Σημεία και παράδοξα των καιρών μας

Σημεία και παράδοξα των καιρών μας

Α) Αξίζουν συγχαρητήρια στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην φυσική του ηγεσία και στους αρμόδιους φορείς του που αποφάσισαν να περιέλθει στην κυριότητά του η Οικία του ποιητή Κωστή Παλαμά. Το σπίτι που έζησε και μεγαλούργησε ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους δασκάλους του γένους μας και διαχρονικά εθνικός ποιητής. Η μοίρα το έφερε να χαθούν οι φυσικοί του απόγονοι. Όφειλε η ελληνική πολιτεία να είχε προβεί σε αυτήν την ενέργεια εδώ και χρόνια. Όπως και σε άλλες παρόμοιες, πολιτιστικής, της χώρας μας εθνικής μνήμης περιπτώσεις. Τέτοιες ενέργειες προάγουν την Τέχνη και τον Πολιτισμό για να μην κραυγάζουμε μονάχα και κοκορευόμαστε για τα διαχρονικά μας πολιτιστικά προϊόντα και τα τοιαύτα. Εκτός αν θεωρούμε πολιτιστικό προϊόν μόνο τα καψουροτράγουδα.

Β) Εμάς τους Έλληνες, ξέρω ότι μας πονάει ουσιαστικά και αληθινά, όμως, μήπως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου ο Οικουμενικός Πατριάρχης να πάψει να είναι τούρκος πολίτης και να μεταφέρει την έδρα του είτε σε αμιγώς ελληνικό έδαφος ή σε ευρωπαϊκό; Αργά και σταθερά, οι γείτονες έδιωξαν την ελληνική ομογένεια από την Κωνσταντινούπολη. Από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όταν η Τουρκία συνεργάστηκε με την ναζιστική Γερμανία και εξόριζε τους Κωνσταντινουπολίτες. Υπάρχει σχετικό ιστορικό βιβλίο για αυτά τα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν. Πιστεύετε ότι στις σημερινές εποχές που ζούμε ένα μέρος της Βορείου Ελλάδος και των Δωδεκανήσων, της Κρήτης, οφείλει πνευματικώς και εκκλησιαστικώς να βρίσκεται κάτω από την διοίκηση ενός τούρκου πολίτη πατριάρχη της Νομαρχίας; Αν ναι, ας διατηρηθεί αυτό το ιστορικά παράδοξο. Διαφορετικά να υπενθυμίσουμε ότι ο Ελληνικός Πολιτισμός και η ιστορική του πορεία αρχινά από την Αρχαία πολυθεϊστική Ελλάδα, και όχι από την δεύτερη ιστορικά περίοδός του που είναι η Βυζαντινή περίοδος και η Τουρκοκρατία. Η μεγάλη εκκλησία εν αιχμαλωσία για την οποία μας μίλησε ο άγγλος ιστορικός σερ Στήβεν Ράνσιμαν, δεν μπορεί να είναι εσαεί αιχμάλωτη στο όνομα ενός χαμένου ιστορικού μεγαλείου. Καιρός να προσαρμοστούμε στις νέες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες που μας αναλογούν. Ένας Πατριάρχης αιχμάλωτος προσφέρει τι; ένα αυτοκρατορικό όραμα χαμένο; Για ποιους; Αφού τα πάντα στους καιρούς μας είναι μπίζνες και οικονομικές συναλλαγές. Ένα αλισβερίσι οικονομικών συναλλαγών και διπλωματικών οικονομικών συναναστροφών. Κοιτάξτε τον αρχιεπίσκοπο βορείου και νοτίου Αμερικής, συντάχθηκε με το μέρος των Δημοκρατικών στην Αμερική και προσευχήθηκε για την επερχόμενη πολιτική νίκη τους, εναντίον των Ρεπουμπλικάνων. Δηλαδή ο καλός Θεούλης κάνει πολιτικές επιλογές, και σαν πάνσοφος που είναι σχεδιάζει από τώρα τα πολιτικά του κονέ; Θυμάστε πως αποκαλούσαν πριν μερικές δεκαετίες τον κυρό πρώην Αμερικής Ιάκωβο; Καιρός να δούμε την σύγχρονη πολιτική και οικονομική πραγματικότητα όπως την βλέπουν και την αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί και πνευματικοί ηγέτες του Κόσμου μας, και εμείς οι απλοί πολίτες. Κιχ δεν έβγαλαν οι άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες. Τους συμφέρει από μια πλευρά αυτό που έγινε στην Αγία Σοφία και στην Νέα Μονή της Χώρας. Κρίμα για την Τέχνη των Ψηφιδωτών και των Αγιογραφιών. Με θρύλους, δεν διατηρείται η αλήθεια του ιστορικού παρελθόντος και οι ζωές των πιστών ανθρώπων. Κροκοδείλια δάκρυα του στιλ «μας λύπησε ο πρόεδρός μας» είναι ορθόδοξα φύκια για μεταξωτά άμφια. Είναι πλέον καιρός ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως να βρει την ανεξαρτησία του. Φεύγοντας από μια εχθρική προς την Ελλάδα χώρα. Δεν μπορεί να εκβιαζόμαστε συνέχεια από κάτι που χάσαμε εδώ και αιώνες.  Εδώ δολοφονήθηκαν, βασανίστηκαν και εκδιώχθηκαν χιλιάδες Έλληνες της Πόλης από τον προηγούμενο αιώνα και δώθε, και θα φιλάμε τι, τα Τείχη; Άστε τους νεκρούς και ενδιαφερθείτε για τους ζωντανούς πιστούς.

Γ) Μου προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι ένα νεαρό άτομο, κάτω από 25, ποδοσφαιριστής, αμείβεται με κάπου 7. 300 ευρώ ημερησίως ή κάπου 2.000.000 ευρώ ετησίως για την τέχνη του στο άθλημα του ποδοσφαίρου. Δεν είμαι αρμόδιος όμως αν αληθεύουν τα ποσά που θα εισπράξει ο νεαρός ποδοσφαιριστής (που δεν αμφιβάλω ότι θα είναι πολύ ικανός στον επαγγελματικό του στίβο, για να τον αξιολογήσουν με τέτοια ποσά σαν αμοιβή), αναρωτιέμαι σε περίοδο οικουμενικής και ελληνικής οικονομικής κρίσης ποιο μπορεί να είναι το κοινωνικό αξιολογικό μοντέλο ενός έλληνα εργαζόμενου; Αν δίδονται τέτοια μεγάλα ποσά για έναν νεαρό ποδοσφαιριστή τότε, ένας νεαρός επιστήμονας, ερευνητής, με τι ποσά θα πρέπει να αμείβεται; Ποιο είναι το πρότυπο το παιδαγωγικό μιας πολιτείας και μιας κοινωνίας όταν αγωνίζεται νυχθημερόν να τα βγάλει με πενιχρούς μισθούς και συντάξεις πέρα; Ποιο είναι το οικονομικό παράδειγμα για τους σύγχρονους νεοέλληνες νέους; Γιατί να σπουδάσω, γιατί να φάω τα χρόνια μου στα θρανία, αν μπορώ να γίνω ένας καλός ποδοσφαιριστής και να βγάλω στον επαγγελματικό μου βίο όσα δεν θα βγάλει μαζί όλος ο εργαζόμενος πληθυσμός μιας πόλης σε όλο του τον εργασιακό βίο, θα αναρωτηθεί. Φαίνεται ότι το μοντέλο ζωής των σύγχρονων ελλήνων άλλαξε δραματικά.

Δ) Άκουσα στην δημόσια τηλεόραση ότι τρία ή τέσσερα καλόπαιδα από ληστείες μέσα σε ένα χρόνο έβγαλαν κάπου 230.000 ευρώ και αφέθηκαν ελεύθεροι. Ωραία, ήσαν ανήλικοι. Οι γονείς τους δεν έχουν ευθύνη; Και έπειτα, αν αληθεύει το ποσόν, μήπως με έναν καλό δικηγόρο ζητήσουν και αποζημίωση για ψυχική οδύνη που τους συνέλαβαν στην αρχή και κατόπιν τους άφησαν ελεύθερους τα όργανα της τάξης; Τις πταίει που θα έλεγαν τα παλιότερα χρόνια οι αρμόδιοι.

Ε) Εντύπωση κάνει ότι όλοι οι ειδικοί και ειδήμονες διεθνολόγοι και διπλωματικοί αναλυτές αφού βγουν στην τηλεόραση και πουν την γνώμη τους-ασφαλώς ορθή και εποικοδομητική για την δημοσιογραφική έρευνα και την δική μας ενημέρωση, κατόπιν εκδίδουν και από ένα βιβλίο. Το οποίο τους το διαφημίζουν οι δημοσιογράφοι που τους προσκαλούν να εκθέσουν την άποψή τους για τα διεθνή και εθνικά μας ζητήματα. Δεν είχα φανταστεί πόση μεγάλη σημασία έχει για κάποιον, δημόσιο πρόσωπο, να συγγράψει ένα βιβλίο ή ακόμα και ένα μυθιστόρημα. Μην λέμε ονόματα είναι σεβαστό το πρόσωπο που βγαίνει στις οθόνες και αναλύει τα θέματα. Άραγε, πήγε εμπορικά καλά, βρήκε την αναγνωστική ανταπόκριση, του «Γιωργάκη» από την Σάμο το οικονομικό πόνημα, που ξεροσταλιάζουν οι συνταξιούχοι κάθε Σάββατο και Κυριακή για να τους πει τι αναδρομικά θα πάρουν; Και πως θα αναπληρώσουν τα χαμένα; Ή μήπως το μυστικό βρίσκεται μέσα στις σελίδες του πονήματος που εξέδωσε; Ιδού το μέγα δίλημμα των σύγχρονων μεγάλης ηλικίας αναγνωστών.

Στ) Έφυγε από την ζωή ένας πραγματικά σημαντικός τραγουδιστής. Ο Γιάννης Πουλόπουλος. Αυτός ο κατά κάποιον τρόπο αιώνιος έφηβος της ελληνικής δισκογραφίας. Σεμνός, διακριτικός, λιγομίλητος, χωρίς δημόσιες φανφάρες ανάδειξης του έργου του. Καθαρή ερωτική φωνή, ευαίσθητη, τρυφερή, βελούδινη, εξέφραζε τον αληθινό και όχι επίπλαστο έρωτα των αντρών, δίχως γρανάζια ερωτικών πτώσεων. Τέλειωνε η φωνή του τον στίχο. Ολοκλήρωνε την πρόταση χωρίς το τραγούδι να χαθεί. Πόνος ανθρώπινος και όχι στιγμιαίας ηδονής για την απώλεια της γυναικείας ερωτικής συντροφιάς. Σκάλες ανώτερος από άλλους σύγχρονους έλληνες τραγουδιστές που εκφράζουν όχι την αλήθεια του ερωτικού συναισθήματος αλλά την καψούρα του πρόσκαιρου ξεδόματος. Σοβαρή φωνή με σπουδαία ηχοχρώματα μιας άλλης εποχής που οι σχέσεις των δύο φύλων βασίζονταν σε ένα άλλο διαφορετικό μοντέλο επαφής. Δεν ήξερα ότι ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν εκείνος που πρώτος τον άκουσε-τον ανακάλυψε, όταν ο Γιάννης Πουλόπουλος εργάζονταν σαν χτίστης σε οικοδομές και τον έστειλε στον μουσικοσυνθέτη Γιώργο Κατσαρό. Όμως για να είμαστε δίκαιοι, μια φωνή είναι ένα ηχείο. Και το ηχόχρωμα της ποιότητά της, το ταλέντο του τραγουδιστή το κράτησαν στο ορθό του ύψος και οι έλληνες μουσικοσυνθέτες που συνεργάστηκε μαζί τους. Όπως ο άοκνος και σεμνός, καλλιεργημένος μουσικά και τεχνικά Μίμης Πλέσσας. Ένας λαϊκός συνθέτης με αριστοκρατική ποιότητα και ήθος καλλιτέχνη, και πάνω από όλα, ένας άνθρωπος με ποιότητα.

Ζ) Άραγε, σκεπτόμενος πολιτικά πάντα, τι θα έπρατταν και πως θα διαχειριζόντουσαν την σημερινή πολιτική και διπλωματική κρίση ο παλαιός πολιτικός Κωνσταντίνος Καραμανλής ή ο Ανδρέας Παπανδρέου; Πάντως στο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιώργου Μαρίνου διαβάζουμε, ότι ο εθνάρχης πολιτικός ζητούσε διάλογο με την γείτονα. Γιατί το βυθίσατε το χώρα εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Και δεν ήταν εύκολη η πολιτική απόφαση να φύγουμε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Αυτός ο γεωγραφικός τόπος που μας έλαχε να ζήσουμε και να μεγαλουργήσουμε ως Έλληνες, φαίνεται ότι εδώ και αιώνες αρνείται να μας αφήσει σε ησυχία. Τα πάντα Ρει…

Η) Να παρακαλέσω για άλλη μία φορά αυτούς που έχουν την καλοσύνη και διαβάζουν τις σημειώσεις αυτής της μικρής ιστοσελίδας ότι ας μην ξεχνούν ότι δεν είμαι συλλέκτης βιβλίων. Και βασίζομαι σε ένα μικρό αρχείο που τα παλαιότερα χρόνια είχα συγκεντρώσει από μεράκι και αγάπη για την ελληνική λογοτεχνία και ποίηση. Δεν συλλέγω βιβλία και ούτε με ενδιαφέρει αυτή η πλευρά του βιβλίου. Γιαυτό οι όποιες απαντήσεις μου σε ερωτήματά τους εστιάζονται μόνο στα διαβάσματά μου, στις όποιες μικρές ή μεγάλες έρευνές μου παλαιότερα και στην μνήμη μου.

Όσον αφορά την παρότρυνση να καταγράψω ένα λεξιλόγιο της "Οδύσσειας" του Νίκου Καζαντζάκη, που μου επισημάνθηκε αρκετές φορές, ας μην ξεχνάμε ότι ούτε ευκατάστατος είμαι, ούτε τα ανάλογα λεξικά διαθέτω, ούτε πλέον και τον ανάλογο χρόνο. Αυτά τα πράγματα είναι για νεότερους που έχουν κάποιον χορηγό και μπορούν να διαθέσουν μερικά χρόνια από την ζωή τους στο να συλλέξουν το υλικό, να το οργανώσουν και να το φέρουν εις πέρας. Αλλά γνωρίζουμε όλοι μας πολύ καλά ότι "Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει στο ταψί", που μας διδάσκει η παροιμία. Πάντως ευχαριστώ για την παρότρυνση. Προτιμώ όσο ακόμα οικονομικά μπορώ να κρατώ ανοιχτή αυτήν την ιστοσελίδα να καταθέσω πληροφορίες και στοιχεία για ξεχασμένους δημιουργούς έλληνες και ξένους, και να τα αντιγράφω δημόσια, ώστε ο όποιος ερευνητής ή ερευνήτρια να μην ταλαιπωρηθεί όπως ταλαιπωρήθηκα εγώ, να ξοδέψει λιγότερα από το υστέρημά του, να μην χρειάζεται να φιλήσει «κατουρημένες ποδιές» για να διαβάσει ή αποκτήσει ένα βιβλίο ή να πάρει μια πληροφορία. Εξάλλου, πάμπολλες φορές έχω διαπιστώσει ότι ενώ αντιγράφω πράγματα που αγαπώ και περιμένω να τα απολαύσουν και οι άλλοι, οι αναγνώστες της ιστοσελίδας μπαίνουν σε άλλα παλαιότερα κείμενα και από αυτά αντλούν ότι τους χρειάζεται και έχουν ανάγκη καθ’ άπασα την ελληνική και ξένη επικράτεια που θα έλεγαν και οι παλαιότεροι ημών.

Πάντως σε πιάνει θλίψη που δεν υπάρχουν πια τόσα πολλά ανοιχτά βιβλιοπωλεία όπως παλαιότερα, ώστε να υπάρχει ένας υγιέστερος αναγνωστικός συναγωνισμός. Να μπορείς δηλαδή να ενημερώνεσαι εξίσου για τα ποιητικά βιβλία που εκδίδονται σε σχέση με άλλα που έχουν μεγαλύτερο εμπορικό τιράζ πωλήσεων. (μιλώ για τα μυθιστορήματα τσιμεντόλιθους).

Θ) Και μια μικρή γκρίνια επί προσωπικού. Διατηρώντας τα υγειονομικά μέτρα, μάσκα, απόσταση, πλύσιμο χεριών κλπ., κάνω τα καλοκαιρινά μου μπάνια οίκαδε στην πόλη του Πειραιά. Και παρατηρώ άτομα μεσήλικες και μεγαλύτερης ηλικίας να έρχονται σε επαφή και να συνομιλούν, να επικοινωνούν ζεστά και φιλικά μεταξύ τους, μιλώντας για τα φαγητά που μαγείρεψαν, για την εκδρομούλα που πήγαν, για τις ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους, για την εκκλησία που πηγαίνουν και συναθροίζονται νιώθοντας ωραία, καθώς τους γαληνεύει η συμμετοχή αυτή. Τους θαυμάζω και ορισμένες φορές τους «ζηλεύω» για την ζεστή τους κοινωνικότητα που είναι αληθινή, πηγαία, αυθόρμητη. Και αναλογίζομαι, άραγε, γιατί να μην μπορούσε να συμβεί το ίδιο και στα άτομα που διαβάζουν ένα βιβλίο, που αγαπούν το διάβασμα. Γιατί να μην μπορεί η τέχνη να φέρνει κοντύτερα τους ανθρώπους, να τους κάνει να έρθουν πιο κοντά, να τους κοινωνικοποιήσει ουσιαστικά και αληθινά. Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται μεγάλα πλάνα ονείρων για να έρθουν κοντύτερα, δεν τους χωρίζουν πλέον ιδεολογίες ή πιστεύω, ο πλούτος ναι, με μικρές ενέργειες καθημερινής πρακτικής και εκδηλώσεων έρχονται κοντύτερα, επικοινωνούν, λένε μία καλή κουβέντα ο ένας στον άλλον. Αυτό ας ευχηθούμε μην χαθεί εν ονόματι της όποιας υγειονομικής πανδημίας, εν ονόματι οποιουδήποτε αυτοκρατορικού παλαιότερου εκκλησιαστικού μεγαλείου και εφήμερης δόξας.

Ι) Ευχαριστώ και δημοσίως την ποιήτρια Μαρία Κούρση για τα καλούδια που μου έστειλε. Της αντεύχομαι εργασιακές αντοχές, υγεία σε εκείνη και την οικογένειά της, και να στρώσει το ηλιοκαμένο κορμί της και να συγκεντρώσει τις ποιητικές της συλλογές και να τις εκδώσει σε έναν τόμο. Έτσι και έτσι βρε Μαράκι μου τρεις και ένας κούκος από τον Πειραιά θα τον διαβάσουνε. Η ποιητική απόχη τίποτα αναγνωστικούς κοκοβιούς θα πιάσει, και αν. Άρα, τι το καθυστερείς. Τουζούρ προς έκδοση να κερδίσουμε τον μελλοντικό χαμένο χρόνο της Ποίησης. Άσε που μας περιμένει στην καλλιτεχνική γωνία ο μετρ των κανόνων της ποίησης, ο ιεροφάντης του ποιητικού λόγου, ο αποφθεγματολόγος της ποιητικής απαξίας, ο σύντροφος κανονάρχης κάτω από το αυλάκι-που άσπρισαν τα μαλλιά του αλλά δεν άσπρισε και η ερωτοχτυπημένη με την λογοτεχνία πάντα καρδούλα του (Ρίτσεια σπόντα), το πάν του άπαντος της βιβλιοκριτικής. Καλέ πως το λένε, πως το λένε αυτό το παιδί αυτό το παλικάρι, μου διαφεύγει το όνομα της Αυγερινής μεγαλοφυΐας. Ανήκω στην σκοτεινή πλευρά της σελήνης που δεν προσεληνώθηκε ακόμα πελοποννήσιος γραφιάς.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Παρασκευή 28 Αυγούστου 2020