ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΙΡΑΝΘΟ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΙΡΑΝΘΟ 

ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ

                       ΣΥΛΛΟΓΗ

ΔΙΑΛΕΧΤΗΣ ΖΕΥΓΩΛΗ-ΓΛΕΖΟΥ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Νούμερο 6, Αθήνα 1963, σελίδες 360, δραχμές 500.

            ΜΝΗΜΗ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ

      Η ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου, κατάγεται από την Απείρανθο της Νάξου, τόπο καταγωγής του ήρωα της εθνικής αντίστασης, έλληνα πατριώτη και ρωμιό, δημοκράτη και αριστερό Μανώλη Γλέζο. Με το τελευταίο επίγειο ταξίδι του αντί σχολίων, μεταφέρω ορισμένες από τις παροιμίες που συνέλεξε η ποιήτρια και ενδεικτικά ένα μικρό συμπληρωματικό λεξιλόγιο που δημοσιεύεται στις σελίδες 354-356.

Ο τόμος περιέχει:

σελίδες 3-16 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

σελίδες 17-349. Ο κύριος κορμός της έρευνας όπου με αλφαβητική σειρά παρατίθενται οι παροιμίες που συνέλεξε η Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου, με επεξηγηματικά σχόλια και σημειώσεις μετά την παροιμία ή τις διαφορετικές γλωσσικές εκδοχές της.

σελίδες 350-353. ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ

σελίδες 354-356. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΝ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΝ

σελίδα 357. ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ

     Ας διαβάσουμε τι γράφει στο «Αντί Προλόγου» η ποιήτρια.

     Στη μνήμη της μητέρας μου, που υπήρξε η κυριώτερη πηγή για τη συλλογή του υλικού αυτού, στη μνήμη του πατέρα μου, καθώς και όλων των συγγενών και συγχωριανών μου, πού τόσο πρόθυμα προσφέρονταν πάντοτε, και μάλιστα πολλές φορές αυθόρμητα, να μου ανακοινώνουν ό,τι σχετικό εγνώριζαν, ευλαβικά αφιερώνω την εργασίαν αυτήν.

     Τις παροιμίες του χωριού μου, της Απειράνθου της Νάξου,  συλλέγω μαζί με άλλο λαογραφικό και γλωσσικό υλικό από το έτος 1925 καταγράφοντάς τις απ’ ευθείας από το στόμα παλαιοτέρων κυρίως συγχωριανών μου, πού οι περισσότεροι δεν είναι πια στη ζωή.

     Τις παροιμίες της συλλογής αυτής κατέγραφα σε στιγμή, πού αβίαστα οι συγχωριανοί μου τις χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ομιλία. Πολλές απ’ αυτές περιλαμβάνονται και στις δώδεκα συλλογές γλωσσικού και λαογραφικού υλικού, τις οποίες υπέβαλα στη Γλωσσική Εταιρεία από το έτος 1925 μέχρι και του 1938. Δεν κρίνω απαραίτητο να παραπέμψω για κάθε παροιμία χωριστά στις χειρόγραφες αυτές συλλογές μου, πού ήδη βρίσκονται στο Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών υπ’ αριθμούς χειρογράφων 440, 444, 447, 486, 503, 508, 515, 523, 548, 556, 561, 571, 600.

     Εσκόπευα να παραθέσω σε κάθε παροιμία ένα ή και περισσότερα παραδείγματα, της χρήσεώς της, όμως αυτό θα απαιτούσε πολλές σελίδες του παρόντος τόμου. Τα παραδείγματα πάντως αυτά έχω ήδη γράψει και θα δοθούν ως υλικό στο Αρχείο του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών.

      Υπάρχουν στις παροιμίες της συλλογής αυτής πολλές εντελώς τοπικές, αλλά και πολλές φυσικά κοινές σε όλη την Ελλάδα.

     Δεν προβαίνω σε αντιπαραβολή προς τις «Παροιμίες» του Ν. Γ. Πολίτου ή άλλων συλλογών, επειδή δεν το νομίζω απαραίτητο, δεδομένου ότι σκοπός μου είναι να διασώσω απλώς το υλικό.

      Πολλές φορές υπάρχει ελάχιστη διαφορά ανάμεσα σε δυό ή περισσότερες παροιμίες, ώστε ουσιαστικά να πρόκειται για μιά και την αυτή παροιμία, ενόμισα όμως ότι πρέπει να περιληφθούν όλες στη συλλογή.

     Η λημματογράφηση έγινε κατά το σύστημα του Ν. Γ. Πολίτου με την πρόθυμη βοήθεια του φίλου λαογράφου κ. Δημ. Σ. Λουκάτου, τον οποίον και θερμότατα ευχαριστώ.

     Νομίζω ότι στην παρούσα συλλογή περιλαμβάνεται το σύνολο των παροιμιών της Απειράνθου Νάξου. Πιθανόν όμως είναι να έχουν διαφύγει μερικές. Όπως είναι φυσικό, όλες οι οικογένειες και όλοι οι άνθρωποι σ’ έναν τόπο δεν γνωρίζουν τα ίδια πράγματα. Μοιραίως λοιπόν διαφεύγει τον συλλογέα υλικό λαογραφικό και γλωσσικό, πού χρησιμοποιείται από ανθρώπους, με τους οποίους συναναστρέφεται λιγώτερο. Αυτό ισχύει περισσότερο, όταν πρόκειται για παροιμίες, δεδομένου ότι αυτές μόνο την ώρα της χρήσεώς τους ακούει και καταγράφει ο συλλογεύς. Είναι δυνατό να ζητήση να του διηγηθούν παραμύθια, μύθους, να του τραγουδήσουν ή να του απαγγείλουν τραγούδια, να του ειπούν αινίγματα ή ό,τι άλλο, όχι όμως και παροιμίες. Αυτές τις φέρνει ο λόγος μόνο.

     Άλλων παροιμιών η χρήση είναι συχνότερη και άλλων σπανιώτερη, ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες ευκαιρίες ή ανάγκες. Πάντως όσο περισσότερο απλός αλλά και θυμόσοφος είναι ο ομιλητής, τόσο περισσότερο παρεμβάλλει στο λόγο του την κατάλληλη κάθε φορά παροιμία.

     Στη συλλογή αυτή δεν περιλαμβάνονται μερικές άσεμνες παροιμίες, πού έχω συγκεντρώσει, επίσης τα γνωμικά δίστιχα, εκτός ελαχίστων, καθώς και οι παροιμιώδεις φράσεις. Είναι δυνατόν όμως να έχουν περιληφθή παροιμιώδεις φράσεις, επειδή, όπως είναι γνωστό, ο διαχωρισμός τους από την παροιμία δεν είναι απόλυτος. Ελπίζω ότι αυτές θα δημοσιευθούν με πρώτην ευκαιρία.

     Ποικίλα είναι τα προοίμια, που χρησιμοποιούνται στις παροιμίες. Η λέξη παροιμία με τη γνωστή σημασία της χρησιμοποιείται  λιγώτερο σ’ αυτά. Μεγαλύτερη χρήση γίνεται των λέξεων λόος (=λόγος), κουβέdα και λακριδί). (=λόγος, κουβέντα (τούρκικη λέξη). Η λέξη παροιμία), (παλαιότερα ελέγετο και παρομία., όπως και η λέξη παραβολή σημαίνουν κυρίως μικρή ιστορία. Με την ίδια έννοια χρησιμοποιείται και η λέξη ιστορία. (παλαιότερα ελέγετο και οστορία).

     Παροιμίες λοιπόν, παραβολές και ιστορίες ονομάζουμε στην Απείρανθο ιστορίες μάλλον μικρές, πού είναι δυνατό να αναφέρωνται σε πραγματικά περιστατικά, δυνατόν όμως να είναι και προϊόντα φαντασίας, και τις οποίες φέρναμε ως παράδειγμα σε ωρισμένες περιπτώσεις. Είναι και αυτές ένα είδος παροιμιών. Η συλλογή αυτή περιέχει αρκετές τέτοιες. Πάρα πολλές όμως υπάρχουν στις συλλογές μου του γλωσσικού και λαογραφικού υλικού, που βρίσκονται στα χειρόγραφα του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών. Σελίδες 3-5.

ΑΒΟΥΘΩ, φορτώνομαι σήκωμα, φορτώνω σήκωμα σε άλλον.

ΑΚΑΜΑΤΡΑ, τεμπέλα.

ΑΚΡΙΒΟΣ, τσιγγούνης, φιλάργυρος.

ΑΛΕΣΤΟΣ, σβέλτος.

ΑΜΟΥΡΟΥΖΟΣ, αγαπητικός, αρραβωνιαστικός.

ΑΝΟΥΣΤΡΕΦΟ, αγύριστο.

ΑΞΑΝΟΙΩ, κυττάζω.

ΑΟΥΡΟΣ, άγουρος, νέος.

ΑΠΟΘΕ, απ’ όπου.

ΑΣΥΣΤΑΤΟΣ, ακατάστατος.

-Αρχέβγει αβγά και τελειώνει καλάθια….  (Λέγεται για άνθρωπο, πού δεν έχει ειρμό στο λόγο του).

-Σπάς αβγό ή χύνεσαι! (Εκφράζει ελαφρά δυσφορία κυρίως σε περίπτωση ασυνεννοησίας, υπαναχωρήσεως κτλ.)

-Η αγάπ’ είναι μισάρικη.(δηλαδή αμοιβαία)

-Όποιος αγαπά τα φάβατα, σπέρνει κουκιά και κάνει τα. (Δηλ. όποιος επιθυμεί κάτι, πρέπει να καταλάβη κόπο και φροντίδα, για να το αποκτήση)

-Των Αγίων Αποστόλω/ τα παπούτσα και στο δρόμο (ή στο νώμο). (Δηλ. είναι η ώρα για εξοχή. Παλαιότερα πηγαίνανε κατά την εποχήν αυτή στις αγροικίες για να μείνουν όλο το καλοκαίρι).

-Οπόχει ρούχ’, άς τα φορή (ή χαρή)/ απού τ’ Άη Ωργιού κι’ εκεί. (Του Αγίου Γεωργίου πρωτοφορούσαν τα καλοκαιρινά τους. Τότε κυκλοφορεί κανείς έξω και φαίνεται το ρούχο του και το χαίρεται.

-Τ’ Άη Λιά/ bαίνει το λάδι στην ελιά. (Δηλαδή του προφήτη Ηλία αρχίζει να περιέχει λάδι ο ελαιόκαρπος).

-Άη μου Νικόλα,/ κάψε κι’ άφης κιόλα.( Δηλαδή να μη φθάνη κανείς στην υπερβολή).

-Αμάν αοράζης εκείνο, bου δε σου χρειάζεται, πουλείς εκείνο, bού σου χρειάζεται.( Δηλαδή όταν κανείς αγοράζη περιττά πράγματα, αναγκάζεται κατόπι να πουλήση χρήσιμα, για να ανταποκριθή στις ανάγκες του.)

-Η μάνα μου ψωμιά πουλεί, η μάνα μου ψωμιά αοράζει.( Λέγεται για ανόητες και άσκοπες συναλλαγές).

-Θα κάμης τάχερα κομμάθια. (Δηλαδή τίποτα δεν θα κάμης).  

ΒΟΥΛΩ, γκρεμίζω, γκρεμίζομαι.

-Σε ξερή βρύση να παώ, θα χλωράνη.( Λέγεται για τους τυχερούς)

(Γ) ΕΝΝΗΜΑ, σμιγό.

(Γ) ΙΑΔΕ, νά, ιδού.

ΓΝΩΣΤΕΥΓΩ, γίνομαι γνωστικός, βάζω μυαλό.

-Από ‘αμον έρχομαι και πολύ πεινώ.( Λέγεται. Όταν, ενώ υποτίθεται ότι έφαγες καλά κάπου, εμφανίζεσαι πεινασμένος).

-Θαρρείς πώς είναι μαλλιά dα ένεια. (Λέγεται, για κάτι, που ενώ θεωρείται εύκολο, δεν είναι).

-Εχεις γρόσα,/ έχεις γλώσσα. (Δηλαδή ο πλούσιος έχει δικαίωμα να λέη ό,τι θέλη).

ΔΟΥΛΙΩ, φοβούμαι.

ΔΩΜΑ, ταράτσα από κοκκινόχρωμα.

-Δανεικά ει’ dα κούρταλα) του ‘άμου). (Λέγεται κυριολεκτικώς και μεταφορικώς. Δηλ. ό,τι κάμης, θα σου κάμουν. (κρόταλα= διαπόμπευση σε γάμο με κουδούνια και παλιοτενεκέδες).

ΕΠΑ΄, εδώ.

ΕΤΣΑ΄, έτσι.

ΕΧΕΡΗ, χειρολαβή αρότρου.

-Κάθα εις το bόρδαρό dου/ μοσκολίβανον τον έχει.( Λέγεται, όταν υπερβάλλωμε την αξία, την σημασία των οικείων μας ή των πραγμάτων μας).

-Ά δε dή σφίξης την ελιά, δε βγαίνει το λάδι. (Δηλαδή, για να αποδώση η δουλειά, θέλει συνέχεια και ένταση).

-Τσ’ ελιάς το φύλλο ‘ναι. (Λέγεται για άνθρωπο πονηρό, έξυπνο, επιτήδειο, ψεύτη, ανυπάκοο κ.τλ.)

ΖΑΒΑΓΡΑ, κουταμάρα.

ΖΑΒΟΣ, κουτός.

ΖΑΚΟΝΙ (το), έθιμον

ΖΟΥΔΙΟ, τύχη

-Ζόρι ζορινό (=διά της βίας)

-Ζόρι ζορινό Χριστός ανέστη, (Λέγεται σαν διαμαρτυρία προς κάποιον, που επιμένει πολύ.)

-Πού ζει, μεταζώνεται. (δηλαδή η ζωή παρουσιάζει πολλά απρόοπτα ευνοϊκά για μας.)

-Ή αβάτζου ή καβάτζου.( Λέγεται, όταν κάνης μια κουτουράδα, δηλαδή, ή θα κερδίσης πολλά ή θα καταστραφής.)

ΘΑΡΡΕΥΓΟΜΑΙ, εμπιστεύομαι.

ΘΑΡΡΩ, νομίζω.

-Ότι νακούς θυμό θεϊκό, σφάλα τη bόρτα σου. (Όταν αγριεύουν τα στοιχειά της φύσεως, να κλείνεσαι στο σπίτι σου. Λέγεται και μεταφορικώς σε περίπτωση κάθε μεγάλου κινδύνου).

-Κάθε δεdρό με το νήσκιο dου.

-Το κάθε δεdρουλάκι έχει το νήσκιο dου. (Και οι δύο αυτές παροιμίες σημαίνουν: Κάθε άνθρωπος έχει κάποιο προσόν, ή κάποιο ελάττωμα, κάποιον προστάτη, κάποια εύνοια).

ΚΑΒΑΝΤΖΑΡΩ, παίρνω επάνω.

ΚΑΜΩΝΟΜΑΙ, προσποιούμαι.

ΚΟΛΑΤΣΙ, κολατσό.

ΚΟΥΚΟΥΜΑΒΛΑ, κουκουβάγια.

ΚΟΠΕΛΙ, αγόρι.

ΚΟΥΤΟΥΡΑΡΩ, ριψοκινδυνεύω.

ΚΡΕΒΑΤΑΡΙΑ, (η) αργαλειός.

-Επέρασεν ο καιρός πο’ δένα τζί σκύλοι με τα λουκάνικα.( Δηλαδή, δεν είχανε τότε οι σκύλοι την εξυπνάδα να φάνε τα λουκάνικα να ελευθερωθούν. Σημαίνει ότι επέρασε η εποχή, που οι άνθρωποι ήτανε αφελείς και ανεκτικοί. Λέγεται επίσης και με την έννοια περασμένης καλής εποχής).

-Ο καιρός πουλεί τα ξύλα/ κι’ η φουρτούνα τ’ αοράζει.( Λέγεται, όταν είναι ανάγκη να κάμης κάτι, έστω και με ζημία σου.)

-Κι’ εσύ κακό χερόβολο κι’ εώ κακό δεμάτι. Ή Κι’ εώ κακό χερόβολο κι’ εσύ κακό δεμάτι.(Λέγεται, όταν δύο άνθρωποι δεν συμφωνούν και αναγνωρίζει καθένας την υπαιτιότητά του).

-Του καλοκαιριού ταgάθι/ το χειμώνα μαρουλάκι. ( Δηλαδή, πρέπει να σοδειάζωμε το καλοκαίρι και τα πιο ασήμαντα προϊόντα, γιατί όλα είναι πολύτιμα το χειμώνα).

-Ιά καλό και ιά κακό/ θάψετέ τονε λαϊκό. ( Δηλαδή για κάθε ενδεχόμενο, άς λάβωμε τα μέτρα μας.)

ΛΑΤΡΑ (η), φασαρία, θόρυβος, ακαταστασία, ανησυχία, βρωμιά.

ΛΟGΟΣ, φυσικό κοίλωμα με νερό.

ΛΟΟΥΜΑΙ, λογαριάζομαι.

ΛΟΩ, διανοούμαι, σκέπτομαι.

-Με τον αραbά τονε πιάνου dο λαό. (Δηλαδή, με την υπομονή πετυχαίνει ο άνθρωπος, ό,τι θέλη

-Φωνή λαού, οργή Θεού. (Δηλαδή, η λαϊκή αγανάκτηση κατά των αδίκων ισχυρών προκαλεί την τιμωρία τους από τον Θεόν.

-Εμείς οι βλάχοι, όπως λάχει. (Λέγεται, όταν σου τύχη επισκέπτης και τον περιποιηθής με απλά μέσα.).

ΜΑΛΑΣ (ο), μυστρί.

ΜΕΛΙDΑΚΑΣ, μυρμήγκι.

ΜΕΡΕDΙ, απογευματινό φαγητό.

ΜΟΛΑΡΗΤΟΣ, λυτός, ελεύθερος.

BΟΥΚΟΥΝΙΑ,  μπουκιά.

-Μάταια ματαιότητα, τα πάdα ματαιότης,/ ένα λουλούδι ψεύτικο είναι η ανθρωπότης.

-Κουλούρ΄ εκεί που μέλλεσαι/ κι’ όχι εκεί πού πλάθεσαι. (Λέγεται όταν, ενώ κάτι προορίζεται για ένα ωρισμένο πρόσωπο, το καρπούται άλλος).

-Με το μόδι bαίνει και με το dρίχα βγαίνει. (Λέγεται για την αρώστια, ότι δηλαδή έρχεται ορμητική και βαρειά και φεύγει ύστερα σιγά-σιγά.

ΞΕΝΗΣΤΙΚΩΝΟΜΑΙ, τρώγω πρωινό.

-Ξέρω, μάνα μου, και φαίνω, / μόνου τσι κλωστές δε δένω. (Λέγεται, όταν κανείς νομίζη ότι ξέρει τέλεια κάτι, ενώ του διαφεύγουν ουσιώδη πράγματα.)

-Ξημερώνοdας και διατάζοdας. (Λέγεται, όταν ρωτάμε για κάτι πρό της ώρας του).

ΟΕΣΚΕ, όχι.

-Η ομορφιά είναι μουσαφιριλίκι. (Δηλαδή, η ομορφιά είναι περαστική)

-Λάβε πόνο ιά ‘μορφιά. (Λέγεται, όπως το «Μπρός στα κάλλη τ’ είν’ ο πόνος»).

ΠΑΝΙΖΩ, μουσκεύω, μουσκεύομαι.

ΠΑΡΑΚΟΥΤΟΥΡΑΔΟΣ, πολύ κουτουράδος, πολύ ριψοκίνδυνος.

ΠΑΡΑΣΤΡΑΤΟ, άτακτο, άνομο.

ΠΙΤΤΑΚΩΝΩ, πιέζω, πλακώνω.

ΠΟΥΔΕΤΑ, πουθενά, κάπου.

ΡΑΙΝΟΜΑΙ, περιπλανώμαι.

ΡΥΜΝΗ, δρόμος.

ΣΑΡΤΕΝΩ, πηδώ.

ΣΑΡΤΟΚΟΠΩ, πηδώ πολύ.

ΣΟΥΛΑΤΣΑΡΩ, κοροϊδεύω.

ΣΦΥΡΩ, φυραίνω, στραγγίζω.

ΣΩΝΩ, φθάνω, αρκώ, επαρκώ.

ΤΟΙΑΡΙΣ, μήπως.

ΦΑΩΝΟΜΑΙ, φαγώνομαι, αγωνίζομαι, τυραννιέμαι, βασανίζομαι.

ΦΑΚΟ (όν. φάκος;), πράξη ύποπτη; Πονηριά;

ΦΌΡΤΣΟΣ, δυνατός.

ΦΤΑΝΩ, χτυπώ, τραυματίζομαι, γρατζουνίζομαι, μωλωπίζομαι.

ΦΥΛΛΑΔΟΦΥΛΛΟ, φύλλο πικροδάφνης.

ΧΑΡΑΜΗΣ, χαροκόπος.

ΧΑΡΑΜΙΤΖΗΣ, χαροκόπος.

ΧΟΛΙΑΣΜΕΝΟΣ, πεισμωμένος.

ΧΟΥΒΑΡΔΩΣΥΝΗ, απλοχεριά.

-Όσα δε σώνει η αλεπού (ή δε θέλει η αλεπού) τα κάνει κρεμαστάρια.

Ελάχιστα:

Η ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου (Απείρανθος Νάξου 1/1/1907-Νάξος 23/7/1996), μας είναι γνωστή περισσότερο γιά την ποίησή της παρά ίσως από την σημαντική εργασία της πάνω στην συλλογή Παροιμιών από τον γενέθλιο τόπο της, το νησί της Νάξου, και ιδιαίτερα, την Απείρανθο. Οι Παροιμίες αυτές, έχουν πολλά κοινά σημεία ή είναι κοινές με άλλες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Αν τις παραβάλλει κανείς με αυτές του πατέρα της ελληνικής λαογραφίας Νικολάου Πολίτη, θα αναγνωρίσει πολλές ομοιότητες. Οι διαφορές είναι συνήθως γλωσσικές, και διαφέρουν από τόπο σε τόπο μια και είναι διαφορετικά εμπλουτισμένο το ντόπιο γλωσσικό ιδίωμα, η ντοπιολαλιά κάθε γεωγραφικής περιοχής. Ερμηνευτικά ανήκουν στην ίδια κατηγορία πλαισίου, εκφράζουν κοινά κοινωνικά μήνυμα έχουν παρόμοιο σημασιολογικό χρωματισμό και χαρακτηριστική τυπολογία. Η Διαλεχτή Ζευγώλη Γλέζου, χωρίζει την συλλογή της κατά αλφαβητική σειρά, και κατά κατηγορίες λέξεων, δηλαδή Παροιμίες που έχουν άμεση σχέση με τον τίτλο-λέξη. Παραδείγματος χάριν: Βενετιά, βερεσέ, γάμος, γαμπρός, ομορφιά, καιρός, θεϊκός, κλωστή, κόβω, Μάρτης, μήνας, μετρώ, ομοιάζω, ομορφιά, Σάρα (Η Σάρα κι’ η Μάρα και το κακό συναπάdημα.) (Δηλαδή, κάθε λογής άνθρωποι) και ούτω καθ’ εξής. Επίσης, η συλλέκτρια και ερευνήτρια μας δίνει και άλλες γλωσσικές ή συμπληρωματικές εκδοχές εκφοράς όπου συναπαντάται η Παροιμία, με παρόμοια ερμηνευτική εκδοχή αλλά διαφορετικά γλωσσικά διατυπωμένη. Κάτω από κάθε Παροιμία μας δίνει την ερμηνεία της, και επεξηγεί τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες κάθε Παροιμίας. Μεταφράζει δηλαδή, την ντοπιολαλιά της Νάξου σε μια κοινή αναγνωρίσιμη γλώσσα για τους υπολοίπους. Οι άγνωστές λέξεις μας γίνονται γνωστές καθώς συσχετίζονται με όμοιές τους ερμηνευτικά, μια άλλη εκδοχή τους. Αυτό δίνεται με αριθμήσεις και παραπομπές μέσα στο θέμα ή στο κάτω μέρος του βιβλίου με αριθμητική σειρά. Με τον τρόπο αυτό έχουμε θα σημειώναμε έναν εμπλουτισμό των γλωσσικών λημμάτων. Τα σύμφωνα ντ, μπ, δίνονται με την ακουστική τους αποτύπωση, την ηχητική, με γράμμα δανεισμένο από το αγγλικό αλφάβητο, d, b, και όχι με τα ελληνικά σύμφωνα ντ, μπ. Καμμία λέξη δεν είναι φτιαχτή από καλαμαρά αλλά είναι σμιλεμένη από το λαϊκό γλωσσικό ένστικτο των απλών νησιωτών, και κουβαλούν μέσα τους όλο το φορτίο της αλήθειας των κοινωνικών σχέσεων και συμπεριφορών των απλών ανθρώπων. Αληθεύουν δηλαδή τις απλές και αυθεντικές ζωές των απλών νησιωτών. Είναι ένα λεκτικό αναγνωρίσιμο σε εμάς-τους μη Ναξιώτες-, δεν έχει τις γλωσσικές δυσκολίες που συναντάμε σε γλωσσικά ιδιώματα και φωνητικές εκφορές άλλων περιοχών. Αν εξαιρέσουμε την ηχητική τους διάσταση, πχ. το φωνήεν ι, (για) ή τα σύμφωνα ντ και μπ, που συναντάμε και σε άλλες περιοχές της χώρας, οι λέξεις ανήκουν στην προφορική ομιλία των νησιωτών και των ατομικών και οικογενειακών τους σχέσεων. Είναι λέξεις που χρησιμοποιούν στις καθημερινές τους εργασίες και ασχολίες, στην εξήγηση των καιρικών συνθηκών και αλλαγών και μεταβολών των φυσικών φαινομένων.  Λέξεις που εικονογραφούν ατομικά και ψυχικά χαρακτηριστικά ανθρώπων, συμπεριφορές τους, κοινωνικές τους εκδηλώσεις. Οι λέξεις αυτές προέρχονται από το κοινό λεξιλόγιο των νησιωτών, των χωρικών και των διαφόρων επαγγελματικών ασχολιών τους. Να επαναλάβω, ότι οι λέξεις των Παρομιών δεν δυσκολεύουν τον σύγχρονο αναγνώστη, αυτόν που δεν κατάγεται από την Νάξο εκεί που κάποτε κατέφυγε ο Δίας. Πχ. στην λέξη δούλος, έχουμε: «Καλώς το δούλο dου θεού και τον οχτρό τζή πίττας» (Λέγεται, σαν χαιρετισμός, σε κάποιον, που μας επισκέπτεται. Περιέχει και εγκαρδιότητα και χαριεντισμό). Στο λήμμα σύ έχουμε: «Ειμ’ εδά κι’ εώ κι’ εώ/ μά κι’ εσύ κι’ εσύ!», (Λέγεται σε κάποιον, όταν διαπιστώνωμεν ότι η κατάστασή του ή ελάττωμά του είναι βαρύτερα από αντίστοιχα δικά μας). Εκτός από το συμπληρωματικό λεξιλόγιο στο τέλος του βιβλίου από το οποίο μετέφερα λέξεις και μέσα στα λήμματα δίνονται ορισμένες γλωσσικές ερμηνείες ή εκδοχές για άγνωστές μας λέξεις. Οι περισσότερες πληροφορίες για τις Παροιμίες προέρχονται από τους νησιώτες συμπατριώτες της, ορισμένες τις έχει συναντήσει σε λαϊκά παραμύθια χωριών της Νάξου, άλλες άντλησε από θρύλους ή μύθους της περιοχής, ορισμένες προέρχονται από τις ιστορίες του Ναστραντίν Χότζα. Ενώ υπάρχουν και εκείνες που τις άντλησε από το μνημονικό σεντούκι επώνυμων συμπατριωτών της όπως διαβάζουμε στις ευχαριστίες της προς αυτούς. Δημοσιεύονται παροιμίες ή λέξεις τους που αποτελούν γνωστά δίστιχα της Νάξου, από τα οποία η Γλέζου ξεχωρίζει είτε τις παροιμιώδεις εκφράσεις είτε τις λέξεις που επέχουν την θέση αυτή. Οι λέξεις δίνονται στην ονομαστική ή αν είναι ρήμα στο πρώτο ενικό πρόσωπο ή το πρώτο πληθυντικό του Ενεστώτα. Δίνονται επεξηγήσεις λέξεων ή μυθικών περιγραφών που προέρχονται από «ανέκδοτες συλλογές» της ίδιας της ποιήτριας, και των προσωπικών εμπειριών του βίου και της ζωής της. Η συλλογή αυτή Παροιμιών από την περιοχή της Απειράνθου της Νάξου, εξυπηρετεί διπλά την έρευνα και την διάσωση του ελληνικού λαϊκού μας πολιτισμού. Πρώτον την επιστήμη της Λαογραφίας και δεύτερον της Γλωσσολογίας, δηλαδή έχουμε έναν εμπλουτισμό του καθόλου ελληνικού λεξικού της ελληνικής γλώσσας με φράσεις, λέξεις, ιδιωματισμούς καθημερινών λέξεων, που εντάσσονται αρμονικά και ισορροπημένα μέσα στο γλωσσικό θησαυρό της ελληνικής γλώσσας όπως αυτή μιλιέται στο πέρασμα του χρόνου και η οποία κυλάει ήρεμα, χωρίς δυσκολίες στα στόματα των σύγχρονων κατοίκων της Νάξου αλλά και των υπολοίπων Ελλήνων.

     Από όσο μπορώ να γνωρίζω η ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου, είναι ίσως η μοναδική ή τουλάχιστον η πρώτη ελληνίδα που ασχολήθηκε με παρόμοιο θέμα. Δηλαδή την εμπεριστατωμένη, σχολιασμένη και επεξηγηματική συλλογή και κατάθεση σε αυτόνομη έκδοση ελληνικών Παροιμιών. Οι άλλες εργασίες που γνωρίζω προέρχονται από άντρες επιστήμονες ή αυτές που μας έχουν διασώσει κυρίως οι ηθογράφοι μυθιστοριογράφοι μας. Όπως πχ. είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Αργύρης Εφταλιώτης και πολλοί άλλοι. Η ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη Γλέζου, η συντοπίτισσα του αγωνιστή Μανώλη Γλέζου, με επιστημονική επιμέλεια και φροντίδα μας δίνει έναν τόμο που ξεπερνά τα αναγνωστικό όριο και ενδιαφέρον του γενέθλιου τόπου της χωρίς να χάνει σε ποιητικότητα η γραφή της. Διατήρησα την γλωσσική εκδοχή των λέξεων και την ορθογραφική που μας δίνει η ποιήτρια.

      Ο τόμος «ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΙΡΑΝΘΟ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ», εκδόθηκε στην Αθήνα το 1963, τριάντα χρόνια μετά την πρώτη της εμφάνιση στα ελληνικά γράμματα με την ποιητική συλλογή «Τραγούδια της Μοναξιάς», εκδόσεις Μουσικά Χρονικά-Αθήνα 1931. Στα μεταγενέστερα χρόνια η Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου αφιερώθηκε αποκλειστικά στον ποιητικό λόγο. Ποιητικές της συλλογές εκδόθηκαν από τον εκδοτικό οίκο «Οι εκδόσεις των φίλων». Η ποιητική πλευρά όμως της Γλέζου χρειάζεται ειδική εξέταση, μια και όπως μας δείχνουν οι σχετικές πληροφορίες, είναι πολλοί οι σχολιαστές, οι δοκιμιογράφοι, οι βιβλιοκριτικοί των έργων της.

    Το υστερόγραφο που παραθέτω παρακάτω είναι μακροσκελές. Είχα σκεφτεί να το αφαιρέσω και να το δημοσιεύσω ξεχωριστά σαν έναν προσωπικό σχολιασμό στα φλέγοντα θέματα της επικαιρότητας που όλοι μας βιώνουμε. Όμως, επειδή το κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο στον Μανώλη Γλέζο ο οποίος υπήρξε πάντα στις πολιτικές και κοινωνικές επάλξεις της εποχής του, το άφησα. Οι παρεμβάσεις του στα κοινά ήταν πάντα χρήσιμες και εποικοδομητικές. Ο ίδιος σαν ενεργός πολίτης και πολιτικό όν, δεν δίσταζε να αποχωρεί από κόμματα ή ιδεολογικές παρατάξεις όταν διαπίστωνε ότι αυτές πρόδιδαν τα ιδανικά για τα οποία ο ίδιος πολεμούσε και αγωνίζονταν με νεανικό πάντα πάθος και δημοκρατική συνείδηση μέχρι το τέλος της ζωής του. Γιατί ο Μανώλης Γλέζος, δεν ήταν μόνο ένας φλογερός πατριώτης, ένας γνήσιος δημοκράτης Έλληνας, ένας ήρωας της εθνικής αντίστασης, αλλά ένας Έλληνας πολίτης, πέρα από κόμματα, ιδεολογικά πιστεύω, πολιτικές παρατάξεις. Ο Μανώλης Γλέζος δεν ανήκε στην αριστερά αλλά στην Ελλάδα. Στον αγωνιστικό πολιτικό πολιτισμό της Ελλάδας, όπως ανήκει και ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις (που λησμονούμε ότι υπήρξε αριστερός και αναρχικός αστός ενεργός πολίτης μέχρι τέλους) και μια σειρά άλλων πατριωτών Ελλήνων που άφησαν την σφραγίδα τους και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και ίχνη τους παράδειγμα στους μεταγενέστερους. Μορφές σαν τον Ηλία Ηλιού, τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Χρυσόστομο Σμύρνης, τον Νίκο Μπελογιάννη, είναι πέρα και πάνω από τις δικές μας πολιτικές μικρότητες και ιδεολογικές εμμονές. Είναι τα διαχρονικά σύμβολα της παράδοσης και της ιστορίας των Ελλήνων που την συνεχίζουν με τις διδαχές τους.                

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 1 Απριλίου 2020

ΥΓ. Παρακολουθώντας και εγώ όπως θέλω να πιστεύω και χιλιάδες άλλοι έλληνες και ελληνίδες από την δημόσια τηλεόραση κάθε μέρα στις έξι το απόγευμα τις ανακοινώσεις του γιατρού και σοβαρού επιστήμονα κυρίου Τσιώδρα και των άλλων επίσημων κυβερνητικών παραγόντων και υπουργών, σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού, είδα εχθές την εκπρόσωπο των τραπεζών να μας μιλά για την επιθυμία του συνόλου των τραπεζών ελλάδας να βοηθήσουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού και στην μη ταλαιπωρία τους. Ταυτόχρονα ακούσαμε στις ειδήσεις ότι η πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου προσφέρει τον μισό μισθό της για δύο μήνες σε ταμείο για την επιδημία. Το ίδιο ανακοινώθηκε και ζήτησε από τους υπουργούς και τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος της Νέας Δημοκρατίας ο πρωθυπουργός κύριος Κυριάκος Μητσοτάκης. Δηλαδή να προσφέρουν μέρος της βουλευτικής τους αποζημίωσης για δύο μήνες προαιρετικά για τον σκοπό αυτόν. Το ίδιο ανακοίνωσε και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Σύριζα, και ο αρχηγός του πρώην πρωθυπουργός κύριος Αλέξης Τσίπρας. Τις θετικές απόψεις ή την άρνησή τους, εξέφρασαν και τα υπόλοιπα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Την ίδια στιγμή, τα Κανάλια, και οι δημοσιογράφοι των τηλεοπτικών σταθμών και των ραδιοφώνων, κατακεραύνωναν τους «ανεύθυνους» συμπολίτες μας, όσους τέλος πάντων καταχράστηκαν τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας και εξακολουθούν να βγαίνουν έξω, στις παραλίες,-μάλιστα στοχοποίησαν την παραλία της Θεσσαλονίκης-και σε άλλους δημόσιους χώρους για διάφορους λόγους. Και ακόμα, μιλούσαν άσχημα και υβριστικά για τα άτομα μεγάλης ηλικίας που στήθηκαν έξω από τα ΑΤΜ για να λάβουν την σύνταξή τους ή να πληρώσουν ότι όφειλαν έξω από τα καταστήματα των τραπεζών, στα πεζοδρόμια. Λοιπόν, για να μην κοροιδευόμαστε  μεταξύ μας, αυτή είναι η εικόνα που ανάγκασαν οι Τράπεζες να συμβεί, όχι η επιλογή των συνταξιούχων, τους έλληνες και τις ελληνίδες εργαζόμενους να ταλαιπωρούνται, και να υβρίζονται από πάνω από τους άλλους τους «ξύπνιους» που αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς. Και θα ήθελα παρακαλώ να θέσω μερικά απλά ερωτήματα. 
Οι Τράπεζες αποφάσισαν, προχώρησαν όλες μαζί σε συμφωνία, να μην δέχονται καταθέσεις ή αναλήψεις από τα γκισέ τους κάτω από 1000 ευρώ. Οι συναλλαγές μέχρι 400 ευρώ να γίνονται μόνο μέσω των ΑΤΜ. Και αυτό,όπως λένε, για να προστατευθούν και οι υπάλληλοι εργαζόμενοι στις Τράπεζες. Σύμφωνοι. Πράγματι, και οι εργαζόμενοι στις δημόσιες και ιδιωτικές τράπεζες-που όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις, οι πολιτικοί και οι βουλευτές των κομμάτων και κυβερνητικοί παράγοντες ψήφισαν μέτρα για την ανακεφαλαιοποίησή τους, δηλαδή τις διέσωσαν, που σημαίνει ότι διατήρησαν και τις θέσεις εργασίας και τις απολαβές και τις άλλες οικονομικές και εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων τραπεζικών υπαλλήλων, σαν δημόσιοι υπάλληλοι που είναι; ή κάνω λάθος, και δεν διέσωσαν μόνο τα οικήματα, τα πάγια υλικά, τα κτήρια και τα κέρδη των μετόχων, αν δεν κάνω λάθος!-τα άτομα που εργάζονται στις τράπεζες οφείλουν να προστατευτούν και αυτά, γιατί δεν έχουν μόνο υποχρεώσεις σαν εργαζόμενοι αλλά και δικαιώματα, και φυσικά, έχουν και αυτά οικογένειες, παιδιά, γονείς, φίλους, έναν κοινωνικό περίγυρο που πρέπει να προστατέψουν. Μέχρις εδώ ορθά. Όμως τίθεται το εξής ερώτημα. Ποιος αποφασίζει για το οικονομικό ποσό των 1000 ευρώ, της ανάληψης μέχρι 400 ευρώ, την μη πληρωμή μέσω των γκισέ των λογαριασμό των ΔΕΚΟ κλπ., και στο ότι απαγορεύεται ή δεν επιτρέπουν οι τράπεζες στους έλληνες πολίτες που υποτίθεται είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και το σύνταγμα να προβούν σε αυτές τις μέχρι τώρα συναλλαγές; Μα όλοι μας γνωρίζουμε ότι η πλειοψηφία των συνταξιούχων ή των εργαζόμενων αμείβεται κάτω από 1000 ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι ένας εργαζόμενος ή ένας συνταξιούχος θα πρέπει να στηθεί πάνω από μία φορά ή δύο πχ. μέρες, έξω από τις τράπεζες με τις όποιες καιρικές συνθήκες με τους όποιους άλλους κινδύνους ελλοχεύουν κατά την ανάληψη χρημάτων για να πάρει, σηκώσει την σύνταξή του, τον μισθό του κλπ. Αν στέκει η παρατήρηση αυτή, τότε για ποια βοήθεια του κόσμου μιλάμε, για ποια εξυπηρέτηση, για ποια οφέλη των πελατών; Όταν το «μάρμαρο» το μεταφέρουν για μια ακόμα φορά στις πλάτες των δήθεν ισότιμων απέναντι στο Σύνταγμα ελλήνων και ελληνίδων πολιτών. Μήπως είναι πρόφαση για την εσωτερική αναδιοργάνωση του έμψυχου δυναμικού των τραπεζών και το βαπτίζουν τάχα εξυπηρέτηση των πολιτών όταν μάλιστα διατηρούνται οι προμήθειές τους σε κάθε συναλλαγή; Και αν αυτό αποφάσισαν οι Τράπεζες η αρμόδια Κυβέρνηση και οι Βουλευτές όλων των ελληνικών Κομμάτων γιατί δεν αντέδρασαν; Γιατί δεν σταμάτησαν αυτό το χάος και αυτή την ταλαιπωρία και ένα είδος «τιμωρίας» σε μη έχοντας ασφάλεια και βοήθεια από την πολιτεία πολίτες. Και από πάνω βγαίνουν τα Κανάλια και μας κατακεραυνώνουν γεμίζοντας μας ενοχές ότι εμείς φταίμε. Άρα, είναι ή δεν είναι στημένο το παιχνίδι; Είναι ή δεν είναι διαπλοκή αυτό; Κάνω λάθος; Γιατί την ίδια δικαιολογία με τους τραπεζικούς θα μπορούσαν να προβάλλουν και οι ιατροί εργαζόμενοι και το νοσηλευτικό προσωπικό. Δεν σε εξετάζω για να μην κολλήσω από τον ενδεχόμενο ιό που μπορεί να έχεις. Το ίδιο να πουν και οι οδοκαθαριστές που εξακολουθούν να μαζεύουν τα απορρίμματα. Το ίδιο και οι οδηγοί των λεωφορείων ή οι υπάλληλοι άλλων δημόσιων ή δημοτικών υπηρεσιών που εξακολουθούν να εργάζονται με ατομικό τους «κίνδυνο». Οι τροχονόμοι και οι αστυφύλακες. Για να μην μιλήσουμε για τους δυστυχείς εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα (σούπερ μάρκετ, φαρμακεία κλπ) που εργάζονται κάτω από αυτές τις εξαντλητικές συνθήκες χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς επίσημος για αυτούς, εκτός μόνο από το να λένε παχιά λόγια. «ότι είναι οι νέοι ήρωες του 1821», ότι «είναι οι νέοι Σαμαρείτες» και άλλα μεγάλα λόγια που λένε οι πολιτικοί μας και που δεν τους κοστίζουν τίποτα. Είναι ανέξοδοι επαίνων προσδιορισμοί χωρίς ουσιαστική σημασία. Ασφαλώς δεν θα δικαιολογήσουμε τους ανεύθυνους συμπατριώτες μας που θέλουν να βγουν να κάνουν πολύωρες βόλτες ή περίπατο ή να γυμναστούν. Σίγουρα ακόμα και αυτές οι έξοδοι θέλουν μέτρο, περιορισμένο χρόνο, υπευθυνότητα και προσοχή. Και αυτό το γράφω όχι επειδή υπακούω στις εντολές και προσέχω, αλλά, γιατί έρχεται στη σκέψη μου μια δικαιολογία που μπορεί να μου προβάλει ένας άλλος που δεν τηρεί με την πρέπουσα συνέπεια τα μέτρα ασφαλείας. Πανικοβάλλεται και υβρίζεται και στοχοποιείται από τους δήθεν δημοκράτες των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Εργαζόμουν μια ζωή, δεν επιβάρυνα το εθνικό σύστημα υγείας, δεν τα πήρα από καμιά φαρμακευτική εταιρεία, δεν μου έγραψαν φάρμακα άχρηστα και πέταξαν το μπαρκόουντ των κουτιών σε πηγάδι στην περιοχή της Γλυφάδας (θυμάστε παλαιότερα;) είμαι υγιής, έ! και αν αρρωστήσω μία φορά, τι μου λένε, κάτσε στο σπίτι σου. Μην βγείς έξω. Αν βγείς είσαι…. Δηλαδή, γιατί να τους πιστέψω και να μην θεωρήσω ότι η πολιτική και οικονομική πλευρά του ζητήματος είναι στημένη. Είναι μια άλλη διαπλοκή που θα την πληρώσουν ξανά οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι και ο απλός κόσμος που δεν έχει υποστήριξη. Ωραία θα πει κάποιος άλλος, τι προτείνεις; Εδώ βρίσκεται το κεντρικό σημείο. Τι να τους κάνω τους μισούς μισθούς των πολιτικών που ξαφνικά αποφάσισαν να συμμετάσχουν στην βοήθεια, για δύο μήνες. 
Α) Να μην ψηφίζουν νομοσχέδια που καταστρέφουν και τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της κοινωνίας και να μην φτωχοποιούν ακόμα περισσότερο εμάς τους πολίτες. Να ζητήσουν από τις τράπεζες να προστατέψουν με τζάμια και άλλα προστατευτικά μέσα τους εργαζόμενούς τους. Θα μπορούσε παραδείγματος χάριν να υπάρχει ένας υπάλληλος  στην πόρτα ή δύο και να μεσολαβούν μεταξύ των ταμίων και των πελατών. Και οι υπάλληλοι να αλλάζουν εκ περιτροπής και να μην τους βγαίνει η πίστη, και να προστατεύουν τους εαυτούς τους, δίνοντάς όλο το ποσό της σύνταξης ή της μισθοδοσίας στους πελάτες. Να δημιουργηθεί ένα ταμείο μόνο για τις πληρωμές των ΔΕΚΟ, ή ορισμένες ώρες να μπορείς να πληρώσεις. Και ας αλλάζουν οι ταμίες για να ξεκουράζονται και αυτοί. Γιατί πρέπει να μην δέχονται κάτω από 400 ευρώ ποσά για κατάθεση ή ανάληψη, κάτω από ποιας εξυπηρέτησης λογική επιβάλλονται αυτά τα μέτρα, αν όχι στο ότι και πάλι στήνεται ένα σικέ παιχνίδι σε βάρος των υπολοίπων, ή κάνω λάθος; Γιατί να πιστέψεις μετά όσα σου λένε τα κανάλια ή οι εκάστοτε κυβερνητικοί ιθύνοντες όλων των κομμάτων; Είναι αυτό δημοκρατία; Είναι αυτό ισονομία; Είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στο Σύνταγμα; Και γιατί αν θέλουν να εκσυγχρονιστούμε με τις ηλεκτρονικές πληρωμές δεν σταματούν τα ποσά των προμηθειών που παίρνουν οι τράπεζες; Είναι άλλο πράγμα η αναδιοργάνωση του υπαλληλικού δυναμικού των, αλλά όχι πάλι να μετακυλύουν το ζήτημα στους υπολοίπους. Γιατί δεν ζητούν από  τους υπαλλήλους τους να πουν τις απόψεις τους στο πως μπορεί να βελτιωθούν οι συνθήκες χωρίς να ταλαιπωρούνται εντός και εκτός των τραπεζών οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι; Γιατί θα πρέπει να είναι μονόδρομος για μία ακόμα φορά και πάλι η ταλαιπωρία των «πελατών» και από πάνω να τους κατηγορούν ότι είναι ηλεκτρονικά αναλφάβητοι, φταίνε αυτοί που στέκονται στις ουρές και μόνο αυτοί δημιουργούν το πρόβλημα σύμφωνα με τη δημοσιογραφική κριτική και άποψη, ερμηνεία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Οι βουλευτές εκλέγονται για να δίνουν λύσεις, να προτείνουν προτάσεις που δεν θα δυσκολεύουν τις ζωές των πολιτών. Είναι εκλεγμένοι εκπρόσωποι λογικών προβάτων όχι άλογων ζώων. Εκτός αν το τραπεζικό σύστημα έχει αντικαταστήσει την κοινοβουλευτική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν ναι, τότε να ψηφίζουμε το διοικητικό και υπαλληλικό ανθρώπινο δυναμικό τους να μας κυβερνούν. Τι χρειάζονται οι πολιτικοί και οι βουλευτές; Ερώτηση θέτω και όχι υπόδειξη. Γιατί αν θέλουν να βοηθήσουν οι τράπεζες ουσιαστικά, ας χαρίσουν την πρώτη κατοικία στα άτομα που πήραν δάνειο και δεν μπορούν να το ξοφλήσουν με την κρίση; Δεν μιλάω για μπαταξήδες, μιλάω για συνεπείς καταναλωτές. Ας μειωθεί και λίγο η κερδοφορία τους και ας μην κάνουν δωρεές και άλλες δημόσιες χορηγίες. Εξάλλου, ο κύριος  Τσιώδρας είπε ότι: «δεν φοβόμαστε τις εξόδους, αλλά τον συνωστισμό των ανθρώπων». Που σημαίνει αν δεν λαθεύω, και χωρίς εμάς τους αναγκαστικά πελάτες των τραπεζών, που μας απαγόρευσαν τις συναλλαγές, οι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι μέσα στις τράπεζες που είναι ο ένας κοντά στον άλλον θα κινδυνεύουν εξίσου;

Αλλά ποιος ακούει σε καιρούς όχι μόνο κοινωνικά άδικους αλλά και το φυσικό περιβάλλον να έχει τους δικούς του κανόνες ζωής και καταστροφής στον πλανήτη. Γιαυτό υποψιάζομαι ότι η κατά τρομοκράτηση, ο υπερβολικός φόβος, οι πολλές απαγορεύσεις και επιταγές των τραπεζικών και των πολιτικών, και των δημοσιογράφων, θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ο κορωνοϊός θα φύγει μια κάποια στιγμή, θα υποχωρήσει ή θα βρεθεί το εμβόλιο. Τα αδιέξοδα όμως και τα δυσεπίλυτα προβλήματα της οικονομίας και των εργασιακών συνθηκών θα παραμείνουν παρόντα, και τότε, δεν θα ασχολούνται με αυτά οι δήθεν φιλάνθρωποι ηγέτες και οι έχοντες και κατέχοντες, εκτός αν τους επιφέρουν μεγάλα κέρδη ή διαφημιστικά οικονομικά πακέτα. Κάνω λάθος;

Και κάτι ακόμα. Τα άτομα που εθελοντικά ζητούν να προσφέρουν αυτήν την κρίσιμη στιγμή στο γενικό σύνολο, στην βοήθειά μας, σαν υπεύθυνοι και συνειδητοί πολίτες-πέρα από κόμματα και ιδεολογίες-επάξια θα όφειλαν να στελεχώσουν τα κενά που υπάρχουν στην δημόσια διοίκηση. Πέρα από κομματικά ρουσφέτια. Κάτι που υποστήριξε και η αδερφή του πρωθυπουργού βουλευτής Χανίων κυρία Ντόρα Μπακογιάννη σε ραδιοφωνικό σταθμό. Και μόνο η προσφορά τους αξίζει την μοριοδότησή τους. Για να μην λέμε τα στραβά μόνο του δημόσιου τομέα. Αρκεί μετά, να μην γίνει το «δώσε και μένα μπάρμπα»

Η μνήμη όλων μας σε αυτούς που έφυγαν από την πανδημία εντός και εκτός ελλάδος.

«Αχ νάξερες τι δύναμη μου δίνει η δύναμή σου».