Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Π Ο Τ Α
Μ Ι Τ Η Σ
ή
οι πολλαπλές ιδιότητες
ενός ποιητή
( Λεμεσός
Κύπρου 13/3/1945-Πειραιάς (Νοσοκομείο Μεταξά) 26/2/2003)
Φυγή
Στο σπίτι που μοιραστήκαμε άδειασαν
τα πάντα
Έφυγες με καινούργια προσωπεία
Ευκαιρίες να πραγματώσης μεγαλεία και
συντριβές
Και τίποτε δεν μπορείς ν’ ανακαλέσης
Και τίποτε ν’ αλλάξω δεν μπορώ
Ο χρόνος πήρε το μέρος σου
Είσαι πιά σε θέση
Να εμποδίσης καινούργιες απώλειες
Να επιτύχης μοναδικές κατακτήσεις
Αλλάζει ένας άνθρωπος;
Τώρα ανάμεσα στα μάτια σου και τα
μάτια μου
Χίλιες ζωές αβέβαιες
Συνήθειες που πρέπει να
κατακερματίσης
Γιατί η στιγμή που θάρθη θάναι κι’
αυτή αβέβαιη
Η αγάπη μας καταγραφή βίαια του
θανάτου
Τώρα εξωραϊζεις την δυστυχία σου
Νοιώθεις πιό βέβαιη για τον κόσμο
Είσαι ένα σίγουρο άγαλμα
Στο πέτρινο παρόν που σε προασπίζει
Όμως σε λίγο θα φύγης από κεί
Όπως θα φύγης κι’ απ’ τον εαυτό σου
Και θ’ αδειάσουν τα πράγματα
Και θάρθη αδυσώπητο το παρελθόν να σ’
εκμηδενίση
Γιατί το παρελθόν δεν είναι παρά η
σταθερότητα της επιμονής
Πώς είμαστε εμείς
Πώς δεν είμαστε άλλοι
Κι’ όμως κάποτε είχες του ονείρου τη
δύναμη
Των οιωνοσκόπων τη γνώση
Ποιες ιδιότητες μπορείς τώρα να
κρατήσης
Απ’ τις νεκρές συμπτώσεις που σου
καταμαρτύρησα
Με ποια νέα τριφύλλια να σε
υποκαταστήσω
Και ποιό σημείο να βρω του
στερεώματος
Να σου ορίσω την αρχή και το τέλος
Το ξέρω πρέπει να πάψω να κλαίω για
το θεό και για σένα
Καλύτερα να προσπαθήσω να σας
καταλάβω
Κι’ ό,τι μένει θάναι ακίνητο και
θάναι χρόνος
Κι’ ό,τι φεύγει θάναι κίνηση και
θάναι άνθρωπος
δ. ποταμίτη: ο άλλος
δημήτριος, εκδόσεις «λωτός», Αθήνα 1970, σ.28-30
Ποιητής, συγγραφέας παιδικών
βιβλίων και θεατρικών έργων, διασκευαστής, μεταφραστής, ηθοποιός, σκηνοθέτης,
ιδρυτής του αποκεντρωμένου «Θεάτρου
ΕΡΕΥΝΑΣ» το 1973, στα Ιλίσια στου Ζωγράφου. Πήρε έναν προϋπάρχοντα
κινηματογράφο, τον «Ρέο», και αφού τον ανακαίνισε και διαμόρφωσε με δικά του
προσωπικά έξοδα, γούστο και ατομική δουλειά, θεατρικό μεράκι, χειρονακτική
εργασία και πλούσιο οραματισμό, δημιούργησε ένα αποκεντρωμένο Θέατρο κλασικού
και σύγχρονου επιτυχημένου ρεπερτορίου. Το γνωστό «Θέατρο Έρευνας» που η
πολυκύμαντη και με αρκετές δυσκολίες πορεία του διήρκησε μέχρι το 2002. Ο
ποιητής και κριτικός Βασίλης Κ.
Καλαμαράς, στο μονοσέλιδο κείμενό του: «Ο Ποταμίτης της ποίησης», σελ.305,
της έκδοσης των «Απάντων» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, 4, 2007 σημειώνει μεταξύ
άλλων:
«Ο Δημήτρης Ποταμίτης έκανε πράξη το
αδύνατον του οράματος, επιλέγοντας το θέατρο και την ποίηση. Σε εποχές που η
τέχνη δεν ήταν αυτονόητα αναλώσιμη, αλλά υπεράσπιζε αξίες που έπρεπε να
προσπαθήσεις για να τις μετατρέψεις σε κάτι ζωντανό και άμεσο, συνέλαβε το
«Θέατρο Έρευνας», ένα χώρο που προϋπέθετε το αυθόρμητον της προέλευσης και το
αυθόρμητον της αποχώρησης.» Και συνεχίζει: «Πάθαινε, πάσχιζε,
αγωνιούσε, έχοντας στις δεξαμενές του όχι πάντοτε γενναίες επιχορηγήσεις, αλλά
γενναίους φίλους που ήταν στο πλευρό του ως τα τελευταία του. Σ’ αυτούς όφειλε
σε δύσκολες στιγμές την ύπαρξή του, όχι μόνο θεατρικά, αλλά και ως σώμα, ως ζωντανή
παρουσία. Ο Δημήτρης Ποταμίτης, ποιητής ο ίδιος, άνοιξε τις πόρτες του χώρου
της οδού Ιλισίων σε ποιητές, σχεδόν άγνωστους στη δεκαετία του ’70. Εκ των
υστέρων, με το φώς που ρίχνει η μνήμη στα γεγονότα, αυτό το άνοιγμα στην
ποιητική δημιουργία, φαντάζει υπερπλήρης στη δικαίωσή του, γιατί η χειρονομία
του Ποταμίτη ήταν ειλικρινής».
Μια ριψοκίνδυνη και παράτολμη για την
χρονική εκείνη περίοδο (μέσα στην επταετία) απόφαση,-η λειτουργία μιάς
θεατρικής σκηνής- η οποία κόμισε σημαντικούς θεατρικούς καρπούς και ανανέωσε
την θεατρική παιδεία στα θεατρικά δρώμενα και
συμβαίνοντα της Ελλάδας εκείνων των ανήσυχων και αγωνιστικών καιρών. Ένας
όμορφος, ζεστός και μικρός, κουκλίστικος χώρος, (όπως γνωρίζουν όσοι είχαν
παρακολουθήσει παραστάσεις) όχι πολύ μακριά από το θεατρικό παραδοσιακό κέντρο
της πρωτεύουσας. Παρόμοια θεατρική αποκεντρωμένη κίνηση και πρωτοποριακή
πρόταση εκείνες τις δεκαετίες, έχουμε από τον σκηνοθέτη και συγγραφέα Γιώργο
Μιχαηλίδη και τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Θανάση Παπαγεωργίου και των θιάσων τους.
Φιλόξενη αίθουσα για να διαβάσουν τα καινούργια έργα τους, είχαν βρει και οι
συνομήλικοι του ποιητές της Γενιάς του 1970, άγνωστοι τότε στο ευρύ κοινό, όπως
μαρτυρούν οι πηγές. Το άσβεστο πάθος του νεαρού ποιητή Ποταμίτη για το θέατρο,
εκδηλώνεται από τα μαθητικά-γυμνασιακά του Κυπριακά ακόμα χρόνια, όπως μας λέει
ο φίλος του Πάνος Καπώνης στο
κείμενό του «Δημήτρης Ποταμίτης (1945-2003)» «…Παράλληλα όμως ασχολήθηκε από τα
μαθητικά του χρόνια, (στην Κύπρο) τόσο με την ποίηση όσο και με το θέατρο,
στήνοντας στο σπίτι του θεατρικό εργαστήρι». Βλέπε περιοδικό «Οδός Πανός»
τεύχος 152-153/4,5,6,7,8,9,2011, σ. 115. Ενώ η θητεία του στην ποίηση ξεκινά
στα μέσα της δεκαετίας του 1960, για την ακρίβεια το 1964, με την κυκλοφορία
της πρώτης του συλλογής «Συμπόσιο» με δικά του έξοδα από το τυπογραφείο του
Καλκαντζάκου στην οδό Γερανίου στην Αθήνα. Ο επιμελητής του συγκεντρωτικού
τόμου των ποιητικών του Απάντων, «ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1964-2003»των εκδόσεων Καστανιώτη,
Αθήνα, Απρίλιος 2007, Θανάσης Θ. Νιάρχος μας δίνει μία χρήσιμη
πληροφορία για την εμφάνισή του στα ποιητικά μας πράγματα. Γράφει μεταξύ άλλων
στο «Εκπλήρωση χρέους» σελ. 308:
«Συχνά συζητούσε την προοπτική μιας
αντίστοιχης έκδοσης, που η πραγμάτωσή της, ακριβώς λόγω της αποδημίας του,
επιβαλλόταν ακόμη περισσότερο. Λυπούμαστε μόνο γιατί μια ποιητική σύνθεσή του
με τον τίτλο «Κυπριάδα», που αναφέρεται στη στήλη «Έργα του ιδίου» στο βιβλίο
του Η δολοφονία των αγγέλων, στάθηκε αδύνατο να «ανακαλυφθεί», παρά την ένδειξη
ότι η σύνθεση αυτή «Δημοσιεύεται στην παγκόσμια ανθολογία της ΟΥΝΕΣΚΟ για την
κυπριακή ποίηση». Αντίθετα δεν θεωρούμε «χαμένη» μια ποιητική σύνθεση με τον
τίτλο Μια βίαιη απουσία, που αναγγελμένη στην ίδια στήλη, στο ίδιο βιβλίο, δεν
δημοσιεύτηκε ποτέ, αλλά και δεν ακούσαμε ποτέ τον ίδιο τον Ποταμίτη να κάνει
λόγο γι’ αυτήν. Μια ακόμη ένδειξη ισότιμης σημασίας των ποιημάτων που έχουν
γραφεί στο μυαλό μόνο ενός ποιητή, με τα ποιήματα εκείνα που επειδή
δημοσιεύτηκαν και έγιναν γνωστά, «συναντηθήκαμε», για λίγο ή πολύ, μαζί τους.».
Φωτισμένος και καλλιεργημένος θεατράνθρωπος
ο Δημήτρης Ποταμίτης, εμπνευσμένο άτομο της τέχνης και του πολιτισμού. Ποιητής
πρωτίστως μα και καλός και βραβευμένος ηθοποιός. Ευρηματικός σκηνοθέτης και
πετυχημένος συγγραφέας θεατρικών έργων που στέφθηκαν όλα με μεγάλη επιτυχία
εντός και εκτός Ελλάδος όταν παραστάθηκαν σε θεατρικές σκηνές. Συνήθως με
ερμηνευτή τον ίδιο τον ποιητή ηθοποιό. Όπως το «Πώς φαγώθηκε η
Κοκκινοσκουφίτσα» ή το «Τελευταίες περιπέτειες του Αδάμ και της Εύας» κ.ά. Παρότι δραστήριος και ταλαντούχος συγγραφικά
και θεατρικά ο ίδιος ένιωθε «εξόριστος», απομόναχος τόσο από το γενέθλιο νησί
του, την σκλαβωμένη Κύπρο πουν δεν λησμόνησε ποτέ, όσο και μετά την εγκατάστασή του
και θεατρική του σταδιοδρομία στην «μητέρα-μητριά» πατρίδα την Ελλάδα. Ένιωθε ξένος,
προδομένος, τραυματισμένος συνειδησιακά και ψυχικά αυτός ο βαθύρριζος
ευαίσθητος Έλληνας, ο πατριώτης Έλληνας, και στις δύο πατρίδες του που
υπηρέτησε και αγάπησε, με αυταπάρνηση, αυτοθυσία, συνέπεια, καλλιτεχνική
αντιστασιακή ανυστερόβουλη πρόθεση και προσφορά. Ο θεατρολόγος και ποιητής Κώστας Γεωργουσόπουλος στον Πρόλογό του
με τίτλο «Ο φυγόκεντρος» στην έκδοση των ποιητικών «Απάντων» του Ποταμίτη
γράφει μεταξύ άλλων:
«Ο Ποταμίτης είχε διοχετεύσει στην
ποίησή του αυτήν την απαρέσκεια προς την ανθρώπινη υποταγή στη συνήθεια, την
απέχθεια προς τους συμβιβασμούς, την εξουσιομανία, το κυνήγι των διακρίσεων, το
κοινωνικό ψεύδος, την ευτέλεια, τους ελιγμούς καριέρας». Και συνεχίζει παρακάτω: Ακόμα και πίσω από τα ερωτικά του, τα
συντροφικά του ποιήματα, υπάρχει πάντα μια επιφύλαξη, μια καχυποψία για τα
ανθρώπινα τεχνάσματα, για τις τακτικές που συνήθως μιμούνται το φερμάρισμα των
καιροφυλακτούντων αρπακτικών.
Ο Ποταμίτης υπερασπίζεται μια χαμένη πια υπόθεση, την αθωότητα των
νηπίων και την αφέλεια των παιδιών. Αισθάνεται όμως πως η πρόσκληση του Ιησού
να αφήσουν τα παιδιά να τον προσεγγίσουν εξελίχτηκε σε φενάκη, αφού όταν τα
παιδιά προσήλθαν ο Αλιεύς των ψυχών είχε μεταμορφωθεί σε μιαν απέραντη
Ιχθυόσκαλα που εξουσιάζουν οι μαφιόζοι της αγοράς.
Εξ ου και η απελπισία του. Τα περισσότερα ποιήματά του, ακόμα και κείνα
που δε δηλώνεται ρητά, είναι επιστολές προς τον Άλλον που παραμένουν ανεπίδοτες
ή αναπάντητες.».
Στα
εφηβικά του χρόνια ο Δημήτρης Ποταμίτης εντάχθηκε και μετείχε σε Κυπριακές
αγωνιστικές οργανώσεις για την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου από την στρατιωτική
βρετανική κυριαρχία. Οι πληγές του κατόπιν, μετά την Τουρκική εισβολή και
κατοχή μεγάλου τμήματος του Κυπριακού εδάφους παρέμειναν ανοιχτές και
τροφοδοτούσαν τις αμφιβολίες και αγωνίες του. Αμφισβητίας και χλευαστής των
κοινωνικών πραγμάτων και των θεατρικών πεπραγμένων, ασυμβίβαστος σε κάθε μορφή καλλιτεχνικής και πολιτικής-κρατικής εξουσίας που αμαύρωνε και ακύρωνε της ζωής
και καλλιτεχνίας του όραμα. Ακέραιος χαρακτήρας, πονεμένο άτομο-ορφάνεψε από
πατέρα σε νεαρή ηλικία-και ταυτόχρονα οργισμένο, αγανακτισμένο, θυμωμένο,
αντισυμβατικό, ατίθασο, χλευαστικό, με μία μάλλον αύρα «καταθλιπτική» του
χαρακτήρα του να τον τυλίγει. Όπως διαισθάνονταν όσοι τον γνώρισαν από κοντά. Στεντόρεια, ανατρεπτική
πάντα φωνή αναζητούσε διαύλους και μεθόδους καλλιτεχνικής και πνευματικής
επικοινωνίας με το ποιητικό του κοινό, το ετερόκλητο κοινό των θεατρικών του
παραστάσεων και προτάσεων. Πίστευε και υποστήριζε με πάθος, αγωνιστικότητα, σε
ένα θέατρο της αμεσότητας, ανοιχτό σε ιδέες και προτάσεις ανανέωσης του. Σε
έναν θεατρικό λόγο που θα αγκαλιάζει και θα κοινωνεί με όλους ανεξαιρέτως τους
θεατές. Τον λαό που θεατρίζεται και εκπαιδεύεται θεατρικά. Μικρούς και μεγάλους
θεατές, εγγράμματους και μη, εργάτες και υπαλλήλους, αστούς και προλετάριους,
μικροαστούς και επαρχιώτες, άντρες και γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας και
μόρφωσης, παιδιά και εφήβους. Ιδιαίτερο βάρος και μόχθο είχαν οι προσπάθειές
του να ιδρύσει την δική του Παιδική Σκηνή,-και το κατόρθωσε αυτό με επιτυχία-να
αναδείξει το Παιδικό Θέατρο στην χώρα μας ως αυτόνομη θεατρική μονάδα, δυναμική
παρουσία και περιπέτεια, δημιουργία σύγχρονου προβληματισμού παιδικών θεατρικών
αναζητήσεων και προσεγγίσεων. Υπήρξε ένας από τους σύγχρονους στυλοβάτες του
Παιδικού Θεάτρου στην πατρίδα μας. Παρόμοια θεατρικά ισοδύναμη περίπτωση, είναι
ο θίασος και η ομάδα των συνεργατών της Παιδικής Σκηνής της ηθοποιού και
σκηνοθέτιδος Ξένιας Καλογεροπούλου και άλλων.
Δημήτρης Ποταμίτης, ένας έφηβος
υπερασπιστής μιάς άλλης αθωότητας και τρυφερής ματιάς, μιας άλλης προσέγγισης
της ζωής και των προταγμάτων του ανθρώπινου βίου. Αρθρογράφησε στα εγκυρότερα
λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής του. Υπήρξε μία από τις
σημαντικότερες ποιητικές- θεατρικές
προσωπικότητες της γενιάς της αμφισβήτησης, της γενιάς του 1970. Αυτής της
πολύκλωνης καλλιτεχνικά και πολιτικοποιημένης, αντιστασιακής γενιάς με τα
εκατοντάδες δημιουργικά πρόσωπα και προσωπεία αυθεντικότητάς της. Σε πολλά
ποιήματά του ο Δημήτρης Ποταμίτης μεταξύ άλλων, διαπραγματεύεται και εξετάζει
το αιώνιο πρόβλημα της ελληνικότητας. Της αυτοσυνειδησίας της ελληνικής
ταυτότητας έτσι όπως έπραξαν και άλλοι ποιητές της γενιάς του προερχόμενες από
το ποιητικό περιβόλι της Σεφερικής ποίησης. Του νομπελίστα ποιητή που επηρέασε
ίσως όσο κανένας άλλος σύγχρονός μας έλληνας ποιητής τους νέους δημιουργούς της
γενιάς του 1970. Αυτοσαρκαστικός και σαρκαστικός, Καρυωτακικά είρων και
παιγνιώδης, βαθειά λυρικός και τρυφερός ο Ποταμίτης, αναγνωρίζουμε σε ποιήματά
του ότι προσπαθεί να συντάξει ένα είδος πολιτιστικού «μανιφέστου» για την
πνευματική αναβάθμιση των ελλήνων. Στην μακροσκελή ή σύντομη, κοφτής και μικρής
φόρμας ποίησής του, συναντάμε σταθερών συχνοτήτων επαναλαμβανόμενα ρεύματα,
ενός θρησκευτικού στοχασμού και συμβολισμών μητρικής παρηγορίας. Στρώματα
ποιητικά παιδικής αναπόλησης και ατμόσφαιρας, οντολογικών ερωτημάτων και διαθέσεων
υπέρβασης της φθοράς και της αγωνίας. Παρά τα μεγάλα φορτία απαισιοδοξίας και
απογοήτευσης που αισθάνεται ο Ποταμίτης δεν παύει να μας ζητά να δούμε πίσω από
τους σκοτεινούς του παρόντος χρόνου ορίζοντες. Η αηδία που νιώθει, δεν
ανακόπτει την κρυφή ελπίδα του για το μεγαλείο του ανθρώπου. Για τα θερμά
ρεύματα ανθρωπιάς και ποιότητας της ζωής των ανθρώπων τα οποία έχουν παρασυρθεί
από τις μοντέρνες θύελλες της φθοράς και του σκότους. Σκεπτικιστής και αγωνιστής
δια βίου, ανατροπέας της κάθε μορφής και είδους κατεστημένης των ανθρώπων
κατάστασης από όπου και αν αυτή προέρχεται. Δεσμευτική και παγιδευτική της
ελευθερίας και ανεξαρτησίας του ανθρώπου. Ο λόγος του άλλοτε έχει μία αρχαία
στωική λαμπράδα και άλλοτε κινείται ανάμεσα σε χριστιανικής υφής σύμβολα και χριστιανικής φιλανθρωπία, μιας ταραγμένης συνείδησης με συνεχείς ταλαντώσεις. Η γραφή του εμπεριέχει στοιχεία από την
αρχαία και την χριστιανική ελληνική παράδοση, δεν ριζοβολεί όμως πουθενά. Σημαδιακά χριστιανικά σύμβολα-γνωστά τοπόσημα της ορθόδοξης παράδοσης όπως η λέξη Θεός, Χριστός, Παναγία, επανέρχονται συχνά στον λόγο του, ή αποσπάσματα από αρχαίους έλληνες φιλοσόφους όπως ο Εμπεδοκλής, υποδόρια ο Ευριπιδικός τραγικός λόγος. Παραμένει μοναχικός πάνω στα κάστρα της απελπισίας υπερηφάνως. Ανήσυχη και τολμηρή φωνή. Τον κεντρίζει η αβεβαιότητα και όχι το
καταστάλαγμα, η επανάπαυση. Πραγματιστής και ταυτόχρονα ουσιαστικά ονειροπόλος. Ισότιμος και
ισάξιος συνομιλητής τόσο του ποιητικού όσο και του θεατρικού λόγου.
Αντιεξουσιαστής και αρνητής κάθε μεταφυσικής αρχής χωρίς να γίνεται μηδενιστής.
Στα γραπτά του είναι εμφανείς οι μυστικές φλέβες των παιδικών του αναπολήσεων,
μνήμες και παραστάσεις, βιώματα και ψυχικά χάσματα που κυλούν μεταφέροντας
φορτία αναμνήσεων στην επιφάνεια και ταράζουν την προσπάθεια ηρεμίας και ίσως, μικρών απαραίτητων «συμβιβασμών» του ποιητή, ηθοποιού και σκηνοθέτη. Μιάς
παιδικής αθωότητας και ενός βιωμένου και
άμεσου χριστιανικών πτυχών συμβολισμού, εικόνων και αναφορών ενός κόσμου
αδογμάτιστου και αξιών του μιάς παιδικής ηλικίας που δεν υπάρχει πια αλλά,
άφησε δυναμικά τα ίχνη της. Χάθηκε στην σκόνη των λεωφόρων των μεγάλων
κοινωνικών αλλαγών και ανατροπών καθώς το ανθρώπινο ον μεγαλώνει και το αλλάζουν οι εξωτερικές συνθήκες και καταστάσεις. Μοναχικός και οργισμένος πάντα
«έφηβος», θυμίζει κάτι από την αμερικάνικη γενιά των Μπήτ των δεκαετιών του
1960, μόνο που ο Ποταμίτης ακροβατεί μέσα στην έλλειψη ισορροπίας των δικών του
ονειρικών και αξιακών κανόνων. Πρωτοπόρος
και κατά βάθος απελπισμένος, θλιμμένος, τραυματικής συνείδησης καλλιτέχνης. Μία
σταθερή και επαναλαμβανόμενη σκιά θλίψης σκέπαζε πάντα σαν πέπλο το πρόσωπο και
τα προσωπεία του Κύπριου Έλληνα Δημήτρη Ποταμίτη. Ο Δημήτρης Ποταμίτης υπήρξε
ένα από τα πλέον προβεβλημένα και σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής θεατρικής και
πνευματικής σκηνής των δεκαετιών κατά την δεκαετία του 1970 και μετέπειτα. Υπερασπίστηκε
τις αξίες του και τον οραματισμό του μέχρι τις τελευταίες στιγμές του επίγειου
βίου του. Την αντικομφορμιστική του αυτή δημόσια στάση την πλήρωσε αλλά δεν το
μετάνιωσε, συνέχιζε να διαμαρτύρεται για την αδικία που υφίσταντο και ο ίδιος
σαν καλλιτέχνης και έβλεπε να κυριαρχεί στις σύγχρονες κοινωνίες και τις ζωές
των ανθρώπων. Η πνευματική και καλλιτεχνική παρακαταθήκη και κληρονομιά που μας
άφησε, είναι διττή, ποίηση και θέατρο.
ΣΑΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ένα ψάξιμο για εύρεση της Αλήθειας,
μια προσπάθεια για ανακάλυψη τρόπων συντονισμού του ανθρώπου με τα συμπληρώματά
του, μια αναζήτηση της χαράς που πηγάζει απ’ αυτό το πλησίασμα της Αλήθειας,
ήταν οι επιδιώξεις μου σαν έγραφα τούτο το βιβλίο. Πέτυχα ή δεν πέτυχα; Αυτό θα
το κρίνεται εσείς. Πάντως προσπάθησα και θα προσπαθήσω να πλησιάσω, όσο μπορώ,
το Τραγούδι. Και θ’ αγωνιστώ πολύ γι’ αυτό κι ας ελπίσω πως, όσο πιο πολύ θ’
αγωνίζομαι, τόσο στενότεροι θα γίνονται οι δεσμοί μας. Γιατί το Τραγούδι δεν
είναι τίποτ’ άλλο παρά αυτός ο αγώνας για να αποκαλυφθεί το Τραγούδι. Σ. 17
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ
Στον τόμο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1964-2003. Πρόλογος
ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ. Επίλογος ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ, Επιμέλεια ΘΑΝΑΣΗΣ Θ.
ΝΙΑΡΧΟΣ, εκδόσεις Καστανιώτη-Αθήνα, Απρίλης 2007.
Το
μελωδικό αλλά σκληρό, οργισμένο, πικραμένο, θυμωμένο πάντα «Τραγούδι» της
προσωπικής και καλλιτεχνικής του ζωής, αντικρίζει τις μεσογειακές ακτίνες του ήλιου
στην Λεμεσό της Κύπρου στις 13 Μαρτίου 1945, ενώ το τελευταίο αντάτζιο του
επίγειου βίου του ακούστηκε για στερνή φορά στις 26 Φεβρουαρίου του 2003 στην
πόλη μας, τον Πειραιά. Στο Νοσοκομείο Μεταξά που νοσηλεύονταν από ανίατη
αρρώστια που του κατέτρωγε τα σπλάχνα από τις 5 Νοεμβρίου του 1985.Έσβησε στην
αγκαλιά της πόλης του Πειραιά η οποία είχε προλάβει να τον βραβεύσει και να τον
τιμήσει πριν φύγει από κοντά μας για την σύνολη καλλιτεχνική του προσφορά και
παρουσία. Το 1993. Από την Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2003 το βασανισμένο σκήνωμά του
αναπαύεται στο κοιμητήριο του Ζωγράφου. Σπούδασε
φιλολογία στον πανεπιστήμιο της Αθήνας και θέατρο στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου
όπου και πρωτοεμφανίστηκε στο θεατρικό σανίδι. Σαν ηθοποιός τα πρώτα του βήματα
τα έκανε επίσης,- στο ελεύθερο θέατρο- δίπλα στον θίασο του ηθοποιού Μάνου
Κατράκη και τη θεατρική σκηνή «Προσκήνιο» του σκηνοθέτη και συγγραφέα της
ιστορίας του Ελληνικού Θεάτρου Αλέξη
Σολομού, ερμηνεύοντας σημαντικούς και αξιοσημείωτους ρόλους με επιτυχία. Βλέπε Λεύκωμα Μάνος Κατράκης, "Στη ζωή, τη σκηνή και την οθόνη", εκδ. Σύγχρονης Εποχής 2004, σ. 114, 143, 261,264. Στο Εθνικό Θέατρο στο Ηρώδειο σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη 28/7/1965 υποδύεται τον Εύμηλο στην "Άλκηστη" του Ευριπίδη. Συνεργάστηκε
με τον θίασο του Θεατρικού Οργανισμού της Κύπρου στη Επίδαυρο το 1989 ερμηνεύοντας τον «Ορέστη» του Ευριπίδη. Δικά του θεατρικά έργα όπως «Ο Έλληνας
Βάτραχος» και άλλα, παραστάθηκαν στο θέατρο που ίδρυσε αλλά και στο εξωτερικό
με πρωταγωνιστή τον ίδιο. Μεγάλης επιτυχίας και προβολής έτυχαν ακόμα και «Οι
Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη» που έγραψε ο Ποταμίτης για παιδιά και όχι μόνο,
οι οποίες μεταφράστηκαν στο εξωτερικό και παρουσιάστηκαν σε πολλές θεατρικές
σκηνές εντός και εκτός Ελλάδος. Πολλά του ποιήματα μεταφράστηκαν στο εξωτερικό
και δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά. Κεντρικός και σταθερός του
οραματικός θεατρικός στόχος, υπήρξε η δημιουργία του γνωστού σε όλους μας
«Θέατρο Έρευνας» στα Ιλίσια μετά τον τερματισμό της θεατρικής σκηνής «Παρασκήνιο».
Ένα προσωπικό του όραμα, μιά θεατρική υγιή φιλοδοξία που κατόρθωσε να
υλοποιήσει με μεγάλο κόπο, ατομικό μόχθο και ταλαιπωρίες, αβάσταχτα οικονομικά
έξοδα. Όμως το όνειρο και το μεράκι του υπερίσχυσαν των διαφόρων εμποδίων και
δυσκολιών και το θεατρικό του επίτευγμα και αποτέλεσμα ήταν ανάλογο των
προσπαθειών του. Για τρείς περίπου δεκαετίες που λειτούργησε ο θεατρικός ζεστός
αυτός (μικρός) χώρος συγκέντρωσε δίπλα του ένα ικανό επιτελείο και μία μικρή
αλλά σταθερή ομάδα θεατράνθρωπων οι οποίοι τον εμπιστεύτηκαν και του
συμπαραστάθηκαν. Το Θέατρο που ίδρυσε διατηρούσε δύο σκηνές. Την Κεντρική για
μεγάλους θεατές και την Παιδική για παιδιά και εφήβους. Μια διπλή θεατρική
αγωγή και παιδεία κάτω από την προσωπική του ποιητή εποπτεία και συγγραφέα
επίβλεψη, αγάπη και φροντίδα. Καθ’ όλη την διάρκεια της λειτουργίας του
παρουσιάστηκαν από τις σκηνές του «Θεάτρου Έρευνας» οι πλέον πρωτοποριακές,
ποιοτικές και πρωτοπόρες δημιουργίες. Βραβευμένοι θεατρικοί συγγραφείς και πετυχημένα
και βραβευμένα έργα σύγχρονων και παλαιότερων κλασικών δραματουργών. Έργα όπως «Ο
Άνθρωπος Ελέφαντας», «Έκβους», «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ», «Άγγελοι στην
Αμερική», «Κουρδιστό πορτοκάλι», «Μεταμόρφωση», «Ερωτική τριλογία», «Αύγουστε- Αύγουστε»
και πολλά άλλα. Μια θεατρική δραστηριότητα τριάντα χρόνων με πολλαπλούς του
πολιτισμού αποδέκτες. Έμεινε σταθερός
και ακλόνητος στις ιδέες και θέσεις του όσον αφορά την λειτουργία και την
διδαχτική της Θεατρικής τέχνης και του Θεατρικού λόγου. Οραματίστηκε ένα θέατρο
κοντά στον λαό που να εκφράζει τους δικούς του προβληματισμούς και ανησυχίες.
Θέλησε και πέτυχε την άμεση επικοινωνία των παιδιών με το θεατρικό σανίδι σαν
ένα είδος θεατρικού παιχνιδιού και αγωγής. Δεν απεμπόλησε ποτέ του την
ανθρωποκεντρική θεατρική θεώρηση του. Μια θεατρική παράδοση που προέρχεται από
τις κλασικές και αιώνιες διδαχές της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ασυμβίβαστος
και επαναστατικός, ριψοκίνδυνος και τολμηρός στις αποφάσεις και επιλογές του.
Διέθετε βαθειά και άριστη θεατρική παιδεία και έντονη, ισχυρή ποιητική φλέβα. Η
ποίηση και το θέατρο του ποιητή, ηθοποιού και σκηνοθέτη Δημήτρη Ποταμίτη ήταν
μία παρατεταμένη φωνή διαμαρτυρίας απέναντι στο πολιτικό, κοινωνικό και
καλλιτεχνικό κατεστημένο της εποχής του, του χώρου του, της Ελλάδος.
ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ
Ποιός σας
είναι πιό αρεστός
Το καθεστώς
Ή
Ο αστός; σ.
35
ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΕΣ
ΑΝΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙΣ
Κάτι άλλο θα
υπάρχει
Κάπου αλλού
θα είναι
Κάποιαν άλλη
ώρα
Με κάποιον
άλλο τρόπο. σ. 34
ΜΕΤΑ ΤΑ
ΦΥΣΙΚΑ
Ο ένας
Δημήτριος δεν επισκέπτεται πιά συχνά
Τον άλλο
Δημήτριο
Πάρε άλλη
μιά μέρα αν σου χρειάζεται
Φτάνει να
διαλέξεις με ποιόν θα ‘σαι.
Με τον τάφο
ή με το φέρετρο
Με την
κυβέρνηση ή με την αστυνομία
Με το
κοτσάνι ή με την κοτσάνα; σ. 26
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ, ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ
ΣΑΞΟΦΩΝΟ, εκδόσεις «Εγνατία»-«ΤΡΑΜ», Θεσσαλονίκη 1978
Ταλαντούχο άτομο, χαρισματικό, θεατρικά
ιδιοφυές, με στέρεα καλλιέργεια και γνώσεις. Πρωτοπόρο στην εποχή του,
πολιτικοποιημένο, κοινωνικοποιημένο, ασυμβίβαστο, δραστήριο, προοδευτικό,
προσωπικότητα ανεξάρτητη, έφερε έναν άλλον, φρέσκο και μοντέρνο αέρα όχι μόνο
στο χώρο του ελληνικού Θεάτρου αλλά και στην λειτουργία και παιδαγωγία του
παιδικού θεάτρου. Κόμισε μία άλλη ατμόσφαιρα στην ποιητική γραφή των ποιητών
και ποιητριών της Γενιάς του 1970.
[ Εικόνες απάτες πάνε κι’ έρχονται]
Εικόνες απάτες
πάνε κι’ έρχονται
Υπηρετούν
την ασφάλεια και την τάξη
Σαν τ’ άρωμα
της μικρής τριανταφυλλιάς
Όσο
πλησιάζει η νύχτα
Η αγωνία της
μικρής τριανταφυλλιάς
Πού κρατάει
όσο κρατάει κι’ η μικρή τριανταφυλλιά
Κι’ αγωνία
του ανθρώπου
Πού κρατάει
κι’ ύστερα απ’ τον άνθρωπο
Σαν θάρθουν
οι ανεξαγόραστοι ποιητές
Να πουν με
σιγουριά τ’ όνομά σου
Ωσάν παιδιά
ξεσκίζοντας τον τρόμο
Και συ πρώτη
φορά αντικρίζοντας
Τη γύμνια
που σούδωσε ο Θεός
Το ντύμα το
ιερό
Πού κανένας
δεν μπορεί να σου πάρει. σ. 16
[Ψεύτικες
μάσκες χρωματιστές στολές]
Ψεύτικες
μάσκες χρωματιστές στολές
Τα παίρνει ο
αγέρας τ’ αφανίζει
Πάλι γυρνάνε
με βασανίζουν
Δύσκολο ν’
αφορίσεις τα σπίτια
Πιό δύσκολο
να τ’ αντέξεις
Όπως
αντέχεις τ’ όνειρο
Έλα κοντά
έλα κοντά
Βγάλ’ τις
μπογιές από τα μάτια σου
Να δεις τι
θεατρίνος είν’ ο ποιητής
Πόσοι θεοί
είναι σκιάχτρα
Βγάλτους τα
ρούχα τη μπογιά
Στερεύουνε
τα θαύματα
Μένει του
τζίτζικα το κέλυφος
Που επιμένει
πώς είναι ο τζίτζικας
Της σαύρας
το πετσί
Που επιμένει
πώς είναι η σαύρα
Ως να
πετάξει φύλλο η μαργαρίτα
Σ’ αγαπώ δεν
σ’ αγαπώ
Τί να το
κάνω που είμαι ο ίδιος
Το ίδιο
παιγνίδι
Μικρός
πασχίζοντας μ’ ένα κουβά ν’ αδειάσω τη θάλασσα
Μεγάλος
πασχίζοντας με μιά κραυγή να γιομίσω τη θάλασσα
Το ίδιο
παιχνίδι σ. 15
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΤΑΜΙΤΗ, ΕΝΑ ΔΕΝΔΡΟ ΠΟΥ
ΝΟΜΙΖΕΙ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΥΛΙ, ΠΟΙΗΜΑ εκδόσεις «Οι Εκδόσεις των Φίλων»- Προοπτικές,
Αθήνα 1974.
Πολεμήθηκε από το «κατεστημένο» για τις
απόψεις του και την αλήθεια του, τις απόψεις του για το θέατρο παράλληλα όμως,
έχαιρε-και δικαίως, επάξια- μεγάλης εκτίμησης από σημαντική μερίδα του
πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου της εποχής του. Κατόρθωσε με πολλή δουλειά
και αγώνα να έχει το δικό του θεατρόφιλο κοινό που υποστήριζε και
παρακολουθούσε τις παραστάσεις του. Τα έργα που έγραφε, μετέφραζε, ανέβαζε και
ερμήνευε. Προερχόμενος από τον Κυπριακό Ελληνισμό ο Δημήτρης Ποταμίτης, υπήρξε
ένα είδος «παιδιού θαύματος» (όπως άκουγα να λένε διάφορα χείλη) στα
καλλιτεχνικά πράγματα της Ελλάδας στην εποχή του, όταν τον πρωτογνώρισα. Η
θεατρική σκηνή που με προσωπικό κόπο και ατομικά έξοδα-να το επαναλάβουμε-
δημιούργησε, ήταν για μεγάλα διαστήματα στο κέντρο του θεατρικού ενδιαφέροντος
από το επώνυμο και ανώνυμο κοινό. Τα θεατρικά έργα που επέλεγε να ανεβάσει, να
ερμηνεύσει ή να σκηνοθετήσει, συζητούνταν συνήθως θετικά, επαινούνταν κριτικά.
Η καλλιτεχνική του προσφορά αναγνωρίστηκε από τους σημαντικότερους
θεατράνθρωπους και θεατρικούς κριτικούς της εποχής του στην ελλάδα και το
εξωτερικό. Πρόσφερε ένα σύγχρονο και μοντέρνο ποιητικό αέρα στην θεατρική σκηνή
που ίδρυσε και θήτευσε στην καλλιτεχνική του διαδρομή. Η σκηνοθετική του ματιά
και πρόταση ήταν πάντα κάτι διαφορετικό από τα θεατρικά συνηθισμένα. Δημιουργούσε ζυμώσεις, συζητήσεις,
αντεγκλήσεις, δεν πέρναγε όμως αδιάφορη. Σημαντική υπήρξε και η άλλη του
ιδιότητα, αυτή του ποιητή, έφερε μιά άλλη εκφραστικότητα στον ποιητικό λόγο της
γενιάς του, εμπλούτισε το ποιητικό λεξιλόγιο, τους συμβολισμούς του, με νέες
τολμηρές ιδέες, εικόνες σύγχρονες, λαμπερές αν και σκληρές, ισχυρών αντοχών
φορτία. Εμπλούτισε τον ποιητικό του λόγο με αλληγορίες και σχήματα, σήματα προερχόμενα
από το θεατρικό κλίμα. Από την άλλη γονιμοποίησε την θεατρική ατμόσφαιρα των
παραστάσεών του, με τον πρωτοπόρο και ρηξικέλευθο, επαναστατικό ποιητικό του
λόγο. Έναν λόγο προερχόμενο από τα ποιητικά λιβάδια της σουρεαλιστικής γραφής.
Είτε γράφει μικρής πνοής ποιητικές
μονάδες είτε σχεδιάζει μακροσκελείς ποιητικές συνθέσεις, (μία ποιητή συλλογή
ένα ποίημα) το βλέμμα του είναι θεατρικό. Ο ποιητικός του λόγος μοιάζει αν δεν
κάνω λάθος να αυτοσκηνοθετείται. Να θέλει να ενταχθεί σε τεχνικές και φόρμες
θεατρικές. Είναι ποιητικές συλλήψεις θεατρόμορφες υπερρεαλιστικής ατμόσφαιρας.
Ο ποιητής είναι και σκηνοθέτης ταυτόχρονα της γραφής του. Δυνατές εικόνες,
σκληρές φράσεις, συνειρμικές ονειρικές παραστάσεις, πολύχρωμες καταστάσεις,
διαθέσεις βιωμάτων απαισιοδοξίας που δεν υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου
αντίθετα ισχυροποιούν την παρουσία τους προκαλώντας άγχος, φόβο, ανασφάλεια και
αβεβαιότητα στον ποιητή. Ο λόγος του διαθλά μία ανθρωποκεντρική οντολογία περί
υπάρξεως του ανθρώπινου όντος, των αγωνιών του, των διαψεύσεών του, της πορείας
του. Μεταφυσικά άλλοτε είναι άστεγος και άλλοτε τον βλέπουμε να ακουμπά στα
κράσπεδα μιάς χριστιανικής φιλανθρωπίας. Ένας σκληρός συνεχούς ροής λόγος
εκφρασμένος μέσα από ρηγματικές παραστάσεις παιδικών αναμνήσεων μιάς διαρκούς αγωνίας.
Ένας ποιητικός λόγος με φανερούς και κρυφούς συμβολισμούς, πληθώρα εικόνων,
μικρές αφηγήσεις αναμνήσεων και τραυμάτων που έρχονται στην επιφάνεια και
αναζητούν πνοές λύτρωσης. Ποιητικές μονάδες που αναμεταδίδουν σκοτεινά φορτία
απόγνωσης, ταλαντεύσεις ψυχικών ερεθισμάτων, συνειδησιακό σκιρτήματα, μνημονικά
αδιέξοδα. Οι διάφορες καταστάσεις και εμπειρίες διαδραματίζονται σε ένα παρόν
μεγάλης εφιαλτικής ρευστότητας, μιάς αβεβαιότητας που προέρχεται από το
παρελθόν και αγκαλιάζει το μέλλον. Κοινά της ζωής και της γραφής βαδίσματα,
βιώματα και παιχνιδίσματα.
Ανήσυχο πνεύμα ο Δημήτρης Ποταμίτης, τολμηρό,
φωνή ανανεωτική, γραφή μοντέρνα, σύγχρονη δίχως υπαναχωρήσεις. Λόγος κοφτός,
ειρωνικός, δεικτικός βαπτισμένος μέσα σε πλούσιες φλέβες λυρισμού και
ευαισθησίας. Μας αφήνει τις υποθήκες του με τα μικρής φόρμας δίχως σχεδόν
καθόλου σημεία στίξεως ποιήματά του.
Υποθήκη
Τα ποιήματα
Πρέπει να
γράφονται
Σαν
τσιγκούνα βρύση
Στάλα στάλα
Και να
διαβάζονται
Σαν ποταμός.
σ.7
ή μας
αποχαιρετά με πεζόμορφα αντίστοιχα, ενστερνιζόμενος τον ρόλο του «Ορέστη».
Γράμμα αποχαιρετισμού
Η παρουσία, είπες, είναι ζήτημα απόστασης, το
ίδιο και η απουσία, αν είσαι μακριά, τις αγνοείς, θαρρείς πως τις εξαφανίζεις,
αν είσαι κοντά, τις παίρνεις πολύ στα σοβαρά και δεν μπορείς να παίξεις.
Δεν είμαι άνθρωπος της πράξης πια και θα
σου εξηγήσω το γιατί (αυτό έχει και τα καλά και τα κακά του- τα καλά είναι ότι
δεν είμαι πια ούτε άνθρωπος ούτε παίχτης, τα κακά είναι πάλι ότι δεν είμαι ούτε
άνθρωπος ούτε παίχτης). Κλείνω τα μάτια και προσγειώνομαι σ’ αλλόκοτα παιχνίδια
του μυαλού μου, μόνο του μυαλού μου, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζω ότι η εκδρομή στη
θάλασσα έλαβε τέλος. Αφήνομαι κι αφήνω απροστάτευτη τη θάλασσα να την
κατασπαράξουν οι άλλοι, κλείνω τα μάτια, όχι πεθαμένος, μα ύστατος νοσταλγός
του εκδικητή Ορέστη. σ.51
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ, Η ΑΕΡΟΣΥΝΟΔΟΣ ΜΕ
ΤΑ ΒΑΜΜΕΝΑ ΝΥΧΙΑ, εκδόσεις «Κέδρος», Αθήνα 1998.
Διάσπαρτος συναντάται ο αρχαίος τραγικός λόγος
στα ποιήματά του. Γυναικείες και αντρικές φωνές, πρόσωπα της αρχαίας τραγωδίας
που αναζητούν τρόπους να κλείσουν τον οντολογικό της αγωνίας τους κύκλο στο
σημερινό παρόν. Ασυμβίβαστη φωνή ενός άλλου κόσμου που ενσωματώνει το κλασικό
χθες με το αντι- ουμανιστικό σήμερα.
Επίλογος
Πώς μας
κάνατε έτσι ωρέ μανάδες
Κοιτώ τα
μάτια μου στον καθρέφτη
Αυτό ωρέ το
πρόσωπο δεν είναι δικό μου
Τι μαχαιριά
είναι πάλι αυτή
Στο στήθος
μου από κάτου
Ποιος
Τούρκος μου τη φύτεψε
Ποιος
άπιστος με κυνηγά
Μήδε Τούρκος
στη φύτεψε
Μηδ’ άπιστος
σε κυνηγά
Αυτό δεν
είν’ λαβωματιά
Αυτό είν’ η
μαύρη μοναξιά
Πώς μας
κάνατε έτσι ωρέ παιδιά. Σ. 122.
Ευτύχησα να παρακολουθήσω πολλές από τις
θεατρικές του παραστάσεις είτε στην δική του θεατρική σκηνή που ίδρυσε, είτε σε
άλλους θεατρικούς χώρους. Να συνομιλήσω μαζί του και να διαβάσω τις ποιητικές
του συλλογές, την σκόρπια αρθρογραφία του σε λογοτεχνικά περιοδικά και
εφημερίδες, τις κατά καιρούς συνεντεύξεις του και εύστοχες απαντήσεις του, τα
βιβλία του. Με κοινά μας φιλικά πρόσωπα ή μόνος μου, παρακολουθούσα τις
θεατρικές του παραστάσεις. Είχε την καλοσύνη ορισμένες φορές να μου επιτρέψει
να δω πρόβες του, να δειπνίσουμε μαζί- με άλλα γνωστά μας φιλικά πρόσωπα- να
συζητήσουμε την ποίησή του και τα θεατρικά του έργα. Υπήρξα θαυμαστής της
θεατρικής του δημιουργίας και του το έλεγα, όπως και πολλοί άλλοι φιλότεχνοι
και ανήσυχοι, πολιτικοποιημένοι νέοι και νέες της γενιάς μου ασφαλώς. Ο
Δημήτρης Ποταμίτης για μεγάλο χρονικό διάστημα στα θεατρικά μας πράγματα,
υπήρξε ένας θεατρικός «μύθος». Δίχως να έχει την «δική» του «αυλή» είχε
δημιουργήσει γύρω του ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον, έναν κύκλο ανθρώπινης
παρουσίας η οποία τον θαύμαζε, τον πίστευε, τον εμπιστεύονταν, τον ακολουθούσαν,
τον στήριζαν. Η σχέση ήταν αμφίδρομη, αμοιβαίου σεβασμού και ειλικρίνειας. Ο Δημήτρης
Ποταμίτης είτε σαν ηθοποιός, είτε σαν σκηνοθέτης είτε σαν θεατρικός
διασκευαστής και συγγραφέας ποτέ δεν πρόδωσε το κοινό του. Το εμπιστεύτηκε και
τον εμπιστεύτηκαν. Σίγουρα, η ατομική του καλλιτεχνική περιπέτεια δεν ήταν
πάντα ήρεμη, χαρούμενη, ειρηνική, ανώδυνη, υπήρξαν και στιγμές στον θεατρικό
του βίου που οι άλλοι, τον γέμιζαν πικρίες, άγχος, πρόσθεταν οικονομικά αδιέξοδα
στην ζωή του, αμφιβολίες, δυσκολίες για το θεατρικό του εγχείρημα. Δημιούργησαν
έχθρες και αντιπάθειες σε απόψεις που εξέφραζε και σε θέσεις που διατύπωνε.
Όμως ο Ποταμίτης τις αντιμετώπισε με θάρρος και τόλμη, στωικότητα, στάθηκε
όρθιος, δεν χαμήλωσε ποτέ τον πήχη των αξιώσεών του, των προσδοκιών του, των
υποχρεώσεών του, αυτών που πρωτίστως είχε θέσει στον εαυτό του. Δεν υπέστειλε
ποτέ την ποιότητα των οραμάτων του και των στόχων του. Ήταν η άλλη, η
διαφορετική φωνή στα καλλιτεχνικά μας πράγματα και γεγονότα των τελευταίων
δεκαετιών του προηγούμενου αιώνα. Η άλλη πρόταση στα θεατρικά μας δρώμενα.
Υπήρξε ένα από τα λίγα πρόσωπα της ελληνικής θεατρικής παράδοσης που ήσαν «αυτόφωτα».
Η καλλιτεχνική του παρουσία από την γενιά μας, κουβεντιάζονταν θετικά όπως η
αντίστοιχη παρουσία της σκηνοθέτιδος και ηθοποιού Μαριέττας Ριάλδη, οι
σκηνοθετικές προτάσεις-τότε- του Δημήτρη Κολλάτου, οι θεατρικές προτάσεις του
Λεωνίδα Τριβιζά, του Ανοιχτού Θεάτρου, της Ρούλας Πατεράκη, του Θεσσαλικού
Θεάτρου και ορισμένων άλλων μικρών θεατρικών σχημάτων των διαφόρων ΔΗΠΕΘΕ.
Ταλαντούχο άτομο ο Δημήτρης Ποταμίτης,
χαρισματικό, θεατρικά ιδιοφυές. Πρωτοπόρο στην εποχή του, κοινωνικά δραστήριο,
άφησε τα καλλιτεχνικά του ίχνη στον χώρο τόσο του θεάτρου όσο και της ποίησης.
Δεν γνωρίζω αν άφησε φεύγοντας μαθητές ή δημιούργησε θεατρική σχολή, σίγουρα
όμως θέλω να πιστεύω, ότι όσοι και όσες συνεργάστηκαν μαζί του, ή δούλεψαν
επαγγελματικά κοντά του, θα τον θυμούνται με καλοσύνη και θετικές αναμνήσεις.
Το θεατρικό και ποιητικό του στίγμα παραμένει παρόν, σήμερα, 20 χρόνια από την
φυσική του απώλεια.
ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ
ΜΟΥ
Τα όνειρά
μου οδοντωτός σιδηρόδρομος
Άλλοτε
πολύχρωμος αητός
Τα όνειρά
μου ομφάλιος λώρος
Άλλοτε
φυγόκεντρος δύναμη
Τα όνειρά
μου άλλοτε Ίκαρος
Άλλοτε
Ίκαρος νεκρός. Σ.185
Ο συγγραφικός και εκδοτικός κύκλος
του Δημήτρη Ποταμίτη από το 1964 που εκδίδει την συλλογή «Συμπόσιο» έως το 2001
είναι αρκετά ευρύς. Τα ποιητικά, θεατρικά, τα παιδικά, τα μελετήματα που έγραψε
αριθμούν περίπου 20 τίτλους. Ενώ συμμετείχε και σε άλλες περιοδικές εκδόσεις.
Οι ποιητικές συλλογές που είχα υπόψη μου σ’ αυτό το σημείωμα είναι οι εξής: -Ο
άλλος δημήτριος, εκδ. Λωτός, Αθήνα 1970. Η συλλογή είναι αφιερωμένη «Στην
μητέρα μου».- Ένα δένδρο που νομίζει πως είναι πουλί, Ποίημα, εκδ. Προοπτικές,
Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1974.-Το Αρχαίο Σαξόφωνο, εκδ. β΄, Εγνατία-Τράμ,
Θεσσαλονίκη 1978. (Α΄ έκδοση 1973.).- Η Αεροσυνοδός με τα Βαμμένα νύχια, εκδ.
Κέδρος 1998 και ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1964-2003) πρόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος, Επίλογος
Βασίλης Κ. Καλαμαράς, Επιμέλεια Θανάσης Θ. Νιάρχος, εκδ. Καστανιώτη 2007. Ο
συγκεντρωτικός αυτός μεταθανάτιος τόμος περιλαμβάνει τις εξής εκδοθείσες και
ανέκδοτες συλλογές: [-ΣΥΜΠΟΣΙΟ (1964)/- Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ από τα
γουέστερν και τη φορμάικα και η αποδημία του μικροαστού κ. Δημητρίου Ποταμίτη
παρά δήμον ονείρων. Εκδ. Ιωλκός (1967)/- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, εκδ. Λωτός
(1970)/-ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΕΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΥΛΙ, εκδ. Οι Εκδόσεις των Φίλων
(1972)/-ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΣΑΞΟΦΩΝΟ, εκδ. Τράμ, Θεσσαλονίκη (1973)/-ΤΑ ΠΥΡΙΝΙΚΑ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ, εκδ. Καστανιώτη (1983)/-Η ΑΕΡΟΣΥΝΟΔΟΣ ΜΕ ΤΑ ΒΑΜΜΕΝΑ ΝΥΧΙΑ, εκδ. Κέδρος
(1998)./ Και την ανέκδοτη συλλογή ΑΠΕΡΓΕΙ Ο ΟΔΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ.]. Επίσης, από το 1974 έως το 1976 εξέδωσε τα
«Τετράδια του Θεάτρου Έρευνας» τεύχη 8. Ενώ το 1993 κυκλοφορεί το Λεύκωμα,
«Είκοσι χρόνια Θέατρο Έρευνας». Εξέδωσε ακόμα το μελέτημα «Ο εσωτερικός
μετανάστης» εκδ. Δελφίνι 1995. Άλλοι Θεατρικοί τίτλοι έργων του:-«Πώς φαγώθηκε
η κοκκινοσκουφίτσα», εκδ. Κούρος 1972.- «Ο Έλληνας Βάτραχος», εκδ. Κέδρος
1995.- «Γλυκό του κουταλιού ή το άλλοθι», εκδ. Γνώση 1990.-από τις εκδόσεις
Γνώση 1982 εκδόθηκαν και «Τα ανάποδα παραμύθια».- Ενώ «Το λουρί του Σωκράτη»
1990 και οι «Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη» 1981 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις
Ντουντούμη. Κλπ. Κείμενά του και Ποιήματά του διαβάζουμε στην εφημερίδα «Τα Νέα», 23/10/1992 Στό Θέατρο του Βάλιουμ.- 22/9/1985, Ο καρκίνος του πνεύματος.- 9/2/1994, Ποταμίτης προς "Πανοραμικό". Στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", 20/3/1991, "Αυτοί που μας κρίνουν ποιοι είναι;". Στα λογοτεχνικά
περιοδικά «Λωτός», «Κούρος», «Προσανατολισμοί», «Τράμ», «Τομές», «Νέα Εστία»,
«Η Λέξη», βλέπε τεύχη: 14,46, 75-76, 85-86, 104, 115, 122, 128, 141, 149-150 164-165... Στην "Φιλολογική Πρωτοχρονιά", τόμος 25ος/1968, σ.127 στον τόμο "Χρονικό 1973" σ. 86, στην "Ομπρέλα" τχ. 23-24/4,1994 σ.47. τεύχος 65/6,8,2004, σ.68. κ.ά. Τέλος, μεταφράσεις ξένων θεατρικών έργων που παραστάθηκαν σε
θεατρικές σκηνές είναι: Καλντερόν, «Η ζωή είναι όνειρο». Ντάφ, «Πόλεμος στο
σπίτι». Μολιέρος, «Οι περιπέτειες του Σκαπίνου». Μπωμαρσαί, «Φίγκαρο». Ουάιτ,
«Ο πιγκουίνος στην πόλη». Οστρόφσκι, «Το ημερολόγιο ενός απατεώνα». Γουντ, «Ο
εγωιστής κάβουρας». Κορνέιγ, «Το παιχνίδι της φαντασίας» και άλλα.
Η ΜΑΝΑ
ΜΟΥ
Προχωρούσε
στα κύματα
στους
κεραυνούς
Στις θύελλες
Με τρία
στοιχεία παρέα
Το μαστό της
Το γιο της
Και μια
θάλασσα. Σ.179
Όπως συνηθίζεται συντροφικά μεταξύ των
δημιουργών και φυσικά και στους ποιητές και ποιήτριες της Γενιάς του 1970, έτσι
και ο ποιητής Δημήτρης Ποταμίτης
αφιερώνει ποιήματά του σε ομοτέχνους του. Έτσι το ποίημα «ΔΗΜΟΤΙΚΟ Ή Η ΕΚ- ΦΥΛΗ
ΓΚΟΛΦΩ» το αφιερώνει στον ποιητή Γιάννη Κοντό, σ.180. Στον Γιάννη Κοντό
αφιερώνει και το ποίημα «Ο ΝΕΟΣ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ», σ.225. Το «ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΚΑΙ ΤΑ ΒΕΓΓΑΛΙΚΑ», στον ποιητή και
μεταφραστή Θανάση Θ. Νιάρχο, σ.184. Στον Θανάση Θ. Νιάρχο αφιερώνει και την
συλλογή του, του 1983 «ΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ». Το ποίημα «ΑΜΛΕΤ» σ.221, το
αφιερώνει στην Μητέρα του. Στον πειραιώτη εικαστικό και δάσκαλο Γιάννη
Τσαρούχη, αφιερώνει το ποίημα «Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΩΒ», σ.231. Στον σκηνοθέτη και
θεατρικό δάσκαλο Αλέξη Σολομό αφιερώνει το ποίημα «ΑΓΑΠΗΤΕ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ», σ.234. Στον
Μελωδό των Ονείρων μας Μάνο Χατζιδάκι αφιερώνει την «Η ΕΠΙ ΟΡΟΥΣ ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ»,
σ.235. Στον ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1970 Βασίλη Στεριάδη αφιερώνει το
ποίημα «ΑΥΤΟΤΙΜΩΡΙΕΣ», α.244-245. Στον νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη το
ποίημα «ΓΙΓΑΝΤΕΣ», σ.246. Στον εικαστικό Κώστα Γεωργίου το ποίημά του «Η
ΓΕΝΝΗΣΗ», σ.248. Στον Γιώργο Πιτσούνη το ποίημα «ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ»,
σ.250-252. Στον σκηνοθέτη και θεατρικό δάσκαλο Αλέξη Μινωτή το ποίημα
«ΗΘΟΠΟΙΟΣ», σ.258. Στην συγγραφέα σύζυγο του Μίνου Αργυράκη, την Άμι Μιμς
αφιερώνει το ποίημά του «ΑΦΕΣΗ», σ.259-260.
ΑΝΤΙΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
Νύχτες
σκυμμένος πάνω απ’ τα βιβλία
Πάσκιζε να
βρει έναν τρόπο ένα παιγνίδι
Σα μαγικό παιδί
ανάμεσα στα δέντρα
Να τ’ ονομάσει
λέξη σύννεφο ή ποίημα
Μα τώρα που είδε
νεκρό το γιο που θα γεννήσει
Θ’ αλλάξει γλώσσα
και ποίηση όταν λέει
Ο τρόμος θα ‘ναι
που έρχεται που φτάνει
Καβάλα σ’ ένα
βρωμερό κι αχρείο ποντίκι. Σ.183
Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ε Σ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Ε Σ
-Κύπριοι Συγγραφείς από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα,
εκδ. Χρήστου Ανδρέου, Κύπρος1983, τόμος 4ος, σ.1381- 1382
-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. Γενική Εποπτεία: Δημήτρης
Γιάκος. Συγγραφή: Χρήστος Θεολόγου/ Αιμιλία Ξανθοπούλου, εκδ. Παγουλάτος χ.χ.
Αθήνα, σ.298
-Νίνα Αλέξη, Ηθοποιός, εφ. Η Καθημερινή 30/11/2002. "Μια αναφορά στο Θέατρο Έρευνας".
-Βασίλης Αναγνωστόπουλος- Κώστας Φωτάκης, Λεξικό
Συγγραφέων, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, σ.208
-Γιάννης Βαρβέρης, εφ. Η Καθημερινή, Κυριακή 12/11/1995, σ.42. "Μοναχικές συνειδήσεις"
-Γιάννης Βαρβέρης, εφ. Η Καθημερινή της Κυριακής 4/11/1990, σ.37 "Πικρό του κουταλιού". για το έργο "Γλυκό του κουταλιού". Για την ίδια παράσταση βλέπε ακόμα: -Φωφώ Βασιλακάκη, εφ. Ελευθεροτυπία 21/10/1990, "Ένα πικρό "γλυκό του κουταλιού".-εφημερίδα Το Βήμα 21/10/1990.- εφ. Ο Ριζοσπάστης 27/11/1990. Η θεατρική αυτή παράσταση προβλήθηκε στο Θέατρο της Δευτέρας από την ΕΡΤ-1 στις 20/5/1991
-Ευριπίδης Γαραντούδης, Ονοματικός και Εργογραφικός
Κατάλογος Ποιητών της «Γενιάς του ‘70»., (Επιλογή). σ.15, 23, 26, 28
-Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα 23/10/1990, "Αλληγορία περί εθνικής αφέλειας" Ο Ποταμίτης διέβλεψε ότι ο εισαγόμενος καταναλωτισμός δεν αναστέλλεται με την επίκληση φθαρμένων ιδεών και συμβόλων. για το έργο "Γλυκό του κουταλιού"
-Κώστας Γεωργουσόπουλος, Κλειδιά και Κώδικες θεάτρου. Ι. Ελληνικό Θέατρο, εκδ. Εστία 1984, σ.31,244,259
-Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα 23/10/1995, "Η ελπίδα ως αμφίβιο" για το έργο "Ο Έλληνας βάτραχος"
-Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα 11/2/1994. "Εορτασμοί" στην στήλη "Το πνεύμα του τόνου"
-Αλέξης Ζήρας, Γενεαλογικά (Για την ποίηση και τους
ποιητές του ’70), εκδ. Ρόπτρον, Αθήνα 1989, σ.124
-Αλέξης Ζήρας, λήμμα σ.1860-1861 στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη 2007
-Β.(ασίλης) Καλαμαράς, εφ. Ελευθεροτυπία, Πέμπτη
27/2/2003. Ο Ποταμίτης της ποίησης
-Β.(ασίλης) Καλαμαράς, εφ. Ελευθεροτυπία, Δευτέρα
3/3/2003, σ.43. «Θέατρο Ποταμίτη» από «Θέατρο Έρευνας)
-Ανδρέας Καραντώνης, περ. Νέα Εστία τχ. 1050/1-4-1971, σ.486-487. βιβ/κη για "Ο άλλος Δημήτριος"
-Ανδρέας Καραντώνης, περ. Νέα Εστία τχ. 1146/1-4-1975, σ.483-484, βιβ/κη για "Ένα δέντρο που νομίζει..."
-Γιάννης Κοντός, Τα Ευγενή Μέταλλα, εκδ. Κέδρος,
Αθήνα 1994. Το Θέατρο Έρευνας, ο Δημήτρης Ποταμίτης και η ποίηση, σ.164-166
-Τάσος Λειβαδίτης, Έλληνες ποιητές, εκδ. Καστανιώτη 2005, σ. 101-103. για "Το αρχαίο σαξόφωνο"
-Γιώργος Μαρκόπουλος, Εκδρομή στην άλλη γλώσσα, εκδ.
Νεφέλη, Αθήνα 1994, σ. 80- βιβ/κη για "Το αρχαίο σαξόφωνο"
-Μιχάλης Γ. Μερακλής, Η Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία
(1945-1970). Ι Ποίηση, εκδ. Κωνσταντινίδης, Θεσσαλονίκη χ.χ.
-Μιχάλης Γ. Μερακλής, Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία
(1945-1980). Μέρος Πρώτο. Ποίηση, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1987, σ.281
-Θανάσης Θ. Νιάρχος: επιμέλεια. Έλληνες Ηθοποιοί της φθαρτής αθανασίας, εκδ. Καστανιώτη 2006, σ.315-317
-Θανάσης Θ. Νιάρχος, εφ. Η Αυγή της Κυριακής 4/4/1993, σ.18. "Τα είκοσι χρόνια του "Θεάτρου Έρευνας" (Μια μαρτυρία και μια τοποθέτηση)
-Ελένη Παμπούκη, περ. Διαβάζω τχ.69/18-5-1983, σ.71. βιβ/κη για "Τα ανάποδα παραμύθια. Τρείς ιστορίες του Δ. Ποταμίτη ζωγραφισμένες από την Τατιάνα Βολανάκη" Εκδ. Γνώση 1982
-Νίκος Παππάς, Η αληθινή ιστορία της νεοελληνικής
λογοτεχνίας (1100-1973), εκδ. Τύμφη, Αθήνα 1973, σ.313
-Δήμητρα Παυλάκου, εφ. Η Αυγή 5/7/1998, "Παγιδεύοντας το παρελθόν" βιβ/κη για "Η αεροσυνοδός με τα..."
-Γιώργος Σαρηγιάννης: Ρεπορτάζ, εφ. Τα Νέα Σάββατο 31/7/1993, σ.45, "Επιθετικό... ρεπερτόριο" για "ΆΓΓΕΛΟΙ" ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΤΑΜΙΤΗ ΣΤΟ "ΕΡΕΥΝΑΣ" Τόνι Κούσνερ, "Άγγελοι στην Αμερική"
-Γιώργος Σαρηγιάννης, βιβ/κές στην εφ. Τα Νέα για: -Παρασκευή 22/4/1994, σ.34-35, "ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ 1973-1993, Αθήνα 1993). - Δευτέρα 18/12/1995, σ.24. για Δ. Π., "Εσωτερικός μετανάστης" Δελφίνι 1995.- Σάββατο 30/1/1999, σ.26, Δ.Π. "Ένα δέντρο που το λένε Νικόλα. Πάνω σε μια ιδέα του Γιώργου Πιτσούνη" εκδ. Ντουντούμη 1999.
-Βασίλης Στεριάδης, Η Τέχνη της ανάγνωσης, εκδ. Γαβριηλίδης 2004, σ. 2, 69-70, β/κη για "Ένα δέντρο..."
-Ροζίτα Σώκου, εφ. Απογευματινή της Κυριακής 2/3/2003,
σ.75 Ο Δημήτρης κι εγώ
-Ροζίτα Σώκου, εφ. Απογευματινή της Κυριακής 21/3/2004, σ.45 "Ενθυμού και μη με λησμόνει..."
-Πάρις Τακόπουλος, Τα Κριτικά. Θέατρο 1966-1990, εκδ. Ποταμός 2002, σ.62,63 για το έργο του Πήτερ Σάφερ, "Έκβους"
-Θ. Δ. Φραγκόπουλος, περ. Τομές τχ.34-35/3,4,1978, σ.55-58.για το έργο του Μάικ Στόττ, "Λέντς"
-Θ. Δ. Φραγκόπουλος, περ. Τομές τχ.4/4/1975, σ.60 για το έργο "Οι Τελευταίες περιπέτειες του Αδάμ και της Εύας"
-Θ. Δ. Φραγκόπουλος, περ. Τομές 67/12,1980, σ.59-61. για το έργο "Ο Άνθρωπος Ελέφαντας"
-Κίμων Φράϊερ, 6 ΠΟΙΗΤΕΣ. (Κατερίνα ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ./
Τάσος ΔΕΝΕΓΡΗΣ/ Νανά ΗΣΑΪΑ/ Δημήτρης ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ/ Λεφτέρης ΠΟΥΛΙΟΣ/ Βασίλης
ΣΤΕΡΙΑΔΗΣ), Αθήνα 1971
-Αντώνης Φωστιέρης, περ. Τομές τχ.3/3, 1975, σ.56-57. βιβ/κη για "Ένα δέντρο που..."
-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, περ. Διαβάζω τχ. 104/17-10-1984, σ.66. "Η εξαντλημένη αμφισβήτηση". βιβ/κη για "Τα πυρηνικά ποιήματα"
Π Ο Ι Η Τ Ι Κ Ε Σ Α Ν Θ Ο Λ Ο Γ Ι Ε Σ
-Μεγάλη Ελληνική Ποιητική Ανθολογία. Αδελφοί Μπούκα, τόμος 6ος, Αθήνα χ.χ., σ. 597-598
Σ
Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Ε Ι Σ Τ Ο Υ
-εφ. Έθνος της Κυριακής 21/1/1990, στην Σμαράγδα
Μιχαλιτσιάνου. «Σεκουριτάτε του πνεύματος» διαλύει τη χώρα.
-εφ. Δημοσιογράφος 19/8/1990, στην Άννα Χατζηγιαννάκη.
Ο Ποταμίτης σερβίρει «Γλυκό του κουταλιού». Μια συζήτηση για το μύθο και την
αλήθεια της ελληνικής πραγματικότητας.
-περ. Εικόνες τχ. 321/26-12-1990, σ. 60-65 στην Πέλη Κεφαλά. ΠΩΣ ΜΑΣ ΞΕΓΕΛΟΥΝ ΜΕ ΠΑΡΤΙ
ΚΑΙ ΣΚΑΝΔΑΛΑΚΙΑ
-περ. Η Ρέμβη τχ. 2/2,1991, σ. 54-56. Ο Δημήτρης
Ποταμίτης μιλάει με τον Θεόδωρο Παντούλα
-εφ. Ελεύθερος Τύπος 18/10/1992, στην Δ.
Σαββόπουλου. Δ. Ποταμίτης Ακολουθώ μόνο το δρόμο της ψυχής!
-περ. Είναι τχ.92/16-2-1993, σ.6. ΜΙΝΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Με
τον Δημήτρη Ποταμίτη (Ηθοποιός- σκηνοθέτης)
-εφ. Έθνος της Κυριακής 21/3/1993, σ.7. στην
Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου. Με φοβίζει αυτός ο γάμος…
-εφ. Απογευματινή της Κυριακής 26/9/1993, σ.33. στον
Νίκο Παρνασσά. Όλοι ίδιοι όταν… πέσουν οι μάσκες
-εφ. Αυριανή 25-26/12/1993, στην Νίκη Κατσαντώνη.
«Στην πνευματική ζωή έχουν εισέλθει προβοκάτορες…»
-εφ. Τα Νέα, Πέμπτη 31/10/1996, σ.12. στον Αντώνη
Σπηλιόπουλο. Βουλιάζουμε μέρα με τη μέρα
-εφ. Τα Νέα, Τρίτη 10/2/1998, σ.12. στον Αντώνη
Σπηλιόπουλο. Το παιδικό κοινό δεν το ξεγελάς
-περ. Symbol
τχ.
126/4-4-1998, σ.26-29. στην Τίνυ Μαυροπούλου. «Οι παλιοί φίλοι έγιναν ‘δούκες’»
-εφ. Ελευθεροτυπία 4/11/1998, σ.34 στην Ν.
Κοντράρου- Ρασσιά. «Όσο βαστάει η φρεσκάδα των ονείρων μας»
-περ. Ραδιοτηλεόραση τχ. 1137/19-12-1998, σ. 28-29.
Γράφει η Εύη Φιαμέγκου. Δ. Ποταμίτης «παραμένω ποιητής»
-περ. Έψιλον τχ. 415/21-3-1999, σ.94. Επιμέλεια:
Σίσσυ Αλωνιστιώτου. Μια υπέροχη ζωή. …. Για δείπνο στο Δημήτρη Ποταμίτη
-εφ. Τα Νέα, 26/8/1999, στον Γιώργο Δ. Σαρηγιάννη.
Τα «εφέ» είναι ντεμοντέ. Ο Δ. Ποταμίτης ανεβάζει νέο έργο του στο «ΘΕΑΤΡΟ
ΕΡΕΥΝΑΣ»
-εφ. Αδέσμευτος Τύπος της Κυριακής 1/12/2002, σ.26.
στην Αθηνά Στάμου. «Ζούμε στη χώρα του
Ανατέλλοντος Γελοίου»
-εφ. Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής 28/2/1999, σ.20.
στην Δέσποινα Σαββοπούλου. «Η θεατρική τσόντα θεωρείται πρωτοπορία»
-περ. ΘΕΑΤΡΟγραφίες τχ. 10/2003, σ.48-52. Μια
συνομιλία του Δ. Ποταμίτη με την Μαρίκα Θωμαδάκη. Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΤΟΥ
ΘΕΑΤΡΟΥ ΜΑΣ
Για το ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ
-Θανάσης Νιάρχος, εφ. Κυριακάτικη Αυγή 4/4/1993,
σ.18. Τα είκοσι χρόνια του «Θεάτρου Έρευνας» (Μια μαρτυρία και μια τοποθέτηση)
-Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα 11/2/1994 (ΤΟ
ΠΝΕΥΜΑ του τόνου). Εορτασμοί
-Νίνα Αλέξη, ηθοποιός, εφ. Η Καθημερινή 30/11/2002,
Μια αναφορά στο Θέατρο Έρευνας
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ
ΤΟΥ
-εφ. metrorama,
Πέμπτη 27/2/2003, σ.13 Έφυγε από την ζωή ο Δημήτρης Ποταμίτης
-εφ. Η Καθημερινή, Πέμπτη 27/2/2003. Έφυγε πρόωρα ο
ηθοποιός Δημήτρης Ποταμίτης
-εφ. Η Ναυτεμπορική, 27/2/2003. Έφυγε ένας σεμνός
υπηρέτης του θεάτρου. Έχασε τη μάχη με το θάνατο ο Δημήτρης Ποταμίτης
-εφ. Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 28/2/2003, Σήμερα η
κηδεία του Δ. Ποταμίτη
-Μ. Αδαμ. (οπούλου), εφ. Η Αυγή Πέμπτη 27/2/2003,
σ.17 Έφυγε ένας μοναχικός δρομέας. Πέθανε ο Δημήτρης Ποταμίτης
-Κώστας Ασημακόπουλος, περ. Ευθύνη τχ.376/4,2003, σ.
210, Επιτάφια στον Δ. Ποταμίτη
-Δημήτρης Γκιώνης, εφ. Ελευθεροτυπία 1/3/2003
-Δ. Κ., περ. Ραδιοτηλεόραση τχ. 1725/8-3-2003, σ.28.
Η αποδημία ενός «μικροαστού»….
-Ειρήνη Μουντράκη, περ. Αντί τχ.783/7-3-2003, σ.43.
Αυτοί που έφυγαν
-Κυριάκος ΠΛΗΣΗΣ, περ. Ευθύνη τχ.376/4,2003, σ.210.
Ο Δημήτρης Ποταμίτης….
-Κ.(ώστας) Ε. Τ.(σιρόπουλος), περ. Ευθύνη τχ.
375/3,2003, σ.140. Επιτάφιο για τον Δημήτρη Ποταμίτη
-Έλενας Δ. Χατζηιωάννου, εφ. Τα Νέα, Πέμπτη
27/2/2003, σ.23 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ Κουράστηκε και «αποχώρησε»
-Ν. Χατζ., εφ. Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 27/2/2003,
σ.33. Στα 57 του «έσβησε» ο πολυτάλαντος Δημήτρης Ποταμίτης. Ακολούθησε το
θέατρό του…
ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ
Ποιος είμαι εγώ
Που άρχισα ν’ απλώνουμαι σιγά-σιγά
Σε τούτα και σε κείνα τα δίχτυα
Λογαριάζοντας έτσι άστοχα
Τον Βρούτο σαν φίλο μου
Και την στερνή μου τούτη απώλεια
Σαν ευτυχία; Σ.64
ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΦΩΣ
Κλάψαμε και φωνάξαμε πολύ
Για όλα και για τίποτα
Στείλαμε παντού μηνύματα
Μα να μας πάλι από την αρχή
Στην ίδια μοίρα
Χωρίς δίκιο ούτε άδικο
Ακολουθώντας το χρώμα του νερού
Και της φωτιάς
Θα ξαναγνωριστούμε αλλιώτικοι
Με το καινούργιο φώς
Χωρίς να θέλουμε τίποτα
Πιότερο απ’ ό,τι του αξίζει
Χωρίς ανάμνηση από το παρελθόν
Μ’ ένα πικρό χαμόγελο για το μέλλον. Σ.98
ΥΓ. Τα σκόρπια ποιήματα που διανθίζουν τον σχολιασμό
μου προέρχονται από τον συλλογικό τόμο των Απάντων του ποιητή και ηθοποιού Δημήτρη
Ποταμίτη των εκδόσεων Καστανιώτη. Εκτός από αυτά που αναφέρω από τις μεμονωμένες του
συλλογές.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς,
Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου