Βιβλιογραφία ενδεικτική για τον Κώστα Ταχτσή

                     In Memoriam

Κώστας Ταχτσής, Θεσσαλονίκη 8 Οκτωβρίου 1927-Αθήνα 25 Αυγούστου 1988

ΔΕΝ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ

Μια μέρα θα με πούν φακίρη

μεσ’ απ’ το στήθος μου έβγαλα κόκκινα περιστέρια

μεσ’ απ’ τα μάτια μου καπνό

πέρασα ξίφη στα όνειρά μου

διέπραξα κλοπές δι’ υποβολής

από αγάπη, σας τ’ ορκίζομαι από τύψεις ίσως

μια μέρα θα με πούν ομοφυλόφιλο

εκείνον ευγενή κι ομοφυλόφιλο

εμένα πονηρό απλός

θα με πούν οχιά: ένα κοινό προδότη!

εμπρηστή!

οι τίμιοι συμπολίτες μου

θα ‘ρθουν και θα κοπρίσουνε στον τάφο μου (εικονικόν)

με τα παιδιά τους-ά, οι έφηβοι!

αυτοί θα μ’ αναστήσουνε, και θα με πούνε ποιητή

ΔΕΝ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ

                   Κώστας Ταχτσής 

     Κάποτε ο παλαιός πολιτικός Κωνσταντίνος Καραμανλής ο πρεσβύτερος, ο πολιτικός που εδραίωσε την πολιτική δημοκρατία στη χώρα μετά την μεταπολίτευση είχε πει το εξής: «Υπάρχουν πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται, και υπάρχουν πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται». Ο αποφθεγματικός κατά κάποιον τρόπο αυτός λόγος του παλαίμαχου πολιτικού ηγέτη της συντηρητικής παράταξης, αφορούσε σίγουρα τους κοινοβουλευτικούς άντρες και τις πράξεις τους, τα λεγόμενά τους και αυτά που υπόσχονται αφειδώς στους ψηφοφόρους, όχι τους καλλιτέχνες, τα άτομα της τέχνης, τους πνευματικούς ανθρώπους που μετέχουν ή δεν μετέχουν στα πολιτικά κοινά, δρώντα ενεργά πρόσωπα μέσα στην κοινωνία. Η φράση αυτή του παλαιού λιγομίλητου πολιτικού της γενιάς μου, γενιά του 1980, έρχεται στο νου όταν σκέπτομαι τον πεζογράφο, διηγηματογράφο και μεταφραστή Κώστα Ταχτσή και διαβάζω το έργο του ή μελετήματα που έχουν εκδοθεί για αυτό ή την ιδιωτική του ζωή που δεν έκρυψε όσο ζούσε. Η μορφή του και προπάντων ο ήχος της φωνής του, η χροιά της, τα λόγια που μου έλεγε και η συμπεριφορά του απέναντί μου, είναι έντονα χαραγμένα μέσα μου παρά την παρέλευση τόσων δεκαετιών, και το μεγάλο διάστημα απουσίας επικοινωνίας μας. Η γνωριμία μου μαζί του έχει και αρνητικό και θετικό πρόσημο. Εξάλλου, με την πάροδο του χρόνου καθώς τα χρόνια περνούν, οι αναμνήσεις σου μένουν στις θετικές πλευρές των ανθρώπων που συνάντησες στο διάβα της ζωής σου, στέκονται στις ευχάριστες και εποικοδομητικές στιγμές, αυτές που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα σου και σ' έκαναν να στέκεσαι στην θετική πλευρά της ζωής και των ανθρώπων. Ο θάνατος, ως κοινός μας παρανομαστής, που παραμονεύει για όλους μας, δεν εξετάζει αν φέρθηκες ή δεν φέρθηκες σωστά στην ζωή σου, δεν σκοτίζεται αν συμπεριφέρθηκες απερίσκεπτα ή με ωριμότητα, άστοχα ή δημιουργικά. Παραμονεύει και ξαφνικά σου στέλνει το μήνυμα να τον συνοδεύσεις. Γεννιόμαστε και Πεθαίνουμε μόνοι-όπως έχει γράψει ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος-και στο ενδιάμεσο διάστημα δημιουργούμε σχέσεις κοινωνίας ή ακοινωνησίας, οικογένειες ή επιλέγουμε σύμφωνα συμβίωσης, δημιουργούμε περιουσίες, χτίζουμε μεγαθήρια ή αγωνιζόμαστε μέχρις εσχάτων για τον επιούσιο. Ασχολούμαστε με την τέχνη ή τον αθλητισμό, ερωτευόμαστε ή χωρίζουμε, και ανάμεσά μας ξεχωρίζουν ορισμένα χαρισματικά άτομα μέσα στην διαχρονία της ιστορίας τα οποία παράγουν έργα τέχνης, επιτεύγματα του πολιτισμού και της επιστήμης, της τεχνολογίας και των εφευρέσεων, που ανακουφίζουν και παρηγορούν το εδώ σύντομο πέρασμά μας και διατηρούν ζωντανή την παρουσία μας στις επόμενες γενιές.

     Τον πεζογράφο Κώστα Ταχτσή, τον είχα γνωρίσει για ένα μικρό διάστημα της ζωής μου, και αναφέρω μικρό γιατί ίσως η συναναστροφή μου μαζί του σε μια ηλικία των είκοσι περίπου ετών για μεγάλο διάστημα, ίσως σημειώνω, να είχε επιφέρει διαφορετική εξέλιξη στον προσωπικό ιδιωτικό μου βίο, μπορεί και όχι. Εξάλλου, το άτομο που συνδέθηκα μαζί του και με έκανε να απομακρυνθώ από εκείνον ζει και δημιουργεί. Η εκτίμησή μου όμως στο πρόσωπό του Κώστα Ταχτσή υπήρξε διαρκής, παρά τις κάθετες αντιρρήσεις μου στον ιδιαίτερο και προκλητικό τρόπο ζωής του, παρά τις προσωπικές μου φοβίες και αναστολές για πολλές του δημόσιες ενέργειες. Του είχε προκαλέσει θυμάμαι μεγάλη έκπληξη, πως ένα παιδί από μια φτωχική γειτονιά του Πειραιά, από μια φτωχή οικογένεια εργατών μεροκαματιάρηδων γνώριζε και είχε διαβάσει το μυθιστόρημά του, το πασίγνωστο «Τρίτο Στεφάνι» και μάλιστα, εξέφραζε θαρραλέα τις απόψεις του για αυτό. Έλεγε και ξανάλεγε αυτή του την απορία όχι μόνο σε μένα, αλλά και στα άτομα που έτυχε τότε να συναντήσω στο σπίτι του, και σε άλλα σπίτια επωνύμων που επισκεπτόμασταν μαζί. Ίσως αναλογίζομαι εκ των υστέρων, ότι ήθελε ενδόμυχα να επιβεβαιώσει την συγγραφική του στόφα, σαν αυθεντικός και γνωστός συγγραφέας, μια και είχε συναντήσει έναν νέο από μια συνοικία του Πειραιά που όχι μόνο είχε διαβάσει το μυθιστόρημά του, αλλά γνώριζε και τον ποιητικό του λόγο, καθώς και τα έργα άλλων γνωστών ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Με τον συγγραφέα Κώστα Ταχτσή, παρά τις όποιες ατομικές πικρίες προς το άτομό του, εξακολούθησα να διατηρώ επαφή και να συναντιόμαστε. Η εκτίμησή μου για τον θαρραλέο του χαρακτήρα, την αντισυμβατική του φωνή, το παιχνίδι της πρόκλησης που έπαιζε μέσα στους κύκλους που είχε επιλέξει να περνά ένα μέρος της ζωής του, το θάρρος της γνώμης του, αλλά κυρίως, την συγγραφική του παρουσία, ήταν ειλικρινέστατη. Όταν πληροφορήθηκα από τις ειδήσεις την δολοφονία του πικράθηκα, δεν περίμενα να έχει μια τέτοια τύχη, αν και το φοβόμουν, μια και προκαλούσε δημοσίως αρκετά συχνά και ζούσε έναν βίο που εγώ τουλάχιστον, που δεν έκρυψα αλλά ούτε διατυμπάνισα τις ερωτικές μου επιλογές προς το όμοιο φύλο δεν κατανόησα ποτέ. Θεωρώ ότι άλλο πράγμα είναι να είναι κανείς ομοφυλόφιλος ή ομοφυλόφιλη, άλλο πράγμα να είναι κάποιος διαφυλικός, άλλο τραβεστί, άλλο να εκπορνεύει τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, άλλο παρενδυτικός, κλπ. Η γενιά μου μεγάλωσε διαβάζοντας το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα στην γνωστή μετάφραση του Ιωάννου Συκουτρή της έκδοσης της Ακαδημίας Αθηνών, μεγάλωσε με τα ποιήματα του Αλεξανδρινού, με μια ιδανική και κάπως ιδεαλιστική άποψη για τον αντρικό έρωτα χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι αρνήθηκε τις απολαύσεις της σάρκας, ή δεν τις επιδίωξε. Υπήρξαμε τυχερή γενιά, γιατί συναντήσαμε στο διάβα της ζωής μας άτομα σοβαρά, αξιοπρεπή, με ήθος, μορφωμένα, καλλιεργημένα, έντονα πολιτικοποιημένα, ερωτικά, που μας φώτισαν έναν τρόπο ιδιαίτερης ερωτικής ζωής,-μεταξύ ενηλίκων-που συμπλήρωνε θετικά τις υπόλοιπες ενέργειες και δραστηριότητες του βίου μας και όχι αρνητικά. Θυμάμαι την φράση ενός πολύπειρου ατόμου: «Να είσαι στην ζωή σου σαν ένα τραπέζι με τέσσερα πόδια. Το ένα να είναι η ιδιωτική ζωή σου, το άλλο οι φίλοι σου ή η οικογένειά σου, το τρίτο οι πνευματικές ασχολίες και τα ενδιαφέροντά σου και το τέταρτο, η εργασία σου. Έτσι ώστε, αν ένα ποδαράκι του τραπεζιού πάθει κάτι να έχεις τα άλλα που θα σε στηρίξουν». Και αυτό προσπάθησα να κάνω στην ζωή μου. Θεωρώ, ότι υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί τομείς στην ζωή ενός ανθρώπου που οφείλει να στραφεί και να αναδείξει, πχ. η τέχνη, ο αθλητισμός, η προσκόλληση του σε ένα θρησκευτικό δόγμα, η δημιουργική του εργασία, η όποια ιδεολογία του, η συμμετοχή του στα κοινά, κλπ., εκτός από την σεξουαλική και ερωτική του πλευρά. Οι άνθρωποι δεν είναι μονοδιάστατοι, αν συνέβαινε αυτό, θα ήταν πολύ άχαρη η ζωή τους και ανιαρός ο βίος τους. Η απολυτότητα στις επιλογές και στις σκέψεις μας συνήθως μας οδηγούν σε αυτοκαταστροφικές λύσεις. Άλλο λάθη ή αστοχίες και άλλο μια διαρκή βουτιά στο κενό όπως μάλλον έπραττε ο Κώστας Ταχτσής, τουλάχιστον όταν εγώ τον γνώρισα και μάθαινα κατόπιν από τα σποραδικά μας τηλέφωνα, τις συναντήσεις μας σε διάφορα μπαράκια ή πνευματικές εκδηλώσεις. Έτσι όταν έμαθα τον θάνατό του, εφάρμοσα μια παλαιά μου συνήθεια, να καταστρέφω προσωπικά γράμματα ή στοιχεία που θεωρώ ότι αμαυρώνουν ακόμα περισσότερο την μνήμη των ανθρώπων. Απεχθάνομαι το δημόσιο διασυρμό, λες και αυτοί που τον δημιουργούν στις εφημερίδες ή τα περιοδικά, στα ραδιόφωνα, ή τον προκαλούν με τα λόγια τους, είναι ηθικά άμεμπτοι, άσπιλοι, ακέραιοι σαν άτομα, ή έχουν καθαρή την συνείδησή τους, τις ψυχές τους, τα κορμιά τους σε όλη την διάρκεια του βίου τους. Άλλο πικρία, και άλλο διανοουμενίστικο ή δημοσιογραφικό καρακατσουλιό για άντρες ή γυναίκες, οικογενειάρχες ή ομοφυλόφιλους, πλούσιους ή φτωχαδάκια, ιερωμένους ή λαϊκούς, λεσβίες ή γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους. Η ζωή μας κινείται μέσα από οδοσήματα λαθών γιαυτό είναι ενδιαφέρουσα. Και είτε σπάμε τα μούτρα μας είτε στρίβουμε και πάμε παρακάτω. Και αν σταθούμε τυχεροί, ο χρόνος θα ξεκολλήσει τα τσιρότα των τραυμάτων μας, αν όχι, όλοι μαζί θα τσουγκρίζουμε τα ποτηράκια της θλίψης στο μπαρ το ναυάγιο που λέγεται Ζωή χωρίς αναστολές. Τα άλλα, για κατάχρηση των ενστίκτων μας, των ανεκπλήρωτων επιθυμιών μας, του ανέραστου χαρακτήρα μας, του ηδονοβλεψία των παθών των άλλων, τα φαρμάκια της τέχνης που μας παρηγορούν καθώς σχεδιάζουμε τα ίχνη της εικόνας μας.

Ο Κώστας Ταχτσής υπήρξε ένα ελεύθερο άτομο αλλά εγωπαθές, ένα φιλόδοξο άτομο που αψήφησε ή τουλάχιστον έτσι ήθελε να φαίνεται στην δημόσια εικόνα του, ότι έγραφε στα παλαιά του υποδήματα τους κανόνες της κοινωνίας, τις ηθικές της αρχές, τις σεξουαλικές της απαγορεύσεις, τα πρέπει της και τα κοινωνικά της όρια, τα στεγανά των θρησκευτικών της κανόνων. Αυτή του η πλευρά, φάνταζε τότε σ' εμάς τους νέους που ανιχνεύαμε τα ίχνη της ατομικής μας ταυτότητας κάτι το πολύ επαναστατικό. Μπορεί να διαβάζαμε Βίλχελμ Ράιχ, αλλά ο Ράιχ δεν ήταν υπέρ του δόγματος του τυραννικού, το ίδιο και ένας άλλος πνευματικός γκουρού της γενιάς μας, ο δικός μας Νίκος Καζαντζάκης. Αναζητούσαμε πνευματικά στηρίγματα που θα μας ισχυροποιούσαν την ερωτική μας επιλογή. Σε ποιητές όπως: ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Μήτσος Παπανικολάου, ο Ανδρέας Αγγελάκης, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος και σε ξένους: σαν τον γάλλο αντισυμβατικό Αρθούρο Ρεμπώ, τον ισπανό σκοτεινό ποιητή Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα, τον αμερικανό γενάρχη Γουόλτ Ουίτμαν, τον Γκίνσμπεργκ, τον πεζογράφο Ζαν Ζενέ, τον Αντρέ Ζίντ, τον Ζαν Κοκτώ, τον Μαρσέλ Προύστ, τον Τόμας Μαν, την Βιρτζίνια Γουλφ. Σε σκηνοθέτες- ποιητές όπως ο ιταλός Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ο Λουκίνο Βισκόντι, ο σοβιετικός Σεργκέι Αϊζενστάιν, στους δικούς μας αρχαίους έλληνες ποιητές και επιγραμματοποιούς, τους φιλοσόφους, κυρίως, στον Πλάτωνα. Μια ερωτική επιλογή που βρίσκονταν διαρκώς σε αμφισβήτηση, είτε από το άμεσο οικογενειακό είτε από το κοινωνικό είτε από το πολιτικό περιβάλλον της εποχής εκείνης. Και εμείς οι ίδιοι ήμασταν κατά κάποιον τρόπο σε «διωγμό» και μάλιστα, σε αυτήν την κρίσιμη ηλικία. Η πυξίδα της κατοπινής μας μοίρας γύρναγε ασταμάτητα, το που θα σταματούσε, κανείς μας δεν γνώριζε, ούτε οι υποστηρικτές και θιασώτες αυτής της ερωτικής επιθυμίας ούτε οι αρνητές της.

Ο Κώστας Ταχτσής υπήρξε ένας ατίθασος χαρακτήρας, ένα μάλλον νάρκισσο άτομο, που ήθελε να βρίσκεται πάντα στο κέντρο της δημοσιότητας. Έβλεπε την κοινωνία σαν ένα μεγάλο καλλιτεχνικό και σεξουαλικό σαλόνι και εκείνον, το μοναδικό άτομο που θα προσέφερε επί χρήμασι τις σεξουαλικές του υπηρεσίες, και θα την βοηθούσε να αλλάξει τις αντιλήψεις όσον αφορά τα σεξουαλικά πράγματα και ιδιαίτερα την ομοφυλοφιλία. Έδινε στον εαυτό του τον ρόλο του απελευθερωτή από τα ερωτικά ταμπού. Ήθελε να ρυθμίζει και να καθορίζει κατά το προσωπικό του δοκούν τους κανόνες του δημόσιου παιχνιδιού, μέσα στους κύκλους που κινούνταν ή στις νυχτερινές του εξόδους. Αυτό όμως είναι ένα πολύ ριψοκίνδυνο παιχνίδι δημοσίων σχέσεων και επαφών, ανά πάσα στιγμή μπορεί να στραφεί μπούμερανγκ εναντίον σου, ακόμα και πέρα από τις προθέσεις σου. Αν και γνώριζε τους κινδύνους που ελλοχεύουν όταν εκθέτεις με τέτοια συχνότητα και προκλητική υπερβολή τον εαυτό σου σ' ένα αρπαχτικό και ζηλόφθονο κοινό, που διψά για κάθε είδους σκάνδαλα,-και ιδιαίτερα τα ερωτικά, της λεγομένης «υψηλής κοινωνίας»-συνέχισε να το προκαλεί με την ζωή του, με τα λόγια του, τις συνεντεύξεις του, να το κεντρίζει με τις δηλώσεις του, να το ερεθίζει με τις εμφανίσεις του σαν γυναίκα με όλα της τα αξεσουάρ προς άγρα πελατών, αγνοώντας ή παραβλέποντας την άγρια επιθετικότητά του ιδιαίτερα, στα πιο ευάλωτα και ευαίσθητα ψυχικά ή σωματικά άτομα. Πίστευε ότι η πανοπλία του βραβευμένου συγγραφέα που είχε κατακτήσει επάξια, συγγραφέα ενός γνωστού και πολυδιαβασμένου μυθιστορήματος και ορισμένων σημαντικών του δημοσιεύσεων και κοινωνικών του παρεμβάσεων, θα τον προστάτευε, αλλά φευ! όπως αποδείχθηκε. Οι άνθρωποι από την φύση τους είναι συντηρητικοί, αρέσκονται να φορούν τα φαιά, νιώθουν ασφάλεια και ηρεμία μέσα στον δικό τους και μόνο χώρο. Η «Σύγχυσης αισθημάτων» όπως μας την έδωσε στο γνωστό του μυθιστόρημα ο αυστριακός συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ, τους φοβίζει, τους τρομάζει, χάνουν τις σταθερές των ψυχικών και κοινωνικών τους αναφορών και έχουν δίκιο, οι άνθρωποι, προτιμούν τα σίγουρα λιμάνια ζωής, τους νεώσοικους της ερωτικής και σεξουαλικής σιγουριάς, που δεν θα συναντήσουν εμπόδια, μεταφυσικές αρνήσεις, κοινωνικές αμφισβητήσεις, νομικές απαγορεύσεις. Το τίμημα των ιδιαίτερων επιλογών όλων μας,-όποιες και να είναι αυτές για τον κάθε έναν ή κάθε μία-είναι βαρύ, ασήκωτο, πονάει, αιμορραγεί. Ούτε οι συνάνθρωποι, ούτε οι θεοί που ονειρευτήκαμε, ούτε οι αόρατες δυνάμεις της μοίρας έχουν διάθεση να μας συμπαρασταθούν. Οι άνθρωποι-όλοι εμείς-δοκιμαζόμαστε, δυστυχούμε, υποφέρουμε ή ευτυχούμε και πεθαίνουμε μόνοι. Οι ψευδαισθήσεις των βεβαιοτήτων της τέχνης, της όποιας πίστης του καθενός, του πλούτου, της δόξας, της φήμης, είναι μια παρηγοριά για εμάς που ερχόμαστε στον κόσμο γυμνοί και ανυπεράσπιστοι, χωρίς να επιλέγουμε ούτε το πότε, ούτε το που, ούτε το από ποιους. Κάτω από αυτό το προσωπικό βλέμμα θεώρησης της ζωής αντιμετώπιζα και τον Κώστα Ταχτσή, και κατά την διάρκεια της γνωριμίας μας και μεταγενέστερα. Μια πρωτόλεια οντολογική ματιά του βίου, απλών ανθρώπων, που αγωνίζονται μέσα από χιλιάδες δυσκολίες και αντιξοότητες να αρτιώσουν το σχήμα του προσώπου τους μέσα στο κάδρο του χρόνου, γνωρίζοντας καταβάθως, ότι οι άλλοι, ίσως και να μην το αναγνωρίσουν ποτέ. Ή αν το αναγνωρίσουν, να το προσπεράσουν αδιάφοροι.

     Ο Κώστας Ταχτσής δεν ενδιαφέρονταν μάλλον για την γνώμη που είχαν οι άλλοι για το άτομό του, τον ενδιέφερε το δημόσιο φαίνεσθαι των ανθρώπων και μάλιστα, το θαρραλέο μεν, αλλά προκλητικό δημόσιο φαίνεσθαι του ατόμου του. Αυτό όμως ήταν η επιλογή του και οφείλαμε να την σεβαστούμε.

Ο Κώστας Ταχτσής ήταν ο πρώτος άντρας που γνώρισα τότε στην ζωή μου, να έχει στήθος. Ήταν κάτι που με ξάφνιασε και κάπως με σόκαρε τότε, όταν όμως είδα και μου μίλησε για το επάγγελμα που έκανε, κατάλαβα την σωματική του αυτή αλλαγή και συνειδητοποίησα ότι έτσι είναι οι ζωές των ανθρώπων. Με παραξένευε ο τρόπος ζωής του, όχι τόσο για το αρχαιότερο επάγγελμά που εξασκούσε με συνέπεια και παθιασμένα, όσο για το πως ένας καταξιωμένος συγγραφέας όπως εκείνος, ένας αξιόλογος μεταφραστής, ένας γνωστός πνευματικός άνθρωπος του τόπου όπως υπήρξε ο Κώστας Ταχτσής ένα δημόσιο πρόσωπο με κοινωνικές γνωριμίες, με δεκάδες δημοσιεύσεις για σημαντικά θέματα και παρεμβάσεις στα πολιτικά κοινά της εποχής του, επέλεγε να εξασκεί το αρχαιότερο επάγγελμα μέσα στην ανθρώπινη ιστορία, επί χρήμασι. Ο συγγραφέας που είχε γράψει αυτόν τον ωραίο πρόλογο στο έργο του Τόμας Μαν «ΤΟΝΙΟ ΚΡΕΓΚΕΡ», δες εκδόσεις Τράμ-Θεσσαλονίκη 1973, σε μετάφραση του Αλέξανδρου Ίσαρη, ο διηγηματογράφος που είχε μεταφράσει τόσο εύστοχα τις κωμωδίες του Αριστοφάνη για το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, δες Αριστοφάνη «Λυσιστράτη- Βάτραχοι-Εκκλησιάζουσες», εκδόσεις Ερμής 1980 μετάφραση και πρόλογος Κώστας Ταχτσής, και άλλα σύγχρονα με μεγάλη εμπορική επιτυχία θεατρικά έργα, αυτός που είχε μεταφράσει το εμπορικό Love Story, βιβλίο τσέπης (νομίζω εκδόσεις φλίπερ), που είχε γράψει αυτές τις συγκινητικές αναμνήσεις «Ο σκληρός Απρίλης του 1945» στον δίσκο του Μάνου Χατζιδάκι, ο αντιχουντικός Κώστας Ταχτσής, που έγραψε δύο καταπληκτικά κείμενα υπεράσπισης για τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη, ο διηγηματογράφος που μας έδωσε «Τα Ρέστα» ο δημιουργός με τις μοντέρνες προδιαγραφές γραφής, να ντύνεται γυναίκα και να πουλά τις υπηρεσίες της σε τυχαίους και άγνωστους πελάτες που δεν γνώριζαν ποιος ήταν. Είχε μια σχετική μάλλον οικονομική άνεση, και παρόλα αυτά, ζούσε μια διπλή ζωή, που όχι μόνο δεν την αρνιόταν και δεν τον φόβιζε αλλά την επιζητούσε και την διατυμπάνιζε άφοβα στους άλλους και ορισμένες φορές, την πρότεινε και σε άλλους. Εδώ θα ήθελα να κάνω μια σύντομη παρένθεση. Τις προηγούμενες δεκαετίες η παλαιά ΕΡΤ είχε προβάλει ένα ντοκιμαντέρ με την ζωή του γάλλου ακτιβιστή και αναρχικού συγγραφέα Ζαν Ζενέ. Στο ντοκιμαντέρ αυτό από όσα η μνήμη μου έχει συγκρατήσει έλεγε τα εξής σε ερώτηση δημοσιογράφου ο Ζαν Ζενέ: α) ότι «το Μάη του 1968, μαζευόμασταν στα αμφιθέατρα και ανταλλάσσαμε μεταξύ μας-οι διάφοροι διανοούμενοι, οι καθηγητές πανεπιστημίου, οι συγγραφείς-τις πολιτικές μας επαναστατικές ιδέες και θέσεις, και εκεί εξαντλούσαμε όλο το επαναστατικό μας πάθος» και σε ερώτηση πάλι του δημοσιογράφου, από πότε άρχισε να κάνει έρωτα ή κάπως έτσι, στο αναμορφωτήριο που μεγάλωσε και πως ήταν οι συνθήκες ο Ζαν Ζενέ απάντησε όπως το συγκρατεί η μνήμη μου: «Ά! πέρασα πάρα πολύ καλά, έκανα έρωτα με όλα τα αγόρια του αναμορφωτηρίου. Όμως μην νομίζετε ότι έκανα με όλους την ίδια μέρα, αλλά σιγά-σιγά τα πήρα όλα. Πέρασα πάρα πολύ ωραία». Ο Κώστας Ταχτσής, χωρίς να έχει βαθμούς συγγραφικής συγγένειας με το έργο του Ζαν Ζενέ,-όπως ορισμένοι έγραψαν-είχε θέσει ένα επικίνδυνο στοίχημα στην ζωή του όπως φαίνεται, να κάνει σεξ επί χρήμασι με όλον τον αντρικό πληθυσμό. Αυτήν του την ενέργεια δεν γνωρίζω πως θα την ερμήνευε ένας ψυχαναλυτής ή ένας σεξολόγος, όμως μας φανερώνει ένα άτομο που φοβήθηκε στην ζωή του να αγαπήσει και να αγαπηθεί πραγματικά. Αυτή η αέναη αναζήτηση διαφορετικών σεξουαλικών συντρόφων σε μια νύχτα επί χρήμασι, μας φανερώνει ένα άτομο μάλλον που μισούσε καταβάθως το αντρικό του σώμα, δεν το αγαπούσε, το βασάνιζε, το άφηνε έρμαιο στα χέρια αγνώστων μόνο και μόνο για να καλύψει το εσωτερικό του κενό. Την διστακτικότητά του να εκτεθεί στον άλλον όπως πραγματικά αυτός είναι, δηλαδή να δοθεί και ας απορριφθεί, να ερωτευθεί και να τον ερωτευθούν, να προδοθεί και να προδώσει, να συνάψει με δύο λόγια σχέσεις ερωτικής και σεξουαλικής επικοινωνίας με τον άλλον, με το σώμα του άλλου. Ο Κώστας Ταχτσής ευνουχίζοντας την εικόνα του πατέρα του και αποδεχόμενος τον ρόλο της μητέρας του, ως "εταίρα", στην ουσία ευνούχισε ψυχικά τον εαυτό του. Και αυτό διακρίνεται και στο μυθιστόρημά του «Τρίτο Στεφάνι», αλλά και από σκόρπιες συνεντεύξεις που έδωσε, και γραπτά του κείμενα. Ο εταιρισμός του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή ήταν μάλλον μια εκδίκηση απέναντι σ' έναν βάναυσο πατέρα. Ο Ταχτσής άλλαξε τους ρόλους αλλά δεν ισορρόπησε. Η τάση του να πηγαίνει με άντρες μόνο επί χρήμασι ήταν μια εκδίκηση προς το ίδιο του το σώμα. Αυτό του έδινε την κυριαρχία και την ικανοποίηση της στιγμής αλλά όταν ο ήχος των χρημάτων έπαυε να ακούγεται και οι εφήμεροι πελάτες του γυρνούσαν στον δικό τους ήσυχο και ανενοχικό κόσμο, εκείνος έχανε τις ψυχολογικές του ψευδαισθήσεις. Τα στηρίγματα που δεν έβρισκε μάλλον στην συγγραφική του τέχνη. Ίσως να κάνω λάθος, ίσως όχι, με την προσέγγιση μου αυτή.

     Επισκεπτόμουν το σπίτι του στον περιφερειακό του Λυκαβηττού, πηγαίναμε μαζί ή και με άλλους συγγραφείς,πχ. την Μαργαρίτα Λυμπεράκη, να παρακολουθήσουμε θεατρικές παραστάσεις, ή έργα που ο ίδιος μετέφραζε θαυμάσια σε μια υπέροχη γλώσσα, τον βοηθούσα σε βοηθητικές δουλειές ή άλλες του σπιτιού του εργασίες, τον άκουγα να μου μιλά από τα πιο σοβαρά θέματα της τέχνης με μεγάλη άνεση και σοφία έως το πώς μια γυναίκα πρέπει να σφουγγαρίζει αν θέλει να λέγεται καλή νοικοκυρά. Από την συναναστροφή μου μαζί του κατάλαβα πόσο ανεξάρτητο και απειθάρχητο κοινωνικά άτομο ήταν. Πόσο κυκλοθυμικό και πόσο πικραμένο. Ούτε καν από την τέχνη που υπηρετούσε δεν έβρισκε ικανοποίηση, σε όλα του αντικομφορμιστής, ανικανοποίητος, άπληστος για ζωή και σεξουαλικές εμπειρίες. Κάτι που δεν θα μπορούσα να είμαι εγώ σ' αυτήν την κρίσιμη ηλικία αντιμετωπίζοντας οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα αλλά και αργότερα, λόγω διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας και ψυχοσύνθεσης. Εκείνος είχε ήδη μια έντονη σεξουαλική ζωή ακόμα αχαρτογράφητη μέσα στην φαντασία και στην ζωή μου.

     Ο συγγραφές Κώστας Ταχτσής ήταν μια εκρηκτική φύση, μια ακαπίστρωτη φυσιογνωμία, ένας συγγραφέας που του άρεσε να προκαλεί, ορισμένες φορές προκαλούσε για να προκαλέσει θόρυβο γύρω από τις θέσεις του, να ακουστούν οι απόψεις που υποστήριζε. Κάποτε αυτό, με το θάρρος της γνωριμίας μας και με σεβασμό του το είχα αναφέρει, αν και με έβρισε,(ακόμα γελάω με αυτά που μου είπε. Κάποιος άλλος είπε για μένα «ότι ο Γιώργος είναι ένα πολύ δυνατό μυαλό με ξελασκαρισμένες τις βίδες», ωραίο ε!) μου απάντησε πολύ λογικά και κυνικά, κατά την προσωπική του πάντα βιοθεωρία, τις αντιλήψεις περί ηθικής που είχε, τις θέσεις που πρέσβευε πάνω στον έρωτα, την σεξουαλική ζωή των ανθρώπων, την ομοφυλοφιλία, τον καθωσπρεπισμό, την αστική ευγένεια, την εκμετάλλευση των ανθρώπων από το σύστημα. Θυμάμαι ακόμα την ερώτηση που μου έλεγε να κάνω στον εαυτό μου: «Γιατί πεθαίνουμε;». «Αυτό μου έλεγε, θα σε κάνει να απελευθερωθείς από τα κόμπλεξ που έχεις απέναντι στην ζωή, τους ανθρώπους και τον εαυτό σου». Κάτι που δεν καταλάβαινα τότε. Θεωρώ το φαινόμενο του θανάτου κάτι φυσικό και αναμενόμενο μέσα στην ζωή. Είναι νομοτέλεια. Ο Ταχτσής δεν το αποδέχονταν αυτό, γιαυτό έκανε συνεχώς μακροβούτια μέσα στην άβυσσο των σεξουαλικών του περιπετειών. Αναζητούσε την ταυτότητά του μέσα στο σκοτάδι της ανωνυμίας και του πρόσκαιρου σεξουαλικού συντρόφου. Επιβεβαίωνε τον λόγο της ύπαρξής του μάλλον, μόνον όταν τον επέλεγαν οι άγνωστοι και τυχαίοι ερωτικοί εραστές του. Τότε και μόνον τότε άναβε τα κεριά της ικανοποίησης του ατομικού του εικονοστασίου που του προετοίμασε μεταγενέστερα το μονοπάτι του θανάτου του. Ο Κώστας Ταχτσής έθυε σε έναν σταυρωμένο φαλλό προσπαθώντας να αναστήσει τον δικό του. Και δεν γράφω τυχαία τη λέξη σταυρωμένος, ας φέρουμε στο νου μας το βιβλίο του Κάρλ Γιούγκ, «Ο Άνθρωπος και τα Σύμβολά του», όπου ο Γιούγκ μας δείχνει πρωτόγονους σφραγιδόλιθους που έχουν βρεθεί στον γεωγραφικό χώρο της Μεσοποταμίας, όπου πάνω τους δεν βρίσκεται σταυρωμένος κάποιος θεός ή άνθρωπος, αλλά ένας αντρικός φαλλός.  

Ο Κώστας Ταχτσής ήταν ένα ενδιαφέρον άτομο αν είχες την υπομονή και καθόσουν και συζητούσες μαζί του, του κέντριζες το ενδιαφέρον, δεν τον αμφισβητούσες, και άφηνες στην πάντα τις προσωπικές του μονομέρειες, τις κακίες που έλεγε για πρόσωπα και γεγονότα της εποχής του, τις αντιφάσεις του χαρακτήρα του, τις ανασφάλειές του, την ενοχική του προσωπικότητα, την άρνησή του καταβάθως να αγαπήσει και να αγαπηθεί να απολαύσει τον έρωτα έστω και σε δύο μόνο μαβιά μάτια ενός ωραίου άντρα. Κάτι που συναντάμε σε πολλά άτομα του καλλιτεχνικού κόσμου αλλά και σε εμάς τους απλούς ανθρώπους με τα όμορα πάθη. Παντού τα πάντα και εσαεί. Διέθετε ουσιαστική παιδεία και μεγάλη πείρα ζωής μόνο που την εξωτερίκευε κατά την άποψή μου με λάθος τρόπο, και την σπαταλούσα άδοξα. Αγαπούσε τον τόπο του, τον πονούσε, έτρεφε μεγάλη αγάπη για την ελληνική γλώσσα, μιλούσε με πάθος για το γλωσσικό ζήτημα της εποχής του, και στο πως διαχειρίζονταν την ελληνική γλώσσα οι νέοι λογοτέχνες και οι δημοσιογράφοι. Παρά του ότι τον έβλεπα με αυτήν την μικρή γραφομηχανή που είχε ή με το χέρι, να αλληλογραφεί σε φιλικά του και άλλα πρόσωπα, να στέλνει κάρτες στα αγγλικά ή γαλλικά Η ελληνική γλώσσα και η προφορά της, η σύνταξή της και η κυριολεξία των νοημάτων της ήταν το πάθος του. Αν και στο «Τρίτο Στεφάνι», οι ήρωες μιλούν μια γλώσσα κάπως του Κολωνακίου, ατσαλάκωτη, σιδερωμένη. Μιλούσε για την ελληνική παράδοση και τους ανθρώπους της με αγάπη, όχι με φολκλορική διάθεση, όχι με τάσεις εθνικιστικής πλαστικής υπερβολής, αλλά σαν μια αναζήτηση του αυθεντικού και του καίριου στην συνέχεια των ελληνικών ριζών που αρδεύουν ακατάπαυστα τα νέα δέντρα της ελληνικής ιστορίας. Αναφέρονταν με αγάπη για την ποιήτρια Μαντώ Αραβαντινού, την πεζογράφο Καίη Τσιτσέλη, τον ποιητή Νάνο Βαλαωρίτη, που συνεργάστηκε μαζί του στενά στο περιοδικό «πάλι». Από αυτόν άκουσα για πρώτη φορά για το σουρεαλιστικό περιοδικό «πάλι». Τον άκουγα πολλές φορές να μιλά για τον νομπελίστα μας ποιητή Γιώργο Σεφέρη και τις επαφές του με την οικογένειά του, μνημόνευε στον αγγλοαμερικάνο επίσης νομπελίστα ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ και το έργο του. Για τον Γιάννη Ρίτσο, που αν θυμάμαι καλά ήθελε τότε να γράψει ένα κείμενο για ορισμένες του ποιητικές συλλογές. Από τα χείλη του άκουσα για πρώτη φορά για τον εικαστικό Αλέξη Φασιανό και την φιλία του μαζί του, για τον ζωγράφο Αλέξη Ακριθάκη που λάτρευε το έργο του,(είχα δει αρκετά μικρά του έργα στο σπίτι του), για τον Μίνωα Αργυράκη, μιλούσε για τις νέες εκδόσεις μυθιστορημάτων. Παρακολουθούσε την σύγχρονή του κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα-με έστελνε και του αγόραζα εφημερίδες, κυρίως την Καθημερινή, και ήταν πάντα με το όπλο του αμφισβητία και του σαρκαστή παρά πόδας. Έτοιμος και με θέσεις δυναμικές να ξιφουλκήσει δημόσια χωρίς φόβο, δίχως ενδοιασμούς για θέματα που είτε αφορούσαν το γλωσσικό ζήτημα, είτε την δεντροφύτευση μιας πλατείας, είτε τα πολιτικά πράγματα της χώρας, είτε την τηλεόραση, είτε πρόσωπα γνωστά και δημόσια, είτε τα διάφορα κοινωνικά κινήματα της εποχής εκείνης, είτε για να εκφράσει τις απόψεις του για ένα βιβλίο που διάβασε και του άρεσε ή είχε κάθετες αντιρρήσεις. Του ζητούσαν την γνώμη του διαρκώς οι διάφορες εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής και εκείνος την έδινε χωρίς να σκέφτεται το δικό του συγγραφικό κόστος. Του άρεσε η δημοσιότητα η έκθεση στην δημόσια πρόκληση. Μπορούσε να πιάσει τον σφυγμό της επικαιρότητας άμεσα και γρήγορα και να τον επεξεργαστεί με τόλμη. Διέκρινε τις θετικές ή αρνητικές προθέσεις των ανθρώπων απέναντί του και των δημόσιων ενεργειών τους που αφορούσαν τον ίδιο και το έργο του. Κατήγγειλε άτομα της εποχής του και ενέργειές τους χωρίς να αναλογίζεται τις αντιδράσεις που θα προκαλούσαν οι δημόσιες δηλώσεις και παρεμβάσεις του. Ο Κώστας Ταχτσής, αυτός ο ευφυής άνθρωπος και αστός κατά βάθος συγγραφέας, οικεία βουλήσει! σπατάλησε μάλλον το συγγραφικό του ταλέντο σε δημόσιες αψιμαχίες εξαιτίας της ιδιαίτερης ζωής του. Άφησε τις ατομικές του ιδιοσυγκρασιακές προθέσεις και σεξουαλικές επιλογές να σκιάσουν εν μέρει την πνευματική του δημιουργία και αυτό ήταν λάθος του. Αισθάνονταν κυρίαρχος του παιχνιδιού μόνο όταν ήταν στο κέντρο και το ενδιαφέρον της δημοσιότητας, είτε σαν άτομο είτε σαν συγγραφέας, είτε σαν σεξουαλικό αντικείμενο ικανοποίησης. Θεωρώ, ότι από ένα σημείο και έπειτα ο συγγραφέας Κώστας Ταχτσής διαισθάνθηκε ότι είχε στερέψει σαν δημιουργός, και γιαυτό δεν ξανά συνέθεσε ένα μακράς πνοής έργο, αλλά μια σειρά από ενδιαφέροντα μικρά δοκίμια αυτοβιογραφικού περιεχομένου μετά το μυθιστόρημά του «Τρίτο Στεφάνι». Δεν κατόρθωσε να απαλλαγεί από την αναγνωστική του επιτυχία, δεν επεδίωξε άλλους δρόμους μυθιστορηματικού σχεδιασμού, ούτε και πειραματίστηκε σε νέους συγγραφικούς δρόμους. Τα μικρής πνοής πολύ αξιόλογα διηγήματά του, μας φανερώνουν τις δυνατότητές του και προς τα πού όφειλε να στρέψει το ενδιαφέρον και το ταλέντο του. Ο Ταχτσής ήταν λίγο τεμπελάκος συγγραφικά. Το ίδιο βλέπουμε και στον ποιητικό του λόγο. Δεν τον εμπλούτισε με διαφορετική θεματολογία και συγκινησιακά φορτία και δεν τον συνέχισε. Το ύφος του παρέμεινε ένα και το αυτό. Η διαπραγματευτική του διάθεση μάλλον στέρεψε ή έμεινε στα μικρής φόρμας διηγήματά του ή προσωπικών του αφηγήσεών και αναμνήσεων. Στένεψε τα όρια των συγγραφικών του καταθέσεων σε συγκεκριμένα πεδία προσωπικών του αναφορών.Ανακύκλωνε τον αρχικό πυρήνα των θέσεών του παρά τα ενδιαφέροντα και ουσιαστικά πράγματα που κατά καιρούς έλεγε. Χωρίς να ανήκει στην κατηγορία των ευφυολόγων δημιουργών όπως ήταν ο Όσκαρ Ουάιλντ. Ούτε οπαδός του κινήματος του αισθητισμού.Ο Κώστας Ταχτσής δεν ήταν αυτό που ιστορικά και από κοινωνική παράδοση των αρχαίων προγόνων αποκαλούμε ομοφυλόφιλος, ήταν ένα ετεριζόμενο άτομο, ένα άτομο δηλαδή παρενδυτικό που πουλούσε τις σεξουαλικές του υπηρεσίες. Γιαυτό και οι τόσοι τσακωμοί του με τους τραβεστί της εποχής του, η πίκρα του να τον κατανοήσουν και να τον αποδεχτούν στις πιάτσες τους. Παραβλέποντας ότι ο ίδιος είχε την υποστήριξη του καλλιτεχνικού και κοινωνικού κατεστημένου της εποχής του λόγω της διασημότητάς του σαν ένας καταξιωμένος συγγραφέας και επαγγελματίας μεταφραστής. Αυτή του η εμμονή του στοίχισε, μείωσε τόσο τις δυνάμεις του ταλέντου του όσο και τις ατομικές αντοχές του. Το συγγραφικό του αισθητήριο ήταν πολύ ισχυρότερο από όσο άφηνε να φανεί στις δημόσιες αψιμαχίες του. Ήταν όμως λίγο τεμπελάκος όπως ανέφερα συγγραφικά, έως και αδιάφορος από ένα σημείο και πέρα. Δεν θέλησε συνειδητά να πειραματιστεί σε άλλα πεδία του γραπτού λόγου. Ο χρόνος της συγγραφικής του παραγωγής ακολουθούσε το ιστόγραμμα των ψυχικών του διαθέσεων. Έγραφε περισσότερο μάλλον όταν θεωρούσε ότι τον αδικούσαν, όταν σαν άτομο σκιαμαχούσε και έβλεπε γύρω του εχθρούς, παρά όταν είχε έμπνευση. Εκτός, αν του παράγγελναν κείμενα ή μεταφράσεις, όπως έγινε με τις μεταφράσεις των τριών Αριστοφανικών κωμωδιών για το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, ή άλλα θεατρικά έργα, όπως «Η Δεσποινίς Μαργαρίτα», η «Φιλουμένα Μαρτουράνο» και λοιπά, που του κέντριζαν το ενδιαφέρον και του πρόσφεραν την δυνατότητα να εκφραστεί γλωσσικά όπως εκείνος ήθελε και να καυτηριάσει και πάλι τα κακώς κείμενα της κοινωνίας και τον ταρτουφισμό των ανθρώπων. Εκείνο που θέλω να αναφέρω και μπορεί να κάνω λάθος μετά από τόσες δεκαετίες που η μνήμη έχει ατονήσει, και χωρίς να θέλω να αμαυρώσω την μεταφραστική του μνήμη, είναι ότι ο συγγραφέας Κώστας Ταχτσής σαν μεταφραστής, από όσο θυμάμαι καθώς τον «βοηθούσα» σε γραφή κειμένων στην μικρή του γραφομηχανή, στις μεταφράσεις πάνω στα αρχαία κείμενα, «κοιτούσε» ή τουλάχιστον γνώριζε και αγγλικές μεταφράσεις τους. Γνώριζε πολύ καλά αγγλικά και γαλλικά. Ίσως θυμάμαι λάθος, πάντως όπως και νάχει, ο μεταφραστικός του λόγος είναι λειτουργικός θεατρικά και άψογος. Διαθέτει και τα φιλολογικά και τα θεατρικά εχέγγυα που βοηθούν έναν σκηνοθέτη και μια θεατρική ομάδα να παραστήσει ένα θεατρικό έργο ή μια παράσταση, στηριζόμενοι στις δικές του μεταφραστικές γλωσσικές και νοηματικές προσεγγίσεις.

      Ο Κώστας Ταχτσής ήταν δημοκράτης, έχει καυτηριάσει πολύ τσουχτερά και καίρια το επτάχρονο δικτατορικό καθεστώς, πίστευε επίσης στην συμβολή τότε της συντηρητικής αστικής παράταξης στην ανόρθωση της χώρας και στην στερέωση της νεοσύστατης δημοκρατίας, και ιδιαίτερα στον ηγέτη και ιδρυτής της τον επονομαζόμενο Εθνάρχη. Τις πολιτικές του τότε απόψεις τις είχα ακούσει όχι μόνο από τον ίδιο στο σπίτι του αλλά και σε συνομιλία που είχε-και εγώ παρών-με την φίλη του τραγωδό Άννα Συνοδινού. Θυμάμαι ακόμα την επίσκεψη στο σπίτι του αδερφού του Εθνάρχη, που ήμουν και εγώ, ή άλλες φορές που παρευρίσκονταν η πανέμορφη, αυτή η εκπληκτικού κάλλους μεσόγεια γυναίκα, η ελληνίδα Ελένη, σπουδαία διεθνούς φήμης ηθοποιός Ειρήνη Παπά, αλλά και σε φαγητό με την Έλλη Λαμπέτη. Ο Κώστας Ταχτσής υποστήριζε θέσεις της συντηρητικής παράταξης παρά το γεγονός ότι σαν άτομο ήταν πολύ ανεξάρτητο, απελευθερωμένο και δεν τον διέκρινε αυτός ο συντηρητικός καθωσπρεπισμός που έχουν άτομα του πολιτικού αυτού χώρου, οι λεγόμενοι αστοί ή μικροαστοί. Στέκονταν επίσης φιλικά και στον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς με τον φωτισμένο ηγέτη της Λεωνίδα Κύρκο. Ο Κώστας Ταχτσής ήταν ένα αντιφατικό άτομο αλλά με μεγάλη ειλικρίνεια, διέθετε εντιμότητα, θάρρος, τόλμη, ευθυκρισία και μια αίσθηση προσωπικής ανεξαρτησίας στις ιδιωτικές του δραστηριότητες, και καυστικό χιούμορ. Υπήρξε ένα σπινθηροβόλο πρόσωπο που δεν συναντούσες συχνά στους πνευματικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής του. Ήταν ευθύς, ντόμπρος όσον αφορά τις σεξουαλικές του επιλογές, αν και κατά βάθος ο προκλητικός τρόπος ζωής του παρά την μεγάλη του κοινωνικότητα τον έκανε να αισθάνεται μόνος, να νιώθει αποξενωμένος. Ρεαλιστής και πηγαίος ο ίδιος,  ατυχώς δεν διέβλεπε τον παρόμοιο διαφορετικής υφής ρεαλισμό της κοινωνίας των άλλων ή δεν ήθελε να τον αποδεχτεί. Αρέσκονταν σε μια μονόπλευρη σχέση υπέρ του.Από μια τάση ενεργειών προσωπικής του επιβεβαίωσης και από μια λανθασμένη ερμηνεία πολλών συμβάντων. Μπορεί οι δημόσιες παρεμβάσεις του να ήσαν υπερβολικές και ερεθιστικές, προκλητικές και θυμωμένες εναντίων του κοινωνικού, πολιτικού, καλλιτεχνικού κατεστημένου, να τσακώνονταν με διάφορες ομάδες ή με άλλους διανοούμενους, καταβάθως όμως ήταν φοβισμένος και πολύ αντιφατικός. Προσπαθούσε να αφυπνίσει την κοινωνία όταν αυτή δεν ενδιαφέρονταν. Ή όπως το λέει τόσο χαρακτηριστικά ο Οδυσσέας Ελύτης, «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολύ», όχι όμως να γυρίσει πέριξ του εαυτού μας, ή των παθών μας που πίστευε ο Ταχτσής, αλλά με κοινωνικούς αγώνες και προσωπικές επαναστατικές αναβάσεις. Ο Κώστας Ταχτσής φώναζε επί ματαίω, γιατί φώναζε καταβάθως για να τον ακούσει ο ίδιος του ο εαυτός. Και αν δεν ήταν ένας καλός συγγραφέας, ένας καταξιωμένος δημιουργός για να του χαρίζονται αυτές οι ιδιαίτερες προσωπικές του ιδιορρυθμίες από το κατεστημένο της εποχής του, ή αν δεν είχε αυτήν την σχετική οικονομική ανεξαρτησία ώστε να μην χρειάζεται να δουλέψει ωράριο σε φάμπρικα ή πίσω από έναν γκισέ σαν δημόσιος ή ιδιωτικός υπάλληλος, θα ήταν ίσως διαφορετική η αποδοχή των θέσεων και απόψεών του και φυσικά, των ερωτικών του ενεργειών. Σαν συγγραφέας είχε θα λέγαμε τις «πλάτες» της υποστήριξης των πνευματικών κύκλων της εποχής και δικαίως, μόνο που δεν καταλάβαινε ότι η υποστήριξη αυτή, γίνονταν εξαιτίας του ταλέντου του, της συγγραφικής του ικανότητας, του εύστροφου πνεύματός του, της ικανότητάς να μεταμορφώνει ένα απλό επικαιρικό γεγονός σε διηγηματική αφήγηση, να χειρίζεται με δεξιοτεχνία το αστικό ιδίωμα της ελληνικής γλώσσας και να εικονογραφεί την ατμόσφαιρα μια εποχής και των ανθρώπων της, και όχι εξαιτίας του σεξουαλικού τρόπου ζωής του. Τα έργα του, είναι από τα πιο αγαπητά της ελληνικής λογοτεχνίας, γιατί είναι ο νέος ελληνικός κόσμος των δεκαετιών μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο. Οικοδομούν την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία αναπτύχθηκε η νεότερη ελληνική κοινωνική συνείδηση. Κυοφορούν στάσεις και συμπεριφορές ανθρώπων που ζητούν να δημιουργήσουν τους νέους κώδικες κοινωνίας και επικοινωνίας σε περιόδους που αρχίζει να διαφαίνεται το ελληνικό οικονομικό θαύμα, με τα θετικά και τα αρνητικά του. Αρχίζει η αστικοποίηση της ελληνικής υπαίθρου και η αστυφιλία. Τα άτομα είτε σαν μονάδες είτε σε ομάδες σχηματίζουν τα νέα οικογενειακά τους τζάκια. Τα μικροαστικά ήθη και έθιμα που θα εξαπλωθούν από το κέντρο και στα υπόλοιπα περιφερειακά κέντρα της χώρας. Οι ήρωες του Ταχτσή είναι κατά κάποιο τρόπο σχεδιασμένοι με τέτοιον τρόπο ώστε να εικονογραφούν την δική τους και μόνο τυπολογία. Μια τυπολογία χαρακτήρων που αργότερα, συναντάμε και σε άλλους συγγραφείς μέχρι τον εξαγνισμό τους μέσα στην «Αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, όπου ο χώρος επανακτά την ιδεολογική του φόρτιση και την αντικαθρεπτίζει στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Η συγγραφική σπουδαία προσπάθεια του Δημήτρη Χατζή να επαναπροσδιορίσει τους νέους κοινωνικούς δεσμούς των ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας με τον επαναπατρισμό των ιδεολογικά και πολιτικά εξόριστων, δεν καρποφόρησε συγγραφικά. Έμεινε ο τελευταίος μάλλον σημαντικός Παπαδιαμαντικός επίγονος. Η αστικοποίηση της χώρας είχε θέσει γερά τα θεμέλιά της και ήταν αδύνατον η επιστροφή στις ρίζες. Η μεγάλη ιδέα της ελληνικής λογοτεχνίας ήταν το χαμένο κέντρο-των Σεφερικών αρχαίων ερειπίων-και αυτό δεν επιτεύχθηκε έκτοτε. Οι ήρωες του Κώστα Ταχτσή, αυτός ο στενός οικογενειακός κύκλος ανθρώπινων συμπεριφορών και ενεργειών είναι θα γράφαμε μάλλον εντελώς απολιτίκ. Δεν έχουν εμφανή ιδεολογία, μόνο μικροαστική συμπεριφορά που περιστρέφεται γύρω από τον οικογενειακό τους πυρήνα. Δεν έχουν χάσματα συνείδησης, δεν αντιμετωπίζουν υπαρξιακά ερεθίσματα, δεν έχουν εσωτερικές μεταιχμιακές αναδιπλώσεις πέρα από αυτές των ερωτικών τους προτιμήσεων. Μακροιστορία δεν υπάρχει μόνον η αντιπροσωπευτική μικροιστορία μιας οικογένειας, η οποία δεν φέρει μαζί της σαν προίκα το βάρος ενός ξεριζωμού, δες παραδείγματος χάρη την οικογένεια της «Λωξάνδρας» της Μαρίας Ιορδανίδου, που κουβαλά μαζί της όλη την προφορική παράδοση της Κωνσταντινουπολίτικης αρχοντιάς της, τα έθιμα και τις γαστρονομικές της συνήθειες. Η οικογενειακή εστία των ηρώων και ηρωίδων του Κώστα Ταχτσή έχει αστικά θεμέλια και μικροαστικές συμπεριφορές. Κινείται μέσα στα σύγχρονα της αντιπαροχής διαμερίσματα των δεκαετιών του 1960 πάνω κάτω. Πολλές φορές έχεις την αίσθηση ότι ο λόγος τους είναι προφορικός, βαθιά εξομολογητικός. Έχουν την τραγικότητα των γυναικείων φωνών που έχουν τα μονόπρακτα του Ζαν Κοκτώ, των ερωτευμένων γυναικών που προσπαθούν να ξανά ενώσουν τον θρυμματισμένο συναισθηματικό τους κόσμο. Να αγαπηθούνε από τους παλαιούς εραστές τους. Μόνο που στο παιχνίδι αυτό, η αντρική παρουσία δεν είναι ωσεί παρών, στην οποία αναφέρεται η γυναικεία φωνή μέσω της τηλεφωνικής συσκευής, αλλά είναι παρών μέσα στον οικογενειακό οίκο και ανακατεύει την τράπουλα των γεγονότων μέσα από σεξουαλικές πράξεις, λόγια ή και κινήσεις αυτονόμησης από τον ιστό των γυναικών. Το παιχνίδι αυτό των ρόλων που επαναπροσδιορίζονται γνωρίζει καλά ο Κώστας Ταχτσής και το μετέφερε πότε στο έργο του και πότε στην ιδιωτική του ζωή.

     Ο Κώστας Ταχτσής στάθηκε από τους τυχερούς συγγραφείς. Με ένα του και μόνο έργο «Το τρίτο στεφάνι» κέρδισε τον πρώτο λαχνό της συγγραφικής δημιουργίας. Και το άξιζε. Με αυτό οικοδόμησε την μεταγενέστερη φήμη του. Μόνο που δυστυχώς, αυτό το αντάλλαξε με την προσωπική του προβολή και δημοσιότητα για να δημοσιοποιήσει τις ατομικές του θέσεις που μπορεί, και να μην ενδιέφεραν τους αναγνώστες του. Το μοναδικό του αυτό μυθιστόρημα από τα καλύτερα της μεταπολεμικής ελληνικής λογοτεχνίας, είναι η τοιχογραφία μιας εποχής και των ανθρώπων της, μιας εποχής και των ανθρώπων της που διψούσαν για ζωή, ελευθερία, καταξίωση, ατομική ανεξαρτησία, ανατροπή συνηθειών σε ατομικό  και σε οικογενειακό επίπεδο. Άτομα του αστικού και μικροαστικού χώρου με τις δικές τους αρχές και κώδικες επικοινωνίας, άτομα που περιστρέφονται μέσα στα δικά τους μόνο αδιέξοδα. Περίκλειστα στις συνήθειές τους και τα πάθη τους. Πρόσωπα με ιδιαίτερες νευρώσεις, τα ενοχικά τους στίγματα, που εξομολογούνται με μεγάλη ειλικρίνεια την περιπτωσιολογία της ζωής τους, τα ενδοοικογενειακά τους τραύματα, τα όνειρά και τις επιθυμίες τους, που γυρίζουν σαν γαϊτανάκι γύρω από τα δικά τους αδιέξοδα. Αυτός ο μικροαστικός κόσμος μιας οικογένειάς με την ιδιαίτερη της ιστορία, έχει κύριο άξονά της την σεξουαλική της αυτοαναφορικότητα. Ηρώων που θυμίζουν τους σεξουαλικούς ήρωες και ανάλογες συμπεριφορές ενός Πειραιώτη συγγραφέα, του Κώστα Μουρσελά,(που πέθανε πρόσφατα) που ο αντρικός φαλλός αποκαθηλώνεται από τον σταυρό του μύθου της ιστορίας για να μετατραπεί σε ενοχικό και συμπλεγματικό ήρωα μυθιστορήματος. Πορτραίτα οικογενειών που αφήνουν πίσω τους την ιστορία της χώρας τους για να ακολουθήσουν την ατομική τους ιστορία και αδιέξοδα. Ο κόσμος του Κώστα Ταχτσή είναι ο κόσμος των σύγχρονων ελλήνων της εποχής μας. Αυτός του φροϋδικού ερμηνευτικού μοντέλου άτομο όπως το συναντάμε στην περίφημη μυθιστορηματική τετραλογία του Χένρυ Μίλλερ, “Sexus” “Plexus” κλπ., όπου απουσιάζει η ιδεολογία σαν κινητήριος δύναμη της ιστορίας όπως την βλέπουμε στον Στρατή Τσίρκα, και η γενική ιστορία του τόπου σαν πλαίσιο αφήγησης των οικογενειακών ή ατομικών γεγονότων. Ή πάλι επικαιρικών πραγματικών κοινωνικών συμβάντων που καθρεπτίζονται και αποκτούν σημασία με όρους επαλήθευσης, όπως συμβαίνει στο μυθιστορηματικό έργο της Ρέας Γαλανάκη. Όπου η προσωπική μυθολογία των ανθρώπων ενώνεται με την αληθινή ιστορία μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας. Οι ήρωες της Γαλανάκη προέρχονται μέσα από το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής τους και του γεωγραφικού τους χώρου.

     Ο Κώστας Ταχτσής κέρδισε το στοίχημα γιατί ήταν ο πρώτος που έφερε τον καθημερινό προφορικό λόγο των ανθρώπων στο προσκήνιο μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματός του. Πέτυχε να συνενώσει στοιχεία της λαϊκής συνείδησης των ανθρώπων της εποχής του με την συνείδηση της οικογένειάς του. Ο αυτοβιογραφικός του λόγος έγινε λόγος και των αναγνωστών του, που αναγνώρισαν στα λόγια και τις ενέργειες των ηρώων και ηρωίδων του κομμάτια από το δικό τους οικογενειακό δέντρο. Θραύσματα εμπειριών της δικής τους ζωής. Μπορεί η ιστορία και η ιδεολογία να βγήκαν από το μυθιστορηματικό πλαίσιο ενδιαφερόντων του Κώστα Ταχτσή, αλλά εισέβαλε με ορμή η λίμπιντο των ανθρώπων. Και αυτό ήταν κάτι πολύ χειροπιαστό για τους αναγνώστες, γιατί τους αφορούσε άμεσα και δραστικά. Και εδώ πέτυχε ο συγγραφέας Κώστας Ταχτσής, στα ερωτικά σημεία των ανθρώπων και ιδιαίτερα των γυναικών, που είχαν μείνει στην αφάνεια, ή είχαν ευνουχιστεί από παραμυθάδες όπως ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης. Ο Κώστας Ταχτσής, ζήτησε να κάνει το πνεύμα σάρκα με τις δικές της ανάγκες, απαιτήσεις και επιθυμίες, και αυτό το πέτυχε, για αυτό αγαπήθηκε ο λόγος του από τους συνεχείς αναγνώστες και αναγνώστριες του. Στους σύγχρονους μετεμφυλιακούς καιρούς των νεοελλήνων, οι άνθρωποι δεν στροβιλίζονταν πλέον γύρω από θέματα αισθητικής, μεταφυσικής, ιστορίας ή ιδεολογίας, ή πολιτικής αναφοράς, αλλά γύρω από την σεξουαλική τους ζωή, την ικανοποίησή της και τις ερωτικές τους ανάγκες. Το ΚΛΙΚ της επιτυχίας του μυθιστορήματος είχε δοθεί, έμελε να βρεθούν οι διάδοχοι.

Τελικά, τι είναι το μοναδικό αυτό μυθιστόρημα της ελληνικής γραμματείας, που μετά την πρώτη του έκδοση, συναγωνίζονται οι εκδότες ποιος θα το επανεκδώσει; Το μυθιστόρημα που έγινε για τα ελληνικά εκδοτικά δεδομένα το πρώτο Best Seller. Το βιβλίο που αντιπροσωπεύει την νέα συνειδησιακή και ερωτική ταυτότητα ημών των νεοελλήνων, τα κοινωνικά μας ήθη και συμπεριφορές. Όπως αντίστοιχα, και κάτω από άλλες συγγραφικές επισημάνσεις και θεωρητικά φιλοσοφικά σχήματα, είναι ο «τουριστικός Ζορμπάς» του Νίκου Καζαντζάκη, με το Θεοδωρακικό συρτάκι του, ή το λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου, που τόσο εύστοχα τραγούδησε η Μαρινέλλα και μαζί της όλοι εμείς οι νεοέλληνες. Είναι ότι ήταν τις προηγούμενες αναγνωστικές δεκαετίες τα πολυδιαβασμένα γυναικεία μυθιστορήματα της Ιωάννας Μπουκουβάλα-Αναγνώστου; Ή της σύγχρονής μας κυρίας Λένας Μαντά;  Ή μήπως, το αυτοβιογραφικό μυθιστορηματικό αυτό έργο πέρα και από τις συγγραφικές προθέσεις του ίδιου του συγγραφέα, είναι ο σύγχρονος λόγος της ελληνικής πεζογραφίας και ζωής των νεοελλήνων, που μας απήλλαξε από την χριστιανική μας Παπαδιαμαντική μεγαλαυχία και τα μεταφυσικά διλήμματα της «Φόνισσάς» του. Έκλεισε οριστικά τον κύκλο της ηθογραφίας στην ελληνική πεζογραφική επικράτεια όπως τον συναντούσαμε στα έργα παραδείγματος χάριν του Ανδρέα Καρκαβίτσα; Και επικουρικά θα αναρωτιόμασταν, το ελληνικό αυτό πανόραμα της σύγχρονης ελληνικής ζωής που εικονογράφησε εύστοχα ο Κώστας Ταχτσής, άνοιξε δρόμους σε συγγραφείς ιχνογραφήσεων μεγάλων αστικών οικογενειών όπως ο Τάσος Αθανασιάδης και άλλοι, ή μήπως έμεινε ένας μετέωρος λόγος, που οι καρποί του ακόμα και σήμερα μας δροσίζουν και διατηρούν τον μύθο του συγγραφέα ζωντανό και ανανεώσιμο, πέρα και μακριά από την προσωπική του ζωή και τις όποιες ιδιαίτερες επιλογές του, όπως συμβαίνει και με άλλους πνευματικούς δημιουργούς και καλλιτέχνες εντός και εκτός ελλάδας;

Από αυτήν την σκοπιά παρατηρώντας το έργο του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή θεωρούμε ότι κέρδισε το στοίχημα του προσωπικού του χρόνου, μόνο που η μοίρα, του έπαιξε ένα ωραίο παιχνίδι. Το μυθιστόρημα αυτό, διαβάστηκε και διαδόθηκε περισσότερο από τα χείλη του γυναικείου πληθυσμού παρά από τον νεανικό ή αντρικό  όπως εκείνος ευελπιστούσε. Ίσως σαν μια οφειλή της γυναικείας φωνής, της σύγχρονης ελληνίδας και των αναγκών της, που ο Κώστας Ταχτσής της πρόσφερε βήμα έκφρασης και χειραφέτησης τόσο με το έργο του όσο και με την ίδια του την ζωή.

Στην ενδεικτική αυτή βιβλιογραφία του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή, αναφέρω πληροφορίες κυρίως από αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών που συγκέντρωσα στο αρχείο μου για τον συγγραφέα, θεωρώντας ότι οι αναγνώστες και οι ιστορικοί της λογοτεχνίας γνωρίζουν τις αναφορές στον Κώστα Ταχτσή που υπάρχουν στις Ιστορίες της Ελληνικής Λογοτεχνίας, τα Βιογραφικά Λεξικά Συγγραφέων που κυκλοφορούν, τα δοκίμια και τις εργασίες που αφορούν τους λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης, την πολύτομη σειρά των εκδόσεων Σοκόλη για την Μεταπολεμική μας Πεζογραφία. Στην παράθεση αυτή των ενδεικτικών βιβλιογραφικών στοιχείων δεν μετέφερα ξανά, την παρουσία του Κώστα Ταχτσή στο παλαιό περιοδικό «πάλι» του Νάνου Βαλαωρίτη, τα κείμενα του περιοδικού «Αμφί» που γνωρίζω και έχω αποδελτιώσει και μεταφέρει στο μπλοκ μου και άλλα στοιχεία που μας είναι γνωστά από λήμματα γενικών εγκυκλοπαιδειών και το Λεξικό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των εκδόσεων Πατάκη. Ούτε μετέφερα επανεκδόσεις έργων του από διάφορους κατά καιρούς εκδοτικούς οίκους, πλην των βιβλιογραφικών πληροφοριών και δημοσιεύσεων στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Επίσης, αποδελτιώνω τα αφιερώματα που γνωρίζω.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ

• ΔΕΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Αθήνα 1951

• Καφενείο το Βυζάντιο κι’ άλλα ποιήματα 1950-1956, εκδ. Ερμείας 1972

• ΤΑ ΡΕΣΤΑ. ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, εκδ. Ερμής 1972

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ τελευταίου μεγάλου της ελληνικής ποίησης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Τα ρέστα, περιοδικό Πάλι, άνοιξη 1964

Ζήτημα ιδιοσυγκρασίας

Ένα σύγχρονο προϊόν, περιοδικό Εποχές, Φεβρουάριος 1965

Μια επίσκεψη, περιοδικό Εποχές, Ιούνιος 1966

Ένα πλοίο στη στεριά

Η μουτζούρα

Το άλλοθι,  περιοδικό Πάλι, καλοκαίρι 1965

Ο πατέρας μου και τα παπούτσια

Το κόκκινο παλτό, περιοδικό Κριτήριο, Μάϊος 1966

Μια διπλωματική ιστορία, περιοδικό Τράμ, Οχτώβρης 1972

Λίγες πέννες για το  Στρατό Σωτηρίας

Η πρώτη εικόνα, περιοδικό Πάλι, χειμώνας 1966

• ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, εκδ. Ερμής 1974, τέταρτη έκδοση

• Το Τρίτο Στεφάνι, Εξάντας

Για την έκδοση δες:

-Δημοκρατικός Λόγος 28/4/1991, βιβ/κη, (Το βιβλίο που άνοιξε καινούργιους δρόμους όταν πρωτοεκδόθηκε και καθιέρωσε ως μεγάλη λογοτεχνική δόξα τον συγγραφέα…»)

• ΤΟ ΦΟΒΕΡΟ ΒΗΜΑ Αυτοβιογραφία εκδ. Εξάντας 1989, εξώφυλλο Αλέκος Φασιανός, επιμέλεια έκδοσης Θανάσης Θ. Νιάρχος, εισαγωγή Αχιλλέας Ταβουλάρης

Για την έκδοση δες:

-Ελευθεροτυπία Πέμπτη 7/12/1989, εκτενές κείμενο, Κι άλλο ανέκδοτο έργο του Κ. Τ.

-Μικέλλα Χαρτουλάρη: ρεπορτάζ Πέμπτη 4/12/1989, σ.25, εκτενές κείμενο, Προφήτευσε τον θάνατό του. Κυκλοφόρησε χθες η αυτοβιογραφία του Κ. Τ.

-Εξόρμηση 7/12/1989, εκτενές κείμενο, Το πάθος μιας ζωής. Κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του Κ. Τ. από τις εκδόσεις «ΕΞΑΝΤΑΣ»

-Ευγένιος Αρανίτσης, Ελευθεροτυπία Τετάρτη 13/12/1989, ολοσέλιδη βιβ/κη, Το «φοβερό βήμα» του Ταχτσή

-Κώστας Τσαούσης, Έθνος Τετάρτη 20/12/1989, σ.33, βιβ/κη, Αιχμάλωτος του πάθους του

-Λυδία Δημοπούλου, Εξόρμηση 17/12/1989, βιβ/κη, Το «φοβερό βήμα»

-Ελεύθερος Τύπος 17/12/1989, βιβ/κη 17/12/1989, Η ΖΩΗ ΣΑΝ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

(* τις βιβλιοκριτικές βιβλίων κρατούσε στην εφημερίδα ο Δημοσθένης Δαββέτας και μετά ο Μισέλ Φάϊς. Επειδή στο αρχείο δεν διέσωσα το όνομα, δεν το πίστωσα σε κανέναν)

- Κ. Δημητρός, Η Εποχή 11/3/1990, βιβ/κη, Το βιβλίο που δεν… έγινε

-Στ. Παπασπύρου, Η Αυγή 10/12/1989, συνέντευξη του Θανάση Νιάρχου με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου. «Κανείς δεν εκμεταλλεύεται τον Ταχτσή»

-Μικέλλα Χαρτουλάρη, Τα Νέα Τρίτη 5/12/1989, σ.26, συνέντευξη του επιμελητή Θανάση Νιάρχου στην Μ. Χ., Η αθέατη πλευρά ενός «φοβερού βήματος»

-Κώστας Σταματίου, Τα Νέα 13/1/1990, εκτενής βιβ/κη, Βίου μαρτυρία-και μαρτύρια-του Κώστα Ταχτσή

-Το Βήμα 3/12/1989, σ.57-, Προδημοσίευση, Το φοβερό βήμα.

-Ελεύθερος Τύπος, Αποσπάσματα από το «ΦΟΒΕΡΟ ΒΗΜΑ»   

• ΑΠΟ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΚΟΠΙΑ, πρόλογος Αλέκος Φασιανός, επίλογος-επιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος, εκδ. Εξάντας 1992

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ο Ταχτσής μαχητής (του Αλέκου Φασιανού)

ΚΕΙΜΕΝΑ

Από τη χαμηλή προσωπική σκοπιά, (περιοδικό Η λέξη τχ.63-64/Απρίλης-Μάης ’87)

Οι Γερμανοί κι εγώ, (περιοδικό Η λέξη τχ.84, Μάης ’89)

Ο Έλληνας της δεκαετίας του ’80, (Ανέκδοτο)

Η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα, (Ανέκδοτο)

Γύρω από την μετάφραση της «Λυσιστράτης», (Στο πρόγραμμα της παράστασης του ομώνυμου έργου)

Διευκρινίσεις (περιοδικό Οδός Πανός τχ.46, Ιαν.-Φεβρ. ’90)

Μνήμη της Αποκριάς, (Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εικόνες)

Αφορισμοί (Τα Νέα, 2.2.1981)

Λίγα λόγια για τη λογοκρισία (Τα Νέα 24.8.1988)

Ζάκ Λακαριέρ μικρό εγκώμιο,(περιοδικό Η λέξη τχ. 35. Ιούνιος ’84)

Η βαλίτσα του Ακριθάκη, (περιοδικό Η λέξη τχ.17, Σεπτέμβρης ’82)

Γιώργος Μακρής: ελάχιστο μνημόσυνο,(περιοδικό Η λέξη τχ. 19, Νοέμβρης ’82)

Χριστούγεννα,(Ο Ελεύθερος Τύπος, 23.12.1987)

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Επιστολή πρώτη, (περιοδικό Η λέξη, τχ.57, Σεπτέμβριος ’86)

Επιστολή δεύτερη, (Ανέκδοτη)

Επιστολή Τρίτη, (Ανέκδοτη)

Επιστολή τέταρτη, (περιοδικό Ο Χάρτης. Τεύχος 24, Μάϊος 1987)

Επιστολή Πέμπτη, (Ανέκδοτη)

ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ

Τα περισσότερα βιβλία είναι σκουπίδια. (Συνομιλία με τον Γ. Κ. Πηλιχό, περιοδικό Ταχυδρόμος)

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ερωτικό συγγραφέα,(Συνομιλία με τους Αντώνη Φωστιέρη και Θανάση Θ. Νιάρχο, περιοδικό Η λέξη τεύχος 29-30, Νοέμβρης-Δεκέμβρης ’83)

«Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρό. Στα σοβαρά πράγματα ήμουν πάντοτε επιμελέστατος», (Συνομιλία με τον Αλέξανδρο Σχινά. Κολωνία 1983)

Ομοφυλοφιλία και ετεροφυλοφιλία, (περιοδικό Αμφί, περ. Β΄ τεύχος 7-8, χειμώνας 1980-Άνοιξη 1981)

Δεν πιστεύω σε κοινά ιδανικά,(Συνομιλία με την Μιράντα Ζαχαριάδου, Πάνθεον 1.4.1981)

Σιχαίνομαι τις ετικέτες, (Συνομιλία με τον Γιώργο Χρονά. Δεύτερο Πρόγραμμα, 1985 και Οδός Πανός, τεύχος 39 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1988)

Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι παράδεισος,(Συνομιλία με την Άννα Χέρρα-Ζυμαράκη, Γυναίκα)

Η ομοφυλοφιλία είναι από τη φύση της αντιεξουσιαστική, (Συνομιλία με τον Νίκο Παρνασσά, Απογευματινή 27.3.1988)

Δεν έχω βλάψει ποτέ κανέναν, (Συνομιλία με τον Λευτέρη Κυπραίο, Ελεύθερος Τύπος 5/6.3.1988)

Τον εμφύλιο τον έχουμε στο αίμα μας,(Συνομιλία με τον Νίκο Σταθούλη, περιοδικό Ένα)

Είμαι εδώ, κι εκεί, και παντού, (Διαβάζω, τεύχος 3-4 Μάϊος-Οκτώβρης 1986)

Ο Ταχτσής σε πολιορκία (του Θανάση Θ. Νιάρχου)

Για την έκδοση δες:

- Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ-Σημειωματάριο-12/7/1992, μεγάλο κείμενο από την (Ελένη Μπίστικα;), «Από τη χαμηλή σκοπιά» τα νέο βιβλίο του Κώστα Ταχτσή με εξώφυλλο Φασιανού)

-Τα Νέα 10/11/1992, κειμενάκι, Η ανατριχιαστική ειλικρίνεια του Κ. Ταχτσή. (Ο Κόσμος του περιθωρίου, ωμότητα της πιάτσας, η υποκρισία του κατεστημένου, οι τραβεστί και οι δήθεν απελευθερωμένοι, τα παρασκήνια της κοινωνικής, πνευματικής ή πολιτικής καθημερινότητας…)

-Η Καθημερινή 10/11/1992, «Από τη σκοπιά» του Κ, Τ.

-Δημήτρης Μητρόπουλος, Το Βήμα 22/11/1992, βιβ/κη, Συλλογή χρήσιμη και απολαυστική

- Η Αυγή 25/12/1992

-Ευγένιος Αρανίτσης, Ελευθεροτυπία Τετάρτη 30/12/1992, σ.30, βιβ/κη, Δώρον άδωρον

-Η Αυγή 24/1/1993, κειμενάκι, (Το βιβλίο του μακαρίτη Κ. Ταχτσή…)

-Ελεύθερος Τύπος-Ριλάξ, Κυριακή 24/1/1993, σ.10, Το κοινωνικό προφίλ του… Κώστα Ταχτσή

-Δημοσθένης Κούρτοβικ, Τα Νέα Παρασκευή 5/2/1993, σ.39, βιβ/κη, Κώστας Ταχτσής: Από άλλη σκοπιά

- Ο ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ 7/2/1993, (Το βιβλίο συγκεντρώνει κείμενα…)  

• Η ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ Η ΑΘΗΝΑ ΚΙ ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, εκδ. Ερμής 1986

Στη μνήμη του Μανόλη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η γιαγιά μου η Αθήνα

Η πρώτη μου θεατρική μετάφραση

Ρεμπέτικα 1964

Ο σκληρός Απρίλης του ‘45

«Τόνιο Κρέγκερ»: Μια εισαγωγή

Ακριθάκης

Το «Πάλι» και εγώ

Λίγη ζωή με το Σεφέρη

Οι δισταγμοί του Σεφέρη

Ένας σύγχρονος αρχαίος Έλληνας

Μια μικρή χριστουγεννιάτικη ιστορία

Με το προσωπείο του δοκιμιογράφου

Μια συνέντευξη

Στα μητρώα του Δήμου…

(στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, υπάρχουν κρίσεις για το «Τρίτο Στεφάνι» από την Καίη Τσιτσέλη στο περιοδικό «Ταχυδρόμος», Maria Seymour-Smith, “The Spectator”, Dilys Powell, “Sunday Times”, “Nouvelles Litteraires”, Robert Andre, “Quinzaine Litteraire”.). Το εξώφυλλο είναι του Αλέκου Φασιανού.

• Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΠΡΑΖΙΛΙΑΝ ΜΕ 12 ΠΟΙΗΜΑΤΑ, σχέδια Αλέκος Φασιανός, εκδ. ADAM, με δώδεκα ποιήματα και έξι σχέδια του Α. Φασιανού.

Για την έκδοση δες:

-Μισέλ Φάις, Ελεύθερος Τύπος 19/5/1991, βιβ/κη, Η ποιητική πτυχή του Ταχτσή. Επανεκδίδεται η τέταρτη συλλογή.

-περ. ΕΝΑ τχ. 19/8/5/1991, βιβ/κη, «Η Συμφωνία του Μπραζίλιαν»

-Η Αυγή 5/5/1991, «Α! Οι έφηβοι, αυτοί θα μ’ αναστήσουνε»

-Ελευθεροτυπία 5/5/1991, Δώδεκα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή

-περ. Έψιλον τχ.;/12/5/1991, Η συμφωνία του Μπραζίλιαν

-περ. ΚΛΙΚ τχ.51/7,1991, Η συμφωνία του Μπραζίλιαν

• Η γιαγιά μου η Αθήνα κι άλλα κείμενα, εκδ. Πατάκη 1995

Για την έκδοση δες:

-Ανωνύμως, Κέρδος 31/10/1995, μικρό κείμενο, «Η γιαγιά μου η Αθήνα»

-Ανωνύμως, Διπλό Τηλέραμα τχ.982/30/12/1995, «Η γιαγιά μου η Αθήνα»

•Κώστας Ταχτσής, «Συγγνώμη, εσείς δεν είσθε ο κύριος Ταχτσής;» Επιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος, Κώστας Σταμάτης, εκδ. Πατάκη 1994.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σημείωμα των επιμελητών

Δημήτρης Μητρόπουλος: «Ένα παιχνίδι με μάσκες». Μοντερνισμός, μεταμοντερνισμός και αδιέξοδα στο έργο του Κώστα Ταχτσή

Επιστολές, Η αλληλογραφία του Κώστα Ταχτσή

Χαράγματα, Αποσπάσματα από έργα του Κώστα Ταχτσή

Θανάσης Θ. Νιάρχος: Επιλογικός αίνος

Η ταυτότητα των επιστολών και των αποσπασμάτων

Για την έκδοση δες:

-Μισέλ Φάϊς, Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής 20/11/1994, βιβ/κη, Οι επιστολές του Ταχτσή!

-Ανωνύμως, Το Βήμα 25/9/1994, κειμενάκι, Η αλληλογραφία του Ταχτσή.

-Βασίλης Κ. Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία 5/11/1994, κείμενο, «Δεν θέλω να με θυμούνται για καμιά ιδιαιτερότητα».

-Θανάσης Θ. Νιάρχος, Το Βήμα 6/11/1994, βιβ/κη Ο αλληλογράφος Κώστας Ταχτσής.

-Ανωνύμως, Τα Νέα 10/11/1994, κείμενο, Οι επιστολές Ταχτσή. Θύελλα και πάθος.

-Μαρύ Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή 5/2/1995, βιβ/κη, Αναδιφώντας το αρχείο Κ. Ταχτσή. Τα αθέατα.

-Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, Εξόρμηση 5/2/1995, βιβ/κη, Αντικομφορμιστής από ιδιοσυγκρασία.

• Τετράδιον Εκθέσεων Κωνστ. Γρηγ. Ταχτσή. Τάξις Ζ΄ Νέου Τύπου. Αθήναι 1945. Εξώφυλλο, σχέδια εσωτερικού Αλέκος Φασιανός. Πρόλογος Δημήτρης Μητρόπουλος. Επιμέλεια έκδοσης Κώστας Σταμάτης. Εκδ. Πατάκη 1996

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σημείωμα του επιμελητή

Δημήτρης Μητρόπουλος: Το Τετράδιο Εκθέσεων του Κώστα Ταχτσή: Προϊόν μιας «βιοτεχνίας ανεκδότων» ή ψηφίδα χαμένης αυτοβιογραφίας;

Τετράδιον Εκθέσεων Κωνσταντίνου Γρηγ. Ταχτσή

Ο ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΗΣ. Ο ΡΩΜΑΝΤΙΚΟΣ. «…ΤΕΙΣΕΙΑΝ ΔΑΝΑΟΙ ΕΜΑ ΔΑΚΡΥΑ ΣΟΙΣΟΙ ΒΕΛΕΣΣΙΝ». «ΤΩΝ ΦΡΟΝΙΜΩΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΙΝ ΠΕΙΝΑΣΟΥΝ ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΝ». ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΑΝΩ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ. ΤΟΥ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ

Για την έκδοση δες:

-Δημήτρης Δασκαλόπουλος, βιβ/κη Τα Νέα 7/5/1996, Περί Ταχτσή (μαζί με το βιβλίο του Τάκη Σπετσιώτη)

• Ένας Έλληνας δράκος στο Λονδίνο, εκδ. Καστανιώτη 2002, πρόλογος Μένης Κουμανταρέας-Γιώργος Ιωάννου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ, η μέρα για τα γραπτά κι η νύχτα για το σώμα, περιοδικό Η λέξη τχ. 128/ Ιούλιος-Αύγουστος 1995

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ, Ένας εύστροφος και τολμηρός άνθρωπος. Από μια συνομιλία με τον Θανάση Νιάρχο στην εκπομπή του Α΄ Προγράμματος «Αιχμές του λόγου», 1983

Ένας Έλληνας δράκος στο Λονδίνο, περιοδικό Playboy, Απρίλιος 1985

Κωπηλασίες, περιοδικό Playboy, Νοέμβριος 1988

Ελληνικό μυθιστόρημα δεν υπάρχει, Συνέντευξη στον Ανδρέα Λεντάκη, περιοδικό Η λέξη τ.115, Μάϊος-Ιούνιος 1993

«Η θερμή ερωτική ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων…», περιοδικό Η λέξη, τ.117, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1993

«Να διατηρηθεί η ιδιότυπη ελληνική ανθρωπιά…», περιοδικό Η λέξη τ.125, Γενάρης-Φλεβάρης 1995

Για τη φιλία, τον έρωτα, την ποίηση. Συνομιλία με τη Μιράντα Ζαχαριάδου, περιοδικό Πάνθεο, 11/4/1981

«Απλώς μου έπεσε ένα λαχείο», περιοδικό Η λέξη τ.137, Γενάρης-Φλεβάρης 1997

Μια μέρα στον Κολωνό.. Συνομιλία με τον Λευτέρη Κυπραίο, εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος 5-6 Μαρτίου 1988

Σάν πρόλογος, περιοδικό Οδός Πανός, τ.46, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1990

«…Εγώ χωρίς εσένα θα περνούσα μια χαρά», περιοδικό Η λέξη τ.109, Μάϊος-Ιούνιος 1992

Ένας κλαυσίγελος είναι η σύγχρονη Ελλάδα. Συνομιλία με τον Γιώργο Χρονά, περιοδικό Οδός Πανός τ. 39, Δεκέμβριος 1988

Περί λογοκρισίας, εφημερίδα Τα Νέα 24/8/1988

Δύο γράμματα στον Αλέκο Φασιανό  

Για την έκδοση δες:

-Τάκης Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα 7/12/2002, βιβ/κη, Κομμάτια μιας ανορθόδοξης ζωής

-Μαρία Μπραουδάκη, Η Βραδυνή 11/1/2003, βιβ/κη, Κ. Τ.: Οι παράλληλοι δρόμοι του ανθρώπου και του συγγραφέα

-Ημερησία 9/8/2003

-Το Βήμα 12/1/2003

-Αυριανή της Κυριακής 2/2/2003

•Τόμας Μαν, ΤΟΝΙΟ ΚΡΕΓΚΕΡ, μ’ ένα σχέδιο της Μαρίας Κλωνάρη, μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, πρόλογος Κώστας Ταχτσής, εκδ. τράμ-Θεσσαλονίκη 1973.

•Αριστοφάνη, Λυσιστράτη-Βάτραχοι-Εκκλησιάζουσες, μετάφραση, πρόλογος, παράρτημα Κώστας Ταχτσής, εκδ. Ερμής 1980.

(το εξώφυλλο και η προμετωπίδα είναι του Αλέκου Φασιανού)

(στο οπισθόφυλλο του βιβλίου δημοσιεύονται ψήγματα κρίσεων από τον Αλκ. Μαργαρίτη, Τάσου Λιγνάδη και Κώστα Γεωργουσόπουλου)

ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

• Ανδρέας Αγγελάκης, Κώστας Ταχτσής: Η Κοινωνική και ποιητική του περίπτωση, εκδ. Καστανιώτη 1989

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Παζολίνι-Ταχτσής: Παράλληλοι

Τα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή

Το ένστικτο της επιβίωσης στο «Τρίτο Στεφάνι»

Οι δύο πρώτες κριτικές για τα ποιήματα του Ταχτσή

(«Η Συμφωνία του Μπραζίλιαν», Αθήνα 1954, Αλέξανδρος Αργυρίου, Αγγλοελληνική Επιθεώρηση, περίοδος Β΄ Χειμώνας 1954-5, Τεύχος 7. Και «4 Ποιήματα-Η Συμφωνία του Μπραζίλιαν», περιοδικό Σημερινά Γράμματα φύλλ. 7, Φεβρ.-Μάρτης-Απρίλης 1955, σελ. 116-117)

Η αβάσταχτη αυταρέσκεια της μισαλλοδοξίας

(ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΑΧΤΣΗ. Επιστολή του κ. Δαμιανού Στρουμπούλη, εφημερίδα Η Φωνή του Πειραιώς, Πέμπτη, 12 Ιανουαρίου 1989. Και «Επεισόδια… και μετά θάνατο Κώστα Ταχτσή» Ανδρέας Αγγελάκης, περιοδικό Διαβάζω αρ. 211, 15/3/1989.)

Σημείωση

Για την έκδοση δες:

-Τα Νέα 13/1/1990. βιβ/κη, (ΥΓ. Πολύ ενδιαφέρον σχετικό βιβλίο είναι το δοκίμιο του ποιητή Ανδρέα Αγγελάκη…)

•Καίη Τσιτσέλη-Ανδρέας Αγγελάκης, ΜΝΗΜΗ ΕΤΑΙΡΩΝ. ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ Μνημόσυνο, εκδ. Εταιρεία Συγγραφέων 1990

Ομιλία που οργανώθηκε από την Εταιρεία Συγγραφέων, εις μνήμην του μέλους της Κώστα Ταχτσή. Ομιλητές: Καίη Τσιτσέλη και Ανδρέας Αγγελάκης. Θέμα: Κώστας Ταχτσής, Μνημόσυνο». Αίθουσα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. Παρασκευή, 14 Απριλίου 1980.

Καίη Τσιτσέλη, Μνημόσυνο, σ.9-

Ανδρέας Αγγελάκης, Τα ποιήματα του Κώστα Ταχτσή, σ.25-

•Τάκης Σπετσιώτης, «Στον Κώστα Ταχτσή, αντί στεφάνου», εκδ. Οδός Πανός 1996, με εξώφυλλο και τέσσερα σχέδια του Άγγελου Παπαδημητρίου

Για την έκδοση δες:

-ΤΟ Βήμα 7/4/1996, (ανακοίνωση)

-Τα Νέα 7/5/1996, βιβ/κη, (Ο Τάκης Σπετσιώτης είναι γνωστός σκηνοθέτης του κινηματογράφου με ιδιαίτερη μάλιστα κλίση προς το συνδυασμό κινηματογράφου και λογοτεχνίας…)

-Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, βιβ/κη, Η Φωνή του Πειραιώς 4/12/1996, Στον Κώστα Ταχτσή αντί στεφάνου.

• Τάκης Σπετσιώτης, ΤΟ ΑΛΛΟ ΚΡΕΒΑΤΙ. ΕΡΓΟ ΣΕ ΔΥΟ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΟΜΟΤΙΤΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΑΧΤΣΗ, εκδ. Άγρα 2009

•ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ, Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. Ποιος, πώς και γιατί σκότωσε τον Κώστα Ταχτσή, εκδ. ΑΛΗΘΕΙΑ 2008

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Το τελευταίο ταξίδι

Οι επιστολές, οι εκθέσεις, οι φωτογραφίες

Από το Γανυμήδη έως τις μέρες μας

Ο ψυχισμός των ομοφυλόφιλων

Η κοινωνική αποδοχή

Νίκος Σεργιανόπουλος: Θύμα του πάθους του

•Γιάννης Βασιλακάκος, Κώστας Ταχτσής Η αθέατη πλευρά της σελήνης, η ζωή του, εκδ. Ηλέκτρα 2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κεφάλαιο Πρώτο: ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟΣ ΦΩΤΟΣΤΕΦΑΝΟΣ

Ο φωτίσας την αθέατη πλευρά της σελήνης

Κεφάλαιο Δεύτερο: ΟΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ

Η στοιχειωμένη παιδική ηλικία και οι εφιάλτες της

Κεφάλαιο Τρίτο: Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ

Ένας μικρός πρίγκιπας με «φλέβα»

Κεφάλαιο Τέταρτο: ΚΑΦΕ ΜΠΡΑΖΙΛΙΑΝ

Τα «αμαρτήματα» ενός «σχεδόν ποιητή»…

Κεφάλαιο Πέμπτο: ΤΟ ΑΠΟΠΑΙΔΟ

Ο εξοστρακισμός του απόπαιδου

Κεφάλαιο Έκτο: “WALTZING MATILDA”

…στην «Τυχερή Χώρα»

Κεφάλαιο Έβδομο: ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ Α΄

Η απόκρυψη σαγήνη του φιλολογικού τρανσβεστισμού

Κεφάλαιο όγδοο: ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ Β΄

Το Τρίτο Στεφάνι και ο ακάνθινος στέφανος

Κεφάλαιο Ένατο: ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ Γ΄

«Ο συγγραφέας που είπε την αλήθεια»

Κεφάλαιο Δέκατο: Η ΚΟΛΟΒΗ ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ

Ένας αλλοπρόσαλλος φίλος με μεγάλη καρδιά

Κεφάλαιο Εντέκατο: ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ

«Ο πιο αρσενικός και ρωμαλέος πεζογράφος της γενιάς του»

Κεφάλαιο Δωδέκατο: ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΡΩΤΕΑΣ

«Νιώθω σαν να είμαι πολλοί άνθρωποι συγχρόνως»

Κεφάλαιο Δέκατο Τρίτο: ΤΟ ΦΟΒΕΡΟ ΒΗΜΑ Α΄

Ένα «Στοίχημα ζωής και θανάτου»

Κεφάλαιο Δέκατο Τέταρτο: ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ

Το «επικίνδυνο ζήτημα της αυτοβιογραφίας»

Κεφάλαιο Δέκατο Πέμπτο: Ο ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΣ Α΄

«Εισαγωγή» σ’ ένα άγραφο ή χαμένο βιβλίο

Κεφάλαιο Δέκατο Έκτο: ΤΟ ΦΟΒΕΡΟ ΒΗΜΑ Β΄

Το Φοβερό Βήμα ως αιτία δολοφονίας;

Κεφάλαιο Δέκατο Έβδομο: Ο ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΣ Β΄

Επίλογος

Κεφάλαιο Δέκατο Όγδοο: «ΕΚ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΟΣ ΦΟΒΟΥ…»

Κεφάλαιο Δέκατο Ένατο: ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ;

Παζολίνι-Ταχτσής

Κεφάλαιο Εικοστό: «ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗ» ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ;

Μια εκδοχή

Κεφάλαιο Εικοστό Πρώτο: Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΠΛΗΓΩΝΕΙ…

…αλλά και σκοτώνει…

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ   

•Γιώργος Πολυχρονίδης, Ο Κώστας, εγώ και ο Ταχτσής. ΣΑΝ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, εκδ. Οδυσσέας 2013, Μύριαμ Περικλιώτη:Με τη ματιά ενός τρίτου

• Βασιλείου Δ. Φόρη, Η φθορά των (ξένων) γραπτών-και άλλα… (Απάντηση στον κ. Κώστα Ταχτσή), Θεσσαλονίκη 1972, Τυπογραφείο Δ. Λασκαρίδη-Π. Αλεξιάδη, σ.16

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

-ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΘΗΝΩΝ, σας καλεί σε εκδήλωση για τον ΚΩΣΤΑ ΤΑΧΤΣΗ. Στην επέτειο των δέκα χρόνων από το θάνατό του που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 1999 στο “Auditorium” του Γαλλικού Ινστιτούτου, Σίνα 31. Θα μιλήσουν: ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ/ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ/ ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ/ ΘΑΝΑΣΗΣΗ Θ. ΝΙΑΡΧΟΣ. Θα διαβάσουν: ΑΝΝΑ ΒΑΓΕΝΑ-ΧΡΥΣΑ ΣΠΗΛΙΩΤΗ.

-εφημερίδα Ελευθεροτυπία 4/12/1996. Μια βραδιά για τον Ταχτσή.

«Ένα στεφάνι για τον Ταχτσή κατέθεσε για δεύτερη φορά ο Τάκης Σπετσιώτης. Μετά το ωραίο βιβλίο του που κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες από τις εκδόσεις «Οδός Πανός» οργάνωσε προχθές βράδυ στο «Καφέ Παράσταση» των Εξαρχείων, μια βραδιά για το συγγραφέα. «Έξι φίλες του Ταχτσή και η ανιψιά του Έλλη», είπε ο Σπετσιώτης. Ο κόσμος του Ταχτσή, δηλαδή ή ένα κομμάτι του κόσμου του. Οι φίλες Ροζίτα Σώκου, Λίντα Γραβάνη-Βασιλειάδου, Καίη Τσιτσέλη, Νίκη Καναγκίνη, Βίλμα Κύρου και Μαργαρίτα Παπαγεωργίου διάβασαν από το διήγημα του Κώστα Ταχτσή «Το κόκκινο παλτό». Η ανιψιά του συγγραφέα Έλλη Άρτεμη τραγούδησε, και η Μαρία Νεοφυτίδου τη συνόδευσε στο πιάνο……»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ

-Γιώργος Κ. Πηλιχός: έρευνα, Τα Νέα 2/12/1974, Λογοτεχνία και Πολιτική. Απάντηση στο ερώτημα Βασιλευομένη ή Αβασίλευτη Δημοκρατία.

-Γιώργος Κ. Πηλιχός: έρευνα, Τα Νέα 16/6/1975, Γίναμε λαός χωρίς πρόσωπο και χωρίς κουλτούρα.

-Γιώργος Κ. Πηλιχός, Τα Νέα 17/12/1975, Κ. Τ. Αισθητή η απουσία των γυναικών συγγραφέων!

-Γιώργος Κ. Πηλιχός, Τα Νέα 25/7/1977,  Κινδυνεύουμε να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα. Λογοτέχνες τα μεταφράζουν τα έργα αρχαίου δράματος. «Εκατό φωνές μου λένε να μεταφράσω Αριστοφάνη»

-Γιώργος Κ. Πηλιχός, περ. Ο Ταχυδρόμος, ;/3/;, σ.28-, Κ. Τ. Τα περισσότερα βιβλία είναι σκουπίδια! (Το «Τρίτο στεφάνι» ίσως γίνη φίλμ από τον Κακογιάννη…. Καί περί Τσαρούχη, «Νέου Μινιόν» και υποτροφίας Φόρντ.

-Φωφώ Βασιλακάκη, Ελευθεροτυπία 2/9/1979, Ταχτσής: Ανίδεοι όσοι με επικρίνουν.

-Σούλα Αλεξανδροπούλου, Ελευθεροτυπία 12/12/1981, Η γιαγιά η Αθήνα του Ταχτσή και η άλλη των φτωχών. Πως βλέπουν οι άνθρωποι των γραμμάτων τη σημερινή πρωτεύουσα.

-Μαίρη Παραπονιάρη, Η Ακρόπολις της Κυριακής 26/11/1978, Κ. Τ. Δεν νοείται Τέχνη έξω από την πραγματικότητα, γιατί είναι μέσο απελευθέρωσης του ανθρώπου. (Μεταξύ άλλων «εξεχόντων πνευματικών ανθρώπων» απάντησαν οι: Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, Γιάννης Ρίτσος, Ευάγγελος Παπανούτσος, Αντώνης Σαμαράκης, Γιώργος Καράγιωργας, κ.ά.)

-Μελίνα Αδαμοπούλου, Η Αυγή της Κυριακής 4/9/1988, Ο Ταχτσής, έλεγε πριν από τρείς μήνες στη ΜΕΛΙΝΑ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

-Ανδρέας Λεντάκης: εισαγωγή, περ. η λέξη τχ. 115/5,6,1993, σ.326-, συνέντευξη του Κ. Ταχτσή στον Ανδρέα Λεντάκη. «Ελληνικό Μυθιστόρημα δεν υπάρχει…», Και αναδημοσίευση μέρους της συνέντευξης στην εφημερίδα «Το Βήμα» 27/6/1993.

(Ανδρέας Λεντάκης: Καθώς τακτοποιούσα αυτές τις μέρες, το προσωπικό μου αρχείο της ΕΔΑ ανακάλυψα το δακτυλογραφημένο κείμενο μιας συνέντευξης του Κώστα Ταχτσή που την είχα πάρει όταν διηύθυνα την πολιτική επιθεώρηση «Ελληνική Αριστερά», ένα μηνιαίο περιοδικό που έβγαλε 13 τεύχη και μετά σταμάτησε για λόγους εσωτερικούς της ΕΔΑ, πράγμα που δεν ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή τους αναγνώστες... Το πρώτο τεύχος της «Ελληνικής Αριστεράς» βγήκε την 1 Ιουλίου 1976 και το τελευταίο το Νοέμβριο του 1977…)

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

•ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Παρασκευή 20/11/1998

Η «επιστροφή» του Ταχτσή

-Θανάσης Θ. Νιάρχος, Η «επιστροφή» του Ταχτσή με το «Άλλο κρεβάτι»

-Μια ανέκδοτη επιστολή για το «Τρίτο Στεφάνι»

-Ελπίδα Ταχτσή, Ο προδομένος αδελφός μου

-Γιάννης Κοντός, Ο Ταχτσής όπως τον γνώρισα

-Λήδα Πρωτοψάλτη, Ο φίλος που δεν γνώρισα

-Η Έλλη Αλεξίου σχολιάζει

-Νάνος Βαλαωρίτης, Η «φωνή» του ποιητή

-Θανάσης Θ. Νιάρχος, Ο Ταχτσής μέσα από τα κατάλοιπά του

-Γιώργος Χρονάς, Το μοναχικό βήμα

•ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΒΑΖΩ, τχ.440/5,2003

Αφιέρωμα Κώστας Ταχτσής, ανέκδοτα κείμενα

Επιμέλεια αφιερώματος: Ηλίας Μαγκλίνης

-Κώστας Ταχτσής(1927-1988)

-Αθηνά Βουγιούκα, Μυθιστορηματική δεξιοτεχνία στο Τρίτο στεφάνι

-Βρασίδας Καραλής, Η τραγωδία της μικροαστικής τάξης

-(από το αρχείο του Γιώργου Ζεβελάκη), Ο Ταχτσής και το περιοδικό Πάλι

-Θανάσης Νιάρχος, Η ακένωτη παρουσία του Κώστα Ταχτσή

-Ανέκδοτη επιστολή του Κώστα Ταχτσή στον Αλέκο Φασιανό

-Ανέκδοτο απόσπασμα από το Φοβερό βήμα

-Από το αρχείο του Θανάση Νιάρχου

• ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Η ΛΕΞΗ τχ. 197/7,9,2008

Αφιέρωμα Κώστας Ταχτσής

-Κ. Ταχτσής, ανέκδοτες αυτοβιογραφικές σελίδες

-Μένης Κουμανταρέας, Κλέβοντας και σκοτώνοντας

-Βασίλης Βασιλικός, Οι συναντήσεις μου με τον Ταχτσή

-Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ο Αριστοφάνης του Ταχτσή

-Jean Genet, μετάφραση-σημειώσεις: Αλέξανδρος Σκάγιαννης, «ΝΟΣΤΑΛΓΩ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΜΙΣΕΙΣ…». Γράμμα στον Κώστα Ταχτσή

-Αλέξανδρος Αργυρίου, Το Τρίτο Στεφάνι και ο Κώστας Ταχτσής

-Σταμάτης Φασουλής, Το Τέταρτο Στεφάνι

-Αλέκος Φασιανός, Μια πινελιά για τον Ταχτσή

-Βασίλης Νικολαϊδης, Η πρώτη αίσθηση

-Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Τα Ρέστα

-Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Το Εκκρεμές της ψυχής του νεοέλληνα

-Γιώργος Χρονάς, Κώστας Ταχτσής, Το τρομερό παιδί

-Γιάννης Κοντός, Πώς γνώρισα τον Κώστα Ταχτσή

-Κώστας Ταχτσής Εισαγωγή Δημήτρης Τσίτουρας

-Γιώργος Μανιώτης, Η σκυτάλη

-Αλέξανδρος Σχινάς, Μια τομή στην εξέλιξη της πεζογραφίας μας

-Κώστας Ταχτσής, Επιστολή προς τη Λέξη

-Ρούλα Κακλαμανάκη, Ταυτισμένος με τη ζωή

-Θανάσης Θ. Νιάρχος, Έλλη Αλεξίου και Κώστας Ταχτσής

-Επίμετρο

- Σε β΄ πρόσωπο. Μια συνομιλία του Κώστα Ταχτσή με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Η ΛΕΞΗ

-τχ. 63-64/4,5,1987, σ.250-, Από τη χαμηλή προσωπική σκοπιά

-τχ. 66/7,8,1987, σ.636, Για τον Αλέξανδρο Μάτσα

-τχ. 78/10,1988, σ.738-, «ΟΙ ΕΛΑΦΡΟΙ ΑΣ ΜΕ ΛΕΓΟΥΝ ΕΛΑΦΡΟ. ΣΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΗΜΟΥΝ ΠΑΝΤΟΤΕ ΕΠΙΜΕΛΕΣΤΑΤΟΣ» (Μια συνομιλία με τον Αλέξη Σχινά, το 1983 στην Κολωνία)

-τχ.84/5,1989, ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΙ ΕΓΩ

-τχ. 90/12,1989, σ.1010-,ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ

-τχ.95/6,1990, ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ

-τχ. 109/5,6,1992, σ.340-, (ΕΓΩ ΧΩΡΙΣ ΕΣΕΝΑ ΘΑ ΠΕΡΝΟΥΣΑ ΜΙΑ ΧΑΡΑ)

-τχ. 117/9,10,1993, σ.552, («Γνωρίζετε ότι προχθές ακόμα…)

-τχ. 125/1,2,1995, σ.46-, Εισαγωγή-Σημειώσεις Πέγκυ Ζουμπουλάκη.Τέσσερες επιστολές στην Πέγκυ Ζουμπουλάκη. «ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΙ Η ΙΔΙΟΤΥΠΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΙΑ»

-τχ. 128/7,8,1995, σ. 483-, Το αθώο βρέφος ήμουν εγώ

-τχ. 141/9,10,1997, σ.570-, Κώστας Ταχτσής. Τέσσερα Ανέκδοτα ποιήματα, Εισαγωγή Λεφτέρης Ραφτόπουλος

-τχ.161/1,2,2001, ΚΩΠΗΛΑΣΙΕΣ (διήγημα)

-τχ. 176/7,8,2003, σ.654, «ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ ΜΟΝΟ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ» Ανέκδοτη επιστολή στον Αλέκο Φασιανό

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ

-τχ. 59/22/1/1988, Πρώην άντρας; (επιστολή)

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΑΙΡΑ

-τχ.1190/17/2/1977, Ο ΤΑΧΤΣΗΣ ΘΥΜΑΤΑΙ ΜΙΚΡΟΙ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΑΣΚΑΡΑΔΕΣ…

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟ ΒΗΜΑ

-11/6/1972, Φθορά και παραφθορά

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑ ΝΕΑ

-20/9/1975, ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ.

-20/5/1978, Ο Ταχτσής κατά Παπαδόγγονα.

-16/9/1978, Ο Ταχτσής για τον Κώστα Βάρναλη

-18/10/1978, Ο Ταχτσής για την Ελλάδα του τσιμέντου.

-11/2/1980, Διά κλήρου.

-2/11/1993, Κώστας Ταχτσής Γράμμα στον Γιώργο Γεννηματά.

-28/2/1994, Έκθεση του μαθητή Κώστα Ταχτσή.

-24/2/1997, Ανέκδοτη ομιλία του Κ. Τ. στο Μπομπούρ, για το βιβλίο του και τις ομοφυλοφιλικές εμπειρίες του.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

-9/7/1978, Σε κρίση το μυθιστόρημα σ’ όλο τον κόσμο.

-19/7/1981, Ταχτσής: Ή ένταξη να μη γίνει νέα μορφή αποικιοκρατίας.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

-22/9/1974, ΛΙΓΗ ΖΩΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΕΦΕΡΗ. Πίσω από τον διπλωμάτη ο ποιητής. Δύο ανθρώπινες ώρες στο σπίτι του.

-11/4/1976, Τα πρόβατα και ο λύκος.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Η ΒΡΑΔΥΝΗ

-30/10/1974, «Να καταργηθούν τα κρατικά βραβεία».

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΘΝΟΣ

-11/3/1970, Πνεύμα και Τέχνη στην Ελλάδα του 1970.

     «Ο Κώστας Ταχτσής (1927-1988) οφείλει τη φήμη του στο μυθιστόρημά του Το Τρίτο στεφάνι(1962) και μερικά διηγήματα. Η σκηνογραφία του Ταχτσή είναι αποκλειστικά αστική, και ο συγγραφέας αποδεικνύεται εξαιρετικός στην ολοζώντανη απόδοση των «παραδοσιακών» ηρώων μέσα στο αστικό περιβάλλον που λίγο-πολύ επηρεάζει τη ζωή τους….. Ο τόνος της αφήγησης είναι ανάλαφρος και το ύφος πολύ ζωντανό. Τα στοιχεία αυτά διακρίνονται και σε άλλα μυθιστορήματα που έγραψαν νεαροί συγγραφείς εκείνη την εποχή. Αλλά αυτό το μυθιστόρημα πάλλεται από μια βαθύτερη αίσθηση του χιούμορ, που αρκετά σπάνια ανευρίσκεται στην ελληνική λογοτεχνία, και το συντάσσει πλάι σε μακρινούς μεγάλους προδρόμους του είδους, όπως ο Ροϊδης και ο Καβάφης….»

Roderick Beaton, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, μτφ. Ευαγγελία Ζούργου- Μαριάννα Σπανάκη, εκδ. Νεφέλη 1996, σ.312-

ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

ΑΝΩΝΥΜΩΣ

-Έθνος 22/7/1968, Από το «ΙΔΡΥΜΑ ΦΟΡΝΤ» Επιχορήγησις 15.000 δολαρίων και στον Κώστα Ταχτσή.

-Τα Νέα 27/4/1981, «Τρίτο στεφάνι» σήριαλ από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.

-Τα Νέα 20/5/1981, Ο Ταχτσής θα παίξει στην «Πιάφ»!

-Τα Νέα 17/12/1981, Καλύτερα ο Ταχτσής.

-Το Βήμα 18/12/1981, «Κάτι τον έπνιγε»

-Τα Νέα 14/11/1987, «Η μαγεία του ρεαλισμού». «Το Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή εκδόθηκε και στα ισπανικά. Costas Taktsis, “La tercera boda”, Ediciones Alfaguara, από τον Νατιβιτάδ Γκάλβεθ. Εγκωμιαστική κριτική στην «ΕΛ ΠΑΪΣ»

-Έθνος 29/8/1988, Τελευταίο στεφάνι. (Δηλώσεις των: Μελίνα Μερκούρη, Βασίλης Βασιλικός, Αλέκος Φασιανός, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Λεωνίδας Κύρκος, Σπύρος Ευαγγελάτος, Ηλίας Πετρόπουλος, Δημήτρης Δειλινός, «Μάνος Χατζιδάκις», Φεστιβάλ Ταινιών Μικρών Μήκους Θεσσαλονίκης.

-Έθνος 14/9/1988, Μνήμη Ταχτσή

-Η Φωνή του Πειραιώς 29/8/1988, Βρέθηκε νεκρός ο Κώστας Ταχτσής.

-περιοδικό Ραδιοτηλεόραση τχ.967/31/8/1988, Ποιητικές Βραδιές.

-περιοδικό Το Τέταρτο τχ.41/9,1988, σ.4, ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ-Ο δρόμος της Εκάβης

-Ελευθεροτυπία 31/8/1988, «Έζησε κι έφυγε πληγωμένος».

-Η Καθημερινή 31/8/1988, Αποχαιρετήσαμε χθες τον αγαθότατο ακραίο.

-Τα Νέα 12/11/1998, σ.40, Νέος Ταχτσής επί Κολωνώ. Το άλλο κρεβάτι.

-Τα Νέα 15/4/1989, Μνήμη του ποιητή και πεζογράφου Κώστα Ταχτσή

-Ελευθεροτυπία 24/10/1989, Μνήμη Ταχτσή.

-περιοδικό Ένα τχ.34/21/8/1991, σ.34-, Κώστας Ταχτσής: Το ταξίδι στην Αυστραλία.

-περιοδικό Διπλό Τηλέραμα 26/8/1991, Παρασκήνιο. Αφιέρωμα στον Κώστα Ταχτσή

-Ελευθεροτυπία 5/2/1992, Αινίγματα. (Απ’ τη συνέντευξη που έδωσε ο Χριστόφορος Χριστοφής στην «Καθημερινή» στις 26 Ιανουαρίου…)

-περιοδικό Ένα τχ. 28/8/7/1992, Επί ματαίω;

-Ελευθεροτυπία 10/7/1992, «Απ’ τη χαμηλή σκοπιά»

-Ελευθεροτυπία 11/7/1992, «Πολύ θα ‘θελα να υπήρχε τρόπος…»

-Τα Νέα 25/9/1992, Οι τελευταίες ώρες του συγγραφέα.

-Κυριακάτικη 14/3/1993, Τιμή στον Ταχτσή.

-Ελευθεροτυπία 2/7/1994, Το «Τρίτο στεφάνι» στα ιταλικά βιβλιοπωλεία.

-Τα Νέα 30/8/1994, Κίνητρο η ληστεία στις δολοφονίες Ταχτσή-Γαβριέλας.

-Ελευθεροτυπία 10/11/1994, Γράμματα από τον Κώστα Ταχτσή.

-Η Καθημερινή 10/11/1994, Ο Κ. Ταχτσής και η… συκοφαντία.

-Το Βήμα 19/2/1995, Γλάστρες.

-Τα Νέα 28/2/1995, Ανέκδοτα γράμματα του Κ. Ταχτσή στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη

-Το Βήμα 16/4/1995, Πολυέλαιοι. (Πέμπτη βράδυ και η ιταλίδα νεοελληνίστρια Πάολα Μινούτσι πραγματοποιεί διάλεξη στην αίθουσα της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου…)

-Το Βήμα 14/1/1996, «Τρίτο στεφάνι», με αγκάθια.

-Ελευθεροτυπία 16/8/1997, Ταχτσής, μετριόφρων και πικρόχολος.

-Ελευθεροτυπία 7/3/2003, Και στην Αθήνα «Το Τρίτο Στεφάνι»

Α

Ανδρέας Αγγελάκης, Η Φωνή του Πειραιώς 7/4/1989, Η Πολυσυζητημένη Ομιλία για τον Κώστα Ταχτσή. Απάντηση σε όλα από αλλού…

Ο ΑΚΡΟΑΤΗΣ(Χρήστος Αδαμόπουλος), Η Φωνή του Πειραιώς 31/1/1989, Κ. Ταχτσή στη ζωή και στα γράμματα. Η Ομιλία του Ανδρέα Αγγελάκη στο ΠΟΠΚΕΔΗΠ

Αλεξανδροπούλου Σούλα, Ελευθεροτυπία 12/12/1981, Πώς βλέπουν οι άνθρωποι των Γραμμάτων τη σημερινή πρωτεύουσα, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Καλλία Αναγνωστάκη, περ. Heart Τύπος τχ. 18/30/4/2002, σ.11, Ο κίνδυνος μας δίνει δύναμη. Συνέντευξη με την ηθοποιό Μίνα Αδαμάκη.

Γιάγκος Ανδρεάδης, Τα Νέα 11/11/1989, Ο αλήτης του Κολωνού. Μνήμη Κ. Τ.

Χ. Ανταίος, Η Αυγή της Κυριακής 4/9/1988, σ.10, Αλέκος Φασιανός: Ο Ταχτσής, η αλήθεια και η πρόκληση

Φώτης Απέργης, Κυριακάτικη 6/9/1998, σ.38-, «Πρώτα είναι ο συγγραφέας, και ύστερα ο ομοφυλόφιλος»

Μαντώ Αραβαντινού, περ. Αντί τχ. 382/9/9/1988, σ.50, Ελεύθερος και Θαρραλέος

Ευγένιος Αρανίτσης, Κυριακάτικη 2/5/1993, σ. IV, Περί ταχύτητας (για το Τρίτο στεφάνι)

Ευγένιος Αρανίτσης, Ελευθεροτυπία-Βιβλιοθήκη 27/11/1998, Η περίπτωση Ταχτσή

Ευγένιος Αρανίτσης, Ελευθεροτυπία-Βιβλιοθήκη 4/12/1998, Η περίπτωση Ταχτσή (2)

Β

Νάνος Βαλαωρίτης, περ. Αντί τχ. 382/9/9/1988, σ.46, Το παιχνίδι της γραφής, μια ενθουσιώδης εμπειρία θανάτου

Βασίλης Βασιλικός, Ελευθεροτυπία 10/3/1993, σ.21, Ποιος σκότωσε τον Κώστα Ταχτσή

Νίκος Βατόπουλος, Η Καθημερινή 10/11/1994, σ.15, Δι’ ασήμαντον αφορμήν…

Ανδρέας Βουτσινά, περ. η λέξη τχ. 77/9,1988, σ. Κώστας Ταχτσής, Ένας διχασμένος άνθρωπος και συγγραφέας

Κώστας Βίδος, Το Βήμα 8/10/1995, γυάλινος κόσμος

Μισέλ Βόλκοβιτς, Ελευθεροτυπία 23/11/1998, σ.48, Ο Κ. Ταχτσής και το παιχνίδι με τις μάσκες

Mario Vitti, Το Βήμα 23/3/1979, Γιατί έπεσε ο Κωστής Παλαμάς και ανέβηκε ο Κωνσταντίνος Καβάφης

Γ

Βένας Γεωργακοπούλου, Ελευθεροτυπία 28/8/1989, σ.32, Ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει η ανέκδοτη αυτοβιογραφία του

Κώστας Γεωργουσόπουλος, Τα Νέα 16/2/1996, Αυθεντική μεταφορά

Κώστας Γεωργουσόπουλος, Τα Νέα 4/1/2010, σ.22, Μικροαστική Θεία Κωμωδία (κριτική θεάτρου)

Δημήτρης Γκιώνης, Κυριακάτικη 11/10/1998, Οι δρόμοι του λόγου. (Απάντηση σε επιστολή του φιλόλογου Μιχάλη Νικολάου, για το κείμενο του Ηλία Πετρόπουλου)

Δημήτρης Γκιώνης, Κυριακάτικη 25/10/1998, σ.42, Λόγος περί Ασέμνου

Γιώργος Γκιώνης, Έθνος 8/9/1988, Φως στη δολοφονία του Ταχτσή

Γιώργος Γκιώνης, Έθνος 31/5/1989, Ψάχνουν ακόμη τον μελαχρινό δολοφόνο του Ταχτσή

Δ

Άννας Δαμιανίδου, Η Αυγή 22/10/1995, Στεφάνι Δάφνης

Πέτρος Δήμου, περ. η λέξη τχ. 90/12,1989, σ.1013-, Κώστας Ταχτσής ο συμμαθητής, ο γείτονας, ο φίλος

Πόπης Διαμαντάκου, Η Καθημερινή 22/10/1995, Το «Τρίτο στεφάνι» δεν… συνάντησε το μυθιστόρημα

Χρύσα Δοτσίου, Έθνος 29/8/1988, «Μεγάλη απώλεια για τα Γράμματα» Δημοσιεύονται δηλώσεις των: (Μελίνα Μερκούρη, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Σπύρος Ευαγγελάτος, Παύλος Μάτεσις, Κώστας Μπάκας, Κώστας Ασημακόπουλος, Γιώργος Αρμένης, Κωστούλα Μητροπούλου, Θ. Φραγκόπουλος, Γιάννης Ρίτσος, Γ. Μαργαρίτης, Τάκης Χρυσικάκος, Αντώνης Σαμαράκης.)

Ζ

Μιράντα Ζαχαριάδου, περ. Πάνθεον τχ. 696/1/4/1980, σ.61-,Αποκρυπτογραφώντας τον πολυδιαβασμένο συγγραφέα ανακαλύπτεις την αγωνία του ανθρώπου διακηρύττει: «ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ»

Νίκου Ζερβονικολάκη, Έθνος 30/8/1988, Συνοικία Η… Αθλιότης

Νίκου Ζερβονικολάκη, Έθνος 31/8/1988, Το… τελευταίο στεφάνι

Αλέξης Ζήρας, Η Καθημερινή 4/9/1988, Ο μυθιστοριογράφος του μικροαστισμού

Ι

Δημήτρης Ιατρόπουλος, Έθνος 28/8/1988, «ΑΝΤΙΟ ΚΩΣΤΑ»

Δημήτρης Ιατρόπουλος, Έθνος 10-16/12/2000, σ.10, Το Φοβερό Βήμα του Κώστα Ταχτσή

Χρήστος Ιερείδης, Τα Νέα 18/1/1992, Ταχτσής, Φασιανός και «Τρίτο στεφάνι»

Γιώργος Ιωάννου, περ. η λέξη τχ. 84/5,1989, Τι με συνδέει με τον Ταχτσή και με το έργο του

Κ

Βασίλης Καββαθάς-φωττό: Νίκος Κολλίας, περ. Ο Ταχυδρόμος τχ.14/47/4/1993, σ.42-, Το «ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ». Αντί του Αγγελόπουλου ο Δαλιανίδης. Συνέντευξη του Γιάννη Δαλλιανίδη: Εγώ θα κάνω το «Τέταρτο στεφάνι». Συνέντευξη: Ελπίδα Άρτεμη Ταχτσή: Δεν είναι για κουλτουριάρηδες

Ρούλα Κακλαμανάκη, περ. Σχεδία τχ. 7/9,1989, σ.41, Ο φάκελλος έκλεισε

Βασίλης Κ. Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία 10/11/1994, Μεταθανάτιες… εκθέσεις

Γ. Ε. Καρ., Ελευθεροτυπία 13/1/1999, σ.37, «Ταχτσής, ένα σπίρτο αναμμένο»

Κατερ. Καπερναράκου, Ελευθεροτυπία 6/9/1988, Σκυλεύουμε το πτώμα, (επιστολή)

Πέννυ Δεληγιάννη-Κέρμπαχ, περ. Αντί τχ. 383/23/9/1988, Ανεπίδοτη Επιστολή στον Κώστα Ταχτσή

Κατερίνα Κοσκινά, περ. Symbol  29/12/2001, 53, Η Κ. Κοσκινά διαλέγει ένα ποίημα. Κώστας Ταχτσής Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΠΡΑΖΙΛΙΑΝ

Δημοσθένης Κούρτοβικ, Ελευθεροτυπία ;/1989, «Το τελευταίο τεύχος…»

Βαγγέλης Κουτουζής, Έθνος 29/8/1988, Ψάχνουν στο σκοτάδι

Πηνελόπη Κουφοπούλου, Ελευθεροτυπία 28/8/1989, Ο δημιουργός και οι μάσκες του

Μαρία Κρύου, περ. Αθηνόραμα τχ.149/20/3/2003, Avant Premiere Το ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ, Ο μονόλογος της Μίνας. Από το ΔΗΠΕΘΕ ΒΟΛΟΥ

Λ

Μάρω Λιάτου, περ. Ένα τχ.5/29/1/1992, σ.13, Το «Τέταρτο Στεφάνι»

Μ

Ε.Μ., περιοδικό Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας τχ.15/30/3/2003, Το Τρίτο στεφάνι στο θέατρο

Γιώργος Μανιώτης, Τα Νέα 19/11/1999, σ.27, Το ελληνικό βιβλίο του αιώνα. «Το τρίτο στεφάνι» Τοιχογραφία του 20ού αιώνα

Τάκης Μενδράκος, Η Αυγή 9/10/1988, Όταν νοσεί η τέταρτη εξουσία

Δημήτρης Μητρόπουλος, Το Βήμα 6/3/1994, Το βάρος της Ιστορίας (Λογοτεχνία και Πόλεμος και Ιστορία)

Αμάντα Μιχαλοπούλου, Η Καθημερινή 17/8/1991, Τρία χρόνια χωρίς Ταχτσή

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, Η Φωνή του Πειραιώς αρ.12911/29/8/1988, Κώστας Ταχτσής (1927-1988)

Φρίντα Μπιούμπι, περ. Γυναίκα τχ. 709/16/3/1977, Ένας συγγραφέας εξομολογείται…(ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ)

Ν

Θανάσης Θ. Νιάρχος, Τα Νέα 9/11/1999, σ.31, Το ελληνικό βιβλίο του αιώνα. Το Τρίτο στεφάνι. Η εθνική μας ταυτότητα.

Θανάσης Θ. Νιάρχος, περ. Πρόσωπα του 21^ου Αιώνα (Τα Νέα) τχ.90/25/11/2000, σ.31-, Κώστας Ταχτσής, Το άγνωστο «Φοβερό βήμα»

Νένη Νικολοπούλου, περ. Οδός Πανός τχ.71/1994, σ.43, Ο κύκλος των δώδεκα ποιημάτων πού έμεινε όμως ανοιχτός. Γραμμένα για τον Κώστα Ταχτσή από τη Νένη Νικολοπούλου

Ξ

Θεόδωρος Ξύδης, Τα Νέα 19/8/1977, «ΞΥΔΑΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ» (απαντητική επιστολή)

Θεόδωρος Ξύδης, περ. Νέα Εστία τχ. 1203/15/8/1977, σ.1099-, Η «Λυσιστράτη» στη μετάφραση του Κ. Ταχτσή

Π

Μ. Π. Έθνος 29/8/1988, Στα «ψιλά» ο Ταχτσής

Σ. Π., Η Αυγή 7/3/1993, Λεπτομέρειες.

Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, περ. Το Τέταρτο τχ. 42/10,1988, σ.40-, Το χυδαίο και το αγνό. Κώστας Ταχτσής: Η ΖΩΗ ΜΟΥ. Κώστας Ταχτσής, Κριτικό Καλειδοσκόπιο.

Βάνια Παπαδοπούλου, περ. Ραδιοτηλεόραση τχ. 1726/19/3/2003, σ.29, Ο μονόλογος της Νίνας

Σταυρούλα Παπασπύρου, Η Αυγή 10/12/1989, συνέντευξη με τον Θανάση Θ. Νιάρχο για το «Φοβερό Βήμα»

Σταυρούλα Παπασπύρου,  περ. Η Τέχνη της Ζωής, (Ελευθεροτυπία) τχ. 64/2/2/2003, Προφητείες και εξομολογήσεις

Άριας Παρασκευάκη της, περ. Εικόνες τχ. 461/1/9/1993, σ.27-, Κώστας Ταχτσής, πέντε χρόνια απουσίας.

(Νένη Νικολοπούλου, δολοφονήθηκε δύο φορές. Γιώργος Χρονάς, Έγινε το τέλειο έγκλημα. Νίκος Κωνσταντόπουλος, Η Έρευνα ήταν ατελής.  

Κώστας Πάρλας, Η Καθημερινή 26/1/1992, συνέντευξη με τον σκηνοθέτη Χριστόφορο Χριστοφή. Ταινία «Το τρίτο Στεφάνι». Ο σκηνοθέτης Χριστόφορος Χριστοφής ετοιμάζεται να μεταφέρει στην οθόνη τα αριστούργημα του Κώστα Ταχτσή με την Ειρήνη Παπά και την Λάουρα Αντονέλλι

Ηλίας Πετρόπουλος, Κυριακάτικη 27/9/1998, σ.58, Περί του Κώστα Ταχτσή

Δημήτρης Πιατάς: ηθοποιός, Δημοσιογράφος 11/11/1990, ΔΙΑΒΑΣΑΝ, ( μιλά για το βιβλίο του Κ. Ταχτσή «Η αυτοβιογραφία» εκδ. Εξάντας και Κώστας Μουρσελάς, «Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά», εκδ. Κέδρος)

Φοίβος Πιομπίνος, Ελευθεροτυπία6/9/1988, Η σιωπή ποτέ δεν έβλαψε

Ρ

Κ. Ρεσ. Τα Νέα 16/9/1981, Θόδωρος Αγγελόπουλος-Περιμένω την Αλλαγή. Κώστας Ταχτσής-Περιφρονώ τους ανθέλληνες

Νινέτα Κοντράρου-Ρασσιά, Έθνος 28/8/1988, Ένας ιδιόρρυθμος συγγραφέας

Νινέτα Κοντράρου-Ρασσιά, Έθνος 29/8/1988, Ασυμβίβαστος

Νινέτα Κοντράρου-Ρασσιά, Έθνος 31/8/1988, «Τον πλήγωσαν οι ανθρώπινες λέξεις»

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, περ. ΕΨΙΛΟΝ (Ελευθεροτυπία) τχ.255/25-2-1996 σ.12-, Μικροαστοί τέλος

Βασίλης Ραφαηλίδης, Έθνος 31/8/1988, Κώστας Ταχτσής

Σ

Γιώργος Π. Σαββίδης, περ. η λέξη τχ.62/2,3,1987, σ.209, Ο Κ. Τ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ

Όλγα Σέλλα, Η Καθημερινή 3/5/2009, σ.1, Ο Κώστας Ταχτσής γοητεύει ακόμη. Η συναρπαστική ζωή ενός περίπλοκου ανθρώπου με την ευκαιρία της επανέκδοσης όλων των έργων του

Πάνος Σόμπολος-Τάκης Τερζής, Έθνος 29/8/1988, Μοιραίος ο τρίτος σύντροφος

Πάνος Σόμπολος-Τάκης Τερζής, Έθνος 30/8/1988, τρείς βδομάδες παρέα με το φονιά

Πάνος Σόμπολος, Έθνος 31/8/1988, ασύλληπτος ο στραγγαλιστής-100 σε ανάκριση

Χ. Σοφιανόπουλος, Ελευθεροτυπία 7/9/1988, Βλάπτουν την κοινωνία (επιστολή)

Μίμης Σουλιώτης, Το Βήμα 24/8/1997, σ.28, Ο «ερωτικός» και ο «γραμματικός» Ταχτσής

Νίκος Σπάνιας, Τα Νέα 5/2/1990, Κίτρινα τριαντάφυλλα για τον Κ. Ταχτσή

Κώστας Σταματίου, Τα Νέα 26/8/1989, Μνήμη Κώστα Ταχτσή. Ένα ανέκδοτο «προσωπικό» γράμμα του, με ενδιαφέρουσες κρίσεις-απόψεις για ομοτέχνους του.

Κώστας Σταματίου, Τα Νέα 5/2/1990, Ποιος λέει αλήθεια; Απάντηση πέραν του τάφου στον Κώστα Ταχτσή για όσα έγραψε για τον Νίκο Σπάνια στο «Φοβερό Βήμα»

Ροζίτα Σώκου, Απογευματινή της Κυριακής 14/1/1996, σ.6,Ταχτσής και… Τεό!

Ιωάννα Σωτήρχου, Έθνος 29/8/1988, Περιέργεια και αμηχανία και σιωπή από τη γειτονιά

Τ

Δημήτρης Τζάθας-Πάνος Μπαϊλης, Τα Νέα 8/9/1997, σ.16-, 11 εγκλήματα ζητούν δολοφόνο

Πέτρος Τατσόπουλος, περ. Ο Ταχυδρόμος τχ.182/23-8-2003, σ.39-,Κώστας Ταχτσής-Η ζωή ως πρόκληση

Τάκης Τερζής, Έθνος 28/8/1988, Θάνατος-θρίλερ

Τάκης Τερζής, Έθνος 30/8/200, σ.18-, Τα μυστικά του χαμένου βιβλίου κρύβουν το μυστικό του φόνου

Καίη Τσιτσέλη, Το Βήμα 26/10/1974, Η καρδιά του κρεμμυδιού

Καίη Τσιτσέλη, περ. Αντί τχ.382/9/9/1988, σ.49, Μια κραυγαλέα απουσία

Γιάννης Τσιώλης, μετάφραση: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ, Γιώργος Βέης, περ. η λέξη τχ.52/2,1986, σ.134-, Ο Μυθοπλαστικός Κύκλος στο «Τρίτο Στεφάνι»

Φ

Μισέλ Φάϊς, Ελεύθερος Τύπος 29/8/1999, σ.2, Ζωή σαν μυθιστόρημα. Μνήμη Ταχτσή: Έντεκα χρόνια μετά.

 Θ. Δ. Φραγκόπουλος, Έθνος 8/9/1988, Θέμα κορυφής

Αλέκος Φασιανός, περ. η λέξη τχ.77/9,1988, Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΤΑΧΤΣΗ

Αλέκος Φασιανός, περ. η λέξη τχ.176/7,8,2003, σ.655, «ΕΜΕΙΣ ΤΟΤΕ ΕΙΧΑΜΕ ΜΙΑ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ»-Σχόλια στην επιστολή του Κώστα Ταχτσή

Αλέκος Φασιανός, Η Αυγή 4/9/1988, Ο Ταχτσής, η αλήθεια και η πρόκληση

Αλέκος Φασιανός, περ. Αντί τχ. 382/9/9/1988, σ.45, Ο φίλος

Χ

Γιάννης Η. Χάρης, περ. Αντί τχ. 383/23/9/1988, Υστερόγραφο στο θάνατο του Κώστα Ταχτσή

Μικέλα Χαρτουλάρη, Τα Νέα 19/8/1989, σ.28-, Εκδίδεται η αλληλογραφία του. ΕΙΜΑΙ «ΠΑΡΩΝ»

Μικέλα Χαρτουλάρη, Τα Νέα 21/10/1989, συνέντευξη με τον Μάουρο Μπολονίνι. Ταινία το «Τρίτο Στεφάνι»

Μικέλα Χαρτουλάρη: επιμέλεια, Τα Νέα 24/10/1989, ΜΙΑ ΠΡΟΦΗΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΑΧΤΣΗ, ΤΟΥ ΤΙΤΟΥ ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΥ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 1980. «Η εποχή μας δεν είναι γοητευτική»

Μικέλα Χαρτουλάρη: ρεπορτάζ, Τα Νέα 1/7/1992, Λήξη στην… τιμή

Μηνάς Χρηστίδης, Ελευθεροτυπία 5/4/2003, σ.32, Η Αθήνα πρωταγωνίστρια. «Το Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή σε μια παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Βόλου.

     «Τι να πρωτοθυμηθούμε; Την ευφορία που είχε δημιουργήσει η επικράτηση μιας «πολιτικοποιημένης», «προοδευτικής» λογοτεχνίας, μιας λογοτεχνίας που πριμοδοτούσαν τα κόμματα και αργότερα το ίδιο το κράτος, στο όνομα της επαναστατικής διαπαιδαγώγησης των μαζών; Τη (ρητή ή άρρητη) πίστη ότι ο λογοτέχνης κατέχει στέρεες αλήθειες, που αποτελούν το κλειδί ευτυχίας του λαού του; Την αυτάρεσκη εντρύφηση σε μια (επιτέλους προσδιορισμένη!) ελληνικότητα, όπου ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και ο Βελουχιώτης, το βυζαντινό μέλος και οι φλοκάτες, το ρεμπέτικο και η Αντίσταση έδεναν αρμονικά σε μια ζηλευτή κουλτούρα; Ή την μετριοπαθή, αλλά όχι λιγότερο αισιόδοξη πεποίθηση ότι η ελληνική πεζογραφία είχε μπει σε μια λαμπρή λεωφόρο, έπειτα από τα έργα-σταθμός του Τσίρκα, Ταχτσή και του   Βασιλικού στη δεκαετία του ’60, του Αλεξάνδρου, του Χατζή, του Κοτζιά και του Κουμανταρέα στη δεκαετία του ’70;»

Ο μεσοζωικός αιώνας, Δημοσθένης Κούρτοβικ, Ημεδαπή Εξορία, εκδ. Opera 1991, σ.245

ΑΘΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ

Παντελής Απέργης, Τρείς σύγχρονοι πεζογράφοι. Κουμανταρέας, Ταχτσής, Ξένος, Δοκίμια Γνώμη 1982, σ.43-67

Βάσος Βαρίκας, Συγγραφείς και Κείμενα, τ. Α΄ Ερμής 1975, σ.149-151

Γιάννη Βασιλακάκου, Μελέτες στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, Gutenberg χ.χ. σ. 23-29,(«Το Τρίτο Στεφάνι»)

Νίκος Δήμου, Τα πρόσωπα της ποίησης, 2^ος δοκίμια, Νεφέλη 1993, σ.107-, (Ο απελεύθερος του φύλου)

Μάρω Δούκα, Ο πεζογράφος και το πιθάρι του, Καστανιώτη 1992, σ.77-78

Αλέξανδρος Κοτζιάς, Μεταπολεμικοί πεζογράφοι, Κέδρος 1982, σ. 154-, (Το Τρίτο Στεφάνι)

Δημοσθένης Κούρτοβικ, Η θέα πέρα από τον ακάλυπτο. Κριτικές και Δοκίμια 1992-2002, εκδ. Εστία 2002, σ.37,61,62,63,64,88,160,226,338,339

Δημοσθένης Κούρτοβικ, Έλληνες Μεταπολεμικοί Συγγραφείς, Ένας κριτικός Οδηγός, εκδ. Πατάκη 1995, σ.234-

Γιώργος Λιάνης, Ανταποκρίσεις από τη Λογοτεχνία, εκδ. Λιβάνης 2005, σ.207-

Κώστας Μπαλάσκας, Ξενάγηση στη νεοελληνική πεζογραφία. Θεωρία-Ιστορία-Συγγραφείς-Κείμενα-Ερμηνεία, εκδ. Μεταίχμιο 2003, σ.193-, (Το Τρίτο Στεφάνι, «Τα ρέστα»)

Δημήτρης Πλατανίτης, ΤΟ ΜΟΝΤΕΡΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, εκδ. Καστανιώτη 1997, σ. 328

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, εκδ. Πατάκη 2005, σ.130-, «Μικροαστοί τέλος»

Μίμης Σουλιώτης, ΣΚΟΡΠΙΑ, μελετήματα άρθρα και ποικιλία, εκδ. Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός 2000, σ.22-, Ο «ερωτικός» και ο «γραμματικός» Ταχτσής

     Η βιβλιογραφία του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή είναι αρκετά μεγάλη, και ιδιαίτερα η αρθρογραφία για τον ίδιον και το έργο του. Σε αυτό το εκτενές όπως αποδείχθηκε σημείωμα στην μνήμη του, στάθηκα περισσότερο σε εφημερίδες και περιοδικά, μην αγνοώντας ασφαλώς, ότι υπάρχουν και πάμπολλες άλλες αναφορές στο έργο του, στο περιοδικό Διαβάζω, τχ. 128, 329, κλπ. στο περιοδικό Εντευκτήριο τχ. 1/10, 1987, με κείμενό του, στην εφημερίδα Κράξιμο, στο περιοδικό Πόρφυρας τχ.75, στο αφιέρωμα του περιοδικού Αντί και σε δεκάδες άλλα.

«Τα πεζά του ταλαντεύονται ανάμεσα στη μυθοπλασία και το μυθιστορηματικό χρονικό». Γράφουν μεταξύ άλλων οι συντάκτες-Αλέξης Ζήρας και Γεωργία Θεοφάνη- του λήμματος για τον συγγραφέα στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των εκδόσεων Πατάκη 2007. Και αυτήν του την εσωτερική της ζωής του ταλάντευση θέλησα να δώσω με αυτό το προσωπικό και ιδιοσυγκρασιακό κείμενο που έγραψα για τον συγγραφέα Κώστα Ταχτσή, ενθυμούμενος την γνωριμία μου μαζί του. Εξάλλου, αν παρατηρήσει κανείς τα δημοσιεύματά του και τα γραπτά του, η ταλάντευση αυτή μεταφέρεται και στην γραφή του, αν δεν κάνω λάθος.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, 15 Σεπτεμβρίου 2017

Πειραιάς 15/9/2017

ΥΓ. Αν το πρώτο λιμάνι της χώρας μπορεί μέσα σε μία στιγμή να μολυνθεί και οι παραλίες του Σαρωνικού να γεμίσουν πετρέλαιο, τότε μπορεί άνετα να σκεφτεί κανείς ότι η χώρα, είναι εντελώς απροστάτευτη. Κρίμα. Μην περιμένετε να τιμωρηθεί κανείς. Τα ψάρια και οι άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί, που δεν συνήθισαν να κολυμπούν μέσα στο πετρέλαιο φταίνε.