ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

                              ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

                   Θεσσαλονίκη 20/11/1927-Αθήνα 16/2/1985

                     με παρατήσανε μοναχό,

                     σαν πτώμα

                     ή κτήνος

                                     Γιώργος Σαραντάρης       

      Στις 16 Φεβρουαρίου, συμπληρώθηκαν τριάντα δύο χρόνια από τον θάνατο του και στις 20 Νοεμβρίου ενενήντα χρόνια από τη γέννηση του Θεσσαλονικιού φιλόλογου, πεζογράφου, διηγηματογράφου, μεταφραστή, ανθολόγου, επιμελητή έργων και εκδότη λογοτεχνικού περιοδικού Γιώργου Ιωάννου. Ενός παραγωγικότατου και σημαντικού συγγραφέα των καιρών μας. Μιας συνεσταλμένης προσωπικότητας, ενός πνευματικού ανθρώπου με αξιοπρέπεια, διστακτικού και φοβισμένου μάλλον ατόμου στον ιδιωτικό του βίο, μια και αποδέχτηκε ίσως χωρίς αντίσταση τις κοινωνικές συμβατικότητες της εποχής της ενηλικίωσής του και παγιδεύτηκε μέσα σ’ αυτές στην υπόλοιπη ζωή του. Συγγραφέας που σφράγισε με την δημιουργική παρουσία του, τις δημοσιεύσεις του, τις δημόσιες παρεμβάσεις του, τις ιστορικές του εξιστορήσεις όσον αφορά την γενέθλια πόλη του, την Θεσσαλονίκη, αλλά προπάντων, την καθαυτή συγγραφική του δημιουργία, αυτά τα πολυεστιακά και απρόβλεπτα θεματικά του ανοίγματα, «σύντομα πεζογραφήματα» του,-όπως αποκαλούσε ο ίδιος τα έργα του-τα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας μας θετικά και καταλυτικά, εποικοδομητικά και πολύπλευρα. Μια πεζογραφική γραφή από την Θεσσαλονίκη μοντέρνα και παραδοσιακή, όπως έγραψε ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Ο Ιωάννου πατά συνειδητά σε δύο εκφραστικές βάρκες. Της παράδοσης και του σύγχρονου λογοτεχνικού βηματισμού. Δημιούργησε θα μπορούσαμε να γράψουμε χωρίς υπερβολή, μια άτυπη σχολή στον χώρο της πεζογραφίας,-ίσως και παρά τις προσωπικές του προσδοκίες- όπως αποδεικνύουν τα πολλά αφιερώματα περιοδικών και εφημερίδων στο έργο του τόσο κατά την διάρκεια της ζωής του όσο και μετά τη εκδημία του, και τα μελετήματα που εκδόθηκαν για την πεζογραφική του διαδρομή. Τα πεζά του επανακυκλοφορούν και διαβάζονται και στις μέρες μας. «Δύσκολα» συναντάς νέους πεζογράφους ή διηγηματογράφους που να μην έχουν επηρεαστεί από τον θεσσαλονικιό συγγραφέα. Να μην αναφερθούν θετικά στα έργα του σε γενικές γραμμές, να μην μιλήσουν για την ποιότητα των εξομολογητικών του αφηγήσεων, για το προικισμένο ταλέντο του, για την ουσιαστική του σχέση με περιόδους και κρίσιμες πολιτικά στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Για την μαγευτική ερωτική ατμόσφαιρα που συναντάμε σε αρκετές σελίδες των βιβλίων του, για την υποδόρια ομοφυλοφιλική διάθεση πολλών συγγραφικών του ηρώων, αυτό το κρυφό αντρικό ερωτικό σαράκι που κρυφοκαίει την ματιά του, αυτοί οι καταπληκτικοί σεξουαλικοί υπαινιγμοί του, που δικαιολογούν τον λαϊκότροπο και κάπως ακατέργαστο φροϋδισμό του.  Θαυμάζουμε τον αυθεντικό ρεαλισμό του, έναν ρεαλισμό λαϊκής τυπολογίας και υφής που εξακτινώνεται σε όλο του το έργο. Μας εντυπωσιάζει θετικά αυτή η συνειρμική παράθεση των συμβόλων του με την οποία φωτογραφίζει εικόνες ζωής, στιγμές προσωπικές καθημερινών ανθρώπων και προσωπικών τους βιωμάτων. Η ανάγνωση των έργων του δημιουργεί θετικές εντυπώσεις τόσο σε συγγραφείς όσο και σε αναγνώστες. Εκπλήσσει η έντονη και ευαίσθητη ματιά με την οποία πλησιάζει τους ανθρώπους και τους εικονογραφεί με μεράκι, αλλά και αρκετή δόση πληγωμένης ειρωνείας, κοινωνικού χιούμορ και δεικτικού σαρκασμού. Είναι αποκαλυπτική του μεγάλου ταλέντου του η χαρακτηριστική του, ιδιαίτερη παρατηρητικότητα που τον διακρίνει καθώς μας περιγράφει οικίες, διπλανές μας ανθρώπινες φυσιογνωμίες, αλλά και σε βάθος και σε πλάτος κρυφούς πόθους και ηθικές ενστάσεις του ψυχικού τους κόσμου. Αυτά τα χαρακτηριστικά δραματικά προσωπικά ή κοινωνικά διλήμματα του. Η θρησκευτική παράδοση της εποχής των νεανικών του χρόνων και η ηθική της, έχει ποτίσει την συνείδηση του συγγραφέα σε σημείο πνιγμού. Απολαμβάνουμε αυτό το σύντομο πανόραμα αφηγηματικής σπουδής σε φυσιογνωμίες και χαρακτήρες ανθρώπων της συμπρωτεύουσας. Αυτά τα περιστασιακά κοιτάγματα της ανθρώπινης τυπολογίας. Αυτές τις συγκινητικές και νοσταλγικές εικόνες μνήμης των αστικών του τοπίων και ζωής. Ακόμα και ο φολκλορικός που τον διακρίνει κατά κάποιον τρόπο, καθώς περιγράφει ιστορικές φάσεις και στιγμές του ελληνισμού, θέλγει, συγκλονίζει, δημιουργεί τις προϋποθέσεις εκείνες για να νιώσεις και συ ο ίδιος βιωματικά κοινωνός των καταπληκτικών περιγραφών του, της αφηγηματικής του μαεστρίας. Ο Γιώργος Ιωάννου, αυτός ο μοναχικός καταβάθως Θεσσαλονικιός σε μαγεύει με το κατανυκτικό του ύφος, το πρωτογενές βιωματικό υλικό της γλώσσας του, τις ιστορικές εστιάσεις της μνήμης του. Ο Γιώργος Ιωάννου δανείζεται το βιωματικό υλικό των ανθρώπων και το κάνει δικό του, το μετουσιώνει σε βιωματικό υλικό της λογοτεχνίας του. Το βάζει να βαδίσει πάνω στα χνάρια των προσωπικών του βιωματικών περιπετειών και εμπειριών. Οι περιγραφές των αστικών του χώρων είναι εξαιρετικές, οι χαρτογραφήσεις των μικρολεπτομερειών του θυμίζουν αρχαίους χρονικογράφους. Άτομα που μαράγκιασαν παλεύοντας να διασώσουν την βιωματική μνήμη της πόλης τους και τον κατοίκων της. Σημειώνει εύστοχα  ο κριτικός βιβλίου και μεταφραστής Δημοσθένης Κούρτοβικ στο βιβλίο του «Ημεδαπή εξορία. Κείμενα για την ελληνική λογοτεχνία 1986-1991» εκδόσεις Opera 1991, σ.43-44:

«Από μια άποψη, τίποτα δεν είναι πιο ενδεικτικό για την πορεία της ελληνικής πεζογραφίας μετά το 1974 όσο το γεγονός ότι ένας Γιώργος Ιωάννου (κι ίσως κανένας Έλληνας πεζογράφος μετά τον πόλεμο δεν ήταν τόσο προικισμένος όσο ο Ιωάννου) ξόδευε όλο και περισσότερο από το πλούσιο ταλέντο του για ν’ αποτυπώσει στο χαρτί μια ελληνικότητα όλο και πιο γραφική, αλλά στον ίδιο βαθμό όλο και πιο μακρινή, ερμητική φθίνουσα και ξεκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο». Και συνεχίζει εύστοχα ο Κούρτοβικ: «Τι άλλο μένει να πούμε για την δεκαετία του 1970. Πού κατέληξαν οι πειραματισμοί ενός Γιώργου Χειμωνά, ενός Γιώργη Γιατρομανωλάκη, ενός Δημήτρη Νόλλα με μια ελληνική εκδοχή του υπερρεαλισμού ή του μοντερνισμού; Παρά το αναμφισβήτητο ταλέντο τους, παρά τα χαρίσματα των βιβλίων τους, κανένας από τους τρείς δεν έδωσε ένα μείζον έργο κι ίσως δεν είναι τυχαίο ότι και οι τρείς έχουν σιγήσει εδώ και χρόνια.».

Παρατηρήσεις ενός ανθρώπου που κατέχει καλά τις μυστικές και φανερές διαδρομές της ελληνικής λογοτεχνίας και που γνωρίζει που αυτές οδηγούν ή οδήγησαν τον πεζό ελληνικό λόγο.

     Οι αναγνώστες του εντυπωσιάζονται από την μυθιστορηματική του τεχνική και τον ιδιαίτερο και ενδιαφέροντα τρόπο με τον οποίον ο πεζογράφος διαπραγματεύεται ιστορικές στιγμές μέσα στο πλέγμα των αφηγήσεών του, από τις χρονογραφικές του μικρολεπτομέρειες, από τις συναισθηματικές υφέσεις των ηρώων του. Πολλά του πεζά, είναι «βοηθήματα» θα τολμούσαμε να σημειώσουμε για τους Θεσσαλονικείς που θέλουν να κατανοήσουν πληρέστερα την ιστορία της συμπρωτεύουσας. Την μικροιστορία των απλών και φτωχών κατατρεγμένων ανθρώπων της όπως αυτή μας απεικονίζεται μέσα από την καθαρή μάτια ενός επίσης καθημερινού ανθρώπου με τα δικά του τραυματικά βιώματα. Ανθρώπινες μικροιστορίες που ο Ιωάννου αρνείται να μυθοποιήσει μεταστοιχειώνοντας την πραγματικότητά τους. Μας τις διηγείται με όλο το βάρος της ιστορικής «αχαριστίας» που κουβαλούν μέσα τους, ενώ εκείνος με το ευαίσθητο βλέμμα του αλιεύει μόνο την ποιητικότητα και την τραγικότητά τους. Συντονίζει την γραμμική συνέχειά τους μέσα στον χρόνο. Δηλωτική η μοίρα τόσο της πόλης όσο και των ανθρώπων της που δεν συγκρούεται με την δική του ατομικότητα, αλλά συμπορεύεται, ή και συγχωνεύεται στην πορεία αναγνώρισής της.

     Θεσσαλονίκη, μια πόλη με πολυπολιτισμικό πρόσωπο μέσα στην ελληνική ιστορία. Μια πόλη με έντονα βυζαντινά χαρακτηριστικά και ιστορικές και κοινωνικές θρησκευτικές αποτυπώσεις. Μια πόλη που την σκέπει προσδιοριστικά η χερσόνησος του Άθως και της δίνει το στίγμα της πορείας της. Μια πόλη με την ξεχωριστή ελληνική της ταυτότητα που διαφέρει από εκείνη της πρωτεύουσας. Μια ελληνική πόλη σε διαρκή συνομιλία μέσα στο διάβα του χρόνου με τις πολιτισμικές εκφράσεις των γύρω βαλκανικών μας κρατών. Μια πόλη με πολλές ανθρωπολογικές προσμείξεις μέσα στην ιστορία που διεύρυναν τα όριά της. Από αυτήν την πόλη κατάγεται ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου, αυτή φέρει συνεχώς μέσα του, «Η Πόλις θα σε ακολουθεί» μας υπενθυμίζει συνεχώς ο Αλεξανδρινός ποιητής, αυτήν περιγράφει και τους ανθρώπους της, από αυτήν αντλεί τις βιωματικές του εμπειρίες, από αυτήν προσδιορίζεται τέλος, η προσωπικότητά του. Η εδώ, στην πρωτεύουσα κατοπινή διαμονή του, θυμίζει τον στίχο του τραγουδοποιού Διονύση Σαββόπουλου: «Επαρχιώτης στην Ομόνοια…».  Αυτός μάλλον υπήρξε ο Γιώργος Ιωάννου. Γιαυτό και οι ωραίες περιγραφικές του εικόνες του χώρου της πρωτεύουσας και όχι μόνο, έχουν στο βάθος τους ένα πατριδολατρικό μέλημα, μια διακόσμηση του χώρου με στοιχεία που εκφράζουν τις διαιώνιες περιπέτειες της φυλής μας. Αν η πρωτεύουσα με την κλασσικόμορφη ομοιογένειά της οδηγεί κατ’ ανάγκη στο Εθνικό παρελθόν της πόλης κράτος, η συμπρωτεύουσα με την πολύστικτη ανθρωπογεωγραφία της οδηγεί στο χριστιανικό ορθόδοξο οικουμενισμό της. Το «χαμένο κέντρο» του ελληνισμού που αναζητούσε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, αυτό το άπιαστο όνειρο της ελληνικής φυλής στην επιθυμία της να αρτιώσει το πρόσωπό της μέσα στην ιστορία, ο Ιωάννου το βρήκε στην γενέθλια πόλη του. Και μάλλον θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για τον πεζογράφο Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο, τον ποιητή Γιώργο Βαφόπουλο, και ίσως και τον πιο εσωστρεφή ποιητή, τον Γιώργο Θέμελη. Και αρκετούς νεότερους δημιουργούς της συμπρωτεύουσας. Για να αναφερθούμε σε πεζογράφους και ποιητές κυρίως, μην παραγνωρίζοντας και την περίπτωση του Κωστή Μοσκώφ και άλλων παιδιών της.

      Στις μέρες μας, παρά την αναγνωστική κρίση που περνά ο ποιητικός και πεζογραφικός λόγος, συναντάμε νέους σε ηλικία συγγραφείς να μιμούνται την διηγηματική του τεχνική και τεχνοτροπία. Αν και ο ιστορικός της λογοτεχνίας και συγγραφέας Μιχάλης Μερακλής, στο βιβλίο του «Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία (1945-1970), ΙΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, εκδόσεις Κωνσταντινίδης χ.χ. σ.106-, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι:

«Διηγήματα δεν μπορούμε να ονομάσουμε, αν θέλουμε να κυριολεκτήσουμε, τα κείμενα του Γιώργου Ιωάννου (Για ένα φιλότιμο 1964,1966). Στη θέση της «υπόθεσης» μπαίνει μια ελεύθερη ροή λόγου, η οποία απλώς τις πιο πολλές φορές, καταφέρνει να μη χάση κάποιο βασικό ειρμό: ο πυρήνας, από τον οποίο αναπτύχθηκε το κείμενο, παραμένει, μόνο τα περιστατικά (οι «υποθέσεις»), μεταβάλλονται, μπαίνοντας, στο ίδιο πεζογράφημα, παρατακτικά, σαν επάλληλα «παραδείγματα»…

Αυτό το αφαιρετικό της διηγηματικής δομής στιλ που υιοθέτησε ο Γιώργος Ιωάννου αγαπήθηκε και υιοθετήθηκε από νεότερους, καθώς και το ιδιαίτερο ύφος του, μια και σε όποια σελίδα βιβλίου του σταθείς και διαβάσεις καταλαβαίνεις ότι είναι γραμμένη από το δικό του χέρι. Ο Ιωάννου χειρίζεται και διαχειρίζεται την γλώσσα με τέτοιον τρόπο, ώστε ακόμα και μέσα από τις βιωματικές του περιπλανήσεις που αυτή καταγράφει, να αποδίδει όσο το δυνατόν πιστότερα και αληθέστερα τις εσωτερικές της ψυχής του προθέσεις. Η γλώσσα του κυριολεκτεί, αληθεύει των γεγονότων, των ατομικών του αναστολών, των εσωτερικών συγκρούσεων των ηρώων του. Ο συγγραφέας δεν περιφρονεί αυτό που κατά βάθος τον διχάζει, το διαπραγματεύεται ή το ειρωνεύεται. Αποδέχεται καρτερικά την εγκόσμια θα σημειώναμε λύπη, την ερωτική αποτυχία συνύπαρξης με το ίδιο φύλο. Ο ευαίσθητος χαρακτήρας του δεν εξεγείρεται όταν αποτυγχάνει να επικοινωνήσει ερωτικά, αποδέχεται στωικά την δυσκολία της ερωτικής σχέσης και εικονογραφεί την αποτυχία της. Ο Γιώργος Ιωάννου, έχοντας περάσει στα νεανικά του χρόνια από τα χριστιανικά Κατηχητικά, αυτά τα δεσμωτήρια των ερωτικών επιθυμιών, γλύφει τα δάκρυα των πληγών του και δεν τα σαρκάζει όπως ο ποιητής Νίκος Καρούζος. Γράφει ο Νίκος Καρούζος: «Τα δάκρυα σκορπίζουν ομορφιά-το ξέρουμε- μα φέρνουν όμως και μύξα στους ανθρώπους». Ο Ιωάννου μένει στην χριστιανική λυτρωτική παρηγοριά των δακρύων της μεταμέλειας σκουπίζοντας το πρόσωπό του διαρκώς και κρυφά. Επιλέγει να παραμείνει εγκλωβισμένος μέσα στις παλινδρομικές τύψεις του. Η προαιώνια της ψυχής του ανθρώπου σωτηρία τον βασανίζει και τον γεμίζει  προσωπικές ενοχές και κοινωνικές αναστολές. Οι παλαιές της συνείδησής του καταβολές  από θρησκευτικά περιβάλλοντα υπονομεύει την καθαρότητα των ερωτικών του προθέσεων.

Η γραφή του Γιώργου Ιωάννου, είναι ένα είδος εξομολογητηρίου ή και καθαρτηρίου των προσωπικών του παθών. Γιαυτό και πολλά πεζά του, έχουν την φόρμα ή την θεματική των χρονικών. Δεν είναι μυθοπλασίες ή αφηγήσεις της φαντασίας ενός καλλιεργημένου φιλόλογου, που δοκιμάζει και το ταλέντο του στην συγγραφή διηγημάτων ή μυθιστορημάτων ερωτικού περιεχομένου. Είναι η βιωματική εξομολόγηση των ταξιδιών της ψυχής του στο σώμα της πόλης και τα σώματα των ανθρώπων. Το ερωτικό του πλησίασμα προς άτομα του ιδίου φύλου προέρχεται από μια επιθυμία πλησμονής, μετέωρων προσδοκιών που ισορροπούν μεταξύ παλαιών δεσμευτικών ηθικών υποχρεώσεων απέναντι στον Θεό και την κοινωνία και της φουρτουνιασμένης του σωματικής ερωτικής κάψας. Το σώμα του ποθεί η συνείδησή του αρνείται, το δίλημμα αυτό ο Γιώργος Ιωάννου δεν το ξεπέρασε ποτέ. Δεσμωτήριο των σωματικών του επιθυμιών υπήρξαν οι ψυχικές του αναστολές. Αυτές που βίωσε στα νεανικά του χρόνια. Γιαυτό και μάλλον σαν ψυχοσύνθεση ο Ιωάννου ανήκει στην κατηγορία εκείνη των ατόμων που ή θα αλλάξουν μόνο από μέσα τους ή θα παραμείνουν δεσμευμένοι διαρκώς από μέσα τους. Είναι τα άτομα μιας εποχής και ιστορικής ελληνικής περιόδου, όπου  ο αυτοτυρανισμός τους διαρκεί δια βίου, που δεν μπορούν να αντλήσουν θετική ενέργεια από τους έξω, να λυτρωθούν από την επαφή τους με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος χώρου. Η μέσα τους μοίρα κυριαρχεί τον βιό τους. “omnia mea mecum porto meaning”.

Τα περισσότερα άτομα που βαπτίστηκαν μέσα σε αυτούς τους χώρους παλαιότερα, παρέμειναν ίσως κατόπιν αταίριαστα και ερημικά μέσα στην κοινωνία. Και προερχόμενα από μια περασμένη στείρα συναισθηματικά εποχή, δεν κατόρθωσαν να συγχρονιστούν με τους άλλους γύρω τους. Ασύγχρονες προσωπικότητες που χάθηκαν μέσα στην τύρβη των ατομικών τους ενοχών, παρά τις κατοπινές χρονικά ελπιδοφόρες προθέσεις της φαντασίας των.

     Τα έργα του Ιωάννου είναι πολυεπίπεδα, παρά το ότι έχουν επαναλαμβανόμενες θεματικές αναφορές. Υπάρχουν συγγραφικές στιγμές που ο συγγραφέας παίζει με υπονοούμενα νοημάτων και λέξεων. Με την αμφισημία εσωτερικών του προθέσεων, με εικόνες ερωτικών διαθέσεων που στηρίζονται στην φαντασιακή πλήρωση της εμπειρίας που κρυσταλλώνουν μια ατμόσφαιρα που συνεχώς ξορκίζεται και διαρκώς αναζητείται. Η αδυναμία της σύνθεσης σε πεζά του δεν οφείλεται στην έλλειψη τεχνικών γνώσεων της πεζογραφικής τέχνης, αλλά στην αδυναμία των δικών του επιλογών να επανασχεδιάσει το ερωτικό του πρόσωπό πάνω στο χαρτί της κοινωνίας των νέων σχέσεων. Να ομοιωθεί με το σώμα του ομόφυλου άλλου χωρίς φόβους και ενοχές. Να πειρασθεί στα επίγεια και όχι στα επουράνια. Από εκεί προέρχεται και η αθεράπευτη αντινομία του, παρά το τολμηρό του ύφος,-ιδιαίτερα της δεύτερης συγγραφικής του περιόδου-αυτό το πλημμυρισμένο ευφορία ζωής ύφος που θυμίζει συγγραφικές στιγμές του επίσης θεσσαλονικιού πεζογράφου Κώστα Ταχτσή του «Τρίτου Στεφανιού», της Γιαγιάς μου της Αθήνας, χωρίς όμως την προκλητικότητα εκείνου και ασφαλώς την ανενοχική του σίγουρα καταβολή. Χωρίς να αφήνει ερωτικά Ρέστα πίσω του. Αυτούς τους σεξουαλικούς ερεθισμούς πρόκλησης του πεζογράφου  Κώστα Ταχτσή που άρεσαν και αγαπήθηκαν από τους αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας και υιοθετήθηκαν εν μέρει από άλλους ομοτέχνους τους άμεσα ή έμμεσα.

     Υπάρχει πολύς Γιώργος Ιωάννου σε νεότερους συγγραφείς θα μπορούσαμε αβίαστα να υποστηρίξουμε. Συγγενική ατμόσφαιρα γραφής σε ορισμένα σημεία έχει ο λόγος του και με το πεζογραφικό έργο του Μένη Κουμανταρέα, μόνο που το έργο του Μένη Κουμανταρέα απλώνει, και στον πυρήνα της θεματικής του και στην ατμόσφαιρά του. Τα πεζά του Κουμανταρέα είναι πιο χαλαρά, η θεματογραφία του έχει μεγαλύτερη αυτοαναφορικότητα έστω και αν με την πρώτη ματιά δεν φαίνεται. Η γραφή του έχει ευκολότερα ανοίγματα σιριαλοποίησής της, ενώ ο λόγος του Γιώργου Ιωάννου είναι πιο σφιχτός, πιο πυκνός, περισσότερο εσωστρεφής, πιο κρυψίνους, με ευδιάκριτες τις θρησκευτικές του καταβολές και στιγμάτων της ελληνικής παράδοσης. Εμπεριέχει πλευρές της πρόσφατης ιστορίας τόσο της γενέθλιας πόλης του όσο και της χώρας, ιστορικών κοινωνικών στιγμών της Ελλάδας,-δες το βιβλίο του «Ομόνοια»-που δίνουν το ερέθισμα στον Ιωάννου να διευρύνει τους κύκλους των αφηγήσεών του. Χωρίς να γράφει ιστορικά μυθιστορήματα ο Γιώργος Ιωάννου είναι κατά κάποιον τρόπο ένας μυθιστοριογράφος με ιστορικούς χρωματισμούς και ατμόσφαιρα. Ένας πεζογράφος με ευδιάκριτους ιστορικούς βηματισμούς μέσα στο έργο του. Ορισμένες αφηγήσεις του σου δίνουν την αίσθηση ότι διαβάζεις Ιστορικά Χρονικά τοπικών κοινωνιών. Αυτά τα πολύτιμα και πλήθους πληροφοριακών στοιχείων παλαιά Χρονικά της ελληνικής Ιστορίας, με την αριστοκρατική τους γλώσσα. Αντίθετα, και ίσως να κάνω λάθος, το πεζογραφικό έργο του Μένη Κουμανταρέα μοιάζει φορές με την επεξεργασμένη γραφή του αθηναιογράφου Κώστα Καιροφύλα.  Αυτό δεν το αναφέρω προς μυθιστορηματικό ψόγο, αλλά σαν μια αναγνωστική προσωπική διαπίστωση με θετικό πρόσημο. Πάντως τόσο ο Γιώργος Ιωάννου όσο και ο Μένης Κουμανταρέας διαθέτουν μέσα στο έργο τους εξαιρετικές εικόνες προσωπικών τους μνημών,  ατομικών τους εμπειριών, εξιστορήσεων της ιδιωτικής τους χαρακτηρολογίας, της ψυχοσύνθεσής τους. Ασκοτείνιαστες περιγραφές αστικών τοπίων και στιγμών βίου ανεπανάληπτες. Σχεδιάζουν χαρακτήρες ηρώων ζωντανούς, αυθεντικούς, αισθησιακούς, ρωμαλέους ή τσακισμένους συναισθηματικά, άτομα συνεχώς δρώντα μέσα στην κοινωνία και την ιστορία. Άτομα που κουβαλούν τόσο το ενοχικό παρελθόν της οικογενειακής τους ζωής, όσο και αυτό της πόλης τους. Πρόσωπα που χαράχθηκε δια βίου η μνήμη τους από τα ιστορικά, πολιτικά ή θρησκευτικά γεγονότα της εποχής τους. Που εμπλουτίστηκε αρνητικά ο προσωπικός τους βίος και τραυματίστηκε η ερωτική τους επιθυμία σε σημείο συναισθηματικού ευνουχισμού.

     Το έργο του θεσσαλονικιού συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου,  θυμίζει όχι τόσο το παγανιστικό και μαζί ορθόδοξο κοίταγμα της πόλης και της ζωής που έχει ο λόγος του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, με την «στριφνή» και ιδιόρρυθμη περίτεχνη γλώσσα του, αυτήν την δαιδαλώδη γλώσσα με τις πολύπλοκες περικοκλάδες αυτοαναφοράς της, αλλά τον προσωπικό λόγο, τον βαθιά εξομολογητικό και ιδιοσυγκρασιακό, πολιτικό λόγο του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Η τραυματική μνήμη του «ψηλού» της ποίησης που προέρχεται από την ιστορική περίοδο της Κατοχής, συναντά την τραυματική ερωτική μνήμη του Γιώργου Ιωάννου. Πρόσφυγες της ζωής και οι δύο μέσα στην ιστορία και τους απρόβλεπτους βηματισμούς της. Συναισθηματικές ανθρώπινες μονώσεις διαφορετικών καταβολών αλλά παρόμοιων συγκλίσεων. Ο ποιητικός λόγος του Γιώργου Ιωάννου, αυτός ο έντονα ενοχικός ποιητικός του λόγος, είναι λόγος της ποίησης ερωτικός αντεστραμμένος, αυτοεξόριστος σε ένα κελί προσωπικών τύψεων και αναφορών Αυγουστίνιων εξομολογήσεων, θυμίζει σε στιγμές του την ποίηση του άλλου σημαντικού θεσσαλονικιού ποιητή και εκδότη του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Που στον δικό του οίκο εκδόθηκαν πρώτα τα έργα του Ιωάννου. Μόνο που ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος ενδίδοντας ερωτικά στα αντρικά σώματα, τα στρατιωτικά ενδεδυμένα αντρικά μέλη, καθώς εκμηδενίζει το ατομικό του εγώ καθώς χάνει την ταυτότητά του, σχηματίζει την προσωπικότητα της ποιητικής του γραφής, μέσα στα μικρά και περίτεχνα στιχάκια του, πολλές φορές αποφθεγματικής υφής. Τα ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου καθόλου υπαινικτικά, διαθέτουν μεγάλη εξωστρέφεια συγκίνησης ακόμα και στα μικρά επαναλαμβανόμενα διάκενα σιωπής των. Αυτά τα διάκενα σιωπής που τονίζουν την ερημία του ποιητικού υποκειμένου, και εκφράζουν την αμεσότητα της ερωτικής εμπειρίας που τροποποιεί την ονειρικότητα των αισθήσεων που φαντάζεται ο ποιητής. Ο Χριστιανόπουλος συλλαμβάνει τις ερωτικές στιγμές στην χρηστική τους για την ποίηση παρακμιακότητα. Αποτυπώνει το χλωμό στην δύση του σεξουαλικό πρόσωπο όχι του Άλλου, αλλά του ίδιου. Η σεξουαλική πράξη, οδηγεί στην ερήμωση μέσα από τον χαμένο αισθησιασμό της. Ο έρωτας και στους δύο δεν αλλάζει τον μέσα τους ρυθμό του κόσμου, αλλά τον ερημώνει. Η ερωτική διάθεση του Γιώργου Ιωάννου βρίσκει την εκπλήρωσή της μόνο όταν κινείται μέσα σε θρησκευτική ατμόσφαιρα, όταν βάζει τους ήρωές του να συνευρίσκονται ερωτικά,-όπως στο έργο «Επιτάφιος Θρήνος»-και την ολοκλήρωσή της, όταν μεταφράζει την «ΣΤΡΑΤΩΝΟΣ ΜΟΥΣΑ ΠΑΙΔΙΚΗ». Στις μεταφράσεις αυτές των αρχαίων ποιητών της Παλατινής Ανθολογίας ο Ιωάννου ξεδιπλώνει την ερωτική του υπόσταση. Εδώ ο ποιητικός του λόγος συμπληρώνεται ή διοχετεύεται με λιτά μέσα στον μεταφραστικό του, και αποκτά μάλλον την ολοκλήρωσή του. Εδώ ο ποιητής και μεταφραστής κατορθώνει να ανεβεί την σκάλα του έναστρου ερωτικά ουρανού, δεν στρέφεται προς τα πίσω, δεν κοιτά την άβυσσο των τύψεων αλλά την σεξουαλική ξαστεράδα. Ο Ιωάννου αποδεσμεύεται από τα ενοχικά ακάνθινα ενδύματα της χριστιανικής πίστης, μιας πίστης που κατακεραυνώνει κάθε σωματική ατομική επιθυμία του ανθρώπου εν ονόματι του γενικού καλού του συνόλου, του κράτους του Θεού, και φορά την χλαμύδα την εθνική των ελλήνων για να αποδώσει με μεγαλύτερη ποιητική μαεστρία το ερωτικό παιδικό πρόσωπο των αρχαίων ποιητών. Ο φιλόλογος και συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου με την μετάφραση αυτή, κατόρθωσε να συνενώσει το ερωτικό πρόσωπο του έλληνα μέσα στην ιστορία. Παραπλήσια είναι και η μεταφραστική φιλοδοξία του ποιητή Αντρέα Λεντάκη στην δική του μετάφραση των ποιημάτων αυτών. Ο Ιωάννου συμπληρώνει τον φανερό αισθησιασμό των αρχαίων ελλήνων ποιητών με την ερωτική ατμόσφαιρα της ορθόδοξης παράδοσης, ιδιαίτερα την περίοδο του Πάσχα. Όπου Εθνικοί και Χριστιανοί κηδεύουν το ερωτικό σώμα της Ελλάδος μαζί, ξανά και ξανά εδώ και χιλιετίες, σε τελετουργίες ερωτικές και θρησκευτικές ερωτικές κινήσεις, που ενώνουν τα διαμελισμένα μέλη του ιστορικού ελληνισμού σε κοινωνία σχέσεων και ερωτικών προσώπων, έστω και για μια φορά τον χρόνο, έστω και ως παλαιά ανάμνηση ζωής. Η εαυτότητα των ελλήνων καθρεπτίζεται σε αυτές τις μυστηριακές και ανερμήνευτες στιγμές για μας τους σύγχρονους νεοέλληνες. Όπου ο σκληρός και αδυσώπητος ρεαλισμός της ζωής συναντά τον βιωματικό ρεαλισμό των ονείρων των απλών ανθρώπων. Ο Ιωάννου, δεν υπήρξε μόνο βαθιά και ουσιαστικά ορθόδοξος έλληνας, αλλά και βαθιά και ουσιαστικά εθνικός, χωρίς να αναιρεί το ένα το άλλο στην διαρκή χρονικά ταυτότητά του. Τα σκόρπια και ίσως ακόμα ασυγκέντρωτα άρθρα του που δημοσίευσε στην ημερήσια εφημερίδα «Η Καθημερινή» αλλά και σε άλλα έντυπα,-ιδιαίτερα το κείμενό του για την ΚΥΠΡΟ, που δημοσιεύτηκε το 1983, «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΚΕΙΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ»-τώρα και στο τέλος του τόμου «ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΟΥ-Κριτικά κείμενα, εκδόσεις Αιγαίον-Λευκωσία 2013, σε εισαγωγή, ανθολόγηση κειμένων του Δημήτρη Κόκορη-μας φανερώνουν έναν πραγματικό έλληνα, έναν δημιουργό που δεν στοιχημάτιζε ούτε με το μέλλον της χώρας ούτε με την παράδοσή της. Ένας συγγραφέας που είχε βαθιά αίσθηση της αποστολής που έχει ο πνευματικός άνθρωπος. Της ευθύνης που έχει ένας φιλόλογος απέναντι στην ιστορία και την παράδοση του τόπου του όπως δείχνουν και οι άλλες του δημοσιευμένες εργασίες. Πέρα από πατριωτικές εξάρσεις, εθνικιστικές κορώνες υπεροχής, κλέη προγόνων που και σήμερα ακόμα δεν τους γνωρίζουμε αναγνωστικά, προσωπικές ψυχαναγκαστικές νευρώσεις αναζήτησης ενός κληροδοτημένου σε εμάς ομφαλού της γης, που περιορίζει την θέασή μας προς το μέλλον και μας βαραίνει. Ο Γιώργος Ιωάννου τόλμησε πέρα από τις προσωπικές του ενοχές, ξεπέρασε το πλέγμα της ατομικής του ερωτικής στέρησης ίσως, και άφησε τον φοβισμένο εαυτό του να απεικονισθεί τόσο στο πεζογραφικό του έργο όσο και στις συγκεκριμένες μεταφράσεις του.

     Το έργο του Γιώργου Ιωάννου έχει κινηματογραφική ατμόσφαιρα σε πολλά του σημεία, διαθέτει διαπραγματευτικά κλειδιά και εικόνες, προσωπικά στιγμιότυπα και συγκινητικές στιγμές, που άνετα θα μπορούσαν στα χέρια ενός έμπειρου και σοβαρού σκηνοθέτη να μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη.

Ο έντονος βιωματικός χαρακτήρας της γραφής του, ακόμα και ο εσωτερικός ενοχικός τόνος και χρωματισμός πολλών πεζογραφικών και ποιητικών του στιγμών και στιγμιότυπων, σελίδες εξαίρετης ερωτικής ατμόσφαιρας λουσμένες μέσα σε ένα θρησκευτικά ορθόδοξο φως, δημιουργεί εκπληκτικές εντυπώσεις αγαλλίασης, αφήνει χαροποιό αίσθηση στην συνείδηση του αναγνώστη, τον κάνει να αισθάνεται τυχερός-σε προσωπικό καθαρά επίπεδο-που γνώρισε και διάβασε το έργο ενός σημαντικού έλληνα συγγραφέα.  

     Ο Γιώργος Ιωάννου περισσότερο από όσο υποψιαζόμαστε, έχει ασκήσει επίδραση στους κατοπινούς έλληνες συγγραφείς. Έχει αφήσει έντονο το συγγραφικό του ίχνος στις καταθέσεις γραφής πεζογράφων της εποχής του, και νεότερούς του. Το πεζογραφικό και διηγηματικό έργο αρκετών νεότερων συγγραφέων φέρουν την ατμόσφαιρα της δικής του γραφής. Οι σταθεροί αναγνώστες της ελληνικής πεζογραφίας,-πέρα από γενιές, διαχρονικά,-έχουν απαραίτητα τα έργα του στις βιβλιοθήκες τους. Θεωρούν επιβεβλημένη την ανάγνωση τους. Το ίδιο μπορούμε να υποστηρίξουμε και για την προκλητική ερωτικά, αλλά όχι σκανδαλιστική, μεταφραστική γλώσσα του ΧΙΙ βιβλίου της «Παλατινής Ανθολογίας», την Στράτωνος Μούσα Παιδική, που χρησιμοποιεί ο πεζογράφος. Αυτά τα με παράξενο και με εκπληκτικό τρόπο διασωθέντα μέσα στον ιστορικό κατοπινό χριστιανικό χρόνο και πολιτισμό παιδεραστικά ποιήματα των αρχαίων ελλήνων εθνικών ποιητών. Μια μεταφραστική γλώσσα σύγχρονη, ζωντανή, σφριγηλή, χρωματισμένη από ερωτική αίσθηση πάθους, με θαρραλέα απεικόνιση, με λάγνα εξομολογητική διάθεση, με καθαρή την σεξουαλική αποτύπωση του σωματικού νεανικού κάλους που αποδίδει ατμοσφαιρικά και γλωσσικά, εύστοχα και χωρίς φόβο, ενδοιασμούς ή ενοχικές ανακολουθίες ο φιλόλογος και διηγηματογράφος. Οι ενασχολήσεις του επίσης με τα Δημοτικά μας Τραγούδια, τα ελληνικά Παραμύθια και τον Καραγκιόζη, μας φανερώνουν μια άλλη, αξιοπρόσεκτη επιστημονική του πλευρά και αγάπη, και την βαθειά του αίσθηση και ουσιαστική του παιδεία και ενδιαφέρον σε θέματα της ελληνικής παράδοσης, του λαϊκού μας πολιτισμού και των επιτευγμάτων του. Τα ποιήματά του προσέχθηκαν. Οι μελοποιημένοι στίχοι του με τον εύστοχο τίτλο «Κέντρο διερχομένων», σε μουσική ενορχήστρωση του μουσικοσυνθέτη Νίκου Μαμαγκάκη, κυκλοφόρησαν από την δισκογραφική εταιρεία Lyra το 1982 και τραγουδήθηκαν από το μεγάλο μουσικόφιλο κοινό. Στίχοι που έγιναν τραγούδια –όπως και του άλλου μεγάλου μας ποιητή του Νίκου Γκάτσου, και τραγουδήθηκαν από τα χείλη χιλιάδων ελλήνων, όπως με διαφορετικό πολιτικό πρόσημο τραγουδήθηκαν οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου και του Οδυσσέα Ελύτη. Εντέλει, ίσως μόνον όταν η ποίηση γίνεται τραγούδι μπορεί να αγγίξει τις ψυχές των ανθρώπων. Αυτά τα τραγούδια της ψυχής των ανθρώπων που θάλεγε και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Το περιοδικό που έγραφε ο ίδιος και εξέδωσε, επίσης προσέχθηκε και διαβάστηκε.    

Όταν η Κυριακάτικη εφημερίδα «Το Βήμα» έδωσε στους αναγνώστες της τα Δημοτικά μας Τραγούδια και τα Ελληνικά Παραμύθια σε επιμέλεια του Γιώργου Ιωάννου, έγραψα ελάχιστα για την γνωριμία μου μαζί του-όταν προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αρχές του 1980 (πολιτική δεκαετία του Αντρέα)-σαν έφηβος τότε, ανίχνευα τον ελληνικό λογοτεχνικό χώρο και τους συγγραφείς του.

Στο τωρινό κείμενο αναφέρω γενικές σκέψεις για το έργο του και μια ενδεικτική βιβλιογραφία που έχω συγκεντρώσει γι' αυτόν.

     Το Μάρτιο του 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Σφεντάμι και την Δήμητρα Ιωάννου-Μηλαράκη, ένα καλαίσθητο μικρό σε σχήμα βιβλίο 134 σελίδων με τα «Ποιήματα 1954-1985» του Γιώργου Ιωάννου σε 500 αντίτυπα σε επιμέλεια του Γιάννη Καραγιάννη και χαρακτικό εξωφύλλου του Jacques Hnizdovsky.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ

•Ηλιοτρόπια, (ποιήματα)

εκδ. Θεσσαλονίκη 1954

----

• Ευριπίδη, ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Η ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ

Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια : Γιώργος Ιωάννου

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εκδ. Κέδρος 1969

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή

Ι Ο μύθος της Ιφιγένειας στον Ευριπίδη

II Η Άρτεμη.-Ο μύθος της Ιφιγένειας πριν απ’ τον Ευριπίδη

III «Βραυρών»-Αλαί Αραφηνίδες»: Η εκεί λατρεία της Άρτεμης και της Ιφιγένειας.

IV Ευριπίδης: βίος και έργο

V «Ιφιγένεια ή εν Ταύροις»: σύνθεση του μύθου, πιθανές αφορμές δημιουργίας της, συμβολή του Ευριπίδη στη μυθική διάπλαση.

VI Είναι τραγωδία η Ιφιγένεια;

VII  Η γνώμη του Αριστοτέλη για την Ιφιγένεια την εν Ταύροις.

VIII  Επίδραση της Ιφιγένειας της εν Ταύροις στην κατοπινή δημιουργία. Η σταδιοδρομία του θέματος.

IX  Πορεία-ανάλυση της δομής του έργου. Παρατηρήσεις.

Αρχαίο κείμενο-Μετάφραση

Σχόλια

(Η μετάφραση αυτή της τραγωδίας από τον Γιώργο Ιωάννου, είναι εξαιρετική, έχει την ατμόσφαιρα μεταφράσεων των «παλαιών» κλασικών σημαντικών ελλήνων φιλολόγων που ασχολήθηκαν με παρόμοιες μεταφραστικές προσπάθειες. Η γλώσσα είναι σφιχτή, δεμένη από πολλές πλευρές, δεν αφήνει χαραμάδες παρανόησης ή διαφορετικών εννοιολογικών επισημάνσεων. Μπορεί ίσως, να μην είναι και τόσο θεατρική, δηλαδή να μην έχει τα κλειδιά εκείνα που ένας σκηνοθέτης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να την χρησιμοποιήσει για το ανέβασμα της Ευριπίδιας τραγωδίας, αλλά και ο ίδιος ο Ιωάννου το αναφέρει, δεν τον ενδιέφερε να έχει η μετάφραση θεατρικά «πιασίματα». Όμως ο Ιωάννου, δουλεύει τόσο ευσυνείδητα πάνω στο αρχαίο κείμενο, αντιμετωπίζει τόσο  ευλαβικά τα μηνύματά του και τις παιδευτικές προθέσεις αγωγής του αρχαίου τραγωδού, ώστε αυτήν την ατμόσφαιρα φιλοδοξεί να μεταφέρει στα καθ’ ημάς. Και αυτό το επιτυγχάνει τέλεια. Οι επικουρικές ιστορικές και αρχαιολογικές γνώσεις του, η γνώσεις του πάνω σε θέματα αρχαίων θρησκευτικών τελετουργιών με ότι αυτό συνεπάγεται στην οικοδόμηση της Ευριπίδιας τραγωδίας, μας βοηθούν να κατανοήσουμε όχι μόνο ορθότερα τους αδιόρατους συμβολισμούς του αρχαίου κειμένου, αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της κοινωνίας και των συμβόλων της και αρχετυπικών της προτύπων. Η εξέταση της τραγωδίας τόσο από θεατρικής άποψης όσο και από ιστορικής, η μεταγενέστερη εξέλιξή της, και η ανάλυση της δομής της, είναι κάτι, που συναντάμε νομίζω μόνο σε δασκάλους θεατρικών σχολών. Ή σε κλασικούς σκηνοθέτες που δεν έχουν στόχο να προβάλλουν μόνον την δική τους άποψη ή σκηνοθετικούς πειραματισμούς, αλλά, να αναδείξουν τους μυστικούς τόνους και επιτονισμούς της δομής της αρχαίας τραγωδίας, του αρχαίου λόγου, που ούτως ή άλλως, πολλά του μυστικά έχουν χαθεί με την πάροδο του χρόνου και την αλλαγή των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών. Ο Γιώργος Ιωάννου, στέκει ακοίμητος φρουρός των εκείνων μηνυμάτων. Αλλά το κυριότερο, είναι ευσυνείδητος και σωστός «επαγγελματίας». Οι μεταφράσεις του, είναι τουλάχιστον για την εποχή τους μοντέλο πλησιάσματος του αρχαίου λόγου. Η ανάγνωσή του, σου δημιουργεί-κατά την γνώμη μου πάντα-την διάθεση να σκηνοθετήσεις με τα φτερά της φαντασίας σου.

--    

•Τα χίλια Δέντρα, (ποιήματα)

εκδ. Ερμής 1973

----

• Παραμύθια του λαού μας, επιμέλεια: Γιώργος Ιωάννου,

εκδ. Εστία 1975

--

• Το δημοτικό τραγούδι- Παραλογές. Επιμέλεια: Γιώργος Ιωάννου

εκδ. Ερμής ΠΟ1/1978

περιέχει:

-Η νεοελληνική λαογραφία και η εποχή της

-Βιβλιογραφία

-Οι παραλογές μας και η ιστορία τους

Α) Παραλογές σχετικές με λαϊκές παραδόσεις και δοξασίες

Β) Οικογενειακή ζωή

Γ) Κοινωνική ζωή

Δ) Εθνική ζωή

Ε) Ναυτική ζωή

Επίμετρο

Γλωσσάριο

Κρίσεις για τις παραλογές (Goethe/C. Fauriel/Νίκος  Γ. Πολίτης/Σπύρος Ν. Βασιλειάδης/ Κωστής Παλαμάς/Κωνσταντίνος Π.  Καβάφης/ Απόστολος Μελαχρινός/  Στίλπων Π. Κυρακίδης/Δ. Πετρόπουλος/ Κ. Θ. Δημαράς)

----

• ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΜΑΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, εκλογή-εισαγωγή-σχόλια, βιβλιογραφία: Γ. Ιωάννου, (το βιβλίο είναι αφιερωμένο «Στη μνήμη του Στίλπωνα Κυριακίδη»)

εκδ. εφημερίδα Το Βήμα 2015

(Μια ανθολογία 385 δημοτικών τραγουδιών. Περιέχει: Ακριτικά/ Παραλογές/Ιστορικά/Κλέφτικα/Ερωτικά/του Γάμου/Θρησκευτικά, λατρευτικά,/Νανουρίσματα/Ταχταρίσματα/της Ξενητειάς/Γνωμικά, διδακτικά, κοινωνικά/Μοιρολόγια και τραγούδια για το Χάρο και τον Κάτω Κόσμο)

----

• Καραγκιόζης, τόμοι 3 επιμέλεια-πρόλογος-εισαγωγή- βιβλιογραφία, σύντομα σημειώματα, γλωσσάρι, κρίσεις για τον Καραγκιόζη: Γιώργος Ιωάννου,

εκδ. Ερμής ΘΕ 16/1972/1979/1985

τόμος Α

-Ο γάμος του Μπαρμπαγιώργου και ο Καραγκιόζης νύφη (του Μ. Ξάνθου)

-Το χάνι του Μπαρμπαγιώργου (του Α. Μόλλα)

-Ο Καραγκιόζης φαρμακοποιός (του Κ. Μάνου)

-Ο Καραγκιόζης πλοίαρχος (του Μ. Ξάνθου)

-Ο Καραγκιόζης μάντις (του Α. Μόλλα)

τόμος Β

-Είς τον πύργο των φαντασμάτων

-Η μεταμόρφωσις του Καραγκιόζη

-Τα επτά θηρία και ο Καραγκιόζης

-Ο Αθανάσιος Διάκος και ο Καραγκιόζης κανδηλανάπτης

-Λίγα απ’ όλα

Τόμος Γ

-Ο Κατσαντώνης (του Α. Μόλλα)

-Ο Καπετάν Γκρης (του Μ. Ξάνθου)

----

• ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

ΣΤΡΑΤΩΝΟΣ ΜΟΥΣΑ ΠΑΙΔΙΚΗ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

δέκα τρία σχέδια του Βασίλη Βασιλειάδη

εκδ. Κέδρος/Αθήνα 1979

(το βιβλίο αυτό ο Γιώργος Ιωάννου, το αφιερώνει: ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΣΤΑΥΡΟΥ Ι. ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ ΑΘΟΡΥΒΟΥ ΣΟΦΟΥ ΦΙΛΟΥ)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΙΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ

-ΑΔΗΛΟΙ/-ΑΛΚΑΙΟΣ ο Μεσσήνιος/-ΑΛΦΕΙΟΣ ο Μυτιληναίος/ -ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ ο Σιδώνιος/-ΑΡΑΤΟΣ ο Σολεύς/-ΑΡΤΕΜΩΝ/-ΑΣΚΛΗΠΙΑΔΗΣ ο Αδραμυττινός/-ΑΣΚΛΗΠΙΑΔΗΣ ο Σάμιος/- ΑΥΤΟΜΕΔΩΝ/-ΓΛΑΥΚΟΣ/-ΔΙΟΚΛΗΣ/-ΔΙΟΝΥΣΟΣ ο Κυζικηνός/- ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ/-ΕΥΗΝΟΣ ο Πάριος/-ΘΥΜΟΚΛΗΣ/- ΙΟΥΛΙΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ο Αλεξανδρινός/-ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ο Κυρηναίος/-ΛΑΥΡΕΑΣ/ -ΜΕΛΕΑΓΡΟΣ ο Γαδαρεύς/-ΜΝΑΣΑΛΚΑΣ ο Σικυώνιος/-ΝΟΥΜΗΝΙΟΣ ο Ταρσεύς/-ΠΟΛΥΣΤΡΑΤΟΣ/-ΠΟΣΕΙΔΙΠΠΟΣ/-ΡΙΑΝΟΣ ο Κρής/- ΣΤΡΑΤΩΝ ο Σαρδιανός/-ΣΚΥΘΙΝΟΣ/-ΦΑΝΙΑΣ/-ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ο Γαδαρεύς/-ΦΛΑΚΟΣ Σταττύλιος/-ΦΡΟΝΤΩΝ

(Συνολικά ο φιλόλογος και συγγραφέας, μεταφραστής Γιώργος Ιωάννου, μεταφράζει από το αρχαίο πρωτότυπο κείμενο 258 ποιήματα. Η παράθεση του αρχαίου κειμένου με το μεταφρασμένο, αποδεικνύει την επιστημονική εντιμότητα του συγγραφέα. Η μεταφράσεις του Γιώργου Ιωάννου είναι εξαιρετικές, για όσους έχουν την δυνατότητα να τις αντιπαραβάλλουν με μεταφραστικές προσπάθειες άλλων προγενέστερων ή μεταγενέστερων νεοελλήνων συγγραφέων. Η παρούσα πολύμοχθη εργασία του Ιωάννου, περιέχει τόσο το συγγενικό ερωτικό ύφος του ίδιου του συγγραφέα, όσο και την ευαισθησία, τη χιουμοριστική διάθεση και τον ερωτικό κλαυσίγελο με την οποία ο Ιωάννου αντιμετωπίζει τους νεαρούς στους οποίους αναφέρονται τα ποιήματα. Η γλώσσα είναι ρέουσα και σαφής στις ερωτικές της σημάνσεις, και δηλωτική του ερωτικού ομοφυλόφιλου αισθήματος. Μάλιστα, η συνειδητή επιλογή του μεταφραστή να εντάξει μέσα στο μεταφρασμένο ποίημα και στίχους από το αρχαίο, φανερώνει τους τεχνικούς μεταφραστικούς σκοπέλους που αντιμετώπισε ο Ιωάννου και τον τρόπο που τους αντιμετώπισε. Σίγουρα η κλασική του παιδεία, βοήθησε στην λύση τέτοιων προβλημάτων, όπως και η ευαίσθητη ψυχοσύνθεσή του. Ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου, δεν έκρυψε την ομοφυλοφιλία του, αλλά και ούτε την πρόβαλλε υπερβολικά όπως ο συγγραφέας Κώστας Ταχτσής. Και σε μυθιστορήματά του, και σε δημοσιευμένα κείμενά του αναφέρεται σε αυτό το θέμα. Όμως, πάνω από όλα αυτά τα ιδιαίτερα του καθενός μας, ο Γιώργος Ιωάννου υπήρξε ένας εξαιρετικός φιλόλογος και ένας σημαντικός συγγραφέας. Και αυτό, δεν φαίνεται μόνο στα έργα του, αλλά και στις άλλες μεταφραστικές και ανθολογικές του εργασίες. Θα άξιζε μια ιδιαίτερη διερεύνηση του θέματος, δηλαδή, να εξεταστεί από άποψη γλώσσας και ύφους, ερωτικής ατμόσφαιρας και θεματικής διαπραγμάτευσης, χειρισμού των μεταφραστικών δυσκολιών, απόδοσης στην νεοελληνική και γλωσσικών κωδίκων, συμβολισμών και σύγχρονων παραθέσεων, της μετάφρασης της «Στράτωνος ΜΟΥΣΑ ΠΑΙΔΙΚΗ» με άλλες μεταγενέστερες μεταφράσεις των ποιημάτων, και ιδιαίτερα, με αποδόσεις που υποψιαζόμαστε ότι ό μεταφραστής, έχει λάβει υπόψη του και τις ξενόγλωσσες μεταφράσεις της αρχαίας ανθολογίας. Κάτι, που με σιγουριά, θα σημειώναμε, ότι δεν έπραξε ο φιλόλογος Γιώργος Ιωάννου).

--

• α)Για ένα φιλότιμο/ β) Σαρκοφάγος/ γ) Η μόνη κληρονομιά, (ά έκδοση 1964/1971/ 1974)

εκδ. Ερμής 1979

----

•Επιτάφιος Θρήνος,

εκδ. Κέδρος 1980

----

•Ομόνοια 1980,

εκδ. Οδυσσέας 1980

----

•Το δικό μας αίμα,

εκδ. Κέδρος 1980

----

•Κοιτάσματα,

εκδ. Ορέστης 1981

----

•Το αυγό της κότας, Θέατρο για παιδιά. Εικονογράφηση Αλέξης Κυριτσόπουλος, εκδ. Κέδρος 1981

----

•Εφήβων και μη,

 εκδ. Κέδρος 1982

-βιβ/κη, περ. Νέα Παιδεία τχ. 24/Χειμώνας 1983, έτος 6^ο, σ.185

----

•Καταπακτή,

εκδ. Γνώση Ν.22/1982

----

•Εύφλεκτη Χώρα,

εκδ. εφημερίδα Η Καθημερινή 1983

----

•Η πρωτεύουσα των Προσφύγων,

εκδ. Κέδρος 1984

----

•Πολλαπλά Κατάγματα,

εκδ. Εστία 1981/1984

---

•Ο της φύσεως Έρως, (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης-Κωνσταντίνος Καβάφης-Ναπολέων Λαπαθιώτης) (δοκίμια)

εκδ. Κέδρος 1985

-βιβ/κη, Καίτη Τοπάλη, περ. Διαβάζω τχ. 148/16-7-1986, σ.79

---

•Λαϊκές αφηγήσεις για την προσφυγιά,

εκδ. Παρατηρητής 1988

--

•Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. Συνεντεύξεις 1974-1985. Επιμέλεια: Γιώργος Αναστασιάδης,

εκδ. Κέδρος 1996

-βιβλ/κη, Όλγα Σέλλα, Ο Γ. Ιωάννου μέσα από συνεντεύξεις, εφ. Η Καθημερινή 21/9/1996
-βιβλ/κη, Γιώργος Κορδομενίδης, Ο Γιώργος Ιωάννου των συνεντεύξεων, σ.137-

--

•Το Κατοχικό Ημερολόγιο χωρίς περικοπές,

εκδ. Εστία 2000

-Ανωνύμως, περ. Δίφωνο τχ. 66/3,2001

--

•Δέκα ανέκδοτα γράμματα στον Χρήστο Σαμουηλίδη, (1949-1951). Επιμέλεια: Αντιγόνη Βλαβιανού

εκδ. Εστία 2000

--

•περιοδικό Το Φυλλάδιο, τεύχη 1-8, σύν 1, (1978-1985)

εκδ. Εστία 2000

--

•Ποιήματα 1954-1985,

εκδ. Σφεντάμι 2014

--

•Φίλιππος  Σ. Δραγούμης, Ημερολόγιο Αλεξάνδρεια 1916, εισαγωγή, επιμέλεια, σχόλια Γιώργος Ιωάννου, εκδ. Δωδώνη 1984

εκδ. Δωδώνη 1984

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ

• «Η παραπεταμένη απελευθέρωση», σ. 45-, στον τόμο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1976, εκδ. Ερμείας 1976

• «Ψήγματα δημοτικής ποίησης στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, σ. 407-, στον τόμο ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΠΟΙΗΣΗΣ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, Πανεπιστήμιο Πατρών 6-8/ Ιουλίου 1984, εκδ. Γνώση 1985

• Μια μικρή επέτειος, περ. Δοκιμασία τχ. 8-9/7,10,1974, σ.180-

• Θεσσαλονίκη-Αθήνα, Μια ερωτική σύγκριση, περ. Αντί τχ. 155/4-7-1980, σ. 41-

• Το σφραγιδάκι ή όταν σε βρει η αρρώστια ή το δυστύχημα και συμβαίνει να είσαι δημόσιος υπάλληλος…, εφ. Η Καθημερινή 14/6/1981

• Εκθέσεις, βιβλία και αρώματα…, εφ. Η Καθημερινή 5/7/1981

• Εύφλεκτη χώρα… Καημένη ωραία Κασσάνδρα, εφ. Η Καθημερινή 2/8/1981

• Ο γειτονάς μου ο Λαπαθιώτης, περ. η λέξη τχ. 33/3,4,1984, σ.

• Τα μεγάλα παπούτσια, περ. η λέξη τχ. 39/11,1984, σ.755-

• Εγκλεισμός και συμμετοχή, περ. Ερουρέμ τχ. 3/χειμώνας 1984, σ.32

• Θεσσαλονίκη: Το σώμα του χρόνου, εφ. Αυγή της Κυριακής 22/3/1987 (του Χρ. Τελ.)

• Ο ΠΑΛΙΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ, περ. Εντευκτήριο τχ.2/2,1988, σ.18-

• Τι με συνδέει με τον Ταχτσή και με το έργο του, περ. η λέξη τχ. 84/5,1989

• «Τα τραγούδια μου είναι βιωματικά», περ. η λέξη τχ. 134/7,8,1996, σ.506-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ

• Χαρά Αργυροπούλου, Τά άνθη του καλού!, περ. Γυναίκα τχ. 680/4-2- 1976, σ. 12- (Γιώργος Ιωάννου/Λίνα Κάσδαγλη/Καλή Δοξιάδη)

• Γιώργος Κ. Πηλιχός: έρευνα, «Πολιτιστική αυτοδιοίκηση», Οι απόψεις του Γ. Ιωάννου, εφ. Τα Νέα 9/6/1977

• Σούλα Αλεξανδροπούλου, Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΒΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ. Οι τραμπουκισμοί μιάς κλειστής κοινωνίας, εφ. Ελευθεροτυπία 18/1/1981

• Σούλα Αλεξανδροπούλου, ΜΙΛΩΝΤΑΣ Μ’ ΕΝΑ «ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ» ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ. Γιώργος Ιωάννου: Η αθηναϊκή κοινωνία ανεκτική λόγω αδιαφορίας, εφ. Ελευθεροτυπία 15/11/1981

• Έλενα Χουζούρη, ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: ΝΑ ΔΩΣΩ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ, περ. Πάνθεο τχ. 724/25-4-1981

• Αντώνης Φωστιέρης-Θανάσης Νιάρχος, Μια συνομιλία με τον Γιώργο Ιωάννου, σ.805-, στο τεύχος του περιοδικού η λέξη τχ. 39/11,1984

• Μαρία Θερμού, ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: Γραπτά χωρίς… Κόμμα. ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΥΝΕΤΕΥΞΗ-ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ, εφ. Τα Νέα 20/1/1985

• Βασίλης Αγγελικόπουλος, Μια μετά θάνατον συνέντευξη με τον Γιώργο Ιωάννου, εφ. Τα Νέα 2/3/1986

• Γιώργος Κορδομενίδης, μια συνομιλία με τον Γιώργο Ιωάννου. Γ Ιωάννου: «Το θέμα είναι το δόλωμα για να βγει ό,τι κρύβεται μέσα μας», σ.33-

ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

•Γιώργος Αράγης, Γιώργος Ιωάννου-Στοιχεία προσωπογραφίας,

εκδ. Εταιρεία Συγγραφέων 1988

---

•Άρης Δρακόπουλος, Γιώργος Ιωάννου, Ένας οδηγός για την ανάγνωση του έργου του, εκδ. Ειρμός 1993

---

•Ελευθερία Κρούπη-Κολωνά, Ο Έρωτας και ο θάνατος στη λογοτεχνία του Γιώργου Ιωάννου, εκδ. Κέδρος 1993

---

•Έλενα Χουζούρη, Η Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου. Περιπλάνηση στο χώρο και το χρόνο,  εκδ. Πατάκη 1995

---

•Έλενα Χουζούρη, Γ. Ιωάννου, «Σαν σπόρος αγκαθιού»,

εκδ. Ηλέκτρα 2005

---

•Ελευθερία Κρούπα-Κολωνά, Ο Γιώργος Ιωάννου και τα Πεζογραφήματά του, εκδ. Γρηγόρης 2005

---

•Γιώργος Αναστασιάδης, Γιώργος Ιωάννου 1927-1985, Λόγος και Μνήμη,

εκδ. University Press, Θεσσαλονίκη 2006

---

• Νάσος Βαγενάς-Γιάννης Κοντός-Νινέττα Μακρυνικόλα: επιμέλεια, Με το ρυθμό της ψυχής.-Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου, εκδ. Κέδρος 2006

---

•Γιώργος Αράγης, Για τον Γιώργο Ιωάννου,  εκδ. Ίνδικτος 2007

---

•Ξενοφών Α. Κοκόλης, Η Διαμάχη Μαρωνίτη-Ιωάννου 1997-2007,

εκδ. Ίνδικτος 2008

---

• Δημήτρης Κόκορης: επιμέλεια, ανθολόγηση κειμένων, εισαγωγή. Για τον Ιωάννου-Κριτικά Κείμενα,

εκδ. Αιγαίον-Λευκωσία-Κύπρος 2013

--

Anna Di Benedetto Zimbone, Ghiorgos Ioannu, Saggio critic, Catania 1994 (Universita di Catania, Facolta di Lettere e Filosofia, Quademi del Siculorum Gymnasium, XXI), σ. 240.

-δες βιβλιοκριτική της Domenica Minniti-Γκώνια, εφημ. Το Βήμα 31/12/1995, σ. 10. «Ένας ευρωπαίος λογοτέχνης». Οι Ιταλοί για τον Γιώργο Ιωάννου με αφορμή τα 10 χρόνια από τον θάνατό του.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ

• η λέξη τχ. 39/11, 1984

*(το τεύχος αυτό, δεν κάνει αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου, περιέχει όμως σελίδες για το έργο του)

-Γιώργος Ιωάννου, Τα μεγάλα παπούτσια, σ.755-

-Βασίλης Διοσκουρίδης, Γιώργος Ιωάννου: Στοιχεία της πεζογραφίας του, σ.759-

-Γιάννης Πατσώνης, Η εσωτερική περιπέτεια στο έργο του Γ. Ιωάννου, σ.765-

-σε β΄ πρόσωπο. Μια συνομιλία του Γιώργου Ιωάννου με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο, σ.805-

--

• Γράμματα και Τέχνες τχ. 39/3,1985

Αφιέρωμα Γιώργος Ιωάννου

-Γιώργος Ιωάννου, Ο Πίκος και η Πίκα, σ.2

(απόσπασμα από ομώνυμο διήγημα που ο συγγραφέας έδωσε στις εκδόσεις «Γνώση» στις 4/2/1985)

-Γιώργος Ιωάννου, Θεωρούμαι ερωτικός συγγραφέας, (ένα άγνωστο κείμενο του Γ. Ιωάννου), σ.3-, (χειρόγραφο κείμενο του συγγραφέα από το αρχείο της Έλενας Χουζούρη)

-Νίκος Λάζαρης, Ο Γιώργος Ιωάννου, σ.5-

-Έλενα Χουζούρη, Η Θεσσαλονίκη στην πεζογραφία του Γ. Ιωάννου, σ.8-

--

• Ιχνευτής τχ. 1/3,1985

--

• Αντί τχ. 282/1-3-1985

Φύλλα κισσού για τον Γιώργο Ιωάννου

-Μένης Κουμανταρέας, Σκέφτομαι τον Ιωάννου

-Χρήστος Βακαλόπουλος, Από το χάος στο χαρτί

-Γιώργος Αράγης, Σκόρπιες σκέψεις μπροστά στη σορό του Γιώργου Ιωάννου

-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ

Κείμενα πρωτοδημοσιευμένα στο ΑΝΤΙ:

-Απάντηση σε έρευνα για τον Λαϊκό Πολιτισμό(1976), τχ. 42

-Σκέφτομαι τον πατέρα μου (1979), τχ. 120

-ΤΟ ΑΜΦΙ (1979), τχ. 126

-Μαδέρια στο πέλαγος (1980), τχ.142

-Και πάλι τα ανθρώπινα δικαιώματα (1980), τχ.152

-Θεσσαλονίκη-Αθήνα, Μια ερωτική σύγκριση (1980), τχ. 155

-Το κοινό των Θεσσαλονικέων και τα κοινά (1980), τχ.164

-Κυμαινόμενοι, (1981), τχ. 188

-Ο πεζογράφος Βασίλης Λούλης (1983), τχ. 222

-Το πάρκο της Δικαιοσύνης (1983) τχ. 237

-Ο Ιρανί, ο Λιβανί, κι ο Γιουνανί (1983), τχ. 250

*Στο μικρό αυτό αφιέρωμα βοήθησε ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος

--

• Οδός Πανός τχ. 18/5,6,1985

-Γιώργος Ιωάννου, Κηδείες και μνημόσυνα, σ.2- (από το Φυλλάδιο, τχ. 5-6)

-Κυριάκος Α. Κωτσολάκος, Μια περιπλάνηση στον κόσμο του Γιώργου Ιωάννου, σ.5-

-Αντώνης Περαντωνάκης, Μια καληνύχτα για τον Γιώργο Ιωάννου, σ.6-

-Μίνως Αργυράκης: γράφει και σχεδιάζει, Ο Φίλος που έφυγε από την «Πρωτεύουσα της Προσφυγιάς», σ.8-

--

• Πολιορκία τχ. 28/9,1985

--

• Νέα Παιδεία τχ. 37/Χειμώνας 1986

--

• Φιλόλογος τχ. 43/Άνοιξη 1986

--

• Εντευκτήριο τχ. 2/2,1988

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ

-Γιώργος Κορδομενίδης, ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ (1927-1985), σ. 5-

-Κώστας Τσιβιλίκας, ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΕΝΑΡΙΟ, σ.17-

-Γιώργος Ιωάννου, Ο ΠΑΛΙΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ, σ.18-

-Αρλέτα, Καληνύχτα Γιώργο, σ. 22-

-Βαγγέλης Χεκίμογλου-Κατερίνα Καριζώνη-Χεκίμογλου, Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ. 1. Για ένα φιλότιμο. 2. Η Σαρκοφάγος. 3.Η μόνη κληρονομιά. 4.Το δικό μας αίμα. 5. Η πρωτεύουσα των προσφύγων. σ. 25-

-Παναγιώτης Μουλάς, ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ. Εξομολογητική πεζογραφία, βιβ/κη «ΓΙΑ ΕΝΑ ΦΙΛΟΤΙΜΟ», εκδ. Διαγώνιος 1964, σ.28- και ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ Ή ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ, σ.32-

-Γιώργος Ιωάννου, ΤΟ ΘΕΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΟΛΩΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΒΓΕΙ Ο,ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ (Μια συνομιλία με τον Γιώργο Κορδομενίδη και τέσσερα σχέδια του Αλέξανδρου Ίσαρη), σ.33-

-Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ποιήματα για την καταστροφή των Εβραίων, σ.40-

--

• Ο Παρατηρητής τχ. 8/10,1988

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ «ΑΛΛΟ» ΙΩΑΝΝΟΥ

-Ο «άλλος» Γιώργος Ιωάννου, σ.19

-Γιώργος Ιωάννου, Με τα σημάδια της απάνω μου, σ.20-

-Ηλίας Σπυρόπουλος, Κοιτάσματα του Γιώργου Ιωάννου στο χώρο της εκπαίδευσης, σ.27-

-Χρίστος Κ. Χριστοδούλου, «Μεταίσθημα» σε μια άλλη διάσταση, σ.33-

-Α. Ι. Τάχος, Σύντομο πέρασμα από τη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, σ.37-

-Ξενοφών Α. Κοκόλης, Μια «επαρχιακή» διαμάχη: χρονικό και κριτική (1977-1986), σ.41-

-Βάνα Χαραλαμπίδου, Ο Ερωτικός Γιώργος Ιωάννου. Με το μάτι του κόσμου επάνω του, σ.64-

-Αντώνης Δ. Σατραζάνης, Η πλατεία «Αγίου Βαρδαρίου» και ο Γιώργος Ιωάννου, σ.69-

--

• Ο Παρατηρητής τχ.9-10/12,1988-2,1989

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ

-Γιώργος Ιωάννου, Η φωτογενής πόλις Θεσσαλονίκη, σ.131-

-Γιώργος Ιωάννου, Φωτογραφικό ντοκουμέντο, σ.138-

-Γιώργος Ο. Αναστασιάδης, Αναζητώντας την σύγχρονη πολιτική ιστορία της Θεσσαλονίκης (1912-1988), σ.141-

--
• Εντευκτήριο τχ. 10/3,1990
ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ
-Γιώργος Ιωάννου, ΣΧΕΔΙΑ (Επί σχεδίων), σ.54
-Έλενα Χουζούρη, Ο "ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΣ" ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ, σ.55-
-Γιάννης Καρατζόγλου, Προκαταλήψεις στην πεζογραφία του Γ. Ιωάννου, σ.61-
--

• Σύγχρονη Εκπαίδευση τχ. 41/7,8,1988

--

• Γιατί τχ. 177/3,1990, σ.37-60

ΑΦΙ-ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ. ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

-Επιστολή του Γ. Ιωάννου στον Βασίλη Τζανακάρη

-Νίκος Κεραμιτσόπουλος, Ένας συνάδελφός του θυμάται…

-Θεόδωρος Δ. Σαρηγιάννης, Μνήμη Γ. Ι. Κατάθεση αγάπης από τη Σάμο

-Γεράσιμος Δενδρινός, ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ (περιπλάνησις μνημονική)

-Ράλλης Κοψίδης, Μικρά επιτύμβια

-Κώστας Λογαράς, Μνήμη Γιώργου Ιωάννου

-Θόδωρος Καλαμπούκας, ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΗΜΑΡ-Αναμνήσεις από τον Γ. Ι.

*στο τέλος του αφιερώματος, υπάρχει ανακοίνωση ότι στο επόμενο τεύχος θα συνεχιστεί το αφιέρωμα στον Ιωάννου.

--

• γράμματα και τέχνες τχ. 62/3,4,1991

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ

-Αλέξης Ζήρας, Συνέχεια και Ανανέωση της Ηθογραφίας στο έργο του Γ. Ι., σ.3-

-Anna Zimbone, Ο ποιητής Γιώργος Ιωάννου, σ.6-

-Ν. Ι. Καραδήμος, Στοιχεία Θεματικής και Ποιητικής στο Έργο του Γ. Ιωάννου, σ.11-

-Έλενα Χουζούρη, Η Θεσσαλονίκη [του Γιώργου Ιωάννου:] Πόλη της Περιπλάνησης στον Χώρο και στον Χρόνο, σ.14-

--

• Εντευκτήριο τχ. 33/Χειμώνας 1995-1996
ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΟΥ
-Γιώργος Ιωάννου, Δύο Ποιήματα, "ΚΥΜΑΤΑ", "ΟΜΙΧΛΗ", σ.59
-Περικλής Σφυρίδης, Το ποιητικό πρόσωπο του Γιώργου Ιωάννου, σ.60-
-Γθώργος Κεχαγιόγλου, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ. Ένας διακειμενικός διάλογος, σ.65-
-- 
• Οδός Πανός τχ. 86-87/5,8,1996

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ

Γράφουν 14 συνεργάτες του «Οδός Πανός»

-Γιώργος Πετρόπουλος, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ-Προλογικό Σημείωμα, σ.4-

-ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ:ΕΡΓΟ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, σ.5-

-Ποιήματα του ποιητή Γ. Ιωάννου, από τη συλλογή «Ηλιοτρόπια», Ολοσκότεινα φιλιά/ Η ανάσα σου/Παρανάλωμα/Το Μόνο, σ. 10-

-Γ. Ιωάννου, Καταγγελία, σ. (δείγματα κειμένων του συγγραφέα Ηλία Πετρόπουλου)

-Σπύρος Κοκκινάκης, Γιώργος Ιωάννου. Συγγραφέας του άσπρου-μαύρου, σ.22-

-Γιάννης Κοντός, Μια καθημερινή μέρα του Γιώργου Ιωάννου, σ.28-

-Γιώργος Πετρόπουλος, Γιώργος Ιωάννου: Η πεζογραφία της μνήμης και της μοναξιάς, σ.32-

-Νίκος Δανδής, Γιώργος Ιωάννου (1927-1985) Μια ιδεολογική και Φροϋδική προσέγγιση, σ.41-

-Δημήτρης Ι. Καρααμβάλης, Για τον Γιώργο Ιωάννου, σ.51-

-Γιώργος Καραπάνος, Ο Γιώργος Ιωάννου σε επαρχία μακρυνή δημόσιος υπάλληλος, σ.69-

-Νίκη Μιχαήλ Κατσικάδη, Γιώργος Ιωάννου: τα τελευταία πεζογραφήματα, σ.72-

-Διονύσης Στεργιούλας, Τα πρόσωπα του Γιώργου Ιωάννου, σ.84-

-Νίκος Βατόπουλος, Ο αιρετικός Γ. Ιωάννου, σ.86-

-Γιώργος Ιωάννου, Κηδείες και μνημόσυνα, σ.88-

-Κυριάκος Α. Κωτσολάκος, Μια περιπλάνηση στον κόσμο του Γιώργου Ιωάννου, σ.92-

-Αντώνης Περαντωνάκης, Μια καληνύχτα για τον Γιώργο Ιωάννου, σ. 93-

-Μίνως Αργυράκης, γράφει και σχεδιάζει, Ο Φίλος πούφυγε από την «ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ», σ.94-

-Στέφανος, Αθήναι 24 Μαϊου 1985, Πρασκευή, σ.98

--

• Ομπρέλλα τχ. 39/12,1997-2,1998

Αφιέρωμα Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ: 1927-1985. 70 χρόνια παρουσίας 13 απώλειας. Η Θεσσαλονίκη μέσα στο έργο του

*στο αφιέρωμα συνέβαλαν η αδερφή του συγγραφέα Κα Δήμητρα Μηλαράκη και του συζύγου της Μιχάλη Μηλαράκη.

-Εργογραφία, σ.2

-Δ.Μ.Μ., ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ, σ.3-

-χειρόγραφο απόσπασμα του Γιώργου Ιωάννου για «το πεζογραφικό ύφος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, σ.5

-Γιώργος Αναστασιάδης, Ο Γιώργος Ιωάννου και η Θεσσαλονίκη των Προσφύγων, σ.6-

-Νίκος Γρηγοριάδης, Οι Ανελίξεις του Γιώργου Ιωάννου, σ.11

-Θόδωρος Καλαμπούκας, Εκλεκτικές συγγένειες και παρανοήσεις για ένα συγγραφέα, σ.12-

-Τάσος Αρβανιτάκης (Φάλκος), Ο Λογοτέχνης Γιώργος Ιωάννου και το «πνευματικό» κλίμα της Θεσσαλονίκης, σ. 18-

-Γιώργος Πετρόπουλος, Ο κύριος Δημήτρης Μαρωνίτης μέσα από τους «ΘΥΣΑΝΟΥΣ» του Ιωάννου, σ.21-

-Παντελής Απέργης, Το λαϊκό και λόγιο ύφος του Γ. Ιωάννου, σ.25-

-Ηρώ Τσαρνά, Το στοιχείο του κωμικού στο έργο του Γ. Ιωάννου, σ.29-

-Δημήτρης Ι. Καραμβάλης, Θέσεις για το «ΦΥΛΛΑΔΙΟ», σ.35-

-Θ. Δ. Σαρρηγιάννης, Δώδεκα χρόνια μετά αποτιμήσαμε την απουσία του Γιώργου Ιωάννου, σ.38-

-Θ. Δ. Σ. ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΙΩΡΓΟ ΙΩΑΝΝΟΥ), σ.39

*αναφέρονται 7 τίτλοι    

--

• Διαβάζω τχ. 452/6, 2004, σ. 70-

Αφιέρωμα Γιώργος Ιωάννου

Επιμέλεια αφιερώματος: Ηλίας Μαγκλίνης

-Γιώργος Ιωάννου 1927-1985

-Άρης Δρουκόπουλος, Χρονολόγιο

-Βρασίδας Καραλής, Ο Γιώργος Ιωάννου και η ποίηση της ενσυνείδητης αμαρτωλότητας

-Άρης Δρουκόπουλος, Για μια μελλοντική ανθολόγηση του δημιουργικού πεζογραφικού έργου του Γιώργου Ιωάννου

-Σοφία Ιακωβίδου, Το αστυνομικό δελτίο στον Γ. Ιωάννου και τον Ζαν Ζενέ Ιδεολογικοί χρωματισμοί της ομοφυλοφιλίας

-Γεράσιμος Δενδρινός, Γιώργος Ιωάννου(1981-1985) τελευταία τετραετία. Μνήμη και Αγάπη

-Γιώργος Ζεβελάκης, Γ. Ιωάννου Ανέκδοτες ραδιοφωνικές σελίδες

-Παναγιώτης Κοτζιάς, Ραδιοφωνικά αφιερώματα στη μνήμη του Γιώργου Ιωάννου. 18/2/1985 ΕΡΤ2. Πέντε συγγραφείς για τον Γ. Ιωάννου. (Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος-Κώστας Ταχτσής-Αλέξανδρος Κοτζιάς-Μένης Κουμανταρέας-Αλέξανδρος Αργυρίου)

-Βαγγέλης Ψυράκης, 24/2/1985 ΕΡΤ2, μικρό αφιέρωμα

-Άρης Δρουκόπουλος, Εργογραφία Γιώργου Ιωάννου

--

• Εντευκτήριο τχ. 68/3,2005
Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου
συντονισμός Αντιγόνη Βλαβιανού, Γιώργος Κορδομενίδης
-Γιώργος Ιωάννου, Η ομορφιά μέσα στα χρόνια, σ.56-
-Αντιγόνη Βλαβιανού, Από τις Σαράντα Εκκλησιές στα σαράντα κύματα. Σχέδιο εργοβιογραφίας του Γιώργου Ιωάννου για το σενάριο μιας ταινίας, σ.59-
-Τάκης Χατζόπουλος, Ο δικός μου Ιωάννου ή Ιστορία ενός πίνακα, σ.68-
-Μαρία Κέντρου Αγαθοπούλου, Θα του έλεγα λοιπόν του Γιώργου, σ.72-
-Γιώργος Κορδομενίδης, Αγίου Δημητρίου-Λευκός Πύργος, σ.75-
-Μανόλης Αναγνωστάκης, Λιτότητα, θερμότητα, γνήσιο μεράκι, σ.78-
-Νίκος Μπακόλας, Μνήμη Γ. Ιωάννου, σ.79-
-Αλέξιος Σαββάκης, Πάντα ήταν Φεβρουάριος, σ.81-
-Κώστας Λογαράς, Με πρόσχημα το πρώτο πρόσωπο, σ.84-
-Αναστασία Νάτσινα, Επιτάφιος θρήνος και Καταπακτή. Μια ηθική πρόταση, σ.87-
-Γεράσιμος Δενδρινός, Μονωδία του πατρός ημών Σεργίου ηγουμένου της Ραϊθού, σ.93-
(το κείμενο είναι αφιερωμένο στον Γιώργο Ιωάννου)

--

• Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-Επτά ΗΜΕΡΕΣ, Κυριακή 13 Φεβρουαρίου 2005

Γιώργος Ιωάννου. Ένας συγγραφέας με «Το δικό μας αίμα»

Επιμέλεια Αφιερώματος Βασίλης Αγγελικόπουλος

-Βασίλης Αγγελικόπουλος, «Ότι υπάρχει ένας συγγραφέας Γ. Ι., το έμαθα φοιτητής το 1972…, σ.2

-Διονύσης Σαββόπουλος, Είχε το δώρο των σπλάχνων, σ.3-

-Θοδωρής Γκόνης, Η σκάλα του Ιακώβ, σ.5

-Σωτήρης Δημητρίου, Η καρδιά του σταθερά ελκύεται από τους κακοπαθημένους, σ.6-

-Θ. Δ. Σαρρηγιάννης, Γιώργος Ιωάννου 1927-1985: Ημερομηνίες από τη ζωή και το έργο του, σ.8-

-Θ. Σαρρηγιάννης, Εργογραφία Γιώργου Ιωάννου, σ.11

-Γιώργος Αναστασιάδης, Η σύγχρονη ιστορία της Θεσσαλονίκης μέσα από τα μάτια του, σ.12-

-Θωμάς Κοροβίνης, Ρεπορτάζ από τη Θεσσαλονίκη του σήμερα, σ. 15-

-Βασίλης Αγγελικόπουλος, Μια συνέντευξή του το 1978 στην «Καθημερινή», σ.17-

-Σοφία Ιακωβίδου, Η ανέφικτη πορεία προς την έξοδο από την ντουλάπα…, σ.20-

-Δημήτρης Κόκορης, Βίωμα θανάτου στον Γ. Ιωάννου: ποιητική και πεζογραφική εκδοχή, σ. 22-

-Παντελής Μπουκάλας, Μεταφράζοντας Στράτωνος «Μούσα Παιδική», ως αντίδοτο, σ.24-

-Αντιγόνη Βλαβιανού, «Φυλλάδιο»-η επίπεδη επιφάνεια της σφαίρας, σ.26-

-Γιώργος Αναστασιάδης, Για τα απολυτρωτικά ρεμπέτικα, σ. 28

-Γιάννης Κοντός, Μια βραδιά καρναβαλιού, σ.29

-Κώστας Καφαντάρης, Τα μυθιστορήματα που δεν έγραψε, σ.30-

--

• Οδός Πανός τχ. 133/7,9,2006

Η λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης

*στο πλούσιο και χρήσιμο αυτό αφιέρωμα για την λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης του περιοδικού που εκδίδει ο ποιητής Γιώργος Χρονάς, υπάρχουν και σελίδες για τον Ιωάννου

-Περικλής Σφυρίδης, «ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ» ΚΑΙ «ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΖΑ», σ.33- (περιέχει πληροφορίες για το έργο του Ιωάννου)

-Παναγιώτης Γούτας, ΜΠΙΖΙΜ ΠΑΟΚ, σ.44- (περιέχει πληροφορίες για τον Ιωάννου)

-Θ. Δ. Σαρρηγιάννης, ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: ΜΝΗΜΕΣ…, σ.93-

-Ηλίας Σ. Σπυρόπουλος, Από τα χρόνια και τα χαρτιά του Γ. Ιωάννου, σ.98-

-ποίημα του Γ. Ιωάννου, «Μ’ ΑΣΠΡΗ ΜΟΥΣΑΜΑΔΙΑ ΜΕΣ’ ΤΗ ΒΡΟΧΗ», σ.122-, σημειώσεις του συγγραφέα Γιώργου Κιτσόπουλου σε ποίημα του Ιωάννου από τη συλλογή «Ηλιοτρόπια» (1954)

Άρθρα στον περιοδικό τύπο

Ανωνύμως

Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ

• 17/2/1985, Πέθανε ο Γ. Ιωάννου

• 19/2/1985, Έργο πλούσιο με πολλές διαστάσεις

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

• 22/2/1993, Μνήμη Γ. Ιωάννου. Για ένα φιλότιμο

• 202/1995, Για να τιμηθεί ο Γιώργος Ιωάννου

• 11/3/2003, Οι Σάμιοι θυμούνται τον Γιώργο Ιωάννου

• ;/2000, Η Πάτρα τιμά τον Γ. Ιωάννου

Εφημερίδα Η ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ

• 20/2/1991, «Το Σάββατο που πέρασε…»

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

• 19/2/1985, Εκεί που αναβλύζει η ζωή. Αρχείο Ιωάννου

• 8/10/1988, Γ. Ιωάννου και Ν. Γ. Πεντζίκης. (Γ. Ιωάννου: Λαϊκές αφηγήσεις για την προσφυγιά)

• 18/9/1997, Θυμήθηκαν τον «ναυτικό της στεριάς»

Εφημερίδα Η ΠΡΩΤΗ

• 12/2/1990, Η Θεσσαλονίκη τίμησε το συγγραφέα Γιώργο Ιωάννου

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ PLAYBOY

• Αύγουστος 1989, «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΦΕΝΔΟΝΗ

• τχ. 2/1988, Μνήμη Γ. Ιωάννου, σ.46-

Α

• Μανόλης Αναγνωστάκης, Λιτότητα, θερμότητα, γνήσιο μεράκι…,  εφ. Η Αυγή 19/2/1985

• Γιώργος Αράγης, Σκόρπιες σκέψεις μπροστά στη σωρό του Γιώργου Ιωάννου,   περ. Αντί τχ. 282/1-3-1995

Β

• Νάσος Βαγενάς, Ο ποιητικός ρεαλισμός, εφ. Η Καθημερινή 29/1/1989

• Νάσος Βαγενάς, Μετά είκοσι έτη, εφ. Το Βήμα 18/9/2005

• Χρήστος Βακαλόπουλος, Από το χάος στο χαρτί, περ. Αντί τχ. 282/1-3-1995

• Νίκος Βατόπουλος, Δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του  συγγραφέα, Ο αιρετικός Γιώργος Ιωάννου, εφ. Η Καθημερινή 16/2/1995
-Αντιγόνη Βλαβιανού, ΑΥΤΟ-ΒΙΟ-ΓΕΩΓΡΑΦΗΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ, σ.174-

• Αντιγόνη Βλαβιανού, Ένα ανέκδοτο γράμμα του Γ. Ιωάννου, περ. Νέα Εστία τχ. 1705/10,1998,  σ.992-

• Αντιγόνη Βλαβιανού, Άδικος κόπος/πόνος. Το πάθος έγινε λάθος στην

   αποκρυπτογράφηση της συνθηματικής γραφής του Γ. Ιωάννου, εφ. Η Καθημερινή 6/1/2001

• Αντιγόνη Βλαβιανού, «Γεώργιος ο Ερημίτης», εφ. Τα Νέα-Τα Πρόσωπα

   τχ.103/24-2-2001, σ.38-

Γ

• Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ο,τι έμεινε, εφ. Τα Νέα 26/2/1985

Δ

• Γιάννης Δάλλας, περ. Η αποκατάσταση του θέματος στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου, περ. Δοκιμασία τχ.7/5,6,1974, σ.158-

• Γεράσιμος Δενδρινός, Τα Βιωματικά Κείμενα του Γ. Ιωάννου, περ. η λέξη τχ.72/2,1988, σ.

• Γεράσιμος Δενδρινός, Εις μνήμην, περ. Γιατί τχ. 177/3,1990

Ζ

• Χρήστος Ζαφείρης, Η «πρωτεύουσα των προσφύγων» αποχαιρέτισε τον Γ. Ιωάννου, εφ. Τα Νέα 19/2/1985

Κ

 Θόδωρος Καλαμπούκας, Ενθύμιον  Ήμαρ, περ. Γιατί τχ. 177/3,1990

• Τόλη Καζαντζή, «Δωρική σοβαρότητα και Ιωνική αλαφράδα», εφ. Η Αυγή 24/2/1985

• Νίκος Κεραμιτσόπουλος, Ένας συνάδελφός του θυμάται…, περ. Γιατί τχ, 177/3,1990

• Ξενοφών Α. Κοκόλης, Ο ρεαλισμός του Γιώργου Ιωάννου, εφ. Η Καθημερινή 15/1/1989

• Γιάννης Κοντός, Γιώργος Ιωάννου (Εξομολόγηση), περ. Αντί τχ.225/19-12-1986, σ.50-

• Γιάννης Κοντός, Ο άγνωστος ποιητής Γιώργος Ιωάννου, εφ. Τα Νέα 14/2/1992

• Γρηγόρης Κοντός, Και ιδού νεφέλη λευκή…, περ. Σημάδια τχ.13/10,1985, σ.18-

• Μένης Κουμανταρέας, Σκέφτομαι τον Ιωάννου, περ. Αντί τχ. 282/1-3-1985

• Μένης Κουμανταρέας, Οι καλοί λογαριασμοί, εφ. Τα Νέα 17/2/1996

• Γιώργος Κορδομενίδης, τριάντα χρόνια από το θάνατο του Γιώργου Ιωάννου, περ. Εντευκτήριο 16/2/2015

Λ

• Νίκος Λάζαρης, ΤΟ ΜΟΥΔΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ, Σημειώσεις πάνω στην ποίηση του Γ. Ιωάννου, περ. πλανόδιο τχ.  σ.382-

• Κώστας Λογαράς, Μνήμη Γιώργου Ιωάννου, περ. Γιατί τχ. 177/3,1990

• Κώστας Λογαράς, Στρόγγυλος λόγος, εφ. Τα Νέα 1/4/1998

• Μάγια Λυμπεροπούλου, Απαντήσεις για τη «Μεγάλη Άρκτο» του Γ. Ιωάννου,  εφ. Τα Νέα 5/10/1991 και Πάρης Τακόπουλος

Μ

• Μ., Αφιέρωμα στον αξέχαστο συγγραφέα του πόνου Γ. Ιωάννου. Ο γιος της φτωχομάνας, εφ. ΝΙΚΗ της Κυριακής 25/2/1990, σ.31

• Σ. Μ., Και γυμνασιάρχης Καρλοβασίου παρακαλώ! 18 χρόνια από τον θάνατό του, εφ. Η Αυγή 20/2/2003, σ.15

• Δημήτρης Μαρωνίτης, Γιώργος Ιωάννου, εφ. Το Βήμα 19/3/2006

• Δήμητρα Μηλαράκη, «Ανταπάντηση σε δύο…μη απαντήσεις», εφ.

   Ελευθεροτυπία 8/10/1991. Και, Στρατής Καρράς

• Δημήτρης Μητρόπουλος, Η ξεχασμένη επέτειος, εφ. Το Βήμα 12/11/1995. Και Καθυστερημένες εκδηλώσεις., σ.40

• Αμάντα Μιχαλοπούλου, Εικόνες μνήμης στο σπίτι που έζησε ο Γιώργος Ιωάννου, εφ. Η Καθημερινή 16/2/1994, σ.14

• Παναγιώτης Μουλλάς, Σε πεζούς δρόμους Για Ένα φιλότιμο, περ. Εποχές 26/6,1966

• Δήμητρα Μπαρδάνη, Φιλολογικό Μνημόσυνο για τον ποιητή και πεζογράφο. ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ, περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 132/1,2, 1993, σ.59-

• Γ. Μυρτσιώτη, Περιήγηση στο λόγο του Γιώργου Ιωάννου, εφ. Η

   Καθημερινή 18/9/1997

Ν

• Κώστας Νίτσος, Πνευματικά Δικαιώματα, περ. Αντί τχ. 478/1-11-1991, σ.50

• Κώστας Νίτσος, «Η Μεγάλη Άρκτος» περ. Αντί τχ. 479/15-11-1991, σ.48

Π

• Σάββας Παύλου, «Βάναυσα με δέρνει η μάνα μου». Αποκρυπτογράφηση των συνθηματικών εγγραφών του Γ. Ιωάννου στο εφηβικό του ημερολόγιο,

  εφ. Η Καθημερινή 17/12/2000, σ/58 

Σ

• Αλέξης Σαββάκης, Συντηρητής και Ανθρωποδίφης, περιοδικό η λέξη τχ. 72/1,1987

• Θ. Δ. Σαρηγιάννη-Κάτια Μ. Ζαχαρίου, Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι και ο Γιώργος Ιωάννου, εφ. Η Καθημερινή 26/10/1995

• Θ. Δ. Σαρηγιάννης, Γιώργου Ιωάννου Post Mortem, εφ. Ελευθεροτυπία 17/2/1989

• Θ. Δ. Σαρηγιάννης, Γ. Ιωάννου 5 χρόνια απουσίας, εφ. Ελευθεροτυπία 22/2/1990

• Θ. Δ. Σαρηγιάννης, Ανιχνεύοντας την παιδική ψυχή του Γιώργου Ιωάννου. Μια περιδιάβαση στο βιβλίο «Εφήβων και Μη», εφ. Ελευθεροτυπία 7/3/ 1991 

• Θ. Δ. Σαρηγιάννης, Φύλλα κισσού για μια επτάχρονη απουσία, εφ. Ελευθεροτυπία 24/4/1992

• Θανάσης Σπήλιας, Η Θεσσαλονίκη στο έργο του Γιώργου Ιωάννου, Περιοδικό Φιλόλογος  τχ. 72/Καλοκαίρι 1993, σ.140-

Τ

• Γιάννης Τσαρούχης

  Δυό λόγια για τον Γ. Ιωάννου. Τρία χρόνια από τον θάνατό του, περ.

  η λέξη τχ. 72/2,1998

X

• Έλενα Χουζούρη, ΓΛΥΚΕΙΣ ΟΙ ΗΛΟΙ, ΕΙ ΛΙΑΝ ΟΔΥΝΗΡΟΙ

   (Η λαϊκή τυπολογία του Γιώργου Ιωάννου), περ. Το Τέταρτο τχ. 11/3,1986

• Έλενα Χουζούρη, εφ. Η Αυγή της Κυριακής 9/1/1988.

(βιβ/κη για τα «Χίλια δέντρα και άλλα ποιήματα»)

Άρθρα για τον Γιώργο Ιωάννου σε μελετήματα

Α

• Γιώργος Αναστασιάδης, Αναζητώντας την σύγχρονη πολιτική Ιστορία της Θεσσαλονίκης, εκ. Παρατηρητής-Θεσσαλονίκη 1990

(Η σύγχρονη Ιστορία της Θεσσαλονίκης μέσα από το έργο του Γιώργου Ιωάννου, σ.63-)

• Γιώργος Αράγης, Ασκήσεις Κριτικής, εκδ. Σοκόλη 1990

(Τα χρονογραφήματα του Γιώργου Ιωάννου, σ. 77-)

• Γιώργος Αράγης, Αστική Εμπειρία και αστική ιθαγένεια της νεοελληνικής λογοτεχνίας, σ. 16,26,35,36,53,54,78,101,138)

• Γιώργος Αριστηνός, ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ ΚΑΙ ΙΑΝΟΣ-Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, εκδ.Μεσόγειος 2007, σ.347-

(Γιώργος Ιωάννου, Οι κότες)

Δ

• Μάρω Δούκα, Ο πεζογράφος και το πιθάρι του, εκδ. Καστανιώτη 1992,

(Η μετουσίωση των σκοτεινών και άναρθρων σε λόγο, σ.33-,περ. Η Λέξη, Φλεβάρης 1985)

Κ  

• Ξενοφών Α. Κοκόλης, δώδεκα ποιητές, θεσσαλονίκη 1930-1960  εκδ. εγνατία, σ.113-

• Γιάννης Κοντός, Τα Ευγενή Μέταλλα, εκδ. Κέδρος 1994, τόμοι 2, σ.74-, (Ξαναδιαβάζοντας τον Γιώργο Ιωάννου)

• Αλέξανδρος Κοτζιάς, Μεταπολεμικοί Πεζογράφοι. ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, εκδ. Κέδρος 1982, σ.42-,

 Πεζογράφοι της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Γιώργος Ιωάννου, (Για ένα φιλότιμο, 1964. Εφ. Μεσημβρινή 22/1/1965), (Η Σαρκοφάγος, 1971. Περ. Η Συνέχεια, αρ. 1 Μάρτιος 1973), («Εξομολόγηση και η τέχνη του φενακισμού». Εφ. Η Καθημερινή 7/4/1977)

• Δημοσθένης Κούρτοβικ, Έλληνες Μεταπολεμικοί Συγγραφείς. ΕΝΑΣ ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ, εκδ. Πατάκη 1995, (Γιώργος Ιωάννου 1927-1985), σ.99-

• Δημοσθένης Κούρτοβικ, Ημεδαπή εξορία. Κείμενα για την ελληνική Λογοτεχνία 1986-1991, εκδ. Opera 1991, σ.44

Μ

• Δημήτρης Μαρωνίτης, ΠΙΣΩ ΜΠΡΟΣ-Προτάσεις και υποθέσεις για τη νεοελληνική ποίηση και πεζογραφία, εκδ. στιγμή 1986, σ.235-

ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΡΙΕΣ, εφ. Το Βήμα 3/6/1977), (ΤΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΓΥΜΝΟΣ ΟΜΙΛΗΤΗΣ, εφ. Το Βήμα 2/7/1977), (Η ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ 29/7/1977), (ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ: ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, εφ. Το Βήμα 27/8/1977)

• Χριστόφορος Μηλιώνης, Με το νήμα της Αριάδνης, Μεταπολεμική Πεζογραφία. Ερμηνεία Κειμένων, Σοκόλη 1991, σ.115-

(Γιώργου Ιωάννου 13-12-43) και σ.203- (Γιώργος Ιωάννου +13-12-43)

• Παναγιώτης Μουλλάς, Για τη Μεταπολεμική μας Πεζογραφία, Κριτικές καταθέσεις, εκδ. στιγμή 1989, σ.119-

(βιβ/κη «Σε πεζούς δρόμους. Για ένα φιλότιμο» 1964), περιοδικό Εποχές τχ. 26/6, 1965.

• Μιχάλης Γ. Μερακλής, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (1945-1970) ΙΙ. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, εκδ. Κωνσταντινίδης χ.χ., σ.106-

Χ

• Έλενα Χουζούρη, Εξ Αγχιστείας. Κριτικές-Κριτικά Σχόλια-Δοκιμές, εκδ. Γαβριηλίδης 2004, σ.38-41, 103, (μεταφορά από την Η Αυγή της Κυριακής 9/1/1988)

      Αλλά για στον Γιώργο Ιωάννου θα επανέλθουμε, με άλλα συμπληρωματικά βιβλιογραφικά στοιχεία.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 26 Αυγούστου 2018

ΥΓ. Και μια μικρή αναφορά. Τα απογεύματα του Σαββάτου η ΕΡΤ2, παρουσιάζει εκπομπή  ερμηνείας του αρχαίου θεατρικού λόγου και διδασκαλίας σύγχρονου ανεβάσματος αρχαίων τραγωδιών, από άτομα του θεάτρου σκηνοθέτες και ηθοποιούς, σε μια μικρή σχετικά ομάδα σπουδαστών μάλλον θεατρικών σχολών. Παρακολούθησα τις συζητήσεις με την σκηνοθέτη και ηθοποιό Ρούλα Πατεράκη, της ηθοποιού-σκηνοθέτη και νυν υπουργού πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου κλπ. Πρόσφατα δύο σκηνοθέτες, ο ηθοποιός Δημήτρης Λιγνάδης και ο Σωτήρης Χατζάκης, ανέλυσαν με παραστατικό και εύστοχο τρόπο, έργα που συμμετείχαν ή σκηνοθέτησαν. Πραγματικά χαιρόσουν, που δύο σύγχρονοι έλληνες δημιουργοί, δημιουργικοί και κατηρτισμένοι άνθρωποι της θεατρικής τέχνης σου μιλούσαν και σου ανέλυαν το δικό τους ανέβασμα και ερμηνευτικό πλησίασμα αρχαίων τραγωδιών. Εξέφραζαν με καθαρό τρόπο τις απόψεις τους για τα μυστικά και τα κλειδιά ερμηνείας έργων του Ευριπίδη και του Σοφοκλή. Με πρωτότυπο και επαναλαμβάνω παραστατικό τρόπο. Με θέσεις ουσιαστικές, καίριες, λειτουργικές, επανερμηνευτικές. Χρησιμοποιώντας γλώσσα σύγχρονη της εποχής μας που χρησιμοποιούν οι νέοι, με επικουρικά παραδείγματα ανάλογου ερμηνευτικού βάθους και σύγκρισης-ιδιαίτερα ο Δημήτρης Λιγνάδης, που υποστηρίζει την θέση για τον σημαίνοντα και καταλυτικό ρόλο του Χορού μέσα στην τραγωδία, που η λειτουργική του κατανόηση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση παράστασής της και ερμηνείας της. Αλλά και οι συσχετισμοί του Σωτήρη Χατζάκη με λαϊκά δρώμενα, βλέπε Αναστενάρηδες, τον ρυθμικό ήχο του τυμπάνου που έπαιζε και συνόδευε τα λόγια του, οι αναφορές του σε αυθεντικούς ήχους βιωματικών ανθρώπινων εμπειριών και ενστικτώδους αντίδρασης των ανθρώπων σε οριακές τους στιγμές, (πόνος, θάνατος, υπερβολική συγκίνηση, ξαφνικό ατύχημα κλπ.) που οφείλουν να έχουν υπόψη τους οι ηθοποιοί ερμηνευτές του αρχαίου δράματος. Αυτό ουσιαστικά είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη όχι μόνο Εκπαιδευτική Τηλεόραση, αλλά ζωντανό, πηγαίο, μοντέρνο, κατανοητό, εύληπτο μάθημα πάνω στο αρχαίο θέατρο, από την δημόσια τηλεόραση. Ένιωθες ικανοποίηση ακόμα και αν δεν έχεις παρακολουθήσει τις παραστάσεις αυτές ή άλλες, στον ιερό χώρο του Ηρωδείου ή της Επιδαύρου, είτε σε άλλους χώρους. Τέτοιες εκπομπές θεωρώ ότι οφείλει να εκμεταλλευτεί προς όφελός του το Υπουργείο Παιδείας και η εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας και γιατί όχι, και οι ανάλογοι εκκλησιαστικοί και πολιτιστικοί φορείς και σωματεία που ασχολούνται με θέματα διατήρηση της παράδοσης και ανίχνευση της συνέχειας της ελληνικότητας μέσα στον ιστορικό χρόνο, χωρίς να χάνει τους δεσμούς της με την παγκόσμια πραγματικότητα και τα νέα πολιτισμικά ρεύματα διεθνώς. Μακριά από γλυκερούς φολκλορισμούς, εθνικιστικές πολεμικές ιαχές περί ανωτερότητας της φυλής, πέρα από μεταμοντέρνες ακαταλαβίστικες αναλύσεις και βαρύγδουπα εφετζίδικα ανεβάσματα, που προβάλουν κυρίως την τεχνική των αξιοσπούδαστων σκηνοθετών, το ερμηνευτικό εγώ της συμμετοχής και εμφάνισης των ηθοποιών και όχι την ανάδειξη του αρχαίου λόγου, των διαχρονικών μηνυμάτων του, και την όσο γίνεται καλύτερη κατανόηση της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας. Μάλιστα, η εύστοχη αναφορά του Δημήτρη Λιγνάδη, ότι μην γνωρίζοντας οι έλληνες την ελληνική μυθολογία και θρησκεία, και εφόσον δεν την διδάσκονται στα σχολεία, δεν είναι εύκολο στους νεότερους έλληνες και νεότερες ελληνίδες να κατανοήσουν την σχέση των Θεών με τους ανθρώπους, ούτε τις μεταξύ τους δοσοληψίες και τον σημαντικό ρόλο της θρησκείας στις συνειδήσεις και τις ψυχές των ανθρώπων. Ένας λόγος για την θεατρική τέχνη και τεχνική, την θεατρική αγωγή όλων μας. Λόγος άμεσος, καίριος, αποτελεσματικός, φιλάνθρωπος, κοινωνός.

     Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η νέα ΕΡΤ, αν εξαιρέσουμε τις ειδήσεις που αποκαλούν όσους δεν συμφωνούν με τις κυβερνητικές απόψεις και θέσεις με έναν λόγο σκληροπυρηνικό πολιτικά και παλαιομοδίτικο, ξεπερασμένο στις μη κομματικές ομάδες και ανένταχτες πολιτικά συνειδήσεις των σύγχρονων ελλήνων, είναι πραγματικά ένα άλλο σχολείο εκπαίδευσης των ελλήνων. Με πολύ σοβαρές εκπομπές, με εκπομπές καλλιτεχνικού και πνευματικού λόγου, και με πάρα πολύ, μα πάρα πολύ ποιοτικό σύγχρονο ξένο κινηματογράφο. Είθε, όποιος πολιτικός σχηματισμός και να βρίσκεται στην εξουσία και μετά τις επόμενες εκλογές όποτε αυτές διεξαχθούν, να διατηρήσει την φιλοσοφία της νέας ΕΡΤ και να την εμπλουτίσει περισσότερο. Και πέρα από διαφημιστικά κέρδη, η δημόσια τηλεόραση είναι σκάλες καλύτερη από τα ιδιωτικά κανάλια. Τα ιδιωτικά κανάλια, έχουν μάλλον, μόνο ωραία και διασκεδαστικά ελληνικά σίριαλ. Την ποιότητα της ΕΡΤ δεν την φτάνουν. Φτάνει μην καταντήσει μια γερασμένη πτωχή κουλτουριάρα γεροντοκόρη. Θέλει την θεματική της ισορροπία.