ΛΟΓΙΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΑ

ΛΟΓΙΑ  ΜΥΣΤΙΚΑ-ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ και των ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΑ

                                ή

                   «ο εκλεπτυσμένος ονειρισμός»

Πάθη ψυχής’ αρρώστιες του νου’ τυραννισμένο

σώμα. – Θεέ μου’ οι βλάβες τους,

δείχνουν την βλάβη της φύσης

    -την ώρα πού δούλευε το υλικό

του ανθρώπου.

          Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (1) 

  

       ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΕ ΤΟ ΝΥΜΦΙΟ

          ΝΥΜΦΗ

1.Πού κρύφτηκες,

Αγαπημένε και μ’ αφήκες να στενάζω;

Σαν το ελάφι έφυγες

έχοντάς με πληγώσει’

έτρεξα πίσω σου φωνάζοντας, και είχες χαθεί.

2.Ποιμένες, εσείς πού ξεμακραίνετε

πέρα από τις στάνες, στο λόφο,

αν τυχόν ανταμώσετε

κείνον πού περισσότερο αγαπώ,

πέστε του πώς υποφέρω, θλίβομαι και πεθαίνω.

3.Αναζητώντας τις αγάπες μου

θα διαβώ εκείνα τα βουνά και λιβάδια’

ούτε τ’ άνθη θα δρέψω

ούτε θα φοβηθώ τα θηρία

και θα προσπεράσω τα οχυρά και σύνορα.

4.Ώ δάση και ρουμάνια

από τα χέρια του Αγαπημένου φυτεμένα’

ώ πράσινο λιβάδι

με άνθη σμαλτωμένο

πέστε μου αν από σας επέρασε!

5.Χίλιες χάρες σκορπώντας

διάβηκε από αυτά τα δάση βιαστικά

και όσο τα θεωρούσε

με την μορφή του μόνο

περιβλημένα τ’ άφησε σε ομορφιά.

6.Άι, ποιός θα μπορέσει να με γιατρέψει;

Παραδόσου επιτέλους αληθινά.

Μή θέλεις να μου στείλεις

από τώρα πιά μαντατοφόρους

πού δεν ξέρουν να μού πούν αυτό που επιθυμώ.

7.Καί όλοι όσοι περιπλανιούνται

χίλιες για σένα χάρες μού διηγούνται

και όλοι με πληγώνουν πιό πολύ

και μ’ αφήνει να πεθαίνω

κάτι δεν ξέρω τί πού τέλος ψιθυρίζουν.

8.Μά πώς εγκαρτερείς

ώ ζωή, μή ζώντας όπου ζεις

κι ενώ σε κάνουν να πεθαίνεις

τα βέλη πού δέχεσαι

γι’ αυτό πού από τον Αγαπημένο μου συλλαμβάνεις;

9.Γιατί, αφού επλήγωσες

ετούτη την καρδιά, δεν την εγιάτρεψες;

Κι αφού μού την έκλεψες

γιατί έτσι την άφησες

και δέν παίρνεις αυτό πού έχεις κλάψει;

10.Σβήσε τις δυσαρέσκειές μου

αφού δεν μπορεί κανείς να τις απαλείψει

και άς σε ιδούν τα μάτια μου

γιατί είσαι η λάμψη τους

και μόνο για σένα θέλω να τά έχω.

11.Αποκάλυψε την παρουσία σου

κι ας με σκοτώνει η όψη σου κι η ομορφιά.

Κοίτα πώς η αρρώστια

του έρωτα δεν γιατρεύεται

παρά με την παρουσία και την μορφή.

12.Ώ πηγή κρυσταλλένια

σ’ αυτές τις όψεις σου τις ασημένιες

ξαφνικά άς καθρεφτιζόνταν

τά ποθητά τα μάτια

πού στα σπλάχνα μου έχω χαραγμένα!

13.Αποτράβηξέ τα, Αγαπημένε,

γιατί πετώντας φεύγω!

          ΝΥΜΦΙΟΣ

     Γύρνα πίσω, περιστέρα,

γιατί το ελάφι πληγωμένο

απ’ τον λόφο ξεπροβάλλει

στον αγέρα του πετάγματός σου, και δροσολογιέται.

     ΝΥΜΦΗ

14.Ο Αγαπημένος μου, τα βουνά

οι δασοσκέπαστες μοναχικές κοιλάδες

τα νησιά τα παράξενα

τα φοβερά ποτάμια

το φύσημα των ερωτικών ανέμων.

15.Ηγαλήνια νύχτα,

μαζί με της αυγής το γλυκοχάραμα,

η σιωπηλή μουσική,

η ηχερή μοναξιά

ο δείπνος πού ευφραίνει κι έρωτα εμπνέει.

16.Κυνηγείστε μας τις αλεπούδες

γιατί πιά είναι ανθισμένο το αμπέλι μας,

ενώ με τριαντάφυλλα

θα φτιάξουμε μιά κουκουνάρα

και στο βουνό δεν θα φανεί κανείς.

17.Κρατήσου, νεκρέ βορριά’

έλα, νοτιά, πού αναπολείς τους έρωτες,

πετούσε από το περιβόλι μου

κι άς σκορπιστούν τα μύρα σου

και θα βοσκήσει ο Αγαπημένος στ’ άνθη.

18.Ώ νύμφες της Ιουδαίας!

ενώ στα άνθη και στις τριανταφυλλιές

ο μόσχος ευωδιάζει

μείνετε στα περίχωρα

και μη θέτε ν’ αγγίξετε τα κατώφλια μας.

19.Κρύψου, Πολυαγαπητέ,

και με την όψη σου κοίτα στα βουνά,

και μη θές να το πείς’

κοίτα καλλίτερα τις συντροφιές

αυτής πού από ξένα νησιά πορεύεται.

     ΝΥΜΦΙΟΣ

20.Στά ελαφριά πουλιά

λιοντάρια, ελάφια, πηδηχτά ζαρκάδια,

όρη, κοιλάδες, ποταμιές,

νερά, ανέμους, θέρμες

και φόβους άγρυπνους νυχτών:

21.Στίς λύρες τις γλυκόλαλες

και στών σειρήνων τα τραγούδια σας εξορκίζω

να πάψουν οι οργές σας

και μήν αγγίζετε τον τοίχο

πίσω απ’ όπου η νύμφη κοιμάται κατασφαλισμένη.

22.Η νύμφη εμπήκε

στο ποθητό, ευχάριστο περιβόλι

και με χαρά αναπαύεται,

ο λαιμός αναγερτός

πάνω στους γλυκείς βραχίονες του Αγαπημένου.

23.Κάτω από την μηλιά

εκεί όπου μαζί μου εστεφανώθηκες,

εκεί σου έδωσα το χέρι

κι έλαβες επανόρθωση

εκεί όπου η μάνα σου είχε βιαστεί.

     ΝΥΜΦΗ

24.Ο ανθισμένος μας νυμφώνας

σε λιονταριών σπηλιές πλεγμένος

με πορφύρα σκεπασμένος

σε ειρήνη οικοδομημένος

με χίλιες χρυσές ασπίδες στεφανωμένος.

25.Πίσω από το αχνάρι σου

τα κορίτσια τρέχουν στο δρόμο

στο άγγισμα της σπίθας,

στο μυρωδάτο κρασί’

απόπνοιες βάλσαμου θεϊκού.

26.Στό εσώτερο κελλάρι

από τον Αγαπημένο μου ήπια κι όταν έβγαινα

απ’ όλη εκείνη την κοιλάδα

τίποτε πιά δεν ήξερα

και το κοπάδι έχασα πού πρίν ακολουθούσα.

27.Εκεί μού πρόσφερε το στήθος του,

εκεί με δίδαξε γνώση ευγεστότατη,

κι εγώ στ’ αλήθεια του έδωσα τον εαυτό μου

χωρίς τίποτε να κρατήσω για μένα’

εκεί του υποσχέθηκα να γίνω σύζυγός του.

28.Η ψυχή μου εμπήκε

και η περιουσία μου όλη στη δούλεψή του’

πιά δεν φυλάγω κοπάδι,

μήτε άλλη τέχνη έχω,

γιατί πιά μόνο ν’ αγαπώ είναι η δουλειά μου.

29.Λοιπόν εάν στην εξοχή

από σήμερα δεν θα με δούνε πιά, μήτε θα με βρούν,

πέστε πώς εχάθηκα’

πώς, ερωτευμένη όντας

έκαμα την χαμένη και κερδήθηκα.

30.Με λουλούδια και σμαράγδια,

στα δροσερά πρωινά διαλεγμένα,

θα πλέξουμε γιρλάντες,

στον έρωτά σου λουλουδιασμένες

με μιά τρίχα των μαλλιών μου συνυφασμένες.

31.Τίς τρίχες των μαλλιών εκείνες μόνο

πού στον τράχηλό μου να πετούν εθεώρησες,

τις είδες στον τράχηλό μου

κι από αυτές αιχμαλωτίσθηκες,

και μ’ ένα από τα μάτια μου πληγώθηκες.

32.Όταν εσύ θωρούσες,

τα μάτια σου την χάρη τους σε μένανε αποτύπωναν:

γι’ αυτό με πολυαγαπούσες,

και για τούτο άξιζαν

τα δικά μου να λατρεύουν αυτό πού βλέπανε σε σένα.

33.Μή θές να με καταφρονέσεις:

γιατί αν χρώμα μελανό σε μένα εβρήκες,

μπορείς ωστόσο να με κοιτάς

αφού μ’ έχεις θωρήσει,

πού χάρη και ομορφιά σε μένα αφήκες.

     ΝΥΜΦΙΟΣ

34.Το λευκό περιστεράκι

στην κιβωτό με το κλαδί εστράφη’

και πιά το τρυγονάκι

τον σύντροφο τον ποθητό

μές στις χλωρές τις ποταμιές εβρήκε.

35.Σέ μοναξιά εζούσε

και σε μοναξιά έχει στήσει την φωλιά της,

και σε μοναξιά την οδηγεί

μονάχος ο Αγαπητός της,

σε μοναξιά κι αυτός από αγάπη πληγωμένος.

     ΝΥΜΦΗ

36.Άς απολαύσουμε, Αγαπημένε,

κι άς πάμε να ιδωθούμε στην ομορφιά μέσα

στο βουνό και στον λόφο,

όπου αναβρύζει το καθάριο νερό’

άς μπούμε πιό βαθιά στο φύλλωμα.

37.Κι έπειτα στα ψηλά

τα σπήλαια της πέτρας θ’ ανεβούμε

πού είναι καλά κρυμμένα,

κι εκεί θα εισχωρήσουμε

και ροδιών το γλεύκος θα γευτούμε.

38.Εκεί θα μου φανέρωνες

εκείνο πού η ψυχή μου γύρευε,

και ύστερα θα μου έδινες

εκεί εσύ, ζωή μου,

εκείνο πού μου χάρισες μιάν άλλη μέρα:

39.Η ανασαιμιά του αγέρα,

το κελάηδισμα του γλυκού αηδονιού,

ο λόγγος και η χάρη του,

μές στη γαλήνια νύχτα,

με φλόγα πού με ξοδεύει χωρίς λύπη.

40.Κανείς δεν το θωρούσε…

ο Αμιναδάβ ακόμη δεν φαινόταν’

και η πολιορκία χαλάρωνε

και η καβαλλαρία

θωρώντας τα νερά εκατηφόριζε.

          Άγιος Ιωάννης του Σταυρού (2)           

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΦΙΓΓΑ

Η σφίγγα αναπηδούσε σ’ άλλους καιρούς, σ’ εκείνη τη μαβιά ώρα

του μουχρώματος, όταν αντηχούν οι βηματισμοί των αλητών.

Κλείνοντας το πέρασμα των διαβατών, άγρια και σκεπασμένη

τους πρότεινε το αίνιγμα μ’ ακάθαρτο χαμογέλιο.

Τώρα τα δειλινά κοιμούνται κουρασμένα πάνω στη γη

και το παλιό τέρας σκορπίστηκε στη σκόνη των δρόμων.

Όποιος περπατεί ανάμεσ’ απ’ τη νύχτα προς τον πόλεμο ή την ειρήνη

δέ θ’ ανταμώσει πιά τη σφίγγα αν δεν την φέρνει εντός του.

-Αν δέν νιώθει στα σταυροδρόμια του σκληρού δρόμου

ότι μέσα στο πνεύμα μας εξακολουθεί ο στοχασμός,

ο βαθύς τρόμος της σκοτεινής σου παρουσίας,

τέρας πού έχεις ψυχή, χαμογελαστό κτήνος

που βουβό και μ’ ένα ακίνητο και κρυστάλλινο βλέμμα

επαναλαβαίνεις το πάντα ανανεούμενο αίνιγμα.

Αιωνιότητα: τί κάνεις μ’ εκείνον πού δεν ξέρει να μαντέψει

και μπρός σου στέκεται σα γοητευμένο πουλί;

          Μάριους Τορρές (3)

          ΕΥΡΙΩΝΟΣ ΤΑΦΟΣ

     Είς το περίτεχνον αυτό μνημείον,

ολόκληρον εκ λίθου συηνίτου,

πού το σκεπάζουν τόσοι μενεξέδες, τόσοι κρίνοι,

είναι θαμμένος ο ωραίος Ευρίων.

Παιδί αλεξανδρινό, είκοσι πέντε χρόνων.

Απ’ τον πατέρα του, γενιά παληά των Μακεδόνων’

από αλαβάρχας της μητέρας του η σειρά.

Έκαμε μαθητής του Αριστοκλείτου στην φιλοσοφία,

του Πάρου στα ρητορικά. Στάς Θήβας τα ιερά

γράμματα σπούδασε. Του Αρσινοϊτου

νομού συνέγραψε ιστορίαν. Αυτό τουλάχιστον θα μείνει.

Χάσαμεν όμως το πιο τίμιο – την μορφή του,

πού ήτανε σαν μιά απολλώνια οπτασία.

           Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (4)

          Σκοτεινή νύχτα

     I

Σε μια σκοτεινή νύχτα,

καθώς ήμουν με αγάπης λαχτάρες φλογισμένη,

-ώ ευτυχισμένη μοίρα!-

βγήκα έξω απαρατήρητη,

ενώ το σπίτι μου είχε πιά ησυχάσει.  

     II

Στο σκοτάδι, κι’ ασφαλισμένη,

μεταμφιεσμένη, απ’ την κρυφή σκάλα,

-ώ ευτυχισμένη μοίρα!-

στο σκοτάδι, κι’ εντός του κρυμμένη,

ενώ το σπίτι μου είχε πια ησυχάσει.

     III

Μές στην ευτυχισμένη νύχτα,

μυστικά, γιατί κανένας δε μ’ έβλεπε

ούτε κι’ εγώ κοιτούσα τίποτε,

χωρίς άλλο φώς ούτε οδηγία,

πάρεξ εκείνο που έκαιγε μές στην καρδιά μου.

     IV

Και τούτο με οδηγούσε

πολύ πιό σίγουρα από το φώς του μεσημεριού

εκεί πού με καρτερούσε

αυτός πού εγώ ήξερα καλά,

σ’ ένα μέρος πού άλλος κανείς δε φαινόταν.

     V

Ώ νύχτα πού οδήγησες,

ώ νύχτα πιό αξιαγάπητη από τη χαραυγή,

ώ νύχτα πού ένωσες

τον Αγαπημένο με την αγαπημένη

-με την αγαπημένη μεταμορφωμένη στον Αγαπημένο!

     VI

Στο ανθισμένο μου στήθος,

πού φύλαγε τον εαυτό του ακέριο γι’ αυτόν μονάχα,

απόμεινε αυτός κοιμισμένος,

κι’ εγώ τον χάϊδευα

και το ριπίδι των κέδρων έδινε δροσιά.

     VII

Όταν το αέρι του πρωινού

άρχισε να του αναδεύει τα μαλλιά,

με το γαλήνιο χέρι του

πλήγωσε τον αυχένα μου

κι’ έκανε όλες μου τις αισθήσεις να σταματήσουν.

     VIII

Απόμεινα κι’ αποξεχάστηκα

με το πρόσωπο ακουμπισμένο πάνω στον Αγαπημένο.

Το πάν σταμάτησε και με άφησε,

αφήνοντας τη φροντίδα μου

ανάμεσα στους κρίνους ξεχασμένη.

          Ιωάννης του Σταυρού (5)

          «Πίστευε ό,τι σου πεί η καρδιά σου

          Ουράνιες υποθήκες δεν υπάρχουν»

                 Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. σελίδα 31. (6)

    Μόνο κάποιοι εκλεκτοί μπορούν να απέχουν από την απόλυτη επιθυμία για άρτο, θαύμα, μυστήριο και κυριαρχία. Αυτοί είναι οι δυνατοί’ οι μικροί θεοί, οι Χριστιανοί που πρέπει να εκπληρώσουν την επιθυμία του Χριστού. Οι υπόλοιποι, τα κοπάδια των ανθρώπων που πέρασαν από τη γη, είναι αδύναμοι σαν μικρά παιδιά, «διεφθαρμένοι, μηδαμινοί κι επαναστάτες», ανίκανοι ακόμα και να διανείμουν μόνοι τους δίκαια τον επίγειο άρτο.

     Αυτή είναι, λοιπόν, η σύνοψη του Μεγάλου Ιεροεξεταστή σχετικά με τη φύση του ανθρώπου. Η ανεπάρκεια του Ιησού έγκειται στο ότι ο Χριστιανισμός παραείναι περίπλοκος για τους περισσότερους ανθρώπους. Μόνο ελάχιστοι «άγιοι» ή ήρωες μπορούν να τον κατανοήσουν. Για τους υπόλοιπους, ο άνθρωπος είναι σαν ένα άλογο φορτωμένο με βάρος που δεν μπορεί να σηκώσει. «Αν τον εκτιμούσες λιγότερο, θα του ζητούσες λιγότερα και τότε θα ‘δειχνες πως τον αγαπάς πιο πολύ, γιατί το βάρος που θα τον έβαζες να σηκώσει θα ‘ταν μικρότερο».

     Ο Χριστιανισμός είναι ιδανικός, αλλά δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί’ γιατί ζητά πολλά περισσότερα απ’ όσα η φύση του ανθρώπου μπορεί ν’ αντέξει…..».

          D. H. Lawrence, σελίδα 13-14. (6)

            

ΜΑΚΒΕΘ

Έπρεπε να πεθάνει   αύριο. – Πέθανε’

αυτήν την λέξη, μόνο αύριο

-         Μπορείς να την πείς’ – πρέπει να είναι

αύριο   όταν θα πεις – πέθανε.  Αύριο! – Το αύριο’

και το αύριο’ και το αύριο’ και το αύριο’ – Αύριο: μικρό,

φοβισμένο βήμα’ – σέρνεται το ένα πίσω από το άλλο –

μέρα με την ημέρα’ – μέχρι

την τελευταία συλλαβή του χρόνου. – Κι εμείς’ όλα τα χθές.

     -. Είμαστε τα χθές όλων αυτών πού πέθαναν.

Ζούμε  πάντα  χθες. Σβήσε. Σβήσε’ είσαι

πολύ λίγο, φώς.  -  Δεν φθάνεις’ είσαι λίγο.  -  σβήσε! Δεν χρειάζεσαι’

   -. τίποτε δεν φωτίζεις. Μονάχα με σκιές

γεμίζεις την ζωή.  -  Την ζωή!  αυτήν την ασήμαντη’

στην τύχη, ευκαιρία για έναν άγνωστο

    -. άνεργο ηθοποιό’ πού – μέσα σε δέκα

λέξεις’ – μέσα σε δέκα λέξεις,

πού είναι όλος κι όλος, ο ρόλος του’ -  και μόνο

γιά μία! – γιά μία παράσταση’  -  μέσα

σε δέκα ανοησίες  στριμώχνει’  -  ξεπουλάει

όλη του την ψυχή’ -  κι αυτό ήταν: - τέλειωσε’

 -. και ο ρόλος   και η ψυχή.

Και την ζωή   την ζεί  -

ένας γεννημένος ηλίθιος που χτυπιέται και ουρλιάζει από θυμό

  -. χωρίς να ξέρει

μέ τί’  - γιατί’  θύμωσε

        Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, (7)

ΟΙ ΤΟΙΧΟΙ ΛΕΓΑΝΕ

-«Καταναλώνετε περισσότερο, ζήτε λιγώτερο»

-«Τελικά θα σκάσετε όλοι από την καλοπέραση»

-«Η ανία ξαπλώνεται, η ανία είναι αντιεπαναστατική»

-«Αρνούμαστε έναν κόσμο, όπου η βεβαιότητα ότι δεν θα πεθάνουμε από την πείνα ανταλλάσσεται με τον κίνδυνο να σβύσουμε από ανία»

-«Στο διάολο η ευτυχία- Ζήστε!»

-«να ζής στο παρόν»

-«Η ζωή, η παρουσία, τίποτε άλλο έξω από την παρουσία»  

        Από το βιβλίο του  Oliver Clement, (8)        

  

Σημειώσεις:

(1). Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ΜΑΚΒΕΘ, Δράμα σε πέντε πράξεις και είκοσι οκτώ σκηνές, μετάφραση Γιώργος Χειμωνάς, εκδ. Κέδρος 1996, σ. 146, πράξη πέμπτη, σκηνή Ι. Την μετάφραση του δράματος ο ποιητής, συγγραφέας και γιατρός Γιώργος Χειμωνάς, την προαναγγέλλει με ένα τρισέλιδο κείμενο: «Η ΓΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΤΡΑΧΙ». Γράφει σχετικά: «Ο Μάκβεθ είναι ένα αριστούργημα. Όταν το διαβάζεις-και, κυρίως, όταν το ζεις στη θεατρική πραγματικότητα-αισθάνεσαι δέος απέναντι στον δημιουργό Νού πού το έκανε αριστούργημα. Όταν το μεταφράζεις, ανακαλύπτεις τον τρόπο που χρησιμοποιεί αυτός ο νούς για να το κάνει αριστούργημα». Το «Πάθη ψυχής αρρώστιες του νού’….» είναι από τα λόγια του Γιατρού όταν παραφρονεί η Λαίδη Μάκβεθ. 

(2). Αγίου Ιωάννη του Σταυρού, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΣΜΑ, μετάφραση Jose Ruiz, μεταγραφή Σόνιας Κουμαντάρου, πρόλογος και διευθυντής της «Ισπανικής Βιβλιοθήκης» Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, εκδ. Οι Εκδόσεις των Φίλων- Αθήνα 1985, νούμερο 9. Σελίδες 17-26. Ο τόμος CANTICO ESPIRITUAL του San Juan de la Cruz, ενός από τους μεγαλύτερους «μυστικούς του δυτικού Χριστιανισμού» περιλαμβάνει 40 Άσματα και την ερμηνεία των ποιημάτων αυτών, «που αναφέρονται στην άσκηση της αγάπης ανάμεσα στην Ψυχή και τον Νυμφίο Χριστό. Σ’ αυτήν την άσκηση θίγονται και ερμηνεύονται μερικά σημεία και αποτελέσματα της προσευχής…..» σημειώνει ο Άγιος Ιωάννης του Σταυρού στον Πρόλογό του.

(3). Το ποίημα «Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΦΙΓΓΑ» του ισπανού ποιητή Marius Torres, είναι από τον αφιερωματικό τόμο στην «ΙΣΠΑΝΙΑ» του περιοδικού «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ» Δ΄, ετήσια έκδοσις χριστιανικού στοχασμού και τέχνης, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, Ι. Δ. Κολλάρου-Αθήνα  Οκτώβριος1969. Την επιμέλεια και την διεύθυνση είχε ο συγγραφέας και εκδότης Κώστας Ε. Τσιρόπουλος. Ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος συστεγάζει κάτω από τον γενικό τίτλο ΠΟΙΗΣΗ και αποδίδει και άλλα δύο ποιήματα του ισπανού ποιητή Μάριους Τορρές, στις σελίδες 181-182 του τόμου. «Η ΑΒΥΣΣΟΣ ΦΩΤΟΣ» και το  “THEY ALSO SERVER WHO ONLY STAND AND WAIT”.   

(4). Το ποίημα «ΕΥΡΙΩΝΟΣ ΤΑΦΟΣ», του αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, ανήκει στην πρώτη ποιητική περίοδο του ποιητή. Δηλαδή των ποιημάτων μεταξύ των χρόνων 1905-1915. Όπου συμπεριλαμβάνονται και τα ποιήματα «Η Πόλις», «Η Σατραπεία». «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον», οι «Τρώες» «Θάλασσα του πρωϊού», «Επέστρεφε», «Μια νύχτα», «Ομνύει», «Επήγα», το θεσπέσιο «ΜΑΚΡΥΑ» «Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί…/ Εκείνη του Αυγούστου- Αύγουστος ήταν; - η βραδυά…/ Μόλις θυμούμαι πιά τα μάτια’ ήσαν, θαρρώ, μαβιά…./ Ά ναι, μαβιά’ ένα σαπφείρινο μαβί.». Και βρίσκεται στα «ΑΠΑΝΤΑ» του ποιητή, τόμος Α΄, φιλολογική επιμέλεια Γιώργος Π. Σαββίδης, εκδόσεις Ίκαρος Μάρτιος 1972, σελ. 44.

(5). Μεταφέρω ένα από τα δύο ποιήματα του Ιωάννη του Σταυρού, όπως το μεταφράζει από τα ισπανικά και τα σχολιάζει, ο δοκιμιογράφος, σύζυγος της πειραιώτισσας ποιήτριας , Όλγας Βότση, Ε. Ν. Πλατής, στο πάρα πολύ ενδιαφέρον παλαιό Δοκίμιό του, «Το ερωτικό στοιχείο στο Μυστικισμό», Αθήνα 1964, σελ. 89-90. Το άλλο ποίημα είναι το «Φλόγα αγάπης ζωντανή». Εισαγάγοντάς μας ο Ε. Ν. Πλατής στις δύο ποιητικές μυστικές ποιητικές μονάδες σημειώνει: «Όσο για το δεύτερο, είναι ένα ποίημα του «κυρίως γάμου», της ριζικής μυστικής ένωσης. Αξιοσημείωτο ότι ο ποιητής, νιώθοντας σαν ψυχή, εκφράζεται για τον εαυτό του θηλυκά.».

Το σπονδυλωτό αυτό δοκίμιο του στοχαστή και συγγραφέα Ε. Ν. Πλατή, αν δεν κάνω λάθος, είναι ίσως το μοναδικό στην ελληνική θεολογική και «λογοτεχνική» γραμματεία μέχρι σήμερα (;) ή τουλάχιστον, μέχρι την εποχή που κυκλοφόρησε- 1964- μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν είχε ήδη διαφανεί η άνθηση του ενδιαφέροντος των ελλήνων νέων και όχι μόνο για την Ορθοδοξία και την Ορθόδοξη γραμματεία. Την πατερική θεολογία. Είχε εορταστεί το 1961 η χιλιετία του Αγίου Όρους, είχε αρθεί το ανάθεμα μεταξύ των δύο εκκλησιών, στο πηδάλιο της ηγεσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου βρίσκονταν ένας φωτισμένος και δυναμικός πατριάρχης ο Αθηναγόρας και της Καθολικής ηγείτο μια εξίσου φωτισμένη προσωπικότητα ο Παύλος ο Στ΄. Το ενδιαφέρον του ελληνικού αλλά και του ευρωπαϊκού κοινού, για τα Ορθόδοξα γράμματα, και την πατερική σκέψη, έδωσε την δυνατότητα να εκδοθούν εκατοντάδες μελέτες και επιστημονικές εργασίες πάνω σε ουσιώδη ζητήματα της Ορθόδοξης κυρίως παράδοσης. Δημιουργήθηκε ένα ενδιαφέρον για τους λεγόμενους Νηπτικούς Πατέρες, εκδόθηκε η Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών (μια πεντάτομη συλλογή κειμένων των πιο σημαντικών ορθόδοξων αγίων συγγραφέων, που εξέφραζαν ένα μυστικό θεολογικό μονοπάτι, με «ερωτική θεολογική χροιά»), και επανεκδόθηκαν και επιμελήθηκαν σύγχρονοι θεολόγοι του καιρού τους, την έκδοση ή επανέκδοση Πατερικών Κειμένων. Την δεκαετία αυτή, όπως μας λένε οι ιστορικοί της θεολογικής γραμματείας, βλέπουμε ένα ουσιαστικό και αληθινό ενδιαφέρον νέων ελλήνων επιστημόνων να ενδυθούν το ράσο, να στελεχώσουν δυναμικά τις 20 μονές του Άθω, αλλά και άλλων μοναστηριών της ελληνικής επικράτειας, και να αρχίσει μια συζήτηση εκ νέου, για το τι είναι Ορθόδοξη και τι το διαφορετικό κομίζει η Εκκλησία, αλλά και εν γένει, το τι είναι ελληνική παράδοση και πολιτισμός. Οι εφημερίδες και οι δημοσιογράφοι της εποχής αυτής και μεταγενέστερα, ονόμασαν το κίνημα αυτό «Νεορθοδοξία» και τους θεολόγους και άλλους επιστήμονας και ιερείς που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό και κόμιζαν έναν άλλον «νέο άερα» στα θεολογικά ζητούμενα «Νεορθόδοξους». Τα άτομα αυτά, προσέγγισαν και ένα μέρος της λεγόμενης ανανεωτικής αριστεράς μέσα από συνέδρια, τα βιβλία τους, τις εκδόσεις περιοδικών τους, την ενασχόλησή τους με δυό λόγια, με προβλήματα που αναφύονταν σχετικά με την Ορθοδοξία και τον διαχρονικό πολιτισμό που κόμιζε, την πορεία της ελληνικότητας μέσα στον χρόνο, και τις βυζαντινές σπουδές, παράλληλα με εκείνες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, φιλοσοφίας και αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μαζί με την ανάπτυξη των Πλατωνικών και Αριστοτελικών γραμμάτων οι νέοι επιστήμονες ενδιαφέρθηκαν και για την διακρίβωση των μυστικών επιταγών που έρρεε μέσα στο ποτάμι της χριστιανικής ορθόδοξης εκκλησίας. Μέσα σε αυτό το εκκλησιαστικό κλίμα και θεολογική ατμόσφαιρα οφείλουμε να εντάξουμε και το Δοκίμιο του Ε. Ν. Πλατή. Ένα βιβλίο, το οποίο συγκεντρώνει το σημαντικότερο υλικό (μέσα στις 152 σελίδες του) από το μυστικό έργο καθολικών και ορθόδοξων πατέρων της εκκλησιαστικής γραμματείας και όχι μόνο της χριστιανικής. Στα τέσσερα μέρη που χωρίζεται το μελέτημα, και ιδιαίτερα στο Γ΄ κεφάλαιο, έχουμε τον: Γαλλικό, Γερμανικό, Ολλανδικό, Ιταλικό, Ισπανικό μυστικισμό. Μα και τον Βυζαντινό, Ιουδαϊκό, Ισλαμικό, Ινδικό μυστικισμό. Μικρά κεφάλαια ενδεικτικής αναφοράς που σχολιάζονται σε βάθος και ουσία. Όπως και το κεφάλαιο που αναφέρεται στην «απόπειρα ανθρωπολογικής και οντολογικής ερμηνείας). Με γλώσσα απλή, καθόλου δυσνόητη, και σχετικές παραπομπές, ο Ε. Ν. Πλατής διευρύνει τους ορίζοντές μας πάνω σε δύσκολα ακόμα και σήμερα θέματα, με έναν τέτοιο τρόπο, που δεν αφορά μόνο τους θεολόγους ή τους εκκλησιαστικούς σχολιαστές αλλά και το ευρύ κοινό που διψά για κάτι διαφορετικό και ουσιαστικό στην ζωή του, πέρα από την καθιερωμένη δογματική ή σχολαστικότητα της ερμηνείας, κανοναρχών της εκκλησιαστικής γραμματείας και εκκλησιαστικής δημόσιας κηρυγματικής φωνής. Βιβλία σαν και αυτό, άνοιξαν δρόμους έρευνας και αναζήτησης της ατομικής και συλλογικής μας αυτοσυνειδησία. Δεν αναφέρω άλλους έλληνες στοχαστές, γιατί θεωρώ ότι μας είναι γνωστοί και αγαπητοί, τα δε βιβλία τους ή τα δημοσιεύματά τους αποτελούν κοινό τόπο ανάγνωσης την τελευταία πεντηκονταετία στην χώρα μας. Ο Ε. Ν. Πλατής, μας γνώρισε μια άγνωστη ακόμα και σήμερα στο ευρύ ελληνικό κοινό, μυστική μεγαλοφυϊα της Ευρώπης, τον Meister Eckhart (1260- 1329).  Γράφει ο Πλατής στην σελίδα 62: «Στον “Ueberwer” χαρακτηρίζεται  ως ο δημιουργός και σημαντικότερος εκπρόσωπος του θεωρητικού μυστικισμού στις χώρες της Δύσης. Ο Fritz Martini γράφει γι’ αυτόν στην «Ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας».

    Ο Meister Eckhart υπήρξε το εξέχον πνεύμα, ο βαθύς στοχαστής, ο γλωσσοπλάστης εξαγγελτής και κήρυκας αυτού του μυστικισμού… Χρησιμοποιώντας τη διαίσθηση και το διαλογισμό, προικισμένος με βλέμμα ανήκουστα  διεισδυτικό στα βάθη των ψυχικών εμπειριών και μ’ εκείνη τη μυστική εποπτεία που κατορθώνει να συνορά όλες τις πολλαπλότητες στο μοναδικό άπειρο Είναι, ο Eckhart ζήτησε την αλήθεια του Θεού μ’ έναν τολμηρό και ακάματο ενθουσιασμό για γνώση.».

Αλλά και άλλων μυστικών ποιητών και θεολόγων το έργο μας παρουσιάζει ο Πλατής και μας μεταφράζει αποσπάσματα της κλιμακωτής μυστικής τους διδασκαλίας όπως είναι πχ. η Marie d’ Incarnation (1599-1651) που έδρασε στον Καναδά, και υπήρξε ιδρύτρια και ηγουμένισσα της Μονής των Ουρσουλινών του Κεμπέκ, η οποία μας μιλά για τον «Μυστικό γάμο». Η συσχέτιση αυτή, δηλαδή της εκκλησίας με Νύμφη και του Χριστού ως Νυμφίου, έχει τις καταβολές της στο γνωστό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, «Άσμα Ασμάτων». Ένα αλληγορικό θεολογικό κείμενο το οποίο αγαπήθηκε από τους μυστικούς ποιητές και οι οποίοι μέσα στις δικές τους ποιητικές και θεολογικές καταθέσεις επεξεργάστηκαν και εμπλούτισαν τον αρχικό του πυρήνα δημιουργώντας ένα παράλληλο μυστικό ρεύμα πίστης μέσα στους αιώνες. Να υπενθυμίσουμε, και το σχετικό χωρίο που προέρχεται από την αρχαία ελληνική γραμματεία και φιλοσοφία. Τον «Έρωτα με την Ψυχή». Ένας οικουμενικός και διαχρονικός συμβολισμός της ανθρώπινης αναζήτησης, που τον συναντάμε και πέρα των ορίων τόσο της παλαιάς αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και ποιητικής όσο και της χριστιανικής εκ νέου θεολογικής διαπραγμάτευσης μέσα στους αιώνες, και τον διαρκώς εμπλουτισμό του αρχικού πυρήνα του «μύθου» του «Έρωτος και της Ψυχής».

Τα μυστικά αυτά ρεύματα της διαισθητικής ενόρασης, όπως παρουσιάστηκαν μέσα στην ιστορία της θεολογικής σκέψης του χριστιανισμού, είναι θα λέγαμε ένα είδος σωματοποιημένης θεολογίας της πίστης. Το σώμα του ανθρώπου μεταρσιώνεται μέσα στο κουκούλι της λατρείας και πιστεύω του πιστού σε σώμα του Χριστού. Κάθε σωματικό μέλος του ανθρώπου είναι Χριστός όπως λέει ο ένας άλλος  βυζαντινός μυστικός ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Όχι μόνο η ψυχή του ανθρώπου αλλά το ίδιο του το Σώμα είναι όχι απλά Ναός αλλά μέλος του Χριστού. Να σημειώσουμε επίσης, ότι τα κείμενα αυτά δεν ανήκουν στα «αντιθεϊκά σύνεργα» γραφής και φιλοσοφίας που χρησιμοποιεί ο ρώσος θεολόγος και συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, στα μυθιστορήματά του, θέλοντας να θεμελιώσει την πίστη του απλού σλάβου ρώσου πιστού. Να μας μιλήσει για την αλήθεια της ρώσικης θρησκευόμενης ψυχής έναντι του δυτικού πιστού που βλέπουμε στον «μεγάλο ιεροεξεταστή». Η ποιητικότητα των κειμένων αυτών βρίσκεται στην αλήθεια της θεολογικότητάς της. Δηλαδή, στην τυφλή εμπιστοσύνη στην διδασκαλία του κεντρικού Ιδεότυπου της χριστιανικής εκκλησίας που είναι το πρόσωπο του Χριστού.

Τον όρο «αντιθεϊκά σύνεργα» τον δανείζομαι από το βιβλίο G. H. Hardy, «Η Απολογία ενός Μαθηματικού» πρόλογος: C. P. Snow. Μετάφραση-Επιμέλεια-Εισαγωγή-Σχόλια Δημήτρης Καραγιαννάκης- Μιχάλης Λάμπρου, εκδόσεις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης- Ηράκλειο 1993, σ. 32.

(6). Τα λόγια του ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι από το βιβλίο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι «Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ» μετάφραση από τα Ρώσικα Άρης Αλεξάνδρου. Πρόλογος D. H. Lawrence. Μετάφραση Προλόγου – Επίμετρο: Γιώργος Μπλάνας, εκδόσεις Γκοβόστη-Αθήνα 2014.                 

(7). Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ΜΑΚΒΕΘ, μετάφραση Γιώργος Χειμωνάς, εκδ. Κέδρος 1996, σ. 158-159, πράξη πέμπτη, σκηνή V.

(8 ). Olivier Clement,  Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ «ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ». Δοκίμια για μιάν απάντηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο σύγχρονο αθεϊσμό, εκδ. έβδομος τόμος στη σειρά «σύνορο» των Εκδόσεων «Αθηνά», Ιούνιος 1973. Για την ελληνική μετάφραση: Χρήστος Γιανναράς. Επιμέλεια έκδοσης-τυπογραφικές διορθώσεις: Δημήτρης Μαυρόπουλος. Σελίδες 20, 21, 23. Και ακόμα, στην σελίδα 69 γράφονται τα εξής: α) «Ο λόγος μπορεί πάντα να αμφισβητήση έναν άλλο λόγο, αγαπούσε να λέη ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αλλά ποιος λόγος θα μπορούσε να αμφισβητήση τη ζωή;». και β) στην σημείωση 31 σχετικά με τον στάρετς Σιλουανό τον Αθωνίτη: «Δίδασκε ότι «η αγάπη για τους εχθρούς» είναι μοναδικό κριτήριο της πραγματικής προόδου στην εσωτερική ζωή. Όταν ανεκάλυψε, στο κορύφωμα της ταπεινοφροσύνης του, άκουσε τον Χριστό να του λέη: «Κράτησε το πνεύμα σου στην κόλαση, αλλά μην απελπίζεσαι»».

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Μεγάλη Πέμπτη 16 Απριλίου 2020.