ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ

Κώστας Λάνταβος

ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ

Εκδόσεις σπαρμός-Κέρκυρα χ.χ.

Τα σχέδια και η επιμέλεια του βιβλίου είναι του κ. Μάκη Λαχανά

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΑΝΤΑΒΟΥ ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΣΕ ΠΕΝΗΝΤΑ ΑΡΙΘΜΗΜΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΚΑΙ 250 ΕΚΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΣΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΩΝ Ε. ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΥ Μ. ΚΑΡΥΔΗ Ο.Ε. ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ.

         “By some god’s race of the end of ages must

              Our dual unity again be raised”

                                          Fernando Pessoa

      Το τριάντα δύο σελίδων μικρό αυτό βιβλιαράκι, («που γράφτηκε στην Κέρκυρα στο σπίτι του ψυχιάτρου Μάκη Λαχανά φίλου του ποιητή») η ολιγοσέλιδη ποιητική συλλογή ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ του ποιητή και μεταφραστή κυρίου Κώστα Λάνταβου, είναι χωρίς αρίθμηση και έχει διαστάσεις 12,5Χ17 cm. Οι δέκα έξι σελίδες της κοσμούνται με μαύρα λιλιπούτεια σχέδια-«σκιτσάκια» του επιμελή της έκδοσης ενώ οι υπόλοιπες περιλαμβάνουν τα ποιήματα, βρέθηκε πριν λίγες μέρες στα χέρια μου με την μεσολάβηση του πεζογράφου κυρίου Βασίλη Μπούτου, (εντελώς τυχαία και σχεδόν από το πουθενά) που είχε την καλοσύνη να μιλήσει στον κύριο Κώστα Λάνταβο, ο οποίος πρόθυμα μου απέστειλε την εκτός εμπορίου ποιητική του συλλογή, του 2000. Ο ιατρός και ποιητής κύριος Κώστας Λάνταβος ανταποκρινόμενος, σε δύο μέρες είχα την συλλογή στα χέρια μου. Ευχαριστώ και τους δύο γνωστούς μας λογοτέχνες που μου έδωσαν την ευκαιρία να διαβάσω μια ποιητική συλλογή που δεν ήταν εύκολο να βρω στο εμπόριο. Και παρενθετικά,-το καλό να λέγεται, να ευχαριστήσουμε και τα ΕΛΤΑ που σε δύο περίπου μέρες έφεραν το βιβλίο στον προορισμό του από την Λάρισα.

      Τον ιατρό, ποιητή και μεταφραστή Κώστα Λάνταβο, τον γνωρίζω και εγώ όπως όλοι οι αναγνώστες του ποιητικού λόγου από τις παλαιότερες ποιητικές του συλλογές που είχαμε διαβάσει και είχαν εκδοθεί από διάφορους εκδοτικούς οίκους τα παλαιότερα χρόνια. Αναφέρομαι στις εξής: «ΧΑΜΑΙΛΕΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΑΛΤΙΜΠΑΓΚΟΙ» εκδόσεις Αδελφοί Τολίδη 1985 (το βιβλιοπωλείο-εκδόσεις των Αδελφών Τολίδη βρίσκονταν δίπλα σχεδόν στο βιβλιοπωλείο, «Κασσάνδρα»- «Γρηγόρη» στην οδό Σόλωνος στην Αθήνα. Ο εκδοτικός αυτός παλαιός οίκος έχει  εκδόσει σημαντικές ξένων ιστορικές μελέτες για την ελληνική ιστορία), «ΝΥΚΤΟΒΙΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ» από τον Αστρολάβο 1989 (τον εκδοτικό οίκο σημαντικών έργων «Οι εκδόσεις των Φίλων» του ποιητή και μεταφραστή Κώστα Τσιρόπουλου στην οδό Πανεπιστημίου, που εξέδιδε και το μακρόβιο περιοδικό «Ευθύνη»), «ΤΟ ΣΠΑΤΑΛΟ ΦΩΣ» από τα γνωστά μας Τραμάκια 1993 (του εκδότη και ποιητή Γιώργου Κάτου. Ποιος φίλος της ποίησης δεν αγόραζε τις ποιητικές συλλογές που εξέδιδε ο εκδότης Γιώργος Κάτος), και τις κάτωθι ποιητικές συλλογές που εκδόθηκαν όλες από τις γνωστές μας εκδόσεις Αρμός.( Ένας εκδοτικός οίκος που δραστηριοποιήθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια στον εκδοτικό χώρο με μεγάλη ποικιλία σοβαρών και επιμελημένων εκδόσεων). Οι συλλογές: «ΕΚ ΘΕΟΥ ΑΝΤΙΜΙΣΘΙΑ» 1997, «Η ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ» 1999, “FELIX CULPA” 2001, «ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΩΤΟ» 2004. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησαν-από όσο μπορώ να γνωρίζω-και τρείς μεταφράσεις του. Τα «ΠΟΙΗΜΑΤΑ» (επιλογή) του άγγλου μυστικού ποιητή Ουίλλιαμ Μπλέηκ 1999, η συλλογή «ΚΑΤΑΗ» του αμερικανού κολοσσού της αμερικανικής και παγκόσμιας ποίησης Έζρα Πάουντ 2001, που είναι αφιερωμένη στον εκδότη Γιώργο Χατζηϊακώβου και, την ποιητική συλλογή του πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα «Αντίνοος» εισαγωγή-μετάφραση Κώστας Λάνταβος 2006, που είναι αφιερωμένη στον «φίλο και ψυχίατρο Μάκη Λαχανά». Από την ποιητική σύνθεση «ΑΝΤΙΝΟΟΣ» του πορτογάλου ποιητή σε μετάφραση Κώστα Λάνταβου έχω μεταφέρει σχετικά πρόσφατα στην ιστοσελίδα μου μεταφρασμένα μέρη της. Προσπαθώντας να ανιχνεύσω τα πολιτιστικά λείψανα του αρχαίου ερωτικού ειδυλλίου- ενός ιστορικού γεγονότος που έγινε εν τη γενέσει του μύθος, μέσα στα γραπτά μνημεία των ευρωπαϊκών συγγραφικών αναφορών της. Σε αυτό το ποιητικό και μεταφραστικό συνολικό corpus του ποιητή και μεταφραστή Κώστα Λάνταβου,-βιβλία του που κυκλοφόρησαν στο εμπόριο και στις κατά καιρούς δημοσιεύσεις του-εντάσσεται και η εκτός εμπορίου ποιητική σύνθεσή του ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ (2000). Μια μικρή συλλογή, κατά κάποιον τρόπο προπομπός, της κατοπινής μεταφραστικής τους δουλειάς του ποιήματος «ΑΝΤΙΝΟΟΣ» του πορτογάλου ποιητή Fernando Pessoa.

Να υπενθυμίσουμε, ότι ο εκδοτικός οίκος ΠΑΡΟΥΣΙΑ, ένα χρόνο μετά την δίγλωσση έκδοση της μετάφρασης του Φερνάντο Πεσσόα «ΑΝΤΙΝΟΟΣ» από τον ποιητή Κώστα Λάνταβο, κυκλοφόρησε το 2007 μια επίσης δίγλωσση έκδοση του ποιήματος μεταφρασμένη από τον ποιητή και «λαογράφο» Γιάννη Σουλιώτη (σε μεγάλο σχήμα) με σχέδια του Ανδρέα Νικολάου. Αν προσμετρήσουμε στις δύο αυτόνομες αυτές ποιητικές μεταφραστικές εκδοχές των τελευταίων χρόνων και το εξαιρετικό και λυρικό μυθιστόρημα της συγγραφέως Σόνιας Ζαχαράτου «ΤΑ ΝΕΡΑ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΟΥ» εκδόσεις ΤΟΠΟΣ 2012, (ένα βιβλίο ας μου επιτραπεί η έκφραση «ζάχαρη», σου αφήνει μια έντονη αίσθηση τρυφερότητας και γλυκιάς γεύση η ανάγνωσή του, βλέπε και κριτική του γράφοντος), την ανατύπωση του βιβλίου του παλαιού δημοσιογράφου Βασίλη Ε. Βακιαρέλλη, «ΑΝΤΙΝΟΟΣ» (Ελληνικόν Μυθιστόρημα της Αυτοκρατορικής Ρώμης) από τις εκδόσεις του ποιητή Γιώργου Χρονά, Οδός Πανός 2013, (ένα μυθιστόρημα που την μόνη σχέση που έχει με την παλαιά και σύγχρονη διαπραγμάτευση του ερωτικού ειδυλλίου  και της ιστορικής αυτής ερωτικής περιπέτειας του Αντίνοου με τον φημισμένο αυτοκράτορα Αδριανό είναι μόνο το όνομα), έχουμε δύο σύγχρονα πεζά έργα που έρχονται να συμπληρώσουν στις μέρες μας την παλαιότερη μεταφρασμένη στα ελληνικά έκδοση του αξεπέραστου ιστορικού μυθιστορήματος της γαλλίδας ακαδημαϊκού Marguerite Yourcenar, “Memoires D’ Hadrien” που κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση της Ιωάννας Δ. Χατζηνικολή και τον εκδοτικό της οίκο το 1976 στην χώρα μας. Ένα μυθιστόρημα-μια μυθιστορηματική βιογραφία του αυτοκράτορα Αδριανού σταθμός στην δυτικοευρωπαϊκή λογοτεχνική γραμματεία, γραμμένο από την γεννημένη στις Βρυξέλλες συγγραφέα Μαργαρίτα Γιουρσενάρ που μέσα από τα προσωπικά και ιστορικά Απομνημονεύματα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού, την ιστορική του βιογραφία, υμνεί την αρχαία Ελλάδα και τις ομορφιές του τοπίου της. Ένας φιλέλληνας ρωμαίος αυτοκράτορας και μια φιλελληνίδα σημαντική και αναγνωρισμένη συγγραφέας, συναντήθηκαν μέσα στον χώρο της τέχνης.

Οι αναγνώστες του «ΑΔΡΙΑΝΟΥ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ» της Μαργαρίτας Γιουρσενάρ, γνωρίζουν ότι στο αυτοβιογραφικό αυτό στην ουσία του μυθιστόρημα για τον Αδριανό, υπάρχουν και σελίδες του που εξιστορούν τον κυρίαρχο της ζωής φλογερό έρωτα του αυτοκράτορα Αδριανού για τον νεαρό άσημο μέχρι τότε, αλλά πεντάμορφο Έλληνα, τον «κάλλιστο των ωραίων» ΑΝΤΙΝΟΟ από την Βιθυνία. Βλέπε τις σχετικές σελίδες του κεφαλαίου “SAECULUM AUREUM”. Σχόλια, αναφορές και πληροφορίες για τις ερωτικές τάσεις και επιλογές του φιλέλληνα Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, διαβάζουμε και στο πρώτο μέρος του μυθιστορήματος του άγγλου συγγραφέα Ρόμπερτ Γκραίηβς «Εγώ ο Κλαύδιος», βλέπε εκδόσεις «Γαλαξίας» και σε επανέκδοση «Κέδρος» σε μετάφραση Αλέξανδρου Κοτζιά, που, μαζί με το δεύτερο μέρος του έργου «Κλαύδιος ο Θεός» έχει γυριστεί και τηλεοπτικό σίριαλ με επιτυχία, και οι έλληνες τηλεθεατές είχαμε παρακολουθήσει στην ελληνική τηλεόραση. (Μιλώ για τις σκηνές που ο Αδριανός ξεδιπλώνει τα ερωτικά ομοφυλόφιλα σκίτσα, κλπ.). Στον πεζό λόγο (και τον θεατρικό τον προ προηγούμενο αιώνα) έχει πλέον προστεθεί η γραμμένη απευθείας στην αγγλική γλώσσα ποιητική σύνθεση «ΑΝΤΙΝΟΟΣ» του πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα που δημοσιεύτηκε στα 1918, μετά την λαίλαπα της καταστροφής του Μεγάλου Πολέμου. Μια ποιητική σύνθεση, που αφύπνισε το ενδιαφέρον δημιουργικά κριτικών και αναγνωστών για την ποίηση του πορτογάλου δημιουργού. Δίνοντας την ευκαιρία μάλλον, να ακουστεί ο πορτογαλικός ποιητικός λόγος και πέρα από τα σύνορα της πατρίδας του.

Αυτά τα γενικά εκδοτικά πληροφοριακά των σύγχρονων ημερών μας στοιχεία παραθέτω, που βασίζονται και επαναδιαπραγματεύονται το γενεσιουργό σπέρμα του αρχαίου ιστορικού ερωτικού ειδυλλίου πριν αναφερθώ στην ποιητική συλλογή του ιατρού και ποιητή Κώστα Λάνταβου, που μαζί με τα προηγούμενα κείμενα που δημοσίευσα και αντέγραψα στην ιστοσελίδα μου, και ορισμένα ποιήματα αφιερωμένα στον Αντίνοο που γνώριζα, συνθέτουν τις ατομικές αναγνωστικές μου έρευνες, όσον αφορά την διαχρονικά ιστορική και πολιτιστική διαδρομή του θέματος ΑΝΤΙΝΟΟΣ μέσα στην ποίηση, την λογοτεχνία, το θέατρο, τις εικαστικές τέχνες. Παράλληλα με τις αναφορές των αρχαίων ιστορικών, και την ιστορική και αρχαιολογική έρευνα που μας μιλά για την ίδρυση πόλεων με το όνομα του Αντίνοου, την ανέγερση ιερών ναών αφιερωμένων στο όνομά του ωραίου εφήβου αυτοκρατορικού ερωμένου, την σμίλευση αγαλμάτων με την απολλώνια κορμοστασιά του που κατέκλεισαν πολλά σημεία της ρωμαϊκής επικράτειας, την χάραξη της μορφής του νέου σε νομίσματα, την αναπαράσταση της μορφής του σε εικόνες αμέσως μετά τον ξαφνικό και αδόκητο πνιγμό του, και την θεοποίησή του από τον αυτοκράτορα και εραστή του Αδριανό. Ρωμαϊκή συνήθεια να θεοποιούνται τα συγγενικά και φιλικά πρόσωπα των ρωμαίων αυτοκρατόρων και να επιβάλλεται η λατρεία τους σε όλη το ρωμαϊκό imperium. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πραγματοποιηθεί σε μεγάλα Μουσεία του κόσμου εκθέσεις με θέμα τους τον Αντίνοο και των πορτραίτων του όπως έχει διασωθεί από την πλαστική τέχνη και έχουν διεξαχθεί συνέδρια και εκδοθεί μελέτες και σχολιασμοί για την εξιδανικευμένη θα σημειώναμε κατά κάποιον τρόπο αυτή συνήθη για την αρχαία εποχή ερωτική ιστορία. Ένα ειδύλλιο, που αν δεν είχε άμεση σχέση και επιρροή στην ζωή ενός ισχυρού και φιλότεχνου αυτοκράτορα, ίσως και να μην γνωρίζαμε καν το όνομα του ωραίου ωραίου αυτού εφήβου και του ερωτικού του ειδυλλίου. (Αλλά, εκ Διός αρχόμενοι, ας μην λησμονούμε και τον οινοχόο των Θεών και του ίδιου του Διός, τον επίσης νέο και ωραίο Γανυμήδη. Και τι σκαρφίστηκε και σε τι μεταμορφώθηκε ο πατήρ Θεών και Ανθρώπων Ζευς, για να τον πάρει σιμά του. Με την ανοχή της Ήρας). Στην περίπτωση των Αδριανού-Αντίνοου, διακρίνουμε ένα συνεχές ενδιαφέρον της τέχνης, διαφόρων καλλιτεχνών και επιστημόνων, στο να επαναφωτίζουν και να διατηρούν στην επιφάνεια της καλλιτεχνικής επικαιρότητας το αρχαίο ερωτικό αυτό ειδύλλιο.  Η θεοποίηση του Αντίνοου από τον Αδριανό αμέσως μετά τον θάνατό του, και η κατά κάποιον τρόπο θα γράφαμε εξιδανίκευση της αγάπης τους αλλά και ο καθαρμός του έρωτά τους, αφαιρώντας κάθε τι φθαρτό και ανίερο από κάθε βέβηλο μάτι μέσα στον ιστορικό χρόνο, οικοδόμησαν τον μυθικό συμβολισμό του πορτραίτου του Αντίνοου. Και η συμβολοποίηση αυτή των αιώνων διατήρησαν τον έρωτα αυτόν και την τρυφερότητα της αγάπης σαν ένα σημαίνων μάλλον μέρος της Αισθητικής επιστήμης καλλιεργημένων ανθρώπων. Ένα ιδιαίτερο και προσωπικών επιλογών ερωτικό ζήτημα, όπως μας διηγούνται οι αρχαίες πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα-τυλίχτηκε από τα πρώτα κιόλας αρχαία χρόνια του Εθνικού Κόσμου μέσα στην αχλύ του Μύθου ο οποίος διατηρείται ακόμα ζωντανός και εναργής, παρά την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών, των θρησκευτικών παραδόσεων και ερωτικών ηθών, εθίμων και του δικαίου. Μέσω της σχέσης του με τον ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, ο φτωχός και άσημος αλλά εκπάγλου καλλονής έλληνας έφηβος βοσκός, κέρδισε την ιστορική αθανασία με το ειδύλλιό του αυτό, του οποίου η φλόγα εξαιτίας του πρόωρου θανάτου του έμεινε άσβεστη, και ο πόνος και η βαθειά θλίψη που προκάλεσε στον μεσήλικα αυτοκράτορα ανείπωτη, έγειρε το ενδιαφέρον ανθρώπων της τέχνης που το απαθανάτισαν ποικιλοτρόπως μέσα στον ρου του ιστορικού χρόνου. Αισθηματοποιώντας τις ερωτικές αυτές αποτυπώσεις μέσα σε γραπτά και άλλης μορφής καλλιτεχνικές δημιουργίες.

     Αλήθεια, τι κάνει ένα ποιητικό έργο να ξεχωρίζει στα μάτια των άγνωστων αναγνωστών του; Τι το καθιστά ελκυστικό και ενδιαφέρον και μετά το πέρας της ανάγνωσής του; Όταν κλείσουμε τις σελίδες ενός βιβλίου, μιας ποιητικής συλλογής τι μας μένει σαν αίσθηση; Θεωρούμε ότι χάσαμε το χρόνο μας ή λειτούργησε εποικοδομητικά η ανάγνωσή του; Τι διατηρεί ένα βιβλίο ενεργό στην μνήμη μας; Η γλώσσα του; η θεματολογία του; η τεχνική της γραφής του συγγραφέα, οι εικόνες του, τα μηνύματά του, το περιεχόμενό του, το πρωτόγνωρο για εμάς τους ανώνυμους αναγνώστες του παιχνίδι των λέξεων; Που εστιάζεται η προσοχή μας όταν πιάσουμε ένα βιβλίο στα χέρια μας και αρχίζουμε να το ξεφυλλίζουμε; Στην καλλιτεχνική του έκδοση και εικονογράφηση ή στο περιεχόμενό του, ή και στα δύο; Το αγοράζουμε σαν συλλέκτες ή επαγγελματίες κριτικοί και δημοσιογράφοι ή σαν εραστές του ποιητικού λόγου; Μας απασχολούν οι πιπεράτες αφηγήσεις του συγγραφέα ή η αδιαφορία του απέναντι σε θέματα ιδιαίτερων επιλογών της ζωής των ανθρώπων; Μας συγκινεί το προσωπικό ύφος του συγγραφέα και γιατί; Ο τρόπος που διαπραγματεύεται οικεία ή και άγνωστα σε εμάς τους αναγνώστες θέματα; Η εικονοποιία του, πόσο συμβάλλει στην ανάγνωσή του; Ο ρεαλισμός του; Ο ρομαντισμός που αποπνέουν οι σελίδες του; Η αφηγηματική δεινότητα του δημιουργού παίζει ρόλο στην ανάγνωσή μας; Η ροή της αφήγησης μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό που διαβάζουμε; Αναρωτιόμαστε μετά την ανάγνωση ενός βιβλίου-που ίσως και να απέχει έτη φωτός από τις δικές μας ερωτικές συνήθειες και κοινωνικές στάσεις ζωής και θρησκευτικές δοξασίες πίστης-που βρίσκεται η αληθινή πλευρά της ζωής, μέσα στις σελίδες ενός βιβλίου ή στην ίδια την ύπαρξη των ανθρώπων που περιγράφει; Πότε αρχίζει η πραγματική ανάγνωση ενός έργου, η επίδρασή του, κατά την διάρκεια της ανάγνωσής του ή μετά το πέρας αυτής; Τα δάνεια στοιχεία και οι κάθε είδους εσωτερικές αναφορές σε προγενέστερους τεχνίτες του λόγου που επηρέασαν τον ποιητή-συγγραφέα, καθιστούν ένα γραπτό δημιούργημα άξιο λόγου και προσοχής; Οι κοινοί βηματισμοί γραφής των συγγραφέων καθιστούν ένα βιβλίο άξιο λόγου; Οι εκλεκτικές του συγγένειες και εσωτερικές συνομιλίες με προγενέστερα κλασικά έργα, ντόπιων ή ξένων δημιουργών μας το κάνουν περισσότερο ελκυστικό; Η μήπως εξοικείωσή μας με τον ποιητικό λόγο; Η ευχέρεια που αποκτούμε μετά από πολυετή διαβάσματα ποιητικών συλλογών, σχετικών βιβλίων και μελετών; Η αναγνωστική εμπειρία που μας παράσχει ο ατομικός μας χρόνος ανάγνωσης στην αξιολόγηση ενός έργου παίζει ρόλο; Τα απαραίτητα εφόδιά μας στην κρίση μας είναι οι ατομικές μας ιδιαίτερες ή μη κοινωνικές ή ερωτικές εμπειρίες ή η αναγνωστική μας ευχέρεια; Ποια είναι τα κριτήρια της αναγνωστικής επιβράβευσης ενός καλλιτεχνικού ή γραπτού έργου; Βαρύνει η γνώμη των «ειδικών» ή η από στόμα σε στόμα διαφήμισή του; Ή μήπως η ανθρώπινη έμφυτη συνήθεια μας προς μίμηση παίζει καταλυτικό ρόλο; Τα προαναφερθέντα θα μπορούσαμε να γράφαμε ότι αποτελούν αναγκαία ερωτήματα κριτηρίων στην αξιολόγηση ενός έργου. Εκτός, και αν ακολουθήσουμε την μόδα που αρκετές φορές επικρατεί στην διαφημιστική εμπορική ή μη προβολή ενός έργου. Είτε αφορά αυτό την πεζογραφία, την ποίηση, τις θεατρικές παραστάσεις, τις κινηματογραφικές προβολές, τα εικαστικά έργα, την ψαλτική τέχνη, την μουσική κλπ.

Θα μπορούσαμε επίσης, να θέσουμε το ερώτημα αν ο αμερικανός εικαστικός Άντυ Γουώρχολ με την δημόσια εικόνα του οικοδόμησε τον καλλιτεχνικό του μύθο ή οι διαφημιστικές του ζωγραφικές δημιουργίες; Η εκτέλεση από τους φαλαγγίτες του ισπανού ομοφυλόφιλου ποιητή και αθίγγανου Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σχημάτισαν την εικόνα του μύθου του μέσα στο χρόνο ή το ποιητικό και θεατρικό του έργο; Τι πρυτανεύει στην αξιολόγηση του έργο του δικού μας Αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, η βαθειά του ιστορικότητα, ο στοχασμός του, η τεχνική της ποίησής του, η μήπως ομοφυλοφιλία του; Το ομοφυλόφιλο αίσθημα πολλών ποιημάτων του. Τι τον έκανε πασίγνωστο διεθνώς από τα δύο; Θα μπορούσαμε σίγουρα να θέσουμε συμπληρωματικά και το ερώτημα, αν ένα ποιητικό έργο που εκδίδεται «πατρονάρεται» από την ισχυρή και δημόσια καταξιωμένη παρουσία του ίδιου του δημιουργού του, ή αν το ίδιο το ποιητικό έργο, σαν αυτόνομη καλλιτεχνική μονάδα, ακολουθεί ανεξάρτητη πορεία και ομολογία στις συνειδήσεις των αναγνωστών του, πέρα από τις προθέσεις και θεμιτές φιλοδοξίες του ίδιου του δημιουργού του. Χωρίς φυσικά να προσμετρήσουμε και την εκάστοτε και ιδιαίτερη εμπορική αναγκαία προβολή του από τον εκδοτικό οίκο που το έδωσε στην κυκλοφορία. Και ένα μικρό ή μεγάλο «κύκλωμα» δημοσιογράφων και κριτικών που θα σπεύσουν άρτι της εκδόσεώς του, να μιλήσουν επαινετικά και να σχολιάσουν θετικά (ή αρνητικά σε άλλες περιπτώσεις) το έργο, αυξάνοντας ή μειώνοντας ανάλογα, το τιράζ της κυκλοφορίας του και ίσως του διαβάσματός του (στην προκειμένη περίπτωση εφόσον μιλάμε για ποιητικές συλλογές), από το ευρύ αναγνωστικό κοινό και των σταθερών φίλων της ποίησης.

     Αυτά τα γνωστά σε όλους μας θέλω να πιστεύω ερωτήματα, για την σημασία και την λειτουργία του ποιητικού λόγου μέσα στην ζωή των ανθρώπων-την ζωή μας, έρχονται στην σκέψη μου και ελπίζω όχι άσκοπα επί του εξεταζόμενου ζητήματος, δηλαδή του ΑΝΤΙΝΟΟΥ, καθώς διαβάζω την εκτός εμπορίου ποιητική συλλογή του ποιητή και μεταφραστή κυρίου Κώστα Λάνταβου. Και αναρωτιέμαι, τι κάνει αλήθεια έναν ποιητή να εκδόσει μια ποιητική του συλλογή εκτός εμπορίου και όχι μέσα στην επίσημη έκδοση του έργου του που κυκλοφορεί στο εμπόριο και πιθανόν βρίσκεται ακόμα στις βιτρίνες των καταστημάτων; Αυτό μπορεί να εκληφθεί και σαν ένα γενικό ερώτημα που δεν αφορά μόνο την συγκεκριμένη εκτός εμπορίου ποιητική συλλογή του ποιητή Λάνταβου. Και μάλιστα στις μέρες μας, που για να εκδόσεις ένα ποιητικό βιβλίο, πρέπει να πληρώσεις αδρά τον εκδότη καθώς όλοι μας γνωρίζουμε ότι οι έλληνες και οι ελληνίδες δεν διαβάζουνε στις ημέρες Ποίηση. Συνήθως εκδίδονται ιδίοις αναλώμασι ποιητικές συλλογές από ρέκτες του ποιητικού λόγου και μοιράζονται μεταξύ φίλων και γνωστών. Από χέρι σε χέρι. Ένα είδος σκυταλοδρομίας του ποιητικού λόγου. Αυτό είναι το γενικό πλαίσιο δημόσιας κυκλοφορίας των ποιητικών συλλογών εδώ και αρκετές δεκαετίες στον τόπο μας. Αν αληθεύουν οι παραπάνω σκέψεις μου τότε, είναι μάλλον δύσκολο να ανακαλύψει και να διαβάσει ο αναγνώστης της ποίησης, μια συλλογή που εκδίδεται εκτός εμπορίου και μάλιστα, εκτός κέντρου, δηλαδή την πρωτεύουσα. Έτσι η χαρά είναι διπλή όταν ο αναγνώστης κατορθώσει και ξετρυπώσει και βρεθεί στα χέρια του μια ποιητική συλλογή εκτός εμπορίου που προέρχεται από το νησί των Φαιάκων.

     Η μικρή ολιγοσέλιδη ποιητική συλλογή του ποιητή Κώστα Λάνταβου, αρχινά με στίχους του πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα. Και αυτό είναι αναμενόμενο, μια και ελάχιστα χρόνια αργότερα-μετά την έκδοση της συλλογής-ο ποιητής θα μεταφράσει την συλλογή του πορτογάλου δημιουργού «ΑΝΤΙΝΟΟΣ».

That love they lived as a religion

Offered to gods that come themselves to men

      Fernando Pessoa: Antinoo.

(«Ο έρωτας που έζησαν σα θρησκεία

Μια προσφορά ήτανε στους θεούς που οι ίδιοι την επιστρέφουν στους ανθρώπους»),

από την μετάφραση του Κώστα Λάνταβου του έργου του Πεσσόα σελίδα 27.

       Το μικρό απόσπασμα από την σύνθεση του πορτογάλου ποιητή που επέλεξε ο έλληνας ποιητής και μεταφραστής του σαν προπομπό της δικής του ποιητικής κατάθεσης, είναι νομίζω, ο κεντρικός φωτισμός προς τον οποίο οφείλουμε να στρέψουμε την οπτική μας ερμηνευτική, διαβάζοντας ίσως, και τα δύο ποιητικά έργα παράλληλα. Παρά του ότι η δεύτερη και μεταγενέστερη χρονικά ποιητική σύνθεση του έλληνα ποιητή «ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ» (και άλλων ποιητών που συνέθεσαν ποιήματα βασισμένα στο αρχαίο ειδύλλιο) είναι εν μέρει και σχόλια πάνω στο ποίημα του Πεσσόα,-που δημοσιεύτηκε το 1918- ή μάλλον ορθότερα, συμπληρωματικές διαπραγματεύσεις ενός θέματος που διατηρήθηκε αναλλοίωτο μέσα στην ροή του χρόνου της ιστορίας και καλύφθηκε με έναν μύθο συνομιλίας περί αισθητικής περισσότερο, παρά σαν μια ακόμα ποιητική καταγραφή μιας ερωτικής ιστορίας, μιας ομοφυλόφιλης ερωτικής επιλογής, που ούτως ή άλλως, τέτοιου είδους ερωτικές σχέσεις διαβάζουμε σε αρχαία ερωτικά επιγράμματα. Από την μελέτη της αρχαίας ιστορίας και κοινωνίας γνωρίζουμε ιστορικά ότι ήσαν αποδεκτές αυτού του είδους οι ερωτικές επιλογές και προτιμήσεις μέσα στο γενικό κοινωνικό πλαίσιο των ερωτικών συνηθειών των ανθρώπων. Παρόμοιες ερωτικές επιθυμίες δεν έχουμε μόνο στην αρχαία ελληνική κοινωνία, αλλά και σε άλλους λαούς και πολιτισμούς της μεσογειακής λεκάνης διαφορετικών χρονικών περιόδων. Ήθη και έθιμα ερωτικά μιας άλλης εποχής (;) που μας έχουν διασωθεί μέσα στην σκόνη του χρόνου και αναπαριστώνται, οι ιδιαίτερες και «ξενίζουσες» ερωτικές αυτές σχέσεις πάνω σε μνημεία, σε στήλες, σε τοιχογραφίες, σε γραπτά έργα. Έχουν διασωθεί αρχαιολογικά τεκμήρια που αναπαριστούν έρωτες Θεών και Ανθρώπων προς το ίδιο φύλο, απεικονίσεις ομοφυλόφιλων ερωτικών στιγμών πάνω σε μελανόμορφα αγγεία, ανάγλυφες παραστάσεις, εγχάρακτες ερωτικές στιγμές μεταξύ ανδρών πάνω στην λευκή αθωότητα του μαρμάρου. Μια ερωτική τέχνη διαχρονική και επαναλαμβανόμενη. Ας θυμηθούμε εκτός των ελληνικών πηγών και την Κινέζικη ερωτική τέχνη, την Ινδική και άλλων πολιτισμών της Άπω Ανατολής. Σκηνές καθημερινές του ιδιωτικού και δημόσιου βίου των ανθρώπων, που μας δηλώνουν τις ερωτικές τους προτιμήσεις, τις σεξουαλικές τους επιλογές, τον εταιρισμό γυναικών και ανδρών, τις ζηλοτυπίες μεταξύ αντεραστών, τον θαυμασμό και την ύμνηση του Κάλλους των Σωμάτων. Οι άνθρωποι υμνολογούσαν την Θεά Αφροδίτη και συνευρίσκονταν με μικρές Αφροδίτες αμφοτέρων των φύλων. Οι ερωτικές συνήθειες των ανθρώπων, ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με αυτές, ανεξάρτητα αν τις επικροτούμε ή τις απαρνιόμαστε ή τις καταδικάζουμε, είναι οι αυτές διαχρονικά μέσα στην φύση και την ιστορία. Μια μεγάλη ποικιλία αγαπητικών συμπεριφορών και ερωτικών εκδηλώσεων που υιοθετούνται ή καταδικάζονται ανάλογα με τα πολιτισμικά ήθη και έθιμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρα μιας κοινωνίας, το επικρατούν κλίμα των θρησκευτικών ή κοινωνικών παραδόσεων που επικρατεί σε δεδομένες ιστορικές στιγμές του πολιτισμού κάθε κράτους. Πίσω από όλες αυτές τις ανθρώπινες ποικιλίες του έρωτα, παραμένει κατά βάθος το Πλατωνικό βλέμμα αισθητικής θεώρησης του Κόσμου και των ανθρώπινων ερωτικών εκδηλώσεων. Ο Κόσμος μας ακόμα, και ευτυχώς, στεγάζεται κάτω από τις φιλοσοφικές περί έρωτος Πλατωνικές αρχές και διδαχές. Οι Πλατωνικές φιλοσοφικές υδρορροές εξακολουθούν να ποτίζουν σύγχρονους ερωτικούς κήπους αναψυχής των ανθρώπων. Η Αισθητική υπερβαίνει την Ηθική και σε περιπτώσεις, και το Δίκαιο. Το ανθρώπινο βλέμμα ορά το Σώμα του Άλλου ατόμου και μέσω αυτού, αναγνωρίζει και αντιλαμβάνεται το δικό του Σώμα. Όταν ψαύεις το Σώμα του Άλλου, δεν έχει σημασία αν είναι ένα ενήλικο γυναικείο σώμα ή αντρικό, ανιχνεύεις τα μυστικά του δικού σου Σώματος. Η χαρά και η απόλαυση της ερωτικής προσέγγισης επιστρέφει σε σένα μέσα από ανερμήνευτες διόδους ζωής. Η άχρονη αιωνιότητα της φθαρτότητας αναγνωρίζεται μέσω της ερωτικής σωματικής επαφής. Μιας αίσθησης τόσο ισχυρής όσο και αυτή του θανάτου.

Η Σωματική Ομορφιά θα σώσει τον Κόσμο ή την Τέχνη; Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε έχοντας υπόψη μας την ρήση του ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι η «Ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Και θα τολμούσαμε να αναρωτηθούμε ακόμα, αν το κρανίο που κρατά στα χέρια του ο Σαιξπηρικός ήρωας, ο Άμλετ, και κοιτώντας το προβαίνει στο γνωστό μας διαχρονικό ερώτημα «Να ζη κανείς ή να μην ζη;» εκπέμπει την Ομορφιά της Ζωής ή της Τέχνης;  

Η Τέχνη διαπραγματεύεται ή επαναδιαπραγματεύεται το φαινόμενο του Έρωτα, της Ομορφιάς, του Θανάτου μέσα στους αιώνες. Δηλαδή θέτει ζητήματα και προβλήματα Αισθητικής προς απόλαυση και εξέταση. Οι ανθρώπινες αισθήσεις δεν μπορούν να διατηρήσουν στην αιωνιότητα την Ομορφιά κανενός Σώματος, όπως την εκλαμβάνει κάθε άνθρωπος ξεχωριστά και ανεπανάληπτα, την αναγνωρίζει στο πρόσωπο και το σώμα που έχει δίπλα του και ενδεχομένως να πλαγιάζει μαζί του. Την αδυναμία αυτή του ανθρωπίνου όντος έρχεται να καλύψει η Τέχνη και η υπερβατικότητα της θεώρησής της. Η Τέχνη συμβολοποιεί την Ομορφιά ενός συγκεκριμένου Σώματος σε όλα τα Σώματα. Την καθηλώνει στο κάδρο της αιωνιότητας. Το ανθρώπινο βλέμμα ως παμφάγο και αχόρταγο, δεν μπορεί να αφθαρτοποιήσει την Ομορφιά του φθαρτού, τον ρόλο αυτόν τον αναλαμβάνει η Τέχνη-αυτό το παγερό και ταυτοχρόνως τόσο θερμό βλέμμα της, που είναι στο βάθος του λόγος περί Αισθητικής Αθανασίας.

Το μοτίβο-στην δεδομένη εξεταζόμενη περίπτωση-του ομοφυλόφιλου έρωτα, έχει τόσο κοινωνιολογικές προεκτάσεις όσο και θρησκευτικές και φιλοσοφικές. Καταλαμβάνει ένα ευρύ χώρο μέσα στην ιστορία της καλλιτεχνικής δημιουργίας της δυτικής τέχνης αλλά και της παγκόσμιας. Ενδεικτικά παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε από τον χώρο του γραπτού λόγου, το αρχαίο έπος του Γκιλγκαμές, την Πατρόκλεια Ομηρική ραψωδία, ρομαντικοί στοχαστές και αισθητικοί όπως ο Ιωάννης Βίνκελμαν, ο γερμανός συγγραφέας Τόμας Μαν με τον «Θάνατο στην Βενετία», ο επίσης γερμανός συγγραφέας Έρμαν Έσσε και το μυθιστόρημά του «Σιντάρτα», στο έργο του γενάρχη της αμερικάνικης ποίησης Γουώλτ Ουίτμαν, στον συγγραφέα της «Λολίτας» ρώσο Βλαντίμιρ Ναμπόκωφ, και σε πλειάδες άλλα έργα δημιουργών, θεατρικών συγγραφέων, αισθητικών, εικαστικών, βλέπε την περίπτωση του Καραβάτζο, του Μιχαήλ Άγγελου κλπ. Το κίνημα του Αισθητισμού όπως αναπτύχθηκε στην δύση με κύριο εκπρόσωπό του τον άγγλο συγγραφέα Όσκαρ Ουάιλντ, και στα καθ’ ημάς τον Δημήτριο Καπετανάκη, μας έχει κληρονομήσει έργα σχετικού περιεχομένου. Η Αισθητική μεταλαμπαδεύεται σε κάθε νέο βλέμμα που γεννιέται και Σωματικό πλησίασμα του κόσμου τούτου. Κάτω από αυτό το πρίσμα, κάθε γνωστό μας καλλιτέχνημα έχει πολλές εκδοχές ανάγνωσης και ερμηνείας, όσες είναι οι αναγνώσεις του στην διάρκεια των ερμηνευτικών του προσεγγίσεων.

     Στα ολιγόστιχα αυτά ποιήματα του ποιητή Κώστα Λάνταβου, διακρίνουμε σε ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης μια ομοφυλόφιλη ατμόσφαιρα, ένα αντρικό βλέμμα να θωπεύει ένα άλλο αντρικό σώμα, σε μια τυχαία συνάντηση σε ένα μπαρ:

«Πρώτη φορά στο μπάρ τον συνάντησα,

του τρένου. Έπινε νές-καφέ

και κάπνιζε το ‘να τσιγάρο πίσω

απ’ τ’ άλλο. Το βλέμμα του,

σα να τρυπούσε το Κενό.

Αξύριστος τουλάχιστον δύο ημερών

κι αυτό προσέθετε στην ομορφιά του.

Είταν λεπτός, καλοφτιαγμένος,

τα πάντα απάνω του συνέθεταν

ένα υπερκόσμιο Κάλλος.

Ακόμα και το κομμένο χέρι του

στο ύψος του καρπού,

φάνταζε μια εξαίσια παραφωνία.

Σαν οι θεοί να ζήλεψαν

και θέλησαν ν’ ακρωτηριάσουν

το θαυμαστό τους έργο…»

(Ο ΑΔΡΙΑΝΟΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ)

 σε ένα ανθοπωλείο:

«Αργότερα στ’ ανθοπωλεία σε συνάντησα

χρώματα ν’ αγοράζεις φθινοπωρινά

σε χρόνο υπερσυντέλικο

ν’ αναπολείς στιγμές αναιμικές

ενός βίου που αποδήμησε

πριν ζήσει».

Τυχαίες συναντήσεις μέσα σε ένα σύγχρονο της ζωής μας περιβάλλον, που ξυπνούν παλαιές ερωτικές στιγμές, που ενεργοποιούν μυστικές ερωτικές δυνάμεις της μνήμης που κουφοβράζουν μέσα στο όνειρο, μέσα στο χρόνο, και εκείνες με την σειρά τους αφυπνίζουν αισθήσεις και σπαράγματα λόγου και χειρονομίες που χάνονται μέσα στα όνειρα του άλλου:

«Στα όνειρά σου χάθηκα.

Και χάθηκα».

Μέσα σε μια ατμόσφαιρα τρυφερότητας του παρελθόντος που:

«Ανθίζει αιχμαλωσία».

Γιατί ο ποιητής ξέρει ότι:

«Κι’ η Ομορφιά

σαν το ηλιοβασίλεμα

μαραίνεται.»

Ποιητικές στιγμές απόγνωσης του Σήμερα χρόνου που:

«Σήμερα,

η κάθε νύχτα παγωνιά

που η μέρα δεν τη διώχνει…».

«Σήμερα ο Άδης στένων βοά…», ακούγεται την μεγαλοβδόμαδα του χαρμολυπικού πένθους στις Εκκλησίες να ψέλνουν οι πιστοί μπροστά στον στολισμένο Επιτάφιο του Έρωτα. Μέσα στην θλίψη του Τώρα εξομολογείται ο ποιητής-Αδριανός τον δικό του πόθο. Σπασμένες μικρές ερωτικές εικόνες ανάμνησης, σύντομες σκηνές αντρικής ερωτικής αισθητικής και αίσθησης. Παλαιά του χρόνου ερωτικά πλησιάσματα που χαράχθηκαν πάνω σε νέα πάθη πάνω σε λόγια επαίνου ανίσχυρα πλέον, αναποτελεσματικά του Έρωτα:

«Τα λόγια μου σήμερα δεν έχουν δύναμη-

πεισματωμένα κύματα, απλά χτυπήματα

από φτερούγες πουλιού πληγωμένου.

Ωστόσο, επιμένω στο δικαίωμα της ζωής

Δεύτερη ευκαιρία να ζήσεις το όνειρο

μπορεί να υπάρξει….».

Αναρωτιέται Σήμερα, που περιδιαβαίνει μοναχός μέσα στην πολύβουη μοναξιά της πόλης και των συναναστροφών των ανθρώπων, μεταφέροντας τον παθιασμένο έρωτά του μέσα στο Όνειρο, ελπίζοντας σε μια νέα συνάντηση με τον Αντίνοο της εποχής του: 

«Στ’ όνειρο πάλι θα με συναντήσεις

γιατί-θυμάσαι-ήθελα τον Έρωτα γιορτή

ενώ εσύ καθόριζες «να σ’ αγαπώ με μέτρο».»  

Στον ποιητή αρκεί:

Αλλά, καιρός να διεκδικήσω

το ελάχιστο που μου απόμεινε:

ένα κομμάτι απ’ το χθες

και λίγο απ’ το σήμερα.»

Στην επιθυμία του να ακεραιώσει αυτό το αξόδευτο απόθεμα θαυμασμού που ένιωσε μέσα του για την Ομορφιά που αντίκρισε για πρώτη φορά και έμεινε αιχμάλωτός της δια βίου. Η λέξη Ομορφιά επαναλαμβάνεται άμεσα επτά φορές μέσα στις σελίδες του βιβλίου και προσδιορίζει το βλέμμα του ποιητή και του αναγνώστη, και υφέρπει στο σύνολο λόγο της μικρή αυτής ποιητικής σύνθεσης. Εδώ βρίσκεται και το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης της ποίησης αυτής, στην προσπάθεια του ποιητικού λόγου να ξαναβρεί την εσωτερικότητά του, να μην μείνει στο κατώφλι του ερωτικού πάθους, αλλά να εισχωρήσει στην κατανόηση της συνείδησης της Ομορφιάς, που ακόμα και ακρωτηριασμένη εξακολουθεί να θάλλει, να ελκύει, να διεγείρει πόθο. Όπως έχουμε στον σύγχρονο Αντίνοο με το «υπερκόσμιο Κάλλος». Ένα ποίημα και μια ερωτική εικόνα που μας δίνει ο Λάνταβος που ανακαλεί στην μνήμη μου ένα μικρό διήγημα του αμερικανού θεατρικού συγγραφέα Τέννεσυ Ουίλιαμς «Ο ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ», βλέπε εκδόσεις «Άγκυρα» Νοέμβριος 1971, μετάφραση Αννίκα Φερτάκη. Ασφαλώς ο έφηβος μονόχειρας αλητάκος του αμερικάνικου ονείρου, που πουλά το όμορφο κορμί του σε ερωτικές συνευρέσεις αμφοτέρων των φύλων και ηλικιών, που εικονογραφεί η γραφίδα του αμερικανού συγγραφέα, ο Όλιβερ Γουάινμιλερ, δεν άλλη σχέση με τον αρχαίο Αντίνοο, πέρα από τις κοινές τους ερωτικές επιλογές, παρά το όμορφο παρουσιαστικό τους, την Απολλώνια μορφή τους, γιαυτό και η παρομοίωση, δύο νεαροί που το εφηβικό Κάλλος, το της Ομορφιάς τους θάμβος, διατηρείται αναλλοίωτο ακόμα και όταν το Σώμα τους είναι ακρωτηριασμένο. Εξακολουθεί να ελκύει και να ποθείται, να θαυμάζεται, να ποιητικοποιειται μέσα στο κατοπινό έργο του ποιητή.

Η Ομορφιά ακόμα και μέσα στην φθορά της που την εξαναγκάζει ο χρόνος, παραμένει λατρευτική, υμνητική, παγιδευτική της ανθρώπινης αίσθησης.

«Σε ποιους δρόμους με έριξες

Πυρπολημένο

λεηλατημένο

θύμα της ομορφιάς που με παγίδεψε;»

Αναρωτιέται, γιατί:

«Σε λάτρεψα, ανέγγιχτη ολάνοιχτη πληγή

που ο έρωτας κι ο στοχασμός τη θρέφει ΄

σε πευκολόφους σε περπάτησα

σ’ ακρογιαλές τους θρήνους σου αποστήθισα

σε πόλεις μακεδονικές

το μύρο λούστηκα του κορμιού σου ΄

μαζί σου αναπαύτηκα,

στις φυλλωσιές των αισθημάτων»

«εξαπλώθηκες επάνω στη ζωή μου».

     Αυτή είναι η ουσία της Ομορφιάς που αναβλύζει από ένα ερωτικό σπαραγματικό λόγο που αισθηματοποιείται μέσα στην ποιητική γραφή. Που οικειώνεται την αιωνιότητα μέσα στο Σήμερα, στην παράδοση της ονειροπόλησης,

«σε μιάν αργή αποσύνθεση

αναζητώντας κόκκους ζωής

στις εκβολές του θανάτου».

Σε αυτούς τους στίχους ο ποιητής συνδέει την αισθητική με την οντολογία. Δηλαδή την Ομορφιά με τον Θάνατο που αναγεννάται πάλι μέσα από νέες εικόνες ομορφιάς. Όταν η φωτεινότητα της Σκιάς γίνεται και πάλι διαφάνεια του Φωτός που καταλάμπει στα ανθρώπινα Σώματα και πρόσωπα. Όταν το υλικό βάρος του Σώματος δεν το εμποδίζει να ενδυθεί την εσθήτα του Μύθου χωρίς να χάσει κάτι από την μαγεία του. Η ποιητική γλώσσα αρνείται να δεχθεί τις συμβάσεις της απαγόρευσης που της επιβάλλουν η ηθική και οι κανόνες της και γίνεται μέρος εξομολόγησης ενός θρησκευτικού λόγου περί αιωνιότητας και κατάργησης της φθοράς. Είναι η σημειοστασία του θάμβους της όρασης που ενυπάρχει μέσα στην μνήμη του ανθρώπου. Ενός αντρικού σωματικού θάμβους, που στο βάθος του, ανακυκλώνει τα φθαρτά νοήματα και τις αισθήσεις του πρόσκαιρου βίου των ανθρώπων και του ποιητή. Καθώς το ασύλληπτο και ανέκφραστο της Ομορφιάς, μετατίθεται μέσα στον ποιητικό λόγο για να κατανοηθεί. Να γίνει ψηλαφιστό στην εν εξελίξει φθορά της μέσα στο μεταμορφωτικό Φως της Τέχνης της Ποιήσεως και του Θανάτου. Μέσα στον αιώνιο ανατροφοδοτούμενο κύκλο της φθοράς και της αναγέννησης όπου οι Μορφές ξαναβρίσκουν την αρμονική τους ολοκλήρωση. Που το ανθρώπινο Σώμα, δεν κυρτώνεται πλέον από τις επικλήσεις μετανοίας των ερωτικών του επιλογών ατενίζοντας τα επουράνια αλλά, υπερήφανο μέσα στην βεβαιότητα του Κάλλους του, ατενίζει την αιωνιότητα δίχως χριστιανική μεταμέλεια, και ψευτοευλάβεια απόρριψης του θάμβους του και του αυτοθαυμασμού του.

Εικών Ειμί της αρρήτου δόξης σου… 

      Το κύριο ποιητικό σώμα της ποίησης αυτής του ποιητή Κώστα Λάνταβου, είναι χουχουλιασμένο ανάμεσα σε δύο ποιήματα του νεαρού Αντίνοου. «ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΕΝ ΚΑΣΣΙΩΠΗ» που δανείζει και το όνομα στην συλλογή και «Ο ΑΝΤΙΝΟΟΣ ΣΤΟΝ ΑΔΡΙΑΝΟ». Το υπόλοιπο ποιητικό σώμα είναι ο εξομολογητικός αναμνησιακός λόγος του αυτοκράτορα μέσα σε ένα μοντέρνο των καιρών μας περιβάλλον και ίσως προσωπείο. Στην σύγχρονη εποχή μας, που τα πάντα πωλούνται και αγοράζονται πέρα και πάνω από τον κοινωνικό τους μύθο. Η συλλογή αυτή μπορεί να εκληφθεί σαν μια ενιαία εξομολογητική ποιητική περιπλάνηση μέσα στον χρόνο ή σαν 16 μικρές αυτόνομες ποιητικές μονάδες, με ποιήματα μονοσέλιδα κυρίως, χωρίς τίτλο. Το έργο να επαναλάβω περικλείεται σε μια αφετηριακή και μια καταληκτική ποιητική πρόταση συνομιλίας του νεαρού ερώμενου Αντίνοου με τον αυτοκράτορα εραστή του όσο και με εμάς. Και σίγουρα, μια ενδοκειμενική ποιητική συνομιλία με το έργο του πορτογάλου ποιητή Fernando Pessoa.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 9 Μαρτίου 2019