθετικής τους παρουσίας, με ένα ή περισσότερα ποιήματά τους. Τα ποιήματα, αντλούνται, είτε από τις ίδιες τις ποιητικές συλλογές , είτε από ανθολογίες, όχι κατ΄ ανάγκη θρησκευτικού περιεχομένου, είτε από διάφορα περιοδικά και έντυπα που ερανίστηκαν, από την πρώτη τους χρονολογικά δημοσίευση. Παρά τον μεγάλο όγκο των ποιητών και των ποιημάτων, η ανθολογία δεν κουράζει, και κατά παράδοξο τρόπο, δεν επαναλαμβάνεται, ως αίσθηση ποιητικού φαινομένου, εννοώ, ότι οι διάφορες χρονικά και ιστορικά φωνές συμπορεύονται αβίαστα χωρίς να επικαλύπτει η μία την άλλη. Ένα ακόμα θετικό της έκδοσης είναι, ότι αποκλείστηκε από την ανθολόγηση αυτή, ο θρησκευτικός ή οντολογικός ερμητισμός που διακρίνει ορισμένους δημιουργούς, τους λεγόμενους σκοτεινούς, που θα ήταν δύσκολο να ενταχθούν σε μια ανθολογία θρησκευτικής ή οντολογικής πνοής τέτοιου μεγέθους που απευθύνεται στο ευρύ, αλλά όχι αδιάφορο και αμύητο κοινό που αγαπά τον ποιητικό λόγο, και δεν φοβάται να ανοίξει τα φτερά της πίστης του σε καινούργιους ορίζοντες μέσα στην κοινωνία του πνεύματος, και την ποιητική εκκλησία. Ο ανθολόγος, συντάσσοντας αυτόν τον ποιητικό εσπερινό εξομολογητικού λόγου, όπως πολύ σωστά επισημαίνει στο προλογικό του σημείωμα, αξιολογεί και κρίνει το έργο που έχει μπροστά του και όχι τον άνθρωπο και τα όποια βιώματά του. Η επισήμανση αυτή, προσθέτει ένα ακόμα συν στην έκδοση, και την σύνολη προσπάθεια του ανθολόγου και των καθαρών προθέσεών του. Και δίνει και σε εμάς τους αναγνώστες, έστω και είκοσι χρόνια μετά, να απολαύσουμε τις ποιητικές αυτές καταθέσεις που προέρχονται από εκατοντάδες διαφορετικά βιώματα, στάσεις και επιλογές ζωής, που έχουν όμως ως κοινό ποιητικό σημείο αναφοράς, την προσωπική του καθενός αλήθεια πίστης, είτε στο πρόσωπο του Χριστού και των υπολοίπων μαρτυρολογικών προσώπων του θείου δράματος μέσα στην ιστορία, είτε την καθαρότητα της βιωματικής προσωπικής τους αλήθειας.

      Χωρίς να αμφιταλαντευθούμε αναγνωστικά στην πλούσια συμμετοχή των δημιουργών και στην ανάγνωση των ποιητικών τους καταθέσεων, ας δούμε με αλφαβητική σειρά τους δημιουργούς που παρουσιάζονται σε αυτό το ποιητικό προσευχητάρι, και ας κοινωνήσουμε με τον λόγο τους:

•Κώστας Αβραάμ

•Παναγιώτης Αβραάμ*

•Γεωργία Αγαθοκλέους *

•Ανδρέας Αγγελάκης #

•Κλαίρη Αγγελίδου*

•Τέλλος Άγρας

•Γεώργιος Αθάνας

•Έφη Αιλιανού

•Λευτέρης Αλεξίου

•Γλαύκος Αλιθέρσης *

•Γιάννης Ανδρικόπουλος

•Γεώργιος Άννινος

•Αρτέμης Αντωνίου*

•Νίκος Αρβανίτης

•Στέλιος Αρτεμάκης

•Κώστας Ασημακόπουλος

•Ευάγγελος Ασπιώτης

•Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

•Τάκης Βαρβιτσιώτης

•Γεώργιος Βαφόπουλος

•Σωκράτης Βενάρδος

•Γεώργιος Βερίτης

•Δημήτριος Βικέλας

•Άγγελος Βλάχος

•Όλγα Βότση #

•Ηλίας Βουτιερίδης

•Νικηφόρος Βρεττάκος

•Αντιγόνη Βουρλέκη-Γαλανάκη

•Δημήτρης Γαλάνης

•Κώστας Γάλλος

•Νίκος Γεννηματάς

•Γιώργος Γεραλής

•Άλκης Γιαννόπουλος

•Φώτος Γιοφύλλης

•Δημήτριος Γκότσης *

•Κ. Έλλη Γρηγοριάδη

•Ιωάννης Γρυπάρης

•Ιάσων Δεπούντης

•Μηνάς Δημάκης

•Χαράλαμπος Δημοσθένους *

•Άθως Δημουλάς

•Βασίλης Δημουλάς

•Στέργιος Δημούλης

•Α. Κωνσταντίνος Διαλυσμάς

•Άρης Δικταίος

•Διονύσιος Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης

•Ναθαναήλ Δομενεγίνης

•Γεώργιος Δροσίνης

•Οδυσσέας Ελύτης

•Δημήτριος Εμμανωλίδης

•Ευάγγελος Μητροπολίτης Πέργης

•Χρήστος Ευελπίδης

•Γεώργιος Ζαλοκώστας

•Λάμπρος Ζαχαρής

•Αντώνης Ζαχαρόπουλος

•Διαλεχτή Γλέζου-Ζευγώλη

•Μίνως Ζώτος

•Γεώργιος Θέμελης

•Βικτωρία Θεοδώρου

•Άγις Θέρος

•Μίμης Ιακωβίδης *

•Κλείτος Ιωαννίδης *

•Ρούλα Σταύρου-Ιωαννίδου *

•Κωνσταντίνος Καβάφης

•Ανδρέας Κάλβος

•Κωνσταντίνος Καλλίνικος

•Γιάννης Καμαρινάκης

•Νίκος Καμβύσης

•Παναγιώτης Κανελλόπουλος

•Φιλήμων Καπάσογλου

•Λίλα Καρανικόλα-Καρακάλου

•Αντρέας Καραντώνης

•Ιωάννης Καρασούτσας

•Ζωή Καρέλλη

•Νίκος Καρούζος

•Τάκης Καρράς

•Νίκος Καρύδης

•Ναυσικά Κασιμάτη

•Αλέξανδρος Κατακουζηνός

•Πότης Κατράκης #

•Ηλίας Κατσόγιαννης

•Γεώργιος Καχριμάνης

•Μόσχος Κεφάλας *

•Φωτεινή Στύπα-Κλάδου

•Δημοσθένης Κόκκινος

•Σήφης Κόλλιας

•Γιάννης Κορίδης

•Γιώργος Κοτζιούλας

•Θεοκλής Κουγιάλης *

• Λέων Κουκούλας

•Βασίλης Κούλης

•Βασίλης Κουρής

•Μαρία Κουτρουμπή

•Αλέξανδρος Κρέστοβιτς

•Παύλος Κριναίος *

•Φίλιππος Κριτέλης

•Κώστας Κρυστάλλης

•Ανδρέας Κωνσταντινίδης *

•Δ. Λούλα Κωνσταντινίδου

•Θεόδωρος Κωνσταντίνου

•Νίκη Φιλίππου-Λαδάκη *

•Μάρκος Λαζαρίδης

•Σοφοκλής Λαζάρου *

•Νίκος Πετμεζάς-Λαύρας

•Αναστάσης Λεβίδης

•Πάνος Λιαλιάτσης

•Παύλος Λιασίδης*

•Δημήτριος Λιπέρτης*

•Κώστας Λουκάκης#

•Ξάνθος Λυσιώτης*

•Λορέντζος Μαβίλης

•Γιάννης Μαιναλιώτης

•Μαργαρίτα Μαυραγάνη-Μάινα

•Ελευθέριος Μάϊνας#

•Κώστας Μαιστράλης

•Μ. Γιάννης Ματζουράνης

• Πόπη Μανωλοπούλου

•Μιχαλάκης Μαραθεύτης*

•Γεράσιμος Μαρκοράς

•Αικατερίνη Μαρκοπούλου

•Ανδρέας Μαρτζώκης

•Στέφανος Μαρτζώκης

•Ειρήνη Ναυπλιώτη-Μαστοροπούλου

•Νέστορας Μάτσας

•Γιώργος Ματσαγγίδης *

•Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη

•Μελισσάνθη

•Κώστας Μιχαήλ

•Βασίλης Μιχαηλίδης*

•Ειρήνη Μιχαηλίδου*

•Παντελής Μηχανικός*

•Κώστας Μόντης*

•Ευάγγελος Ν. Μόσχος#

•Ματθαίος Μουντές

•Βασίλης Μουστάκης

•Τάκης Μπαρλάς

• Στέφανος Μπολέτσης

•Όμηρος Μπεκές

•Δημήτρης Μποσινάκης

•Στράτης Μυριβήλης

•Μωυσής Μοναχός Αγιορείτης

•Α. Ι. Νικολαϊδης

•Θεοδόσης Νικολάου*

•Δημήτρης Νικορέτζος

•Ξένη Μοναχή

•Θεόδωρος Ξύδης

•Μερόπη Οικονόμου

•Νίκος Ορφανίδης*

•Κώστας Ουράνης

•Κωστής Παλαμάς

•Κώστας Πάλμος#

•Άγγελος Παναγάκης

•Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος

•Σπύρος Παναγιωτόπουλος

•Πάνος Παναγιωτούνης

• Δημήτριος Β. Παναγόπουλος

•Πέτρος Πανταζόπουλος

•Κατίνα Γ. Παπά

•Ιωάννης Παπαδημητρίου

•Κωνσταντίνος Κ. Παπαδημητρίου

•Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

•Δημήτριος Παπαδίτσας#

•Ι. Α. Παπαγεωργίου

•Γιάννης Κ. Παπαδόπουλος *

•Θανάσης Παπαθανασόπουλος

• Δημήτριος Κ. Παπαντωνίου

•Ζαχαρίας Παπαντωνίου

•Κατίνα Γιαννάκη-Παπαστυλιανού*

•Τάκης Κ. Παπατσώνης

•Ευαγγελία Πάνου-Παπαχρήστου

•Λένα Παππά

•Γιώτα Παρασκευά*

•Κούλα Παρασκευά *

•Αχιλλεύς Παράσχος

•Άγγελος Παρθένης#

•Μιχάλης Πασιαρδής*

•Παντελής Β. Πάσχος

•Λιλή Ιακωβίδου-Πατρικίου

•Ρωξάνη Παυλέα

•Σαράντος Παυλέας

•Ευάγγελος Γ. Παχυγιαννάκης

•Γιάννης Πεγειώτης*

•Γιολάντα Πέγκλη

•Δημήτριος Πελεκάσης

•Νίκος Πενταράς*

•Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

•Άντης Περνάρης*

•Γιώργος Πετούσης*

•Κώστας Πηγαδιώτης

•Αντώνης Πιλλάς*

•Αλεξάνδρα Πλακωτάρη

•Δέσποινα Καναβάκη-Πλευράκη

•Κυριάκος Πλήσης*

•Διονύσης Πόθος

•Ιωάννης Πολέμης

•Στέφανος Πολυκρέτης

•Ιάκωβος Πολυλάς

•Λάμπρος Πορφύρας#

•Παντελής Πρεβελάκης

•Αριστομένης Προβελέγγιος

•Αλέξανδρος Ραγκαβής

•Μαρία-Περικλή Ράλλη#

•Αμαλία Τρύφωνα-Ράπτη

•Γιάννης Ρίτσος

•Τάσος Ρωμανός

•Βασίλης Ρώτας

•Γιάννης Σακελλίων

•Αντώνης Σαμαράκης

•Γιώργος Σαραντάρης

•Γιώργος Σεφέρης

•Άγγελος Σημηριώτης

•Άγγελος Σικελιανός

•Ηλίας Σιμόπουλος

•Παναγιώτης Α. Σινόπουλος

•Σωτήρης Σκίπης

•Γούλα Σμυρνιώτη

•Διονύσιος Σολωμός

•Αλέξανδρος Σούτσος

•Παναγιώτης Σούτσος

•Γεράσιμος Σπαταλάς

•Στέλιος Σπεράντσας

•Αγγελική Ευσταθίου-Σπουρλάκου

•Δημήτρης Σταθόπουλος

•Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλος

•Φοίβος Σταυρίδης*

•Τατιάνα Σταύρου

•Κώστας Στεργιόπουλος

•Γιώργος Στογιαννίδης

•Νίκος Στρατάκης

•Στάσα Μαργατίτη-Στρούζα

•Αντώνης Στυλιανάκης*

•Στυλιανός Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας

•Ρέα Συλβία

•Νίκος Βλ. Σφυρόερας

•Παναγιώτης Σωτήρχος

•Αλέξανδρος Ταπάκης*

•Αθηνά Ταρσούλη

•Τιμόθεος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης

•Νίκος Τουτουντζάκη

•Γεώργιος Τριανταφυλλίδης(Αρχιμανδρίτης)

•Νίκος Τριανταφυλλόπουλος

•Άλκης Τροπαιάτης

•Ιωάννα Τσάτσου

•Βασίλης Τσερνάκης

•Χρυσούλα Κατσιανάκη-Τσικριτσή

•Κώστας Τσιρόπουλος

•Νίκος Τσούρας

•Νίκος Τυπάλδος

•Δημήτρης Φερούσης#

•Παύλος Φήμης

•Κυριάκος Χαραλαμπίδης*

•Τάκης Χατζηαναγνώστου

•Λεόντιος Χατζηκώστας* (Αρχιμανδρίτης)

•Ιωάννης Μ. Χατζηφώτης

•Κώστας Χατζόπουλος

•Καίτη Χιωτέλλη

•Ντίνος Χριστιανόπουλος

•Κύπρος Χρυσάνθης*

     Όπως με μεγάλη ευκολία διακρίνουμε, ο ποιητικός λόγος, όπως και το βίωμα της πίστης του καθενός προσωπικά, ενώ προσπαθείς να του κλείσεις την πόρτα κατάμουτρα, αυτός τρυπώνει από τις χαραμάδες των παραθύρων της καρδιάς, όπως οι ακτίνες του ήλιου της δικαιοσύνης. Πολύ δύσκολα αναχαιτίζεται από την ζωή των ανθρώπων, δύσκολα επίσης δυσωπείται από τις καρδιές τους, υμνολογεί συνειδήσεις, δεν ναρκώνει τον βίο, εικονογραφεί παραδοξότητες βιωμάτων, αφού, «εν τη γενέσει συνεμείχθη» με τις ψυχές μας. Ή αν θέλετε, «τον ποιητήν δέοι, είπερ μέλλει ποιητής είναι, ποιείν μύθους», όπως μας δίδαξε ο θείος Πλάτων, ή δοξάζει τους βαθμούς της πίστης του, θα συμπληρώναμε. Από τον αλφαβητικό αυτόν κατάλογο, βλέπουμε το μεγάλο πλήθος διαφορετικών ποιητικών φωνών, που δεν είναι κατανάγκη, με την στενή έννοια του όρου, χριστιανοί. Παρουσιάζονται ποιητές βραβευμένοι με νόμπελ έως αρχιεπίσκοπο και μοναχοί, κομμουνιστικής ιδεολογίας ποιητικοί σύντροφοι, μέχρι πανεπιστημιακοί, περισσότερο δογματικοί θρησκευτικοί ποιητές σιμά σε φωνές θεολογικού κύρους, της θύραθεν παιδείας και της ορθόδοξης καθαρά παράδοσης. Φωνές από την Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά, την Κύπρο και άλλα μέρη της Ελλάδος.

Δεν θέλησα να αποδελτιώσω ποιητικά κείμενα των ως άνω δημιουργών, για να μην διαφοροποιηθώ αξιολογικά ως προς το σύνολο των έργων και των συγγραφέων. Το σύμβολο * σημαίνει ότι οι δημιουργοί είναι από την Κύπρο. Το σύμβολο # σημαίνει ότι οι φωνές είναι από τον Πειραιά. Στην καταλογράφηση, αναφέρω πρώτα το όνομα του δημιουργού και μετά το επίθετο, αντίθετα από ότι έπραξε ο Δημήτρης Σ. Χατζηπέτρου.      

     Αυτά είναι τα ονόματα των ποιητών και ποιητριών που μας καταθέτουν την ποιητική τους «acclamatio», στον τόμο αυτό της Νεοελληνικής Θρησκευτικής Ανθολογίας, σε μας τους σύγχρονους αναγνώστες, και ενώπιον του αρνίου εστηκός ως εσφαγμένου, που, κατέγραψα Σήμερα, μεγάλη παρασκευή, που το γλυκύ έαρ της Ποίησης, ετοιμάζεται να συναντήσει το σημείον Ιωνά της Πίστης.

 Fragmentum 69: Πολυθρύλητον εκείνο το ρήμα του διδασκάλου εστίν, ό λέγει, εάν μη φάγητε μου την σάρκα και πίητέ μου το αίμα, ούχ έχετε ζωήν εν εαυτοίς τούτο γαρ ου θηριώδες όντως ουδ, άτοπον, αλλ΄ ατοπήματος παντός ατοπώτερον και παντός θηριώδους τρόπου θηριωδέστερον, άνθρωπον ανθρωπίνων σαρκών απογεύσασθαι και πίνειν ομοφύλων αίμα και ομογενών και τούτο πράττουν ζωήν έχει αιώνιον. Ποίαν γαρ, ειπέ μοι, τούτο ποιούντες υπερβολήν ωμότητος εις τον βίον εισάξετε; Ποίαν τούτου του μύσους εναγεστέραν κακίαν άλλην καινοτομήσετε; Ου φέρουσιν ακοαί-ου λέγω την πράξιν, αλλ’ ουδέ το λεγόμενον νεώτερον τούτο και ξένον ανοσιούργημα, ουδέ των Εριννύων αι φαντασίαι ποτέ τοις εκτόπως ζώσι τούτοκατεμήνυσαν, ουδέ Ποτιδαιάται, ει μη λιμός απάνθρωπος αυτούς κατελέπτυνε, τούτο κατεδέξαντο. Θυέστιον ποτέ δείπνον εξ αδελφικής λύπης τοιούτο εγένετο…τις ουν ο λόγος ούτος; Καν γαρ αλληγορικώς έχη τι μυστικώτερον και λυσιτελέστερον, αλλ’ η οσμή της λέξεως δια της ακοής είσω που παρελθούσα αυτήν εκάκωσε την ψυχήν τη αηδία ταράξασα, και των αποκρύφων τον λόγον εσίνωσεν όλον παρασκευάσας σκοτοδινιάσαι τη συμφορά τον άνθρωπον, ουδέ των αλόγων η φύσις, καν απαραίτητον ίδη λιμόν και αφόρητον, υπομένει τούτο ποτε, ουδέ κύων κυνός ουδέ άλλο τι των ομογενών γεύεταί ποτε σαρκών άλλοι πολλοί των διδασκόντων καινοτομούσι ξένα, τούτου δε καινότερον ουδείς των διδασκόντων εξεύρει τραγώδημα, ουκ ιστοριογράφος, ου φιλόσοφος ανήρ, ου βαρβάρων, ου Ελλήνων των άνω, βλέπετε γουν τι παθόντες συμπείθεσθαι τους ευχερείς αλόγως προτρέπεσθε, βλέπετε ποίον ου μόνον ταις αγροικίαις, αλλά και τας πόλεσιν επικεκώμακε κακόν!

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,

Πρώτη γραφή Σήμερα, που ουκ έστιν ώδε η οσμή της λέξεως.

Πειραιάς, Σάββατο 30 Απριλίου 2016

Υ. Γ. Το αρχαίο κείμενο που αρχίζει την εργασία, είναι το δέκατο έβδομο κεφάλαιο-το λεγόμενο αρχιερατικό, του Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, αυτό που το κλείνει, είναι από τον αρχαίο φιλόσοφο Πορφύριο(Porphyrius).

Εις Πασχάλιον μνημόσυνον Αιώνιον   

   

            

Οι Λαζαροαναστημένοι

Ρωμανός ο Μελωδός

     Παρασκευή βράδυ, γυρίζω κουρασμένος και νυσταγμένος από την δουλειά, περιμένω υπομονετικά το τελευταίο λεωφορείο για το σπίτι, που αργεί ως συνήθως να έρθει. Κόσμος πολύς στους δρόμους, αγχωμένος και κουρασμένος. Προ τελευταία εβδομάδα πριν την μεγάλη, εβδομάδα της βουβής, όπως συνηθίζεται να ονομάζεται η μετά τον Ακάθιστο Ύμνο. Οι δρόμοι πλημμυρισμένοι από ομιλούντα στα πολλά κινητά τους άτομα. Άτομα που σχόλασαν από την δουλειά τους και τρέχουν να προλάβουν τα ανοιχτά μαγαζιά, πρόσωπα με μια έκφραση παράξενη να σκιάζει τα πρόσωπά τους, βγήκαν στους δρόμους να κάνουν τα διάφορα ψώνια τους,-συνήθως γυναίκες-άτομα που κοιτούν με χαροποιό διάθεση τις στολισμένες βιτρίνες της πόλης, και, αναλογίζονται τι θα μπορούσαν να αγοράσουν για τα ίδια, τα φιλικά τους πρόσωπα, τα βαφτιστήρια τους. Πολλές παρέες, κάθονται στις καφετέριες και τα ελληνικά μπιστρό και απολαμβάνουν τους διάφορους τύπους των καφέδων τους, συντροφιές νέων και νεανίδων παραγγέλνουν σουβλάκια στα σουβλατζίδικα και πίνουν την μπύρα ή την κόκα κόλα τους στα όρθια συζητώντας τα δικά τους. Άλλες παρέες τρώνε το γλυκό τους, τα εύγευστα ζυμωμένα κουλουράκια της παράδοσης, ή πίνουν το ποτό τους στα διάφορα ζαχαροπλαστεία συζητώντας, γιατί άλλο, για την οικονομία και τους ξένους που ήρθαν στην χώρα. Κόσμος αλαφιασμένος, που τρέχει σαν τρελός, μες την τρελή χαρά, χωρίς να ενδιαφέρεται για τους άλλους, κόσμος που αναλογίζεται φωναχτά για το που θα περάσουν το πενθήμερο του Πάσχα, τώρα που μεταφέρθηκε και η Πρωτομαγιά, που μιλά για που θα ταξιδέψει με την οικογένειά τους. Τα αυτοκίνητα κορνάρουν και προχωρούν σημειωτόν από το μεγάλο μποτιλιάρισμα. Οδηγοί που μουντζώνουν άλλους οδηγούς, συνεπιβάτες οδηγών που βρίζουν τους άλλους συνεπιβάτες των διπλανών τους αυτοκινήτων, γιατί δεν τους άφησαν να περάσουν πρώτοι, «Νύχτα το πήρες το δίπλωμα;», ή «πόσα λάδωσες για να το πάρεις;» ακούς στους δρόμους των ελληνικών πόλεων.  Έλληνες και ξένοι κάτοικοι της πόλης σου, ή των άλλων συνοικιών του λεκανοπεδίου, που βλέπεις από τα παράθυρα των λεωφορείων που χρησιμοποιείς μιλούν αδιάκοπα στο τηλέφωνο, βρίσκονται διαρκώς καλωδιωμένοι, κρατούν από δύο και τρία κινητά στα χέρια τους-συνήθως κομπάζουν για την νέα τεχνολογία την πιο πρόσφατη των εργαλείων τους,όπως τα ονομάζουν-και μιλούν, στέλνουν μηνύματα, ακούν, παίζουν διάφορα παιχνίδια, βλέπουν κινηματογραφικά έργα, σερφάρουν στο ίντερνετ, στήνουν μικρές χαρτοπαικτικές λέσχες και παίζουν χαρτιά, ή ρίχνουν πασιέντσες, τα δάκτυλά των χεριών τους κινούνται με αφάνταστη σβελτάδα, οι παλάμες τους κοκκινίζουν από την πολύ χρήση των μικρών πλήκτρων. Με μεγάλη δυσκολία ακούν αν τους μιλήσεις.Οι σύγχρονοι άνθρωποι, οι λεγόμενοι πολυάσχολοι, μιλάνε, μιλάνε υπερβολικά στα κινητά τους τηλέφωνα, ο σύγχρονος κόσμος και τα προβλήματά του βρίσκεται φυλακισμένος στις συσκευές των κινητών τους τηλεφώνων. Είτε κάθονται στα καθίσματα των μέσων μαζικής μεταφοράς, είτε ανεβοκατεβαίνουν σε αυτά, είτε περιμένουν στις στάσεις των λεωφορείων, είτε περπατούν στους δρόμους, είτε στέκονται ξαφνιασμένοι από κάτι, μιλούν στα τηλέφωνα. Τα κινητά τηλέφωνα, είναι ο εν δυνάμει εραστής ή ερωμένη τους. Είναι ο θεός εξομολόγος τους, που τους μιλά με τα δικά τους λόγια, για τα δικά τους προβλήματα ή την νέα περιπέτεια του βίου τους. Η παλαιά παροιμία, τα εν οίκω μη εν δήμω, έχει χαθεί προ πολλού από τις σελίδες των ελληνικών λεξικών. Κανείς δεν σκέφτεται ποιος είναι αυτός ή αυτή που βρίσκεται δίπλα του, τι αντιπροσωπεύει, αν αντιπροσωπεύει κάτι στην δική του ζωή, αν ενδιαφέρονται τα διπλανά του πρόσωπα, αν έχουν την διάθεση να ακούσουν αυτά που λένε οι άλλοι φωναχτά και με ακατάσχετη επανάληψη δίπλα τους, αν θέλουν να ακούσουν όλη αυτήν την φλύαρη τιποτολογία που αναδεικνύει την νέα φυσιογνωμία, τουλάχιστον του νεοέλληνα και της νεοελληνίδας της σύγχρονης εποχής. Ένας καινούργιος χαρακτηρολογικός τύπος γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας-πριν την κρίση-αυτός του νεοέλληνα και της νεοελληνίδας, της φλύαρης και κουτσομπολίστικης αδιαφορίας προς τον διπλανό του. Οι σημερινοί Έλληνες, μιλούν για τα πάντα μπροστά στους πάντες, ξένους και άγνωστους, έχοντάς τους γραμμένους στα παλαιά τους υποδήματα, αδιαφορούν παντελώς για τους γύρω τους. Πολλές φορές καθώς μιλούν, χύνουν τους καφέδες τους είτε πάνω στα καθίσματα των λεωφορείων, είτε στα πατώματα, είτε στα ρούχα των διπλανών τους. Το λεξιλόγιό τους είναι συγκεκριμένο, και συνήθως, των νεαρότερων ηλικιών, υβριστικό. Οι ξένοι που θα ακούσουν για πρώτη φορά τους νέους και έφηβους Έλληνες και Ελληνίδες, θα νομίσουν ότι έχουν όλοι το ίδιο βαφτιστικό όνομα, αυτό του μαλάκα. Ο νέος αυτός τύπος του Έλληνα που δένει κότσο το μαλλί του,-ή αφήνει μούσι, όπως η αυστριακή τραγουδίστρια Κοντσίτα της γιουροβίζιον, χρησιμοποιεί τους δικούς του κώδικες επικοινωνίας, που είναι συνήθως, ένα μικρό υβριστικό λεξιλόγιο, η ψευτομαγκιά τους κομπάζει και περιγελά κάθε διαφορετική άποψη των άλλων ατόμων. Δεν πληρώνουν το εισιτήριό τους, προφασιζόμενοι ότι δεν έχουν χρήματα, την ίδια στιγμή που η ηλεκτρονική ταμπλέτα που κρατούν στα χέρια τους, σίγουρα κοστίζει ακριβά, ή πάλι, δικαιολογούνται ότι είναι χαλασμένα τα μηχανήματα. Χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι δεν υπάρχουν και άτομα, που πραγματικά δεν δύνανται να πληρώσουν. Αν σκεφτεί κανείς όμως, τον ποδαρόδρομο των ξένων προσφύγων, και τον ωχαδερφισμό των συμπατριωτών μας, σε πιάνει μια μεγάλη πίκρα. Υπάρχει και μια μικρή μερίδα, που καταστρέφει τα μηχανήματα ακύρωσης, τις στάσεις των λεωφορείων-λες και, οι βιομήχανοι ή οι εφοπλιστές, θα χρησιμοποιήσουν τα μαζικά μέσα μεταφοράς για να πάνε στην εργασία τους.

     Παρασκευή βράδυ, οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα, Σάββατο αύριο του Λαζάρου, το φιλαράκι του Ιησού, που τον κάλεσαν οι αδερφές του-Μαρία και Μάρθα-να τον αναστήσει. Τεταρταία ύπαρξη, που ευτύχησε να δει τα άρρητα θαύματα του Κάτω κόσμου, τα έσχατα του χρόνου που, τετελεσμένος γεννήτορας, συνεχίζει αενάως την πένθιμη πλευρά της ζωής των κεκοιμημένων. Η πρώτη ανάσταση της φθαρτής μας μοίρας, ο σκοτεινός σφραγιδόλιθος που δεν τον αγγίζει η φθορά του χρόνου. Η χθόνια καταβασία του ανθρώπου στην χαώδη καταπακτή, που σύμφωνα με την χριστιανική θρησκευτική παράδοση, αφού αναστήθηκε πανηγυρικά και ένδοξα, έμεινε μογιλάλος στο υπόλοιπο του βίου του, ο Λάζαρος, αυτός ο τυχεράκιας του θανάτου. Αυτός, που για χάρη του, η θεία πρόνοια της πίστης της θρησκευτικής παράδοσης των περίλυπων ανθρώπων, θαυματοποιοί τα άωρα επερχόμενα των μελλοντικών ανθρώπων. Με την νίκη του θανάτου, δεν κερδήθηκε η φθαρτή ύλη του ανθρώπινου σώματος, δεν νικήθηκε η φθαρτή ροή του χρόνου, αλλά κερδήθηκε η αθανασία του Λόγου, δηλαδή της ανθρώπινης γλώσσας, γλώσσας  επικοινωνίας και συνύπαρξης των ανθρώπων. Ο ανθρώπινος λόγος εισβάλει πανηγυρικά μέσα στην ιστορία, και προσφέρει στο χτιστό δημιούργημα της φύσης, αυτό το εμπνέον απρόσιτο λάθος,-τον άνθρωπο-την αθανασία του πνεύματός του μέσω των ποικίλων μορφών της τέχνης, ή την εφήμερη εκκλησιαστική αθανασία του μέλλοντος αιώνος της θρησκευτικής παράδοσης.

    Ποιοι άραγε από τους σύγχρονους κατοίκους αυτής της πόλης και της χώρας, θα μετάσχουν ουσιαστικά σε αυτήν την χαρμόσυνο αναμονή της ποιητικής Πασχάλιας χαρμολυπικής παράδοσης των προγόνων τους; Αυτοί που μεθούν με την Διονυσιακή μέθεξη της αρχαίας θεατρικής παράδοσης; ή αυτοί που ακολούθησαν την νέα πορεία της θρησκευτικής αναστάσεως, μέσω της χριστιανικής πίστης; Επανήλθαν σε ειδωλολατρικές μορφές ζωής οι νέοι Έλληνες, ή όχι; Τι δηλώνει η νέα κοινωνική και προσωπική πρακτική του βίου τους; Τι ιάται την ελληνική ανθρώπινη φύση στις μέρες μας; Η κάθαρση της ανθρώπινης εξομολόγησης, μέσω των κινητών; ή η αποδοχή και συνέχεια της πένθιμης και χαρμολυπικής παράδοσης των προγόνων;

     Έφτασα σπίτι κουρασμένος και κάθιδρος από την κουφόβραση, ευτυχώς, δεν υπήρχαν δημοσιογραφικές ειδήσεις στην τηλεόραση, έτσι μετά από ένα λουτρό ζεστής σωματικής παλιγγενεσίας, ο νους πέταξε στον Ρωμανό των Μελωδό και τους Ύμνους του. Και ως άσωτος ασωτεύοντας τις ασωτίες της άσωτης τριώδιας νιότης μου, άρχισα να ψέλνω ρυθμικά τους ύμνους του Ρωμανού του Μελωδού για τον Λάζαρο. Αυτούς τους ύμνους τους εαρινούς, αυτούς τους επιμνημόσυνους ύμνους της ορθόδοξης χριστιανικής αθανασίας, αυτούς τους δωρούμενους καθαρμούς της λαϊκής αυθεντικής πίστης των ανθρώπων. Ουράνια τόξα υμνολογικού φωτός, καθαρτικά της ύπαρξης των πιστευόντων και μη, είναι οι Ύμνοι του Ρωμανού του Μελωδού, αυτού του Σύριου πρόσφυγα του 6^ου αιώνα. Κοντάκια μελωδικής ποίησης, εξομολογητικής των ανθρωπίνων παθών υμνολογίας, που αποτελούνται από ένα προοίμιο, από τους οίκους, δηλαδή τις ποιητικές στροφές που συνδέονται μεταξύ τους με μικρές ακροστιχίδες και, το σταθερό εφύμνιο. Αυτός ο Σύρος πρόσφυγας της χριστιανικής παράδοσης, μας μετέλαβε τις λυρικές του ικετήριες και νικητήριες θεολογικές του συνθέσεις, που σαν ρέοντας ειρηνοφόρος ποταμός, μας δροσίζει αιώνες τώρα, με τον λόγο του, όπως μας δροσίζει με τις μουσικές του μελωδίες, ο διαχρονικός Έλληνας Μάνος Χατζιδάκις, ο Μελωδός των Ονείρων μας. Ένθεος ποιητικός οίστρος σφράγισε αυτόν τον άγιο της ορθοδοξίας, και μας μεταλαμπάδευσε αυτόν τον ποιητικό λόγο αφιερωμένο σε πρόσωπα της θείας δραματουργίας και σε πρόσωπα και μάρτυρες του χριστιανικού σκηνικού της πίστης, της παλαιάς και της καινής διαθήκης. Ζωηφόρος ποιητική πνοή ο λόγος του Ρωμανού, κράζει με τον δικό του της πίστης τρόπο, το «μνήσθητί μου, κύριε». Καθαρός, σαν ξάστερος ουρανός. Λαμπερός, σαν απαστράπτουσα ακτίνα ηλίου. Μυστικός, σαν νύχτιος ψαλμός της σελάνας. Νηπτικός, σαν μικρό ξωκλήσι σε απάτητη βουνοκορφή. Ικετήριος, σαν την εξομολόγηση της Ντοστογιεφσκικής Σόνιας. Ελεήμων, σαν τον de profundis εξομολογητικό πεζολογικό λόγο του Όσκαρ Ουάιλντ. Παρακλητικός, σαν τις Ελεγείες του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Δοξαστικός, σαν το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη. Ο ποιητικός λόγος του Ρωμανού του Μελωδού, αυτού του πρόσφυγα της ποίησης, έχει μια δυνατή ρυθμική πυκνότητα, ένα σταθερό βάθος οντολογικής κατάθεσης, μια ποιητική οργανικότητα που ξεφεύγει από την απλή λυρικόμορφη καταγραφή μιας θρησκευτικής εικονοποιίας, μιας συνηθισμένης και απλοϊκής μηχανικής ενός συναισθήματος, που ζητά διέξοδο για να λυτρώσει το υποκείμενο που συνθέτει τους ύμνους.Ο Ρωμανός σαν ποιητής, δεν απομακρύνεται από την ανθρώπινη φύση για να ενωθεί με τον άχραντο παλαιό των ημερών, ο Ρωμανός ενώνει την φθαρτότητα της ανθρώπινης φύσης, με το θείο πρόσωπο, στο πρόσωπο του Χριστού. Η σκηνική συμβολιστική του ξεχειλίζει από ένα ερωτικό μυστήριο θείου έρωτος, διεισδύει στα μύχια της ανθρώπινης ύπαρξης, που παλεύει με το ίδιο της το πεπρωμένο και τα σκιάχτρα του παρελθόντος της. Ο ποιητικός του λόγος, χαμηλώνει ικετευτικά τους χρωματισμούς της έξαρσής του, για να αναδυθεί το ύψος της χριστιανικής του πίστης. Η πίστη θριαμβεύει ενώ πλεονάζει ταυτόχρονα η ποιητικότητα του ύφους του.Ο Ρωμανός διαθέτει έντονα την αίσθηση του μέτρου, όσον αφορά την επίκληση προς το πνευματικό πρότυπο της πίστης του. Όλα στην ποίησή του στρέφονται γύρω από τον κεντρικό πυρήνα, που είναι ο Χριστός ως Θεάνθρωπος, αυτό όμως, δεν καταστρατηγεί την ανθρώπινη φωνή που έχει ιστορική υπόσταση και χρονική αναφορά.Ο Θεός θα σημειώναμε, στην ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού, δεν αυτονομείται από τον Κόσμο και τα προβλήματά του, δεν κατέχει μια υψηλή θέση στον ουράνιο θόλο από όπου εποπτεύει τα ανθρώπινα, αλλά, είναι παρών μέσα στον εξομολογητικό ποιητικό λόγο, υπάρχει, επειδή ο Ρωμανός, μέσω της ποίησής του, καταγράφει την ιστορικότητά του μέσα στον χρόνο. Μετά την ανθρώπινη αποδοχή των χριστιανών πιστών στην ανάσταση του Εμμανουήλ, δηλαδή μετά την πρώτη θρησκευτική εκκλησία του δήμου των μαρτύρων, όλοι οι άλλοι, ερμηνευτές του μυστηρίου είναι μετά-“prae-cursus Cristi in naturalibus”. Τα πάντα πληρώθηκαν με την πίστη στην ανάσταση, κατόπιν, ακολούθησε η ένδοξη μαρτυρία της απιστίας των πιστών. Τα κοντάκια του Ρωμανού πλημμυρίζουν από μια θεϊκή οικειότητα, μια αμεσότητα λόγου που απευθύνεται στο θεϊκό πρόσωπο χωρίς να χάνεται η ανθρώπινη αυτεξουσιότητα. Η ρεαλιστική του εικονοποιία δεν καταστρέφει το τραγικό νόημα των θρησκευτικών του νοημάτων. Στα ποιήματά του, δεν συναντάμε μια συμβολική κοσμοθεωρία που έρχεται να καλύψει ένα θεολογικό κενό μέσα στις ανθρώπινες ψυχές, αλλά μια ζωντανή ιστορικότητα που επαναλαμβάνεται σε κάθε κοντάκιο και μας υπομνηματίζει το αναστάσιμο έσχατο ως παρών ζωής. Δεν είναι μεθυσμένος από τον θείο οίστρο της ποίησής του ο Ρωμανός, όπως ίσως είναι ο δομινικανός Μάιστερ Έκχαρτ, ή η αγία Τερέζα, δεν χάνει την παρθενικότητα της θείας πνοής του, στο όνομα μιας μυστηριακής και θολής θεολογικής αγαπολογίας, ο Ρωμανός, εκμυστηρεύεται ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τον βίο του και που τροφοδοτούν με τα αναγκαία της πίστεως βέλη την φαρέτρα της ψυχής του. Μια μεγάλη και σύνθετη ποιητική εικονογραφία ιστορικών γεγονότων και συμβάντων είναι το έργο αυτού του πιστού λάτρη του χριστιανικού ιδεότυπου της χριστιανικής παράδοσης, που μυστηριακό τον τρόπο αενάως, δημιουργεί τις δυνητικές δυνατότητες μέσα στην ιστορία της ανθρώπινης συμπτωματικής παθολογίας των αστοχιών του ανθρώπινου βίου, και δημιουργεί, το κατ’ εικόνα και ομοίωση του ύψιστου κριτηρίου των αληθειών της πίστης, που επαληθεύεται, μέσω του προσωπικού του καθενός μας βιώματος (αναφοράς).Ο πιστός άνθρωπος στο έργο του Ρωμανού, είναι ελεύθερος, γιατί δεν υποκύπτει στην παγίδα της απιστίας των ερωτήσεων, που ανακυκλώνει το περί ύπαρξης του Θεού ερώτημα, δηλαδή, περί της ουσιαστικής φύσεως του ανθρωπίνου προσώπου. Η γνώση των «αδιόρατων»-μυστηρίων-θα ολοκληρώσει τον κύκλο της γοητείας της αθανασίας μέσα στην ανθρώπινη ιστορική διαδρομή. Το σκάνδαλο του θανάτου θα καταλυθεί, με το ακόμα μεγαλύτερο σκάνδαλο της πίστης στην αθανασία του Λόγου στα πέρατα της ιστορίας. Στα αναπάντεχα έσχατα της φύσεως κόσμου. Τότε που ο άνθρωπος θα απεκδυθεί την εξωτερικότητά του, και ο θεός θα απεκδυθεί και εκείνος την εσωτερικότητά του. Τότε και μόνο τότε στα πέρατα των ορίων της πίστης, του καθενός ανθρώπου προσωπικά, η αδαμιαία εξωτερικότητα του ανθρώπου και η απύθμενη και μυστηριώδης εσωτερικότητα του θεού θα ενωθούν, αποκομμένες και οι δύο ετερικότητες από τα δεσμά του χρόνου.

Νικητά Θάνατε, ακαταγώνιστε, άκουσον

     Μέχρι τότε, η γενναιόδωρη ποίηση των ύμνων του Ρωμανού του Μελωδού, αυτά τα κοντάκια της ύψιστης μελωδίας, που υμνούν με ευγένεια ψυχής και σφρίγος πίστης «το παιδίον νέον, ο πρό αιώνων θεός», αυτά τα ψυχικά μαργαριτάρια της ποίησης της ελληνικής γλώσσας, θα συνεχίζουν να μας μαθαίνουν τι κόμισε στην παγκόσμια ποίηση ό έλλην πρόσφυγας εξομολογητικός ποιητικός λόγος. Θα συνεχίσουν να μας υπενθυμίζουν, ότι η πρώτη συνάντηση με την όντος ζωή, γίνεται μέσω της ποίησης. Ή μεταλλάσσοντας την ρήση ενός σύγχρονου φιλόσοφου ποιητή του προηγούμενου αιώνα, του Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, τα όρια του κόσμου μου, είναι τα όρια της ποιητικής μου πνοής.

     Την σπινθηροβόλα ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού, η γενιά μου, την έμαθε από την εργασία του αείμνηστου καθηγητή και ποιητή Νίκου Τωμαδάκη. Οι εργασίες του κυρού Νίκου Τωμαδάκη στην έκδοση της επιμέλειας των Ύμνων του Ρωμανού μαζί με τον Μας ή η πολύτομη του κυρού Τωμαδάκη, στάθηκαν η αφορμή να γνωρίσουμε το ποιητικό σύμπαν του Σύρου Ρωμανού του Μελωδού, ανεξάρτητα αν από μικρή ηλικία γνωρίζαμε να ψέλνουμε, το προοίμιο της γέννησης του Ιησού Χριστού, «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει…». Έκτοτε, άλλοι ποιητές και συγγραφείς μετέφρασαν στα νέα ελληνικά Ύμνους του.

     Στις ημέρες μας, που είναι πλέον δυσεύρετη η έκδοση του Νίκου Τωμαδάκη, κυκλοφορεί η θαυμάσια τρίτομη έκδοση «΄Υμνοι» Ρωμανού Μελωδού των εκδόσεων Αρμός 2011, σε άξια επαίνου μετάφραση του αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, και επιμέλεια των: Φώτη Α. Δημητρακόπουλου, των Δημητρίου και Νίκου Α. Τριανταφυλλόπουλου και Δήμητρας Π. Αγγελοπούλου. Μια θεματική έκδοση, που διευκολύνει τους λάτρεις της ποίησης του Ρωμανού και εικονογραφεί το εύρος των θρησκευτικών του αναγνώσεων καθώς διαμερισματοποιούνται θεματικά τα Κοντάκια. Κρίμα μόνο, που δεν αναφέρεται η προηγηθείσα πολύτομη εργασία του Νίκου Τωμαδάκη, και ίσως, και ορισμένων άλλων οι μεταφραστικές εργασίες, σαν οφειλή στην πολύχρονη και πολύμοχθη προσπάθειά τους. Δεν νομίζω ότι θα έχανε κάτι από την μεταφραστική της αυτοτέλεια η έκδοση αυτή, ούτε θα αποκτούσε φιλολογικά βαρίδια, τέτοια ώστε, να έκαναν αποτρεπτική και μη ευχάριστα αναγνώσιμη την έκδοση. Εξάλλου, η παράθεση στην αριστερή σελίδα της τρίτομης έκδοσης του αρχαίου κειμένου, συμβάλλει σε όσους θέλουν να μελετήσουν τους ύμνους και τα κοντάκια του βυζαντινού αυτού μελωδού στην γλώσσα του, στην καλύτερη ανάγνωση και της μετάφρασης.

Στους Ύμνους του Ρωμανού του Μελωδού, υπάρχουν και τρείς αυτόνομοι μακροσκελείς ύμνοι, που αναφέρονται στον Λάζαρο.

Ο φιλών γάρ ως φίλον μεγαλύνει

Α. Στον δίκαιο και τετραήμερο Λάζαρο

Β. Στον όσιο και δίκαιο Λάζαρο τον τετραήμερο

Η. Στον πλούσιο και τον Λάζαρο

     Και καθώς εισερχόμαστε στην Κυριακή των Βαΐων, ο ψαλμός

Κύριε, εκέκραξα προς σε,

Εισάκουσόν μου,

Εισάκουσόν μου Κύριε….,

ακολουθούμε νοερώς τις ανθρώπινες καταβασίες, με συντροφιά τον Ρωμανό τον Μελωδό, ευελπιστώντας, ότι δεν θα λησμονηθεί μαζί με την πανάρχαια ελληνική θεολογική-οντολογική παράδοση ζωής, και το ποιητικό έργο του Ρωμανού του Μελωδού.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Σάββατο του Λαζάρου, 23/4/16

Πειραιάς,

Τω θρόνω εν ουρανώ, τω πώλω επί της γης

εποχούμενος, Χριστέ ο θεός,

και των αγγέλων την αίνεσιν και των παίδων ανύμνησιν

προσεδέχου βοώντων σοι

«Ευλογημένος ει ο ερχόμενος τον Αδάμ ανακαλέσασθαι»  

                                                            

ΠΟΙΗΣΗ 1975

ΠΟΙΗΣΗ ΄75

     Ο Ελληνικός λαός, μετά από μια επτάχρονη δικτατορία, αποκτούσε επιτέλους την πολιτική και κοινωνική του ελευθερία και αυτοδιάθεση. Η ισχνή μεταπολιτευτική πολιτική δημοκρατία, άρχισε σταδιακά να βαδίζει τα πρώτα της βήματα. Ο κόσμος έπλεε σε πελάγη ευτυχίας και πολιτικής ευφορίας. Ο εθνάρχης Καραμανλής, ο πρεσβύτερος με την Νέα Δημοκρατία, μαζί και οι άλλες δημοκρατικές δυνάμεις, όπως ήταν η Ένωση Κέντρου με τον Γεώργιο Μαύρο και τον Ιωάννη Ζίγδη, το νεοϊδρυθέν ΠΑΣΟΚ του Αντρέα Παπαντρέου, το Κουμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος με τον Χαρίλαο Φλωράκη, η ΕΔΑ με τον Ηλία Ηλιού, το Κομμουνιστικό Κόμμα εσωτερικού με τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Μπανιά και τα άλλα του στελέχη, το ΚΟΔΗΣΟ με τον Γιάγκο Πεσμαζόγλου, το Αγροτικό Κόμμα του Μυλωνά, και άλλοι μικρότεροι κομματικοί-πολιτικοί σχηματισμοί, αγωνίζονταν να σταθεροποιήσουν την νεοσύστατη Ελληνική πολιτική Δημοκρατία, και να απαλλαγούν από το στρατιωτικό άγος, που άφησε πίσω του, εκτός από τα άλλα προβλήματα, και το δράμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, την κατοχή από τον Αττίλα 1 και Αττίλα 2 μεγάλου τιμήματος του Κυπριακού εδάφους, και την προσφυγιά περίπου 200.000 Κυπρίων. Η Ελλάδα ζούσε στον αστερισμό της Δίκης των χουντικών, και την απαλλαγή από τα στρατιωτικά σταγονίδια. Η αποχουντοποίηση, με αργό ρυθμό είχε δώσει καρπούς και, η πολιτική επιμονή και διορατικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, προετοίμαζε τόσο την εισδοχή της Ελλάδος στην τότε ΕΟΚ, και τον πολιτικό δρόμο στον Αντρέα Παπαντρέου με την αλλαγή του Οκτωβρίου 1981. Πρώτο πρόεδρος της ισχνής δημοκρατίας ήταν ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, ο αντιστασιακός νομικός και συγγραφέας, που μας άφησε και έναν ενδιαφέροντα ποιητικό λόγο. Τον διαδέχτηκε, ένας από τους πιο πολιτισμένους και μορφωμένους έλληνες συντηρητικούς πολιτικούς, ο φιλόσοφος και συγγραφέας Κωνσταντίνος Τσάτσος. Δυστυχώς, πολιτικές συγκυρίες, και άλλοι κομματικοί αστικοί διαξιφισμοί και εσωτερικές διαμάχες, δεν έδωσαν την ευκαιρία, στον τελευταίο πρωθυπουργό πριν την δικτατορία, τον δεξιό πολιτικό και αρχηγό της ΕΡΕ, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, έναν επίσης, από τους πιο μορφωμένους, καλλιεργημένους και πολιτισμένους πολιτικούς να αναλάβει την προεδρία της δημοκρατίας, που τον είχε προτείνει και η αντιπολίτευση. Δυό αστοί πολιτικοί, από τους πιο καλλιεργημένους και πιο έντιμους της πολιτικής κονίστρας, που θυμάται η γενιά μου-ανεξάρτητα, αν η μαγγανεία του πολιτικού λόγου του Αντρέα, περί Αλλαγής, μας είχε μαγέψει.

      Όπως και άλλοτε έχω αναφέρει, τα χρόνια αυτά, όλοι έγραφαν ποίηση και όλοι ήθελαν να εκδώσουν έστω και ένα ποιητικό βιβλίο. Η χώρα, ζούσε στον αστερισμό των ποιητών και των αντιστασιακών. Όλοι κυκλοφορούσανε με μια ποιητική συλλογή στο χέρι, και οι νεότεροι, με τους αρχαίους συγγραφείς στις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος. Αυτά τα μικρά πολύτιμα μπλε βιβλιαράκια με τις εξαίρετες εισαγωγές και μεταφράσεις των αρχαίων συγγραφέων, και τα κίτρινα με τα Πλατωνικά έργα. Την ίδια πάνω κάτω περίοδο, κυκλοφόρησαν και οι επίσης αξιόλογες μεταφράσεις του ιστορικού Τάσου Βουρνά αρχαίων συγγραφέων, από τις εκδόσεις Τολίδη. Τα λογοτεχνικά περιοδικά, όπως το Διαβάζω, η λέξη και άλλα, έκαναν τα πρώτα τους βήματα, σε ένα διψασμένο για γνώση κοινό και, για νεανική επίδειξη και λογοτεχνικές διαμάχες. Το ιδεοδρόμιο του Λεωνίδα Χρηστάκη, το Αμφί του ΑΚΟΕ, το λογοτεχνικό περιοδικό του Τάσου Κόρφη, το Χρονικό της γκαλερί ΩΡΑ, η Διαγώνιος του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, η παραδοσιακή Νέα Εστία με διευθυντή τον Πέτρο Χάρη, ο λωτός που έβγαινε στα χρόνια της δικτατορίας και στα κατοπινά χρόνια, τα Αιολικά Γράμματα του Κώστα Βαλέτα, το Θέατρο του Κώστα Νίτσου, η Δομή περιοδικό του συγκροτήματος Λαμπράκη, η Ευθύνη του συγγραφέα και εκδότη Κώστα Τσιρόπουλου, το περιοδικό Τομές του ποιητή Δημήτρη Δούκαρη, και άλλα περιοδικά, έκαναν τα πρώτα τους βήματα, ή συνέχιζαν την έκδοσή τους παλαιότερα, έχοντας ένα σταθερό αγοραστικό κοινό. Παράλληλα, νέες εφημερίδες κυκλοφόρησαν, όπως η Αθηναϊκή, η Ελευθεροτυπία, η Μεσημβρινή, η Εξόρμηση, η Εβδόμη και άλλες, έκαναν την εμφάνισή τους και αγαπήθηκαν από το δημοκρατικό κοινό. Εκτός από τα κομματικά αριστερά έντυπα, την Αυγή, τον Ριζοσπάστη, τον Θούριο, κυκλοφόρησαν με αγοραστική επιτυχία, το περιοδικό Αντί, το περιοδικό Ο Πολίτης, τα Πολιτικά Θέματα, περιοδικά πολιτικού περιεχομένου,-όπως και τα Επίκαιρα, ο Ταχυδρόμος, που διέθεταν, αρκετές σελίδες τους στην λογοτεχνία, το δοκίμιο, τις ξένες μεταφράσεις, και έκαναν ειδικά αφιερώματα, σε σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, και στο χώρο του δοκιμίου. Πολλοί από τους πνευματικούς ανθρώπους της γενιάς του 1930 αλλά και του Μεσοπολέμου, βρίσκονταν ακόμα στην ζωή και εξακολουθούσαν να δημιουργούν με μεγάλη επιτυχία. Λίγο πριν το τέλος της δεκαετίας του 1970, η χώρα μας, στο πρόσωπο του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, θα αποκτούσε το δεύτερο Νόμπελ της. Εκδοτική, πολιτική, συγγραφική, σεξουαλική, φεμινιστική, κινηματογραφική, θεατρική, τηλεοπτική, μουσική, εικαστική, θρησκευτική αναγέννηση επικρατούσε σε όλη την ελληνική επικράτεια. Το Τρίτο Πρόγραμμα, που είχε ιδρύσει ο Μελωδός των Ονείρων μας ο Μάνος Χατζιδάκις, ήταν το ραδιοφωνικό μας αποκούμπι. Η Λιλιπούπολη, με τον δήμαρχο Χαρχούδα, ήταν η καθημερινή μας συντροφιά. Το  Εθνικό Θέατρο, με τις εξαίρετες αρχαίες παραστάσεις του, τόσο στο Ηρώδειο όσο και στην Επίδαυρο, μας δίδασκε την αρχαία τραγωδία και κωμωδία. Παράλληλα, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, το Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη, το Θέατρο του Λεωνίδα Τριβιζά, το Θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή, της Ρούλας Πατεράκη, της Μαριέττας Ριάλδη, ο θεατρικός χώρος του ποιητή και σκηνοθέτη Δημήτρη Ποταμίτη, το Θέατρο Έρευνας, και άλλων σκηνοθετών, μας παιδαγωγούσαν με τις αξιόλογες πρωτοποριακές δουλειές τους, και μας έφερναν σε επαφή με το σύγχρονο ελληνικό και ξένο θέατρο. Ο θεατρικός χώρος του Λυκαβηττού, είχε αρχίσει να καταλαμβάνει θέση μέσα στις θεατρικές και μουσικές μας καρδιές.

Μέσα σε αυτήν την πολιτιστική και καλλιτεχνική πανδαισία, εκδόθηκε και ο πρώτος τόμος της «ΠΟΙΗΣΗΣ», που εκδότες και εμπνευστές του, ήσαν δυό ποιητές και συγγραφείς της γενιάς του 1970, ο εκ Βόλου Θανάσης Θ. Νιάρχος, και ο νομικός και ποιητής με καταγωγή από την Αμοργό Αντώνης Φωστιέρης. Ο ετήσιος αυτός τόμος, ποιητική ανθολογία, κυκλοφόρησε από το Δεκέμβρη του 1975 έως το 1980. Από τις σελίδες της ανθολογίας, πέρασαν οι σημαντικότερες ποιητικές φωνές, αντρικές και γυναικείες της εποχής και προγενέστερα, και μεταγενέστερα. Πρόσωπα, που άφησαν το στίγμα τους στα ελληνικά γράμματα, και έδωσαν μια νέα πνοή στον σύγχρονο ποιητικό λόγο.  Οι συμμετέχοντες ποιητές και ποιήτριες,-με ανέκδοτα έργα τους-και στους υπόλοιπους τόμους, έγιναν τα κατοπινά χρόνια, οι ποιητικές αναφορές του σύγχρονου ποιητικού λόγου, για τους νεότερους. Οι διαστάσεις του τόμου, ήσαν 16Χ24 και οι σελίδες του 176, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις μικρή άρκτος. Η διάθεση του τόμου, γίνονταν από τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο της Εστίας. Την επιμέλεια του εξωφύλλου είχε ο Παύλος Βαζάκας. Ο τόμος τυπώθηκε το Δεκέμβρη του 1975 στο τυπογραφείο Γρηγόρη Κ. Παρισιανού-Οδυσσέως 9 στη Μεταμόρφωση Αττικής, για τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος.

Ας δούμε τι γράφουν οι συντελεστές της έκδοσης, πριν την καταγραφή των συμμετεχόντων.

     Η «Ποίηση ΄75», εγκαινιάζει μια ετήσια έκδοση «ανθολογία» ανέκδοτης ποίησης. Τις δυσκολίες για μια τέτοια δουλειά δεν τις δημιουργεί μόνο η αφθονία της ποιητικής παραγωγής, αλλά και η προσπάθεια να επισημανθούν και τελικά να ισορροπήσουν σε μια ενιαία σύνθεση μορφές και τάσεις που λειτουργούν σήμερα στον ποιητικό χώρο.

     Μια «ανθολογία» που δεν έχει σκοπό τη μουσειακή παρουσία και κατάταξη παρωχημένων έργων, αλλά νομιμοποιεί την ύπαρξή της στηριζόμενη σε αποκλειστικά ανέκδοτη ποίηση, αντιμετωπίζει από τη σύλληψή της ακόμη, το αίτημα της όσο το δυνατόν πλατύτερης, πανοραμικής και αντιπροσωπευτικής παρουσίασης του ποιητικού λόγου όπως πράγματι έχει διαμορφωθεί στον συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, προκειμένου ν’ αποτελέσει ένα ζωντανό και διαρκώς ανανεούμενο κύτταρο της πνευματικής ζωής.

Με συνείδηση αυτής ακριβώς της θεώρησης του πράγματος προχωρήσαμε στη σύνθεση του τόμου.

Θανάσης Θ. Νιάρχος. Αντώνης Φωστιέρης, Αθήνα 1975

• Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ,

ΚΑΛ ή Η ΚΟΚΟΡΑΜΑΧΙΑ/ ΑΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΠΙΣΤΕΥΑ ΣΤΟ ΘΕΟ

• Νάσος Βαγενάς,

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ/ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΕΡΑ/Ο ΑΛΛΟΣ/ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟ

• Ελένη Βακαλό,

ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ/Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ/ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ/ Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΣΦΑΓΕΙΩΝ/ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΓΑΠΗΣ/ΔΑΣΟΣ σε. 21/ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ/ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΓΑΠΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

•Χρήστος Ν. Βαλαβανίδης,

ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ/ NOCTURNE/ΠΑΤΗΣΙΩΝ 118/ΘΑΛΑΣΣΑ 1970/VALIUM/ ΓΕΝΕΘΛΙΑ

•Όλγα Βότση,

ΣΤΙΣ ΚΟΥΦΑΛΕΣ ΤΟΥ ΣΤΗΘΟΥΣ ΜΟΥ/ΟΙ ΚΟΡΦΕΣ/ΕΝΑ ΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΠΛΑΣΗΣ/ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟ ΑΙΜΑ ΣΟΥ/Ο ΧΡΟΝΟΣ/ΟΙ ΚΟΙΤΕΣ

• Νικηφόρος Βρεττάκος,

ΕΦΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ/ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ/ΒΡΟΧΗ ΚΑΙ ΛΥΠΗ ΚΙ ΑΝΕΜΟΣ

• Γιάννης Δάλλας,

ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ/ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ/ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΚΚΛΗΣΗ/ΕΠΟΧΗ ΝΟΜΑΔΩΝ/ΘΕΑΤΗΣ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΟΥ/ΕΚΚΟΛΑΨΗ

• Ζέφη Δαράκη,

Η ΣΠΗΛΙΑ ΜΕ ΤΑ ΒΕΓΓΑΛΙΚΑ

• Κική Δημουλά,

ΠΑΝΚΛΑΜΑ/ΥΠΟΦΩΤΟ

• Δημήτρης Δούκαρης,

ΕΞΕΓΕΡΣΙΣ ΛΟΓΙΟΜΑΘΟΥΣ

• Νίκος Εγγονόπουλος,

ΠΕΡΙ ΑΝΕΜΩΝ, ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ/ΠΕΡΙ ΑΜΑΔΡΥΑΔΩΝ/ΜΠΕΡΟΥΤΙΑΝΟ

• Ανέστης Ευαγγέλου,

ΔΙΟΜΗΔΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ/ΚΑΙΡΟΣ/ΦΙΛΕ, ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΧΑΣΑΜΕ/ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ/ΤΩΡΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΤΑΠΕΙΝΟΣ

• Νανά Ησαϊα,

ΔΟΚΙΜΑΣΤΗΡΙΟ

• Γιώργος Θέμελης,

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

• Κοραλία Θεοτοκά,

ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΝΕΚΡΟ ΜΟΥ/ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΤΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ/Η ΑΝΑΤΟΛΗ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΤΗΝ ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΣ/ΕΞΑΡΘΡΩΜΕΝΗ ΜΠΑΛΛΑΝΤΑ

•Έκτωρ Κακναβάτος,

ΒΡΑΔΕΙΑ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΕ ΠΥΡΙΤΙΟ/ΜΕΤΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΚΑΡΑΜΠΙΝΙΕΡΕΣ/ ΑΝΩΘΕΝ ΤΟΥ ΜΩΡΕΩΣ

• Ολύμπια Καράγιωργα,

ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ, 1967-1974

• Ζωή Καρέλλη,

ΤΕΛΕΤΗ/ΑΡΧΗ ΠΑΡΑΞΕΝΗ Η ΑΠΟΥΣΙΑ/ΝΩΧΕΛΕΙΑ

• Νίκος Δ. Καρούζος,

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ/ΜΗΝ ΑΝΤΙΚΡΥΖΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ ΜΕΣ’ ΑΠ’ ΤΗ ΘΥΜΗΣΗ/ΔΕΝ ΕΚΟΨΑ ΚΑΝ ΤΟ ΑΦΤΙ ΤΟΥ ΜΑΛΧΟΥ/ΑΡΝΗΣΙΚΑΚΟΣ/ ΤΑ ΠΕΡΗΦΑΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙΑ/ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΟ/ΤΟ ΤΡΙΣΤΙΧΟ ΤΟΥ ΑΙΩ ΝΟΣ/ΤΟ ΤΡΙΣΤΙΧΟ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ/ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΘΑΛΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ/ ΛΥΡΙΚΟ ΚΑΛΕΣΜΑ/ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΔΩΡΗΜΑΤΑ/ΣΤΟ ΑΣΗΜΙ

• Γιάννης Κοντός,

ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΔΙΗΓΗΜΑ

• Γιώργης Κότσιρας,

ΑΙΩΝΙΑ Η ΟΜΟΡΦΙΑ/ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ Ο ΠΛΟΥΤΩΝ/ΑΙΩΝΙΑ Η ΣΤΙΓΜΗ

• Μαρία Λαϊνά,

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ/ΜΕΣΗΜΕΡΙ/ΕΙΚΟΝΑ/ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ/ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ/ΙΝΔΙΑΝΙΚΟ

• Τάσος Λειβαδίτης,

ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ/ΠΡΟΝΟΙΑ/ΑΥΤΟΠΡΟΔΟΣΙΑ/ΥΠΝΟΣ/ΒΙΟΣ/ΑΝΩΝΥΜΙΑ/ ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΡΑΔΙ/Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ/ΦΟΝΟΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΡΑΣ/ Ο ΤΕΧΝΙΤΗΣ

• Γιώργης Μανουσάκης,

ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ/ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗ/ΜΟΝΗ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ/ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΕΦΗΒΟΣ/Η ΣΚΟΝΗ

• Γιώργος Μαρκόπουλος,

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΑΠ’ ΤΗ ΣΙΩΠΗ/ΕΝΑ ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ή ΕΝΑ ΘΕΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟ/ΥΠΟΤΑΓΗ/ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ

• Λια Μεγάλου-Σεφεριάδη,

ΛΟΝΔΙΝΟ: ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΄73/28^η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ/Ο ΤΥΦΛΟΣ ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ/ STATUS QUO ΚΑΙ ΠΑΛΙΑ ΔΑΝΤΕΛΑ/ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ

• Μελισσάνθη,

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΔΑΜ

• Ματθαίος Μουντές,

ΟΙ ΠΛΕΟΝΑΣΜΟΙ/

• Θανάσης Θ. Νιάρχος,

ΔΡΑΠΕΤΗΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

• Θεοδώρα Ντάκου,

ΤΟ ΟΜΟΙΩΜΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ/ΩΡΙΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ/ΟΡΦΕΑΣ/ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

• Θανάσης Παπαθανασόπουλος,

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΟΡΕΙΝΟΥ/ΟΙ ΓΟΝΑΤΙΣΜΕΝΟΙ/ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ

• Τάκης Κ. Παπατσώνης,

ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ/Η ΠΡΟΑΙΩΝΙΑ ΘΛΙΨΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ/ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ/ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΣ ΑΡΕΤΕΣ/ΠΡΟΣΜΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ/ΤΟΥ ΧΙΟΝΙΟΥ

• Δημήτρης Ποταμίτης,

ΕΣΥ/ΜΑΝΑ ΦΟΒΑΜΑΙ

• Λεφτέρης Πούλιος,

ΣΤΟΥΝΤΙΟ/ΓΥΜΝΟ ΚΑΤΕΡΧΟΜΕΝΟ ΜΙΑ ΣΚΑΛΑ/ΘΡΗΝΟΣ/ΧΥΔΑΙΕΣ ΩΔΕΣ

• Μανώλης Πρατικάκης,

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ/ΜΕ ΜΙΑ ΚΙΤΡΙΝΗ ΛΕΜΒΟ/ΕΠΑΛΛΑΣΟΥΣΑ/ ΠΟΥ ΗΣΟΥΝΑ

• Γιάννης Ρίτσος,

ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ/ΕΞΑΛΛΑΓΗ/ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΝΥΧΤΑ/ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΣΥΝΟΙΚΙΑ/ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ/ΤΩΡΑ ΑΚΡΙΒΩΣ/Η ΠΛΗΓΗ/ ΑΣΠΟΝΔΥΛΟ/ΕΚΤΑΣΗ/ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ/ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ/ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ/ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΑΡΑΜΑ/ΣΤΟ ΤΕΡΜΑ/ΣΙΩΠΗ/Ο ΚΑΛΟΣ ΓΕΡΟΣ/Ο ΜΕΓΑΣ ΥΠΟΚΡΙΤΗΣ/ ΠΙΘΑΝΕΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ/ΙΔΙΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ/Ο ΧΟΡΟΣ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ, ΟΧΙ ΝΕΑΣ/ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ/ΤΟ ΘΑΥΜΑ

• Τάκης Σινόπουλος,

ΚΑΤΑΓΩΓΗ/ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ/ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Ι,ΙΙΙ,ΙV

• Σωκράτης Λ. Σκαρτσής,

Η ΕΠΙΜΕΛΙΔΑ ΣΤΑ ΒΟΥΡΛΑ 1,2,3

• Γ. Ξ. Στογιαννίδης,

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ

• Έλενα Στριγγάρη,

ΕΤΣΙ/ΘΥΜΙΖΩ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ/Η ΦΟΡΑΔΑ/Ο ΡΥΘΜΟΣ

• Χρίστος Τρύφωνας,

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ/ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ

• Νίκος Φωκάς,

Τ’ ΑΣΥΜΜΕΤΡΟ ΑΣΤΡΟ Ή Ο ΔΙΠΡΟΣΩΠΟΣ/ΠΡΟΑΣΤΕΙΟ, 2125 μ. Χ./Ο ΝΕΚΡΟΣ/Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ

• Αντώνης Φωστιέρης,

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ/ΕΣΥ/ΙΣΩΣ ΕΓΩ/Η ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ/Η ΑΝΑΛΗΨΗ/ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΕΡΩΣ

     Αυτοί είναι οι σαράντα τρείς ποιητές και ποιήτριες, που συμμετείχαν στον πρώτο τόμο της ανθολογίας, που εξέδωσαν οι ποιητές Θανάσης Θ. Νιάρχος και Αντώνης Φωστιέρης. Όπως βλέπουμε από τον ως άνω κατάλογο, οι ποιητές και οι ποιήτριες, είναι οι σημαντικότεροι στον χώρο τους. Άλλοι κατάγονται από τον Πειραιά, άλλοι από την Θεσσαλονίκη, άλλοι από την Πάτρα. Έχουμε θεατράνθρωπους-ποιητές, έχουμε γυναίκες αστρολόγους ποιήτριες, θεολόγους-ποιητές, εικαστικούς-ποιητές, δικαστικούς-ποιητές, καθηγητές πανεπιστημίου-ποιητές, κλπ. Συναντάμε ποιητές και ποιήτριες από διάφορες γενιές, με πρυτανεύουσα εκείνη της γενιάς του 1970. Πολλοί δημιουργοί, ασχολήθηκαν και με τα άλλα είδη του έντεχνου λόγου. Από τις παλαιότερες γενιές των δημιουργών εξέχουσα θέση κρατούν οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου, που του αφιερώνονται και οι περισσότερες σελίδες, αλλά και ο Τάσος Λειβαδίτης, δημοσιεύει τα ανέκδοτα ποιήματά του. Αν μάλλον εξαιρέσουμε τον ποιητή Χρίστο Τρύφωνα, που τουλάχιστον εγώ δεν γνωρίζω, όλες οι υπόλοιπες φωνές μας είναι γνωστές. Από την ανθολογία, δεν λείπουν και οι δύο εκδότες. Σημαντική θέση κρατά και η γυναικεία ποιητική φωνή, από διαφορετικές γενιές. Παρατηρούμε, ότι από την έκδοση, λείπουν φωνές όπως του Γιώργου Σεφέρη, του Κώστα Βάρναλη, του Οδυσσέα Ελύτη, του Μανόλη Αναγνωστάκη, του Ανδρέα Εμπειρίκου και άλλων, χωρίς να σημαίνει αυτό, ότι χάνει κάτι από την ποιητική της εγκυρότητα η εκδοτική αυτή ποιητική προσπάθεια. Ο ιδεολογικός χρωματισμός φαίνεται στις επιλογές των φωνών και βρίσκεται μέσα στο πνεύμα των χρόνων εκείνων.

     Το 1975, σημαδεύτηκε από τον θάνατο αρκετών διανοουμένων και συγγραφέων, ελλήνων και ξένων, με σημαντικότερη απώλεια, εκείνη του Ιταλού συγγραφέα,-δολοφονία-του ποιητή και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Η γενιά μου, μάθαινε τον ρώσικο κινηματογράφο και τον Σεργκέι Αϊζενστάιν, έμενε έκθαμβη με τον Αντρέι Ρουμπλιώφ του Αντρέι Ταρκόφσκι, αλλά, και τον δικό μας Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Γνώριζε το καινούργιο ελληνικό θέατρο, του Γιώργου Μανιώτη, του Βασίλη Ζιώγα, του Γιώργου Διαλεγμένου κλπ.

     Σαράντα ένα χρόνια πέρασαν από την έκδοση της ΠΟΙΗΣΗΣ ’75. Έκτοτε, τα οικονομικά, πολιτικά και ποιητικά πράγματα στην χώρα μας άλλαξαν άρδην. Ακούγοντας ξανά την δήλωση του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη εναντίον της χούντας, σήμερα, μετά την παρέλευση πενήντα περίπου χρόνων,-και που τα πολιτικά πάθη έχουν σβήσει και ατονήσει-θα άξιζε να γίνει μια μελέτη, για το μεγάλο κομμάτι εκείνο του ελληνικού λαού, που είτε συνεργάστηκε μαζί της, είτε στάθηκε φιλικά απέναντί της. Ίσως οι μαύρες σελίδες της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας, να μην είναι μόνο η επτάχρονη δικτατορία, αλλά, και το μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού, που υπήρξε υμνητής της. Είναι δύσκολο, για εμάς τους μεγαλύτερους, να ξαναδιαβάζουμε βιβλία και μελέτες, άρθρα και κείμενα εκείνης της περιόδου, και να μην θυμόμαστε τα παιδικά ή εφηβικά μας χρόνια την σκοτεινή εκείνη περίοδο, αλλά και την επαναστατική, που ακολούθησε μετά την πτώση της. Πρόσωπα, γεγονότα, στιγμές, εικόνες, μνήμες, αισθήσεις, αφες, λέξεις, οσμές, καταστάσεις, διαβάσματα, ενός κόσμου πολύ διαφορετικού, μα πολύ διαφορετικού, από τον σημερινό. Τότε η ποίηση, ανόρθωνε πολιτικές συνειδήσεις και καλλιεργούσε επαναστατικές προθέσεις, σήμερα, δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα, αν μιλά στις καρδιές των νέων ανθρώπων, στους νέους έλληνες και ελληνίδες, με τα δεκάδες ακουστικά στα ώτα τους, και τα πανάκριβα κινητά τους. Σήμερα, λοιδορούν τους ποιητές, τους εξορίζουν από την Νέα Πολιτεία της ζωής των, οι νεοέλληνες. Όπως ο παλαιός Πλάτων, ή ο νεοπλατωνιστής Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων, που δεν δέχεται τους ποιητές στη Νέα του Πολιτεία. Άλλοι καιροί, άλλα ήθη.

Σίγουρα θα μείνει ανοιχτό ή μετέωρο το ερώτημα, πόσους από τους ποιητές και ποιήτριες, γνωρίζουν οι σημερινοί έλληνες και ελληνίδες, από την συγκεκριμένη ανθολογία εκείνη της εποχής, και, πόσους ή πόσες διαβάζουν ακόμα;

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Πέμπτη 21 Απριλίου 2016

Πειραιάς 21 Απριλίου 2016.

Δώδεκα και μισή, πως πέρασε η ώρα, δώδεκα και μισή, πως πέρασαν τα χρόνια.