Περί
νεοελληνικής κακοδαιμονίας
ή
προσωπικά σχόλια 50 χρόνια μετά
«Άγρια λιοντάρια οι λογισμοί
να ‘ξερα πούθε αρχίζουν
και μπαίνουσι στα στήθια μου
και τα μυαλά μου ορίζουν.»
Μότο από το βιβλίο του Νίκου Κούνδουρου,
«Ονειρεύτηκα πώς πέθανα», εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 4, 2009
Εορτάσαμε και εξακολουθούμε να
εορτάζουμε την επέτειο των 50 χρόνων από την πτώση της επτάχρονης στρατιωτικής
δικτατορίας 1967-1974, την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην χώρα μας. Παράλληλα,
εξακολουθεί να σκιάζει την μνήμη μας, η θλίψη για την ξένη κατοχή και εισβολή
σε ένα κομμάτι του πανάρχαιου Ελληνισμού το Καλοκαίρι του 1974, την Κύπρο. Ένα
κομμάτι του Κυπριακού Ελληνισμού το οποίο παραμένει ακόμα, 50 χρόνια μετά,
σκλαβωμένο, υποδουλωμένο, και όπως φαίνεται θα παραμείνει. Από δική μας
υπαιτιότητα. Κανένας ξένος κατακτητής στο ιστορικό διάβα της Ανθρωπότητας δεν
εγκατέλειψε τις κατακτήσεις του αν δεν υποχρεώνονταν ο κατακτημένος να
συμβιβαστεί με τις απαιτήσεις, τις συμφέρουσες για τον κατακτητή λύσεις. Άκουσα
από την δημόσια τηλεόραση τις ομιλίες των δύο ηγετών. Του σημερινού
πρωθυπουργού της Ελλάδος και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράξενες
υποσχέσεις για έναν Ελλαδίτη που θέλει να πιστεύει ότι διαθέτει ακόμα πολιτική συνείδηση
πενήντα χρόνια μετά, και έζησε στην εφηβική νεότητά του την κατοχή και τις δύο εισβολές
στο Κυπριακό έδαφος. Την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην πατρίδα του-την
ξέφρενη πολιτικοποίησή μας- την παράδοση δηλαδή από έλληνες άφρονες στρατιωτικούς
της κυβερνητικής τους δικτατορικής εξουσίας στο προ χουντικό πολιτικό και
κομματικό προσωπικό, μέρος της φαυλοκρατίας του και των κυβερνητικών
παθογενειών του, το οποίο επανήλθε ενδόξως και τιμών, μετά βαϊων στα ελληνικά
αεροδρόμια υποδεχόμενων από τους Έλληνες και Ελληνίδες στα πολιτικά πράγματα
μετά την μεταπολίτευση του 1974 στην Ελλάδα, πριν ελαχίστων εξαιρέσεων, συνεχίζοντας
αν δεν κάνω λάθος εκτίμηση, τον ελληνικό πολιτικό νεποτισμό και την πολιτική και
κομματική οικογενειοκρατία. Η μεταβίβαση υπήρξε κατά κάποιον τρόπο ομαλή, δίχως
στην αρχή πολιτικές και διοικητικές τομές και του πολιτικού- κρατικού
συστήματος αναταράξεις. Εξάλλου, όλοι μας περιμέναμε-τότε- ένα πολεμικό
επεισόδιο με την γείτονα χώρα μετά την εισβολή της στην Μεγαλόνησο, ακόμα και
όταν γράφτηκε στον τύπο της εποχής «Η Κύπρος είναι μακριά» ότι ελέχθη- ακούστηκε
από επίσημα πολιτικά χείλη. Είχε κηρυχθεί γενική επιστράτευση με παταγώδη
αποτυχία και ανοργανωσιά. Είναι άλλο να διαβάζεις τα πολιτικά καθέκαστα και
κοινωνικά γεγονότα σε βιβλία της Ιστορίας και άλλο να τα ζεις, να τα βιώνεις ως
έφηβος και να ακούς να στα αφηγούνται οι ίδιοι, οι ανώνυμοι και άγνωστοι
διπλανοί σου καθημερινοί έλληνες «δευτεραγωνιστές». Τα πάντα εντός της Ελλάδας
φαίνονταν διαλυμένα, ετοιμόρροπα, χαοτικά, ανοργάνωτα, επισφαλή, επικρατούσε
μια γενική ανασφάλεια, ένας φόβος, μία κοινωνική αναταραχή, μια κοινωνική
αβεβαιότητα για το τι θα ακολουθήσει τι θα μας συμβεί, που θα οδηγηθούμε, ένα
γενικό, καθολικό αλλά και σε ατομικό επίπεδο μούδιασμα. Που θα οδηγηθούν οι
πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της χώρας, τι θα πράξουν οι χουντικοί
αξιωματικοί, πώς θα αντιδράσουν, μετά την μεταβίβαση της εξουσίας τους στους
παλαιούς πολιτικούς, στην κρίσιμη αυτή σύσκεψή και την ανάληψη της εξουσίας από
τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και την δεύτερη
εισβολή του Αττίλα. Οι κρατικοί μηχανισμοί και οι υπόλοιποι δημόσιοι θεσμοί
βρίσκονταν ακόμα στα χέρια των στρατιωτικών, ελέγχονταν από τους πιο
σκληροπυρηνικούς και φανατισμένους μετά την δεύτερη δικτατορία της 25 Νοεμβρίου
1973, την πτώση της κυβέρνησης του ιστορικού Σπύρου Μαρκεζίνη και του
δικτάτορα-προέδρου Γιώργου Παπαδόπουλου, τον περιορισμό του στο σπίτι του στο
Λαγονήσι. Δικαιοσύνη, Σώματα ασφαλείας, Στρατός, Διοίκηση, όλος ο Κρατικός
ιστός διακυβέρνησης βρίσκονταν στα χέρια των στρατιωτικών και των ελλήνων
εκείνων που τάσσονταν ανοιχτά υπέρ της επταετίας, ακόμα και μετά το Κυπριακό
άγος. Ορκίστηκε η μεταβατική κυβέρνηση των παλαιών πολιτικών από τον επιλεγμένο από τους στρατιωτικούς αρχιεπίσκοπο τον μητροπολίτη Ιωαννίνων Σεραφείμ που βρίσκονταν στο
εκκλησιαστικό τιμόνι-εκπαραθυρώνοντας τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο- και τον
τελευταίο στρατιωτικό πρόεδρο Φαίδωνα Γκιζίκη, ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης
οπερέτα Ανδρουτσόπουλος και το κυβερνητικό του επιτελείο είχε εξαφανισθεί. Με
την προτροπή και επιμονή του παλαιού πολιτικού, του λεγόμενου «γεφυροποιού»
κυρού συγγραφέα Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, δεν ανέλαβε την πολιτική εξουσία, πρωθυπουργία, ο
τελευταίος πρωθυπουργός πριν την περίοδο της επταετίας, αχαιός πολιτικός
Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αλλά προτάθηκε η πρόσκληση στον αυτοεξόριστο Σερραίο
πρωθυπουργό που διέμενε στο Παρίσι Κωνσταντίνο Καραμανλή. Με το αεροπλάνο του γάλλου
προέδρου Ζισκάρ ντε Στεν, ο εθνάρχης επιστρέφει στην χώρα και αναλαμβάνει τα ηνία
της πρώτης κυβέρνησης με αντιπρόεδρο τον Γεώργιο Μαύρο της Ενώσεως Κέντρου,
προσπαθώντας να διασώσει το γόητρο της χώρας και να αποτρέψει τα χειρότερα μετά
την Τούρκικη εισβολή, και το γενικό δημόσιο μπάχαλο που επικρατούσε. Πρώτος
προσωρινός πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας ο νομικός Μιχαήλ Στασινόπουλος,
επανιδρύθηκαν τα πολιτικά κόμματα, νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ, αποχωρήσαμε για ένα
διάστημα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Προκηρύχτηκαν μετά από επτά χρόνια
ελεύθερες εκλογές. Κυκλοφόρησαν νέοι τίτλοι πολιτικών εφημερίδων και περιοδικών,
διαλύθηκαν παλαιοί κομματικοί σχηματισμοί (Ένωση Κέντρου), ιδρύθηκαν νέοι,
συγχωνεύτηκαν άλλοι, δημιουργήθηκαν νέες κομματικές και πολιτικές συμμαχίες. Η
ελληνική δημοκρατία με πρώτο της πολιτικό πρόεδρο τον Καντιανό φιλόσοφο
Κωνσταντίνο Τσάτσο, αρχίζει δειλά-δειλά να κάνει τα πρώτα της βήματα, άλλοτε
στα τυφλά, άλλοτε με πισωγυρίσματα, άλλοτε με πολλά κυβερνητικά μπουσουλήματα. Τα
«σταγονίδια» που είχαν στελεχώσει τους κυβερνητικούς μηχανισμούς και θεσμούς
του ελληνικού κράτους ανέμεναν την ευκαιρία; την εντολή; να επανέλθουν στα
πράγματα. Ο Ελληνικός Λαός και ο κάθε Έλληνας ξεχωριστά με αγωνία ανέμενε ότι
κάτι κακό θα συμβεί, οι στρατιωτικοί- αξιωματικοί (οι σκληροί υποστηρικτές υπάκουοι στην "αρσακειάδα") περίμεναν να πάρουν την «ρεβάνς» της
επανόδους των στην εξουσία. Ακούγαμε ξένους ραδιοφωνικούς σταθμούς,
«καταριόμασταν» τους Αμερικανούς για την βοήθεια που προσέφεραν στη χούντα, η
κυβέρνηση Νίξον, είμασταν οργισμένοι με τον υπουργό εξωτερικών και σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Χένρυ Κίσινγκερ ο οποίος πρώτος, ακούσαμε στο ραδιόφωνο να αναφέρεται
στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα και την πτώση του στρατιωτικού
καθεστώτος. Αποφεύχθηκε ένα εσωτερικό αιματοκύλισμα, έγιναν οι πρώτες ελεύθερες
εκλογές, λύθηκε το πολιτειακό, διάγγελμα του τελευταίου Βασιλέα των Ελλήνων
Κωνσταντίνου από την Ρώμη. Η Αβασίλευτη δημοκρατία έλαβε 70% η Βασιλευόμενη
30%. Ορισμένοι της συντηρητικής παράταξης πολιτικοί όπως ο κατοπινός
πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης τάχθηκαν ανοιχτά με την Βασιλεία. Ο Παναγιώτης
Κανελλόπουλος αρνήθηκε να συμμετάσχει στο νέο πολιτικό σχήμα να αναλάβει κυβερνητικό
αξίωμα. Έγιναν οι δίκες της χούντας και του πολυτεχνείου, η θανατική καταδίκη
των πρωταιτίων μετατράπηκε σε ισόβια, (και "όταν λέμε ισόβια λέμε ισόβια" απεφάνθει ο Σερραίος πρωθυπουργός) κρατήθηκε για λόγους εθνικής ασφαλείας
κλειστός ο φάκελος της Κυπριακής τραγωδίας. Επίσημα και ομαλά η χώρα ως τρίτη
ελληνική δημοκρατία άρχισε να οικοδομεί τα δημοκρατικά της βαδίσματα. Αναζήτησε
νέες διπλωματικές συμμαχίες και κατοχύρωσε την ένταξή της στην τότε ΕΟΚ.
Άνοιξαν οι φυλακές, γύρισαν οι πολιτικοί κρατούμενοι και εξόριστοι, ο Αντρέας
Παπανδρέου γύρισε από το εξωτερικό και ίδρυσε με τους συνεργάτες του το ΠΑΣΟΚ (με αρκετές κομματικές, συντροφικές εκκαθαρίσεις στα πρώτα του βήματα. Καράγιωργα κ.ά.) το οποίο ανέλαβε την εξουσία τον Οκτώβριο του 1981. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής
ίδρυσε στηριζόμενος σε παλαιά προδικτατορικά στελέχη και πολιτικούς της ΕΡΕ, τη
Νέα Δημοκρατία. Προκηρύχθηκαν εκλογές την 17 Νοεμβρίου, μία σημαδιακή
ημερομηνία για τον ελληνικό λαό με έντονο πολιτικό και κοινωνικό αντιστασιακό
φορτίο και συμβολισμό, τιμώντας την φοιτητική εξέγερση των Νέων του Πολυτεχνείου.
Μετά το 1974,
ζήσαμε ένα τρελό και πρωτόγνωρο πολιτικό και κοινωνικό μεθύσι για μία αρκετά
μεγάλη χρονική περίοδο η οποία σιγά-σιγά εξανεμίσθηκε καθώς οι κρίσιμες
ιστορικές στιγμές της χώρας μας παραχώρησαν την θέση τους στο κυμαινόμενο
θετικό και αρνητικό πολιτικό ιστόγραμμα των νέων κυβερνητικών καιρών και των
πολιτών ρουτινιάρικων πολιτικών αισθημάτων και εκδηλώσεων. Οι πολιτικές διαδηλώσεις και κοινωνικές
πορείες διαμαρτυρίας ήσαν καθημερινές, έντονες, απρόβλεπτες, με μεγάλη
συχνότητα και πίεζαν την όποια κυβερνητική εξουσία της συντηρητικής ή της
σοσιαλιστικής παράταξης από τα κάτω και εκ των ένδον, μέσω των συνδικαλιστικών
ηγεσιών. Εκτός Ελλάδος, είχαν αρχίσει να πέφτουν ή να παραχωρούν την εξουσία τα
στρατιωτικά καθεστώτα και οι δικτατορίες όπως της Πορτογαλίας, της Ισπανίας
κ.ά. Στην Νότιο Αμερική ήταν διαφορετικά τα πράγμα, ή τότε ισχυρή στρατιωτική και πολιτικά ιδεολογική παρουσία της πρώην Σοβιετικής
Ένωσης στην Ανατολική Ευρώπη άρχισε να τρίζει, έθαβε τους παλαιούς ηγέτες της
με ραγδαία ταχύτητα στους ήχους της κλασικής μουσικής, σε μία δεκαπενταετία θα
ακολουθούσε το γκρέμισμα του Τείχους του Βερολίνου 1989 και η αυτοδιάλυσή της.
Η επανένωση της Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας και η διάλυση του πολιτικού
και στρατιωτικού ανατολικού μπλοκ. Στην άπω ανατολή υπογράφονταν συνθήκες
τερματισμού των πολέμων της Ινδοκίνας, του Βιετνάμ. Οι ερυθροί Χμαίρ
καταλαμβάνουν την εξουσία στην Καμπότζη δημιουργώντας εκατόμβες θυμάτων. Οι
παλαιοί των επαναστατικών κινημάτων ηγέτες είχαν αρχίσει να κλείνουν τον
βιολογικό τους κύκλο. Μάο Τσετούνγκ, Τσου εν Λάϊ, Χο Τσι Μινγκ. Άλλοι λαοπρόβλητοι ηγέτες, όπως οι αδερφοί Τζών και Ρόμπερ Κένεντι, η ινδή πρωθυπουργός Ίντιρα Γκάντι δολοφονούνται,
όπως νωρίτερα και ο πατέρας της Ινδικής ανεξαρτησίας Μαχάτμα Γκάντι, επίσης ο Κογκολέζος
πρωθυπουργός, πατέρας της ανεξαρτησίας του Κογκό Πατρίς Λουμούμπα, ο χιλιανός
πρώτος σοσιαλιστής εκλεγμένος πρόεδρος Σαλβαντόρ Αλιέντε σκοτώνεται. Ο
αργεντινός ηγέτης Χουάν Περόν επιστρέφει στην Αργεντινή. Ο επαναστάτης ιατρός
Τσε Γκεβάρα δολοφονείται στα δάση της Κολομβίας. Στην Νικαράγουα επικρατούν οι
Σαντινίστας. Ο Χουάν Κάρλος και η ελληνίδα πριγκίπισσα Σοφία γίνονται Βασιλείς
της Ισπανίας. Επανάσταση των γαρυφάλλων στην Πορτογαλία, πραξικόπημα στην
Πολωνία, κίνημα Αλληλεγγύης του Λεχ Βαλέσα. Ο σοσιαλιστής Φρανσουά Μιτεράν εκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας. Πόλεμος των Φόκλαντ, η σιδηρά κυρία της Αγγλίας Μάργκαρετ
Θάτσερ δείχνει την πυγμή της πάλαι ποτέ βρετανικής αυτοκρατορίας. Ο ηθοποιός
Ρόναλντ Ρήγκαν εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ. Εποχή Νεοφιλελευθερισμού. Η Αφρικανική ήπειρος βρίσκεται σε
γενική αναταραχή καθώς μία-μία οι πρώην ευρωπαϊκές αποικίες αποκτούν την
ανεξαρτησία τους. Τοπικές συρράξεις ανέτρεπαν καθεστώτα εν μία νυχτί και
άλλαζαν στρατιωτικές και διπλωματικές συμμαχίες. Καταργείται η αυτοκρατορική
εξουσία του Χαιλέ Σελασιέ στην Αιθιοπία, του Σάχη Παχλεβί στην Περσία, ο ηγέτης
των Παλαιστινίων Γιασέρ Αραφάτ συνάπτει σύμφωνο ειρήνης με τον πρωθυπουργό του
Ισραήλ. Εδραιώνεται η επαναστατική εξουσία του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα. Στη
νότιο Αφρική αίρονταν οι νόμοι του απαρτχάιντ, προετοιμάζοντας την παράδοση της
εξουσίας από τους λευκούς στους μαύρους φυλακισμένους ηγέτες της. Νέλσον
Μαντέλα, ιερέας Ντέσμοντ Τούτου ηγετικές φυσιογνωμίες ενάντια στο απαρτχάιντ.
Δημιουργούνται κοινωνικά και πολιτικά κινήματα από εκκλησιαστικούς ηγέτες,
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις ΗΠΑ, Ντέσμοντ Τούτου στην Αφρική, η Θεολογία της
Απελευθέρωσης στην Νότιο Αμερική. Γαλλικός Μάης του 1968 θάνατος του στρατηγού
Ντε Γκωλ, Οστ πολιτίκ του γερμανού καγκελαρίου Βίλλυ Μπράντ, δολοφονία του
φιλέλληνα πρωθυπουργού της Σουηδίας Ούλοφ Πάλμε. Υπογραφή της συμφωνίας των δύο
υπερδυνάμεων για την μη χρήση-κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Πρώτη αποστολή στη Σελήνη. Σοβιετικός Γκαγκάριν, η σκυλίτσα Λάικα, Ακολουθούν οι Αμερικανοί υψώνοντας την αστερόεσσα. Ένας παλαιός Κόσμος, απότοκος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και της
απελευθερωτικής νίκης των Δημοκρατικών και Συμμαχιών δυνάμεων ενάντια στην Γερμανική στρατιωτική λαίλαπα και τα εγκλήματα του Άξονα, έμοιαζε να κλείνει τον κύκλο
του,παρά τους ανοιχτούς περιφερειακούς πολέμους, τα πολεμικά τραύματά του και
τις ανεξίτηλες πολεμικές μνήμες της ανθρωπότητας. Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας,
Πόλεμος του Κόλπου. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα των πρώτων οικονομικών συμμαχιών των
κρατών (των εμπορικών συμφωνιών του χάλυβα), άρχισε να εντάσσει στους κόλπους
της νέες ευρωπαϊκές κρατικές οντότητες, διευρύνοντας τα γεωγραφικά της σύνορα.
Η επίσημη πολική και παγκόσμια Ιστορία της Ανθρωπότητας άρχισε να γράφει «εξ
αρχής» τις καινούργιες, μοντέρνες σελίδες του βιβλίου της, να σπουδάζει τα
δεδομένα της διαφορετικά και να ερμηνεύει με διευρυμένα κριτήρια πέραν της
καθαρής Ιστορίας αξιολογήσεις, θέσεις, επιλογές, τις ερμηνείες της και τις
αναφορές της. Ο 20ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας των μεγάλων
επαναστατικών ανατροπών, εξεγέρσεων και ανακατατάξεων, των επιστημονικών
ανακαλύψεων, της ιατρικής και της τεχνολογίας εφευρέσεων. Οι αντιλήψεις μας για το τι σημαίνει Ζωή, τι Φυσικό Περιβάλλον, ποια η βιολογική καταγωγή μας, οι μεταφυσικές και θρησκευτικές δοξασίες μας άλλαξαν. Οι νέες της Ανθρωπότητας αξίες και προσδοκίες αφήνουν πίσω τους παλαιές πανάρχαιες
παραδόσεις και κοινωνικές συνήθειες και συμπεριφορές. Η Ανθρωπότητα για πρώτη
φορά αποδεσμεύεται από τον πλανήτη Γη και αρχίζει τα ταξίδια της στο αχανές
σύμπαν. Ένα ή περισσότερα ποιος ξέρει με ασφάλεια να απαντήσει, ανάλογα με τις
θεωρίες των αστροφυσικών επιστημόνων.
Στοχαζόμενος αυτήν την πεντηκονταετία που
πέρασε τόσο γρήγορα, διάβασα εκ νέου τις πολιτικές Αναμνήσεις της ταραγμένης
εκείνης πολιτικής περιόδου του δοτού πρωθυπουργού και σημαντικού ιστορικού
Σπύρου Μαρκεζίνη, ο οποίος δίνει στο βιβλίο του τις δικές του πολιτικές εξηγήσεις
και ερμηνείες κατά το ολιγόχρονο κυβερνητικό του αξίωμα και πείραμα
εκδημοκρατισμού. Διάβασα τις εκ βαθέων εξομολογήσεις για την κρίσιμη εκείνη
περίοδο του τελευταίου προ- δικτατορίας συντηρητικού πολιτικού πρωθυπουργού, του
ανοιχτόμυαλου πολιτικού και αρχηγού της ΕΡΕ, κοινωνιολόγου καθηγητή, συγγραφέα Παναγιώτη Κανελλόπουλου Πώς εφθάσαμεν στην 21η Απριλίου του 1967. Ο
υπερήφανος, σεμνός αλλά ατυχήσας, παραγκωνισμένος πολιτικός, δεν δέχτηκε να
αναλάβει κυβερνητικά μεταπολιτευτικά αξιώματα. Διάβασα το βιβλίο για την
σκοτεινή επταετή περίοδο, Ένα σκοτεινό
δωμάτιο 1967-1974, του δημοσιογράφου και διευθυντή της «Καθημερινής» κυρίου
Αλέξη Παπαχελά. Ξεφύλλισα σελίδες του τετράτομου έργου του παλαιού ιστορικού
"από «τον εμφύλιο στην χούντα» Σπύρου Λιναρδάτου, προσπαθώντας να
κατανοήσω τι έφταιξε και οδηγηθήκαμε στην επτάχρονη δικτατορία,-τις ευθύνες του
τότε Παλατιού και των παλαιών Πολιτικών- με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα. Παρακολούθησα
ορισμένα ντοκιμαντέρ για την σκοτεινή εκείνη περίοδο και άκουσα τις ιστορικές
συγκλονιστικές εξομολογήσεις των παθόντων και των αγωνισθέντων στους Κυπριακούς
αγώνες στο ΡΙΚ και την δημόσια ελληνική Τηλεόραση και θυμήθηκα τις δικές μας νεανικές συμμετοχές σε διαδηλώσεις και
πορείες με τα συνθήματα «Δεν Ξεχνώ», «Έξω οι βάσεις του θανάτου», «Έξω από το
Νάτο», «Έξω οι Αμερικάνοι από την Ελλάδα». Γενικά, τότε, χαριτολογώντας θα
γράφαμε, είμασταν οι διαδηλωτές και οι συμμετέχοντες σε πορείες Έλληνες και
Ελληνίδες των «Έξω», των «Ούστ». Οι ιστορικές δεκαετίες πέρασαν, η πολιτική
δημοκρατία επανήλθε στην Ελλάδα με αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, αλλαγές
κυβερνήσεων αλλά, με ουσιώδη και καίρια προβλήματα και τραύματα της πατρίδας
μας και του Ελληνισμού ακόμα παρόντα. Αποτυχιών λύσεων των προβλημάτων από
τις εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές διαχειρίσεις της σύγχρονης ελληνικής
δημοκρατίας, προβλήματα και παθογένειες οι οποίες παραμένουν ακόμα ανοιχτά,
άλυτα ή στάσιμα, βαλτωμένα σε μία ακατανόητη κοινωνική και πολιτική μας
αβελτηρία. Παραδοσιακών μας αντιλήψεων, υπερ- αισιοδοξίας και βαυκαλισμού της
φυλής μας που μας κάνει να αγνοούμε την σύγχρονη ιστορική και πολιτική μας
πραγματικότητα, το ιστορικό σήμερα και τις ανάγκες του, απαιτήσεις και
προτεραιότητες, εθνικές φιλοδοξίες που έχουν οι άλλοι Λαοί, Κράτη και εθνότητες
γύρω μας. Το δικό τους πολιτικό και εθνικό διακύβευμα Μια εκπαιδευτική και εθνική μας αγωγή που μας «φούσκωνε» τα μυαλά ότι
είμαστε ο "περιούσιος λαός", ο "ομφαλός της γης" και ότι μας οφείλουν διαρκώς οι
Άλλοι. Παραβλέποντας ότι το πολίτευμα της Δημοκρατίας δεν είναι κάτι
ετερόφωτο, εκ θεόθεν επιβαλλόμενη αρχή, ή προερχόμενη από επαγγελματίες πολιτικούς,
βουλευτικούς ή κομματικούς σωτήρες και πολιτικά οικογενειακά τζάκια. Δεν
στηρίζεται σε εξαγγελίες και διαγγέλματα πολιτικών αντρών υποσχέσεις και
διακηρύξεις, αλλά καθημερινή πάλι και σκληρούς αγώνες αλλαγής των δημόσιων
συμπεριφορών μας, ορθών πολιτικών εκλογικών μας κριτηρίων, μη εκλογής «διεφθαρμένων»
πολιτικών αντρών στο τιμόνι της βουλευτικής και κυβερνητικής εξουσίας. Ότι
Πολιτική, δεν είναι μόνο οι εκλεγμένοι βουλευτές μας και πολιτικοί αλλά
πρωτίστων εμείς οι ίδιοι. (όπως την συνδιαμορφώνουμε με τις εκλογικές μας επιλογές). Ότι οφείλουμε να διαθέτουμε πολιτικό κριτήριο (όποιο
και αν είναι αυτό, όποια παράταξη και αν ψηφίζουμε) αίσθηση του μέτρου και
των δυνατοτήτων μας σαν χώρα, σαν λαός, σαν έλληνες. Του τι μπορεί να
επιτευχθεί, να υλοποιηθεί και τι όχι ζώντας μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο,
ασταθές, θυελλώδες διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον ένα σκηνικό που
συνεχώς διαφορετικοί παράγοντες κινούν τα νήματα. Σήμερα, Πολιτική του Σήμερα, ρεαλιστική και όχι προερχόμενη από ιδεολογικές αγκυλώσεις του ιστορικού και πολιτικού χθες. Συναίσθηση
της αλλαγής, των παγκόσμιων στρατιωτικών συμμαχιών, των οικονομικών και
τεχνολογικών συγχωνεύσεων που καθιστούν τις μικρές περιφερειακές υπανάπτυκτες
χώρες σαν την δική μας ευάλωτες σε κάθε πολιτική φουρτούνα, οικονομικές
ανακατατάξεις διπλωματικές και στρατιωτικές συμμαχίες. Συλλογίστηκα μήπως έχουμε πέρα από το κανονικό, στραμμένο το
βλέμμα μας διαρκώς στην κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας και των
διδαγμάτων του ιστορικού Θουκυδίδη όταν οι συνθήκες είναι εντελώς-μα εντελώς
διαφορετικές. Αναλογίστηκα αν πραγματικά έχουμε διαβάσει την ιστορία της
βυζαντινής αυτοκρατορίας στις πραγματικές της πολιτικές διαστάσεις, και αν ναι, τι φταίει και παραγνωρίζουμε τις φανερές
πολιτικές δολοπλοκίες των βυζαντινών αυτοκρατόρων μηχανογραφίες, τις φυλακίσεις,
εξορίες, τους βασανισμούς, τις διαρκείς θρησκευτικές πολώσεις και διαμάχες στο
όνομα της αυτοκρατορικής αρχής, των αναρριχήσεων στο βυζαντινό θρόνο διαφόρων
φατριών, της αρχής του βυζαντινού ιμπέριουμ, της μίας αποκαλυπτικής και
θρησκευτικής μεταφυσικής εξουσίας στηριγμένη στο ανθρώπινο αίμα, της πάλης των
αιρέσεων μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού επί των Παγανιστών. Το τι
απωλέσαμε ως Ελληνισμός ή τι διατηρήσαμε στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τις εξεγέρσεις και τους αγώνες της εθνικής μας
ανεξαρτησίας και την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους. Τις εμφύλιες διαμάχες, εσωτερικές
συρράξεις, τις δολοφονίες από εμάς τους Έλληνες ομόφυλων Ελλήνων που μας
ευεργέτησαν και αγωνίστηκαν για την απελευθέρωσή μας. Δολοφονία του πρώτου Κυβερνήτη
Ιωάννη Καποδίστρια, φυλάκιση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, δολοφονία του Οδυσσέα
Ανδρούτσου και άλλων Αγωνιστών. Αγωνιστές και Ήρωες του Εικοσιένα να καταντούν
να ζητιανεύουν στους δρόμους. Κατασπατάληση του πρώτου Ξένου Δανείου πριν
φτάσει καν στην Ελλάδα από ημέτερους πολιτικούς. Οικονομική ανάπτυξη και
πτώχευση του Χαρίλαου Τρικούπη. Εθνικός διχασμός Βασιλικοί από την μία
Βενιζελικοί από την άλλη. Δολοφονία του Βασιλιά Γεωργίου του Α΄, δολοφονική
απόπειρα κατά του εθνάρχη και απελευθερωτή Ελευθερίου Βενιζέλου. Βαλκανικοί
Πόλεμοι και Μικρασιατική Καταστροφή. Συρρίκνωση του Ελληνισμού στα σημερινά μας
σύνορα. Μια σειρά από στρατιωτικές δικτατορίες, στρατιωτικών-πολιτικών.
Δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη, Πόλεμος, ένδοξοι αγώνες στα βουνά της Αλβανίας, Έπος του '40. Ιταλική και Γερμανική κατοχή και όταν
απελευθερωθήκαμε, επακολούθησε ο εμφύλιος σπαραγμός, ο αλληλοφαγομάρα με τραγικά αποτελέσματα και
από τις δύο πλευρές. Πέτρινα μετεμφυλιακά χρόνια, εκτέλεση Νίκου Μπελογιάννη,
εμφύλια πάθη και τραύματα, χασματικά μίση, ανεπούλωτες ελληνικές ανθρώπινες πληγές.
Μαυραγοριτισμός και κοινωνική τσαπατσουλιά, η εθνική μας κακοδαιμονία. Άγουρη
και ανώριμη διακυβέρνηση του τελευταίου Βασιλιά των Ελλήνων. Πτώση της
κυβέρνησης Κ. Καραμανλή, ρήξη Παλατιού και Κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου του Γέρου της
Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου. Πτώση της Κυβέρνησής του και μεταβατικές
υπηρεσιακές ανδρείκελα κυβερνήσεις. Τελευταίος δημοκρατικός προ χουντικός
πρωθυπουργός ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, επακολουθήσασα από τους στρατιωτικούς
δικτατορία. Γεώργιος Παπαδόπουλος και οι συν αυτώ από τον Απρίλιο του 1967 έως
τον Νοέμβριο του 1973. Αντιπραξικόπημα από την «αρσακειάδα» και πτώση του
Παπαδόπουλου ο οποίος καταργώντας τον θεσμό της Βασιλείας είχε φορέσει το
προεδρικό καπέλο. Άφρονο πραξικόπημα ελλήνων στρατιωτικών ενάντια του
Κύπριου Εθνάρχη Προέδρου Μακαρίου του Γ΄, με επακόλουθα αποτελέσματα την Τούρκικη
εισβολή και κατοχή. Ποιος δεν θυμάται του τούρκο πρωθυπουργό της εισβολής, τον Ετσεβίτ, ο
οποίος σε συνέντευξή του, όπως από μνήμης θυμάμαι, είπε τα εξής: «Με την
επέμβασή μας, φέραμε την αποκατάσταση της τάξης στο Νησί και στην Ελλάδα
επανήλθε η κοινοβουλευτική δημοκρατία» για εσάς τους Έλληνες. 1974-2024 Πενήντα χρόνια ελεύθερου πολιτικού βίου με τα σκαμπανεβάσματά του, μεγαλώνοντας
και Εμείς μαζί του. Μια ιστορική πορεία και εξέλιξη του προηγούμενου αιώνα που
συμπυκνώνεται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και συνθήκες, πολιτικές καταστάσεις.
Προσπαθώ να σκεφτώ τα θετικά και τα αρνητικά
της πενηντάχρονης σύγχρονης ελληνικής μας δημοκρατίας, ιστορικές και πολιτικές
εξελίξεις της ελληνικής κοινωνίας και των συνθηκών της, δίχως να μηδενίζω
προσπάθειες, αγνοώντας κρίσιμες επιλογές, παραβλέποντας κυβερνητικές πολιτικές
χρήσιμες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις του πολιτικού προσωπικού, οράματα
πολιτικών ανδρών και γυναικών μετά την επταετία, και παρ' όλα αυτά γιατί νιώθεις Σήμερα εξόριστος,
εξοστρακισμένος στην ίδια σου την πατρίδα. Έγιναν νομοθετικές παρεμβάσεις και
ρυθμίσεις οι οποίες επηρέασαν τις ζωές όλων μας, είχαν θετικές ή αρνητικές
επιπτώσεις στο σύνολο του ελληνικού λαού, ενώ περίσσευσαν τα παχιά λόγια των
πολιτικών, υποσχέσεις που δεν υλοποιήθηκαν. Τι πετύχαμε που αποτύχαμε, τι
λανθασμένες τακτικές ακολουθήσαμε σε ποιους τομείς επήλθαν αλλαγές και πρόοδος,
ποιοι θεσμοί άλλαξαν, που παραμείναμε στάσιμοι, οπισθοδρομήσαμε, χαθήκαμε μέσα
στην πολυνομία, βραχυκυκλωθήκαμε μέσα στην αφόρητη γραφειοκρατία. Ένα ατέλειωτο
χαρτοβασίλειο υποσχέσεων και «θα». Μιας βραδυπορούσας και ασθμαίνουσας
ελληνικής σύγχρονης δημοκρατίας του 20 και 21ο αιώνα με πολλές
δημόσιες κυβερνητικές αγκυλώσεις και στρεβλώσεις, με αβάσταχτης ελαφρότητας κυβερνητικές αποφάσεις και νομοθετικά ψηφίσματα, αφόρητη γραφειοκρατία και
ακατανόητη και επικίνδυνη, άχρηστη πολυνομία, (να μην κουραζόμαστε να το
επαναλαμβάνουμε) δημόσια κακοδιαχείριση. «σκυλάδικη» αδιαφορία για τα Κοινά
μετά το τέλος του εμφύλιου σπαραγμού και των χρόνων της Μεταπολίτευσης. Μια
δημοκρατία με πολλές εξακολουθητικές παθογένειες μίας χώρας που τραμπαλίζεται
μεταξύ Δύσης και Ανατολής και μοιάζει να μην θέλει ακόμα και Σήμερα να
αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει Έστω και αν προσδεθήκαμε
κομμάτι υπερβολικά στο ευρωπαϊκό άρμα και στην μοναδική πλέον υπερδύναμη την
ΗΠΑ. Μια Ελλάδα που από την μία τρέχει να προλάβει το τραίνο της οικονομικής
ανάπτυξης να προσδεθεί στην ευρωπαϊκή συμμαχία κρατών ως ισότιμο μέλος και στο άρμα της πέραν
του ατλαντικού υπερδύναμης, να εκσυγχρονιστεί, και από την άλλη, δεν θέλει να
αποκοπεί από τα πανάρχαια παραδοσιακά ιστορικά της ριζώματα, ταυτότητας συνηθειών και κοινωνικών πρακτικών,
παραδόσεων Λαών της Ανατολής που συγγενεύουμε. Μια κοινωνία που δικαιολογείται
συνεχώς ότι περάσαμε 400 χρόνια σκλαβιάς, παραβλέποντας όμως τα 200 χρόνια
ελεύθερου βίου. Ότι δεν ζήσαμε την περίοδο της Αναγέννησης και του Ουμανισμού,
αλλά βαυκαλιζόμαστε για τον Αδαμάντιο Κοραή. Κομματοκρατία και πολιτική
φαυλότητα (δεν είναι τυχαία η τρομερή θεαματικότητα των ελληνικών ταινιών με
θέμα τον «Μαυρογιαλούρο», τον «Γκόρτσο», την «κυρία δήμαρχο» κλπ., ακόμα και
στις μέρες μας). Προνόμια των επαγγελματιών βουλευτών ως μη όφειλε, και κυβερνητικές
και βουλευτικές ασυλίες πέρα και έξω από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ίσως και
μεγάλος αριθμός βουλευτικών εδρών, 300 για δέκα εκατομμύρια Έλληνες; Ομιλίες
περί δημοκρατικών αλλαγών και ψήφισης νομοσχεδίων τομών, με κοροϊδευτικά
χαμόγελα σε άδεια βουλευτικά έδρανα, βουλευτών να «παίζουν» με τα κινητά τους,
αποχωρήσεις από την αίθουσα δίχως να ακούσουν την όποια πρόταση του κομματικού
«αντιπάλου». Παραδοχή ότι ενώ οι βουλευτές μας αμείβονται για τις συμμετοχές
τους στις συνεδριάσεις του, δεν διαβάζουν τα Νομοσχέδια που ψηφίζουν για εμάς.
Τα ψηφίζουν κατά συρροή και με κομματικό κριτήριο ή εντολή. Πολιτικές και
δεκάδες κοκορομαχίες, στομφώδης λόγος, λόγια που δεν αφορούν κανέναν ούτε
αγγίζουν τα καθημερινά προβλήματα και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι,
οι Έλληνες και Ελληνίδες πολίτες και Οικογένειες. Δημοκρατικοί και
Συντηρητικοί, Κομμουνιστές και Σοσιαλιστές, Απολιτικοί, όλων των ιδεολογικών
αποχρώσεων. Έλλειψη διάθεσης πολιτικής συνεννόησης και διαλόγου. Δημόσια
ανοργανωσιά και κοινωνική κουλτούρα της αδιαφορίας. Λίγο χρόνο να αφιερώσει ο
έλληνας ψηφοφόρος, ο σύγχρονος έλληνας πολίτης στις συνεδριάσεις της Βουλής
όπως τις παρακολουθούμε στο Κανάλι της Βουλής, η δημόσια εικόνα του πολιτικού
προσωπικού θα αναιρέσει τους δεκάρικους λόγους πολιτικής και κομματικής αυτό ικανοποίησης
που διαβάζουν στα έδρανά τους και οι άχρηστες διακοπές και φωνασκίες από κάτω.
Εορτασμούς στον κήπο του προεδρικού μεγάρου για την αποκατάσταση της
δημοκρατίας στην χώρα μας, όταν ακόμα είναι νωπές οι μνήμες της απώλειας 104
σωμάτων και ψυχών στο Μάτι, στην περιοχή της Μάντρας, 57 νέων σωμάτων και ψυχών
στα Τέμπη, όταν οι οικογένειές τους παραμένουν δικαστικά αδικαίωτες, αν δεν
κάνω λάθος εκτίμηση, όπως λένε στις ειδήσεις. Ότι κανένας πολιτικός δεν
λογοδότησε για τα Μνημόνια και τις αυτοκτονίες Ελλήνων λόγω οικονομικής
πτώχευσης. Λόγια μεγαλόστομα και ανευθυνουπεύθυνες συμπεριφορές. Πχ. πολιτικά
ακούγονται ευχάριστες στα αυτιά μας ημών των Ελλήνων οι βουλευτικές επιτιμήσεις
του προέδρου του ελληνικού κοινοβουλίου αλλά δεν ακούσαμε ούτε
παρακολουθήσαμε, να βγαίνει άχνα, η ίδια στεναχώρια όταν αναγκαστήκαμε να
μπούμε στα μνημόνια, όταν κόπηκαν μισθοί και συντάξεις, όταν κατασπαταλήθηκαν
τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, όταν μετανάστευσαν στο εξωτερικό πάνω
από 200.000 νέοι και νέες έλληνες και ελληνίδες, ότι αυτοκτόνησαν σε περίοδο
δεκαετούς οικονομικής κρίσης κάπου 4.000 άτομα. Γαργάρα επί τούτου. Ότι με την
αποσυμφόρηση των φυλακών όπως είπε πρώην υπουργός δικαιοσύνης δημόσια
απελευθερώθηκαν χιλιάδες παραβατικά άτομα με παράπλευρες απώλειες για το
κοινωνικό σύνολο, έλλειψη εμπιστοσύνης στην ελληνική δικαιοσύνη. Ότι
αφέθηκαν για διάστημα ανοιχτά τα σύνορα με αποτέλεσμα όποιος ήθελε έμπαινε
όποιος ήθελε έφευγε, με άσχημες επιπτώσεις τόσο για εμάς τους Έλληνες όσο και
για τους αλλοδαπούς και αλλόφυλους εργαζόμενους που κατοικούν στην χώρα και
έχουν ενσωματωθεί διατηρώντας στοιχεία της δικής τους ταυτότητας και παράδοσης.
Μια μεταπολιτευτική δημοκρατία όπως την βιώνουμε και την ζούμε με δυσκολίες και
πισωγυρίσματα σήμερα, στα 2024, πενήντα χρόνια μετά την πτώση της χούντας. Και
την βλέπουμε με το φακό της πολιτικής και μόνο. Μία αναγκαία όμως Δημοκρατία αν
συγκριθεί με άλλα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα και επιλογές διακυβέρνησης.
Μια πενηντάχρονη ιστορική διαδρομή με
κυβερνητικές αλλαγές, σοσιαλιστικούς πειραματισμούς, υπηρεσιακές κυβερνήσεις,
θάνατοι παλαιών πολιτικών, δημιουργία νέων κομματικών σχηματισμών, πτώχευση της
χώρας, κλείσιμο των τραπεζών και κατοπινή συγχώνευσή τους και διάσωσή τους.
Διαφόρων ειδών σκάνδαλα και ρεμούλες. Υπόθεση Οτσαλάν και των Ιμίων, δαχτυλίδια
πολιτικής διαδοχής, συμβιβαστική λύση και ονομασία του κράτους των Σκοπίων,
μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε Τζαμί. Ας θυμηθούμε άταχτα χρονικά, φράσεις
πολιτικών που συζητήθηκαν συχνά: «η Κύπρος είναι μακριά», «μαζί τα φάγαμε», «κυβερνώ
έναν διεφθαρμένο λαό», «ανήκομεν εις την δύση», «βυθίσατε το Χόρα», "εγώ απλώς
προεδρεύω». «Θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης», (και το πετύχαμε περίτρανα),
«όταν εμείς φτιάχναμε Παρθενώνες εσείς τρώγατε βελανίδια», η ονομασία των
«σκυλάδικων» ως "πολιτιστικά κέντρα διασκέδασης», «η θάλασσα δεν έχει σύνορα»,
«το αιγαίο ανήκει στα ψάρια του». «Δεν θέλω Ου», “Mea Culpa”. «Δικτατορία του προλεταριάτου και
όχι επί του προλεταριάτου», «κατέβηκε από το τραίνο», «έθεσε εαυτόν εκτός
κινήματος», «ο εφιάλτης», «ο τάπερμαν», «αρχιερέας της διαπλοκής», «θα
προκάνουμε», «σας τσούζει», «άμα ουρήσεις στην θάλασσα θα το βρεις στο αλάτι»,
«εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο έτσι», «μην περιμένεις να χιονίσει για να δεις
μία άσπρη μέρα», «το κράτος είμαι εγώ», «ξέρεις ποιος είμαι εγώ ρε;», «Θα σε
μεταθέσω στα σύνορα», «ετελείωσε- ετελείωσε», «φακελάκι, μίζα, λάδωμα» «αν δεν
έχεις μπάρμπα στην Κορώνη δεν πετυχαίνεις τίποτα», Το «μέσον ανοίγει πόρτες»,
«εγώ εκείνη την περίοδο διάβαζα», «Υπάρχουν πράγματα που λέγονται και δεν
γίνονται και υπάρχουν πράγματα που δεν λέγονται και γίνονται», μόνο η ρήση «του
έλληνος ο τράχηλος μόνο τον φορολογικόν ζυγόν υποφέρει» δεν έχουμε ακούσει
ακόμα, και πολλές άλλες- εν ήδη σλόγκαν ρήσεις πολιτικών και μη δημόσιων ανδρών-
που δηλώνουν τα πολιτικά συμβαίνοντα επί δημοκρατίας τεκταινόμενα και
αναδείκνυαν την εικόνα των απόψεων των δημοκρατικά εκλεγμένων μας επαγγελματιών
πολιτικών σε ότι αποκαλούμε αστική δημοκρατία. Γνωστή η εικόνα της ελληνικής
μας κακοδαιμονίας σε σήριαλ, όταν
τηλεοπτικός ήρωας μιλά για αξιοκρατία πρόσληψης στο δημόσιο της αδερφής του,
και οι παρευρισκόμενοι βάζουν τα γέλια καθώς κοιτιούνται μεταξύ τους. "Οι δύο Ξένοι". Τυχαία η
ακροαματικότητα των «Δέκα Μικρών Μήτσων» του κυρίου Λάκη Λαζόπουλου; Οι πολιτικές
παραπολιτικές και μη μπηχτές της «Σίβυλλας» της πολιτικής εφημερίδας του «Βήματος»;
Οι μονολεκτικές σατιρικές αναφορές σε πολιτικά πρόσωπα και ενέργειές τους της
τελευταίας σελίδας-πάνω αριστερά- της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» που άφησαν
εποχή, όπως και οι διάφορες πένες των ελλήνων σκιτσογράφων; Στο διάβα της
πενηντάχρονης ελληνικής δημοκρατίας έχουμε ενδεικτικά: μεγάλη φωτιά του
πολυκαταστήματος «Μινιόν», φωτιές στην Κηφισιά, στην Πάρνηθα και σε άλλες
περιοχές. Αρκετές Σεισμικές καταστροφικές δονήσεις. Τραπεζικό και εκδοτικό σκάνδαλο Κοσκωτά και σκάνδαλο νοβάρτις και
ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων. Συγχωνεύσεις και κλείσιμο ημερήσιου τύπου,
θάνατοι παλαιών εκδοτών μεγάλων συγκροτημάτων. Ναυτικά ναυάγια. Ίδρυση Μεγάρου Μουσικής, ίδρυση Κέντρου
Ελληνικού Πολιτισμού, Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου και μεταφορά της Εθνικής
Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής στην καινούργια τους κτηριακή στέγη στο Φάληρο. Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου. Κατασκευή νέας πτέρυγας της Εθνικής
Πινακοθήκης, θάνατοι συγγραφέων, πνευματικών προσωπικοτήτων της γενιάς του
1930. Του δεύτερου ελληνικού Νόμπελ Οδυσσέα Ελύτη, του ποιητή της Ρωμιοσύνης
Γιάννη Ρίτσου και σκηνοθέτη και ηθοποιού Αλέξη Μινωτή την ίδια μέρα. Φεύγει ο
τελευταίος εθνικός μας μύθος η Μελίνα Μερκούρη, και ο παιδικός μας Αλίκη
Βουγιουκλάκη. Χάνεται ο ιδρυτής και δάσκαλος του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν, ο
Σπύρος Ευαγγελάτος, ο Δημήτρης Χορν και η Έλλη Λαμπέτη, ο Μιχάλης Κακογιάννης,
η Ειρήνη Παππά. Ο μουσικός και ρεμπέτης Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μάρκος Βαμβακάρης,
η τραγουδίστρια της Νίκης Σοφία Βέμπο. Ο εικαστικός Γιάννης Μόραλης και ο
Γιάννης Τσαρούχης, ο αρχιτέκτων Δημήτρης Πικιώνης, η Δόμνα Σαμίου και ο
καραγκιοζοπαίχτης Ευγένιος Σπαθάρης. Ο εφοπλιστής Αριστοτέλης και η Χριστίνα
Ωνάση, ίδρυση του Ωνάσειου Καρδιολογικού Κέντρου. Του Νέου Μουσείου Μπενάκη. Η
Εθνική Τράπεζα αναλαμβάνει την διαχείριση του Ελληνικού Λογοτεχνικού Ιστορικού Αρχείου.
Θάνατος της Μαρίας Κάλλας, του Δημήτρη Μητρόπουλου. Οσκαρικό βραβείο στην
ελληνίδα τραγωδό Κατίνα Παξινού και στον μελωδό των ονείρων μας Μάνο Χατζιδάκι.
Διεθνής αναγνώριση της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, του Γιάννη, του Βαγγέλη
Παπαθανασίου, του Ντέμη Ρούσσου. Πτώση ελληνικών κυβερνήσεων, εκπαραθυρώσεις ελλήνων
πρωθυπουργών από ηγέτες του εξωτερικού. Ανίερες πολιτικές συμμαχίες, αντίθετες
κομματικά και πολιτικά ιδεολογιών διακυβερνήσεις της χώρας.
Θάνατοι των ιστορικών ηγετών της Αριστεράς. Ηλία Ηλιού, Λεωνίδα Κύρκου,
Χαρίλαου Φλωράκη. Θάνατοι των πρωταιτίων του πραξικοπήματος, του τελευταίου
Βασιλέα των Ελλήνων. Οικονομική μας πτώχευση, 4 μνημόνια και πολλά «ουάου»,
«κουράγιο Έλληνες» δεκαετή ευρωπαϊκή επιτήρηση και υπέρογκος οικονομικός
δανεισμός. Φυλάκιση πολιτικών για οικονομικά σκάνδαλα, επιτυχημένη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων 2004
και επετειακών εκδηλώσεων 200 χρόνων της Εθνικής μας ανεξαρτησίας σε καιρό
Πανδημίας. Όλοι οι γόνοι των ελληνικών πολιτικών τζακιών έγιναν πρωθυπουργοί.
Ελληνικός πολιτικός νεποτισμός. Δραματικές μειώσεις μισθών και συντάξεων, κούρεμα
αποθεματικών και υψηλή ανεργία, υποαπασχόληση, πάνω από 200.000 χιλιάδες νέοι
και νέες εγκαταλείπουν την χώρα αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό, δεν θα
ξαναγυρίσουν. Εξακολουθητικές αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος, καθιέρωση
της Δημοτικής, εξοβελισμός κατά κάποιον τρόπο της διδασκαλίας των αρχαίων
ελληνικών και των λατινικών!!! Εκδόθηκαν σε νέες μεταφράσεις και επιμέλειες τα
έργα των αρχαίων συγγραφέων, (εκδόσεις Ακαδημίας Αθηνών, εκδόσεις Ι. Ζαχαρόπουλου. εκδόσεις Κάκτος και Ζήτρος) μεταφράστηκαν σοβαρές και αξιόλογες επιστημονικές
μελέτες. Ιδρύθηκαν έδρες Νεοελληνικών Σπουδών στο Εξωτερικό. Γιώργου Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, Νίκου Καζαντζάκη. Αλλαγή του
οικογενειακού δικαίου, πολιτικός γάμος, γάμος μεταξύ ανδρών, πολιτική κηδεία,
κατάργηση του θεσμού της προίκας. Κατάργηση νόμων του εμφυλίου και των φακέλων κοινωνικών
φρονημάτων. Κτηματολόγιο. Τίθεται θέμα διαχωρισμού Εκκλησίας από το Κράτος.
Μεταναστευτικό και Προσφυγικό πρόβλημα, νέες διπλωματικές συμμαχίες. Για πρώτη
φορά δίνεται το δικαίωμα ψήφου στους Έλληνες και Ελληνίδες του εξωτερικού.
Χρόνια της Πανδημίας και του κόβιντ. Καμία πολικά σκεπτόμενη και δραστήρια
γενιά μετά την μεταπολίτευση δεν έπληξε. Τα πολιτικά γεγονότα και οι κοινωνικές
αλλαγές ήσαν ραγδαίες, απότομες και αρκετές φορές οι συνθήκες άλλαζαν για εμάς
δίχως εμάς, ερήμην μας. «Ερήμην των Ελλήνων» λέει ένας τίτλος βιβλίου του
Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. Είτε χωλαίνοντας είτε πετώντας οραματιζόμενοι και
ονειρευόμενοι διάφορες αλλαγές, είτε πολιτικά και κοινωνικά γκρινιάζοντας ή
κάνοντας την τρίχα τριχιά περάσαμε τα μεταπολιτευτικά μας δημοκρατικά χρόνια,
μεγαλώνοντας κουρασμένοι και τα μάλα απογοητευμένοι. Καθώς διάβαιναν τα πέτρινα
χρόνια της πατρίδας μας και ημών των ελλήνων δημοσίως και ιδιωτικώς. Ο
κοινοβουλευτισμός επικράτησε και, για να μην είμαστε τόσο κάθετοι στις
απογοητεύσεις μας, μισό αιώνα τώρα μεγαλώσαμε και ζήσαμε δίχως στρατιωτικά
παρατράγουδα. Το αν οι πολιτικοί μας κοινοβουλευτικοί αντιπρόσωποι είναι άξιοι
ή ανάξιοι των βουλευτικών τους κυβερνητικών ή αντιπολιτευτικών καθηκόντων,
είναι και θέμα δικής μας εκλογικής επιλογής και ευθύνης ημών των Ελλήνων και
Ελληνίδων ψηφοφόρων.
Ανακεφαλαιώνοντας 50 δημοκρατικά χρόνια μετά. Η χούντα ανήκει πλέον στις σελίδες των ερευνητών της ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Το πολιτικό μας νεότερο σε ηλικία προσωπικό, κοκορομαχεί φωνακλάδικα περί όνου σκιάς τις πλείστες των δημόσιων περιπτώσεων, εμφανίσεως του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και εντός του ελληνικού κοινοβουλίου όπως οι παλαιότεροι πολιτικοί μας εκπρόσωποι, «σαν να μην πέρασε μία μέρα» που λέει και το τραγούδι ή δικαιολογώντας τις πολιτικές αντιδράσεις τους ότι οφείλεται στο «μεσογειακό μας ταπεραμέντο». «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τον βουλευτή της ιδιοτελούς μου αρεσκείας». Παρακολούθησα σχεδόν όλες τις παλαιές εκπομπές της δημοσιογράφου Μαρίας Ρεζάν στη δημόσια τηλεόραση, με πολιτικούς και εκδότες, δημοσιογράφους της εποχής εκείνης. Συνεντεύξεις που κέντρισαν περισσότερο το πολιτικό μου ενδιαφέρον Σήμερα. Η συνέντευξη της Μαρίας Ρεζάν με τον πρώην πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργο Βασιλείου, η συνέντευξη με την τότε εκδότρια της εφημερίδας «Η Καθημερινή» Ελένη Βλάχου, η συνομιλία της δημοσιογράφου με τον πολιτικό Λεωνίδα Κύρκο, την Βάσω Παπανδρέου και με τον Τάκη Λαμπρία κλπ. Ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας μίλησε για τα αίτια της πτώσης του ανατολικού μπλοκ, αναλύοντας τα ιστορικά γεγονότα με καθαρό πολιτικό λόγο και ιδιαίτερα επεσήμανε τον ρόλο του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Γνωρίζοντας ο πρώην Κύπριος πρόεδρος από τα μέσα άτομα και καταστάσεις από την περίοδο των σπουδών του σε χώρα του ανατολικού μπλοκ. Η δημοσιογράφος και εκδότρια Ελένη Βλάχου έκανε μία πολιτική παρατήρηση. «Ότι με την αποκατάσταση της δημοκρατίας ο ελληνικός λαός απόκτησε την Ελευθερία του αλλά δεν «απέκτησε», κατάκτησε τα αγαθά και τους κανόνες της Δημοκρατίας». Ο ιστορικός ηγέτης της ανανεωτικής αριστεράς με τις πολιτικές του αναλύσεις, έδωσε το πολιτικό στίγμα της εποχής. Μία ακόμα εκπομπή με την πολιτικό Βάσω Παπανδρέου σε οδηγούσε σε μονοπάτια που αφορούσαν την ελληνική οικονομία και την προσαρμογή της στα ευρωπαϊκά σύγχρονα δεδομένα και απαιτήσεις. Ο δε δημοσιογράφος Τάκης Λαμπρίας μας εξιστόρησε τα της ελεύσεως του τότε εθνάρχη και την πάνδημη υποδοχή του. Ενδιαφέρουσες πολιτικά μιλώντας πάντα απόψεις και θέσεις, πολιτικών και δημοσιογραφικών παραγόντων που έζησαν από τα μέσα τις κρίσιμες αυτές περιόδους, τις διαμόρφωσαν ο καθένας από το πόστο που ετάχθη, χρήσιμες στην κατανόηση της σημερινής μας πολιτικής παθογένειας και κοινωνικής κακοδαιμονίας. Αν θέλει κανείς να ερμηνεύσει ιστορικά τα πράγματα της εποχής του, να κατανοήσει τα γεγονότα των χρόνων του, να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη της πολιτικής καθαρότερα, δεν αποκλείει ιστορικές πηγές και ντοκουμέντα όλων των πολικών αποχρώσεων και εκδοχών, μαρτυριών, πέρα από τα ατομικά του πιστεύω. Δεν απορρίπτει μαρτυρίες, εκδοχές και προθέσεις αιτιών, αιτιολογήσεις εντεύθεν κακείθεν. Έτσι, είχα υπόψη μου στον ατομικό μου εορτασμό της αποκατάστασης του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα πέρα από τα παραπάνω βιβλία που ανέφερα και τις προσωπικές μου αναμνήσεις, την μελέτη του πολιτικού επιστήμονα Ανδρέα Πανταζόπουλου, «Η ταυτότητα της πολιτικής στην μεταπολεμική Ελλάδα» Κόμματα και ιδεολογίες 1946-2021. Του σε επιμέλεια αμερικανού διπλωμάτη Ρίτσαρντ Λ. Τζάκσον τόμο «Μακριά κι αγαπημένοι» 80 χρόνια αμερικάνικης διπλωματίας στην Ελλάδα, 1940-2020» Με τα λόγια των ίδιων Αμερικανών διπλωματών, μετάφραση Γιώργος Καράμπελας, 2023.
Ασχολούμενος
και διαβάζοντας την ιστορία της ελληνικής γραμματείας και φιλολογίας,
διαπίστωσα ότι ένας ποιητής ή ένας λογοτέχνης, λόγιος, διανοούμενος (όπως και
ένας απλός συνειδητός πολίτης) δεν μπορεί να μένει αμέτοχος από τα πολιτικά
κοινά της εποχής του. (Ακόμα και η αποχή από την ψηφοφορία είναι πολιτική
στάση). Οφείλει ένας πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης και πνευματικός άνθρωπος,
συνειδητός πολίτης, και κατά μια πολιτική ιδεολογικά μερίδα πνευματικών
εκπροσώπων κομματικοποιημένος. Όπως υπήρξαν οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος, Κώστας
Βάρναλης, Νίκος και Ρίτα Μπούμη- Παππά, Τάσος Λειβαδίτης, Γαλάτεια Καζαντζάκη,
Σοφία Μαυροειδή Παπαδάκη, Άρης Αλεξάνδρου, Καίτη Δρόσου, Φαίδρα Ζαμπαθά
Παγουλάτου, Στέλιος Γεράνης, Κώστας Γαρίδης, Γιάννης Κακουλίδης. Σκηνοθετών
όπως ο Νίκος Κούνδουρος, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Ροβήρος Μανθούλης, ο Κώστας
Γαβράς. Μουσικοσυνθετών όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θάνος
Μικρούτσικος. Συγγραφείς όπως ο καντιανός φιλόσοφος Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο
ποιητής Γιώργος Σεφέρης, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο κριτικός Αντρέας Καραντώνης, ο
πεζογράφος Αλέξανδρος Κοτζιάς, ο Σπύρος Πλασκοβίτης, ο Βασίλης Βασιλικός, ο
κριτικός Κώστας Κουλουφάκος, ο έτερος νομπελίστας μας Οδυσσέας Ελύτης, ο
Μανόλης Αναγνωστάκης και μια πλειάδα ελλήνων και ελληνίδων δημοκρατικών,
δεξιών, κεντροδεξιών, κεντροαριστερών, ή κομμουνιστών, σοσιαλιζόντων,
συντηρητικών ενεργών πνευματικά και πολιτικά ελλήνων δημιουργών, διανοουμένων,
λογίων. Ονόματα γνωστά μας και αγαπητά, τα οποία βίωσαν τις δύσκολες ιστορικές
και πολιτικές, κοινωνικές συνθήκες του προηγούμενου αιώνα στην πατρίδα μας ο
καθένας και κάθε μία με τον ξεχωριστό ατομικό τρόπο, αντοχές και εφόδια. Μήπως
η αρνητική στάση του πεζογράφου Σπύρου Μελά απέναντι στον Νίκο Καζαντζάκη και άλλων
ελλήνων λογοτεχνών δεν είχε πολιτικά κριτήρια; Δύο σημερινά ιστορικών αναφορών
τηλεοπτικά κοινωνικά σήριαλ στην δημόσια τηλεόραση το ένα, αναβιώνουν την
ατμόσφαιρα των εφηβικών και νεανικών «Καλύτερων Χρόνων μας», όπως και το σήριαλ
«Άγριες Μέλισσες» ιδιωτικού καναλιού. Και εκεί που έβαζα σε τάξη τις πολιτικές
μου σκέψεις, προβληματιζόμενος και σπουδάζοντας ζητήματα που αφορούν τον
Ελληνισμό, άκουσα την εξής είδηση και δεν πίστευα στα αυτιά μου, όπως και ο
ραδιοφωνικός δημοσιογράφος ο οποίος ζήτησε από τον επιστήμονα οικονομολόγο
προσκεκλημένο του να επαναλάβει την στατιστική διαπίστωση που αφορούσε εμάς
τους Έλληνες. Είπε λοιπόν ο προσκεκλημένος όπως συγκράτησα τα λόγια του: «Σύμφωνα
με διεθνή στατιστική έρευνα, εμείς οι Έλληνες, είμαστε πρώτοι το 2024 στην
απληστία των υπερκερδών της παγκόσμιας οικονομίας» Η είδηση ακούστηκε
σε ραδιοφωνικό σταθμό στις 5 Αυγούστου 2024. Και αναρωτιέσαι τι να σχολιάσεις
και τι να πεις, ποιους πολιτικούς και ποια πολιτική να πιστέψεις, όταν σαν
ελληνική κοινωνία και σαν χώρα έχουμε τέτοια πρότυπα ζωής. Η είδηση σε τρομάζει,
σε ανησυχεί, σε φοβίζει τι σε περιμένει, εκτός αν εντάξεις τις σύγχρονες των
ημερών μας αντιλήψεις περί της καθημερινότητας του βίου μας και της πολικής έκφρασης,
στους αμερικάνικους χολιγουντιανούς υπερκαταναλωτικούς τρόπους ζωής που ζουν οι
σταρ και οι ινφλουέντσες. Η Ιστορία θα δείξει που θα οδηγήσουν οι δείκτες της
πυξίδας των νέων πολιτικών ρευμάτων, της πολιτικής ορθότητας των μοντέρνων
καιρών μας. Εκτός αν όπως και Εμείς οι παλαιότερες γενιές ανήκουμε με την
Ιστορία μαζί, στα «χρονοντούλαπά της» όπως θα έλεγε ο Ανδρέας. Οι φωτιές του
τελευταίου διημέρου πριν την εορτή της Παναγίας δηλώνουν την ελληνική
κακοδαιμονία μας. Αντί για πρόληψη κατοπινές μπαλωματικές τρεχάλες διάσωσης και
δικαιολογίες εντυπωσιασμού.
γ. χ. μπαλούρδος
Πειραιάς
14 Αυγούστου
2024 παραμονή της Παναγίας. Το μικρό Πάσχα του Καλοκαιριού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου