ΤΑ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΤΟΥ
Μ Α Ν Ο Υ Χ Α Τ Ζ Ι Δ Α Κ Ι
«Ο κόσμος πιά δεν είναι
μαγικός. Και τα Χριστούγεννα, μια οργανωμένη μηχανή. Μάταια οι παπάδες
προσπαθούν να δώσουν περιεχόμενο στις μέρες μας, με φραστικούς ξεπερασμένους
τύπους της Αγίας Γραφής και άλλων ιερών βιβλίων. Η εκκλησία έγινε τμήμα-σκηνικό
μιάς τηλεοπτικής σειράς που επιμελώς σκηνοθετείται, πολυτελώς προετοιμάζεται
από παραγωγούς ασήμαντους της εθνικής τηλεόρασης.»
Μάνος Χατζιδάκις,
Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 1979. «Η σιωπηλή γιορτή του Ιησού και η λιτανεία των
δακρυσμένων και των απερχομένων», σ. 186
Με την πάροδο του χρόνου και την αλλαγή
των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι, οι
κεντρικές, δεσπόζουσες παραδοσιακές θρησκευτικές εορτές των ανθρώπων, των
διαφόρων λαών και εθνοτήτων, φυλών του Δυτικού Πολιτισμού άλλαξαν,
μεταλλάχθηκαν, αλλοιώθηκαν, μεταποιήθηκαν, απονευρώθηκαν από το υπερασπιστικό
σύστημα άμυνάς τους και κυριαρχίας τους. Απώλεσαν το ουσιαστικότερο και
πλατύτερο μέρος της πνευματικής τους δυναμικής, της μυστηριακής συμβολιστικής
τους επιρροής στις ψυχές και τις συνειδήσεις των ανθρώπων όπου γης μέσα στους
αιώνες. Των λαών μέσα στην Ιστορία που ασπάζονται παραδοσιακά και υιοθετούν,
ακολουθούν την Χριστιανική Θρησκευτική παράδοση σε όποια δογματική και Εκκλησιαστική
της εκδοχή και τελετουργικό μέχρι σήμερα έχει εκδηλωθεί, καθιερωθεί ή επιβληθεί,
διασωθεί. Οι παραδοσιακές πνευματικές αξίες,-και οι αντίστοιχες θρησκευτικές-οι
αρχές ζωής, δράσεις κοινωνικών συμπεριφορών του δυτικού ανθρώπου ανατράπηκαν ή
χάθηκαν παντελώς από το προσκήνιο της σύγχρονης Ιστορίας, Αποιεροποιήθηκαν. Το
πρωτογενές αρχέγονο φαινόμενο της παρηγορητικής παραμυθίας των Μεγάλων
Μεταφυσικών Κοινωνικών Μύθων της Ανθρωπότητας δεν διερμηνεύει πλέον τον Κόσμο
μας, ούτε εμπεριέχει ή προσλαμβάνει τις καινούργιες ανάγκες του. Μετά από
εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους αιματηρούς κοινωνικούς αγώνες, υπόγεια ή
φανερά φιλοσοφικά και μεταφυσικά, υπαρξιστικά και γνωσιολογικά ρεύματα
προσμείξεων και άλλους διαύλους ερμηνευτικής επικοινωνίας των ανθρώπων, αργά
και σταθερά οι Θρησκευτικές σταθερές με τις όχι πάντα αφύλακτες μεταφυσικές
διαβάσεις τους, έχασαν, την πρωταρχική ισχύ και πνευματική τους δυναμική, χρωματισμούς
και κανόνες χριστιανικής επιρροής της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας τους που
προέρχονταν από τους θεσμούς των κρατών τους. Σκιάστηκαν τα όρια αποστολής της
σημασίας τους, των παραδοσιακών πεδίων κατανοήσεώς τους,
«επιστημονικοποιήθηκαν» ή «ιδεολογικοποιήθηκαν», μπήκαν κάτω από το μικροσκόπιο
εξέτασης της Επιστήμης και των κατά καιρούς Θρησκευτικών και Εκκλησιαστικών σκοπιμοτήτων
και εθνικών αποικιοκρατικών βλέψεων. Εντός και εκτός των παραδοσιακών ιστορικών
τειχών τους και των γραμμών αισιοδοξία τους, και η όποια αλήθεια μαρτυρία τους
που παρείχαν στους πιστούς μέσα στο χρόνο χάθηκε. Η αρχαία πρώτη «Δόξα»
προέλευσή της έχασε την αίγλη και την φήμη της, την συμβολική της ισχύ, την
σπουδαιότητά της στο συλλογικό της ανθρωπότητας υποσυνείδητο και μνήμης
κοιμητήρια. Ο Κόσμος μας Απομαγεύτηκε, γυμνώθηκε από την μυστηριακή μαγεία του
συνειδητά ή ανεπίγνωστα, τα θαυμαστά ριζώματα της εορταστικής πολιτισμικής του
παράδοσης μετατράπηκαν σε σχολαστική εμπορικών προτεραιοτήτων καταναλωτικό
ξεφάντωμα και αχαλίνωτο φαγοπότι. Μια φαντασμαγορική εορταστική περίοδο μετά τα
Νικολοβάρβαρα, πολύχρωμων φωτεινών λαμπιόνων και στολισμών των κεντρικών
λεωφόρων των ανώνυμων και άξενων μεγαλουπόλεων με ζαχαρένια αγγελάκια. Μία
φάτνη και ένας αγιοβασίλης εκ Φιλανδίας που ικανοποιεί όλες τις εμπορικές και
οικονομικές ανάγκες του σύγχρονου μοντέρνου ανθρώπου των κοινωνιών μας και των
μεταναστευτικών ανθρωπογενών προσμείξεων. Ένα υλιστικού θεάματος και αγοράς, οικονομικού
ξοδέματος παραμύθι για μικρούς και μεγάλους. Κάτι σαν θρησκευτική εορταστική
«Ντίσνεϋλαντ». Τα παραδοσιακά κάλλαντα και οι δοξαστικοί ύμνοι του Σύρου ποιητή
του Ρωμανού του Μελωδού, αντικαταστάθηκαν, από τα αγγλόγλωσσα τραγούδια των φαν
σύγχρονων τραγουδιστών και τραγουδιστριών των κοινωνικών μέσων δικτύωσης και
ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών. Το αινιγματικό και «μυστήριο ξένον» της
προέλευσης του Κόσμου και της Ζωής ερευνήθηκε επαναληπτικά και μας αποκαλύφθηκε
διεξοδικά από τα σύγχρονα επιστημονικά πεδία της ανθρώπινης γνώσης και
κοινωνικών κατακτήσεων «τηλεσκόπια», αλλάζοντας δραματικά τις αντιλήψεις των
ανθρώπων. Τον χάρτη της προεικόνισης των κοινωνικών και θρησκευτικών σχέσεων
όπως της είχαμε αποδεχθεί και γνωρίσει, ακόμα και στις γευστικές παραδοσιακές
μας συνήθειες. Ο μοντέρνος άνθρωπος του Δυτικού Χριστιανικού Πολιτισμού και
Παράδοσης αν μου επιτρέπεται η έκφραση, έγινε ένα είδος λάφυρου «λαθρεμπόρου»
της ίδιας του της οργανικής ιστορικής και εκκλησιαστικής παράδοσης στο όνομα
του εκσυγχρονισμού και της νέας αφήγησης της ιστορίας της ανθρωπότητας. Τι
σημαίνει εκκλησιαστική και τι ορθόδοξη παράδοση-στις μέρες μας- δεν μπορεί να
απαντηθεί μέσα από ακτινογραφήσεις παραδοσιακών πλέον ιστορικών εστιάσεων,
εικονογραφήσεις ιστογραμμάτων μιάς άλλης μαρτυρικής εποχής. Η Θρησκεία ή
Εκκλησία, δύσκολα θα απαντούσαμε με ευκολία θετικά αν προφύλαξε τον άνθρωπο της
δύσης από τον πόλεμο, το έγκλημα, το κακό, τον θάνατο. Ο πιστός χριστιανικός
άνθρωπος του δυτικού κόσμου- αναφέρομαι και στις δύο ιστορικές και πολιτικές
εκδοχές της παλαιάς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, (εννοώ την ελληνόγλωσση Βυζαντινή)
οικειοθελώς είτε από ιστορική κόπωση και αντίθεση, έκανε ένα είδος «ευθανασίας»
στην θρησκευτική και εκκλησιαστική του παράδοση. Αρχειοθετώντας τα παλαιά
προτάγματα βίου του στον πολυπόθητο φάκελο της αυτονομίας, ανεξαρτησίας,
ελευθερίας και δικαιωμάτων του. Ενδέχεται μέσα στις στοές του χριστιανικού
πολιτισμού και τα διάφορα στάδια θρησκευτικής και εκκλησιαστικής διάψευσης και
ανθρώπινης φιλοσοφικής και υπαρξιακής απιστίας, να επέφεραν το σταδιακό
γκρέμισμα πίστης του χριστιανικού οικοδομήματος και την αργόσυρτη υποταγή του στο
υπέρτερό του-στους σύγχρονους καιρούς- μουσουλμανικό, και ασφαλώς στους αρμούς
και μηχανισμούς της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας.
«Τρέχα, ώ Θεέ, εις
σωτηρίαν μου, τρέχα εις βοήθειάν μου,
Ας αποκτήσωσιν ατιμίαν
και εντροπήν οι ζητούντες την ψυχήν μου’ ας επιστρέψωσιν εις τα οπίσω και ας
ατιμηθώσιν όσοι μοί επιθυμούσι κακόν.
Εντροπή ας είναι η
ανταμοιβή των λεγόντων εις εμέ, εύγε, εύγε.
Αλλά ας αγαλλιασθώσι
και ευφρανθώσιν εις εσέ πάντες οι ζητούντές σε και οι αγαπώντες το σωτήριόν σου
λέγουσι πάντοτε. Έπαινος και δόξα τω Θεώ.
Εγώ δε πτωχός είμαι, και πένης’ ώ Θεέ,
βοήθησόν με.
Σύ είσαι βοηθός μου και
σωτήρ μου’ Κύριε, μη χρονίσης.».
Ψαλμός ΞΘ΄, μετάφραση
Ανδρέας Κάλβος
Αυτή ήταν η κινητήρια αρχή βίου και
αναφοράς του παλαιού Άνθρωπου στον τροχό της χριστιανικής ιστορίας του δυτικού
πολιτισμού και παράδοσης για αιώνες. Ή μάλλον για να είμαστε ακριβοδίκαιοι στην
ιστορική μας αποτίμηση, ο ως άνω Ψαλμός έρχεται να «συμπληρώσει» ή να
«αναιρέσει;» τον ΝΒ΄ ψαλμό «Είπεν άφρων εν καρδία αυτού Ούκ έστιν θεός», και αν
στην ερμηνευτική καινοδιαθηκική μεταβλητή του ο «Θεός Αγάπη εστί», τότε όλοι
μας αντιλαμβανόμαστε, πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα μέσα στην ανθρώπινη Ιστορία
της Δύσης.
Ο σύγχρονος άνθρωπος,-αν
τον κατανοούμε ορθά- δεν θέτει πλέον μεταφυσικά και υπαρξιακά στον εαυτό του
ερωτήματα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν δίνονται και οι αντίστοιχες απαντήσεις
και παραμένουν τα όποια «αδιέξοδα» των
παλαιών μεταφυσικών βεβαιοτήτων τα οποία όμως, δεν μπορούν να τεθούν και
να ενταχθούν, φωτιστούν κάτω από την παντοδύναμη κυριαρχία των εμπορικών και
οικονομικών συναλλαγών και δοσοληψιών των μοντέρνων κοινωνιών. Έτσι, αν υπάρχει
και αν υφίστανται στις μέρες μας μία «ανθρωπολογική ασέβεια» αυτή είναι αδύνατον
και να εντοπιστεί και να απαντηθεί. Είτε μέσα στο πλαίσιο των παλαιών
θρησκευτικών πεποιθήσεων και χριστιανικών δοξασιών και δογμάτων είτε μέσα στο
περίγραμμα των σύγχρονων κοινωνικών σχέσεων αμφισβήτησης και άρνησης
συμπεριφορών. Το «ψευδές» με το «αληθινό» συγχέεται, το «ειλικρινές» με το
«κάλπικο» ενώνεται, η «απόγνωση του πόνου» με την «μοναξιά της λύτρωσης»
αντιμετωπίζεται ομού, η «χαρά της εορτής» διαπλέκεται με την «μανία της
κατανάλωσης». Εξάλλου, τα πλαστικά προβατάκια και γαϊδουράκια μέσα στις
πλαστικές φωταγωγημένες φάτνες μας δεν αναπνέουν, ούτε χρειάζονται τροφή ούτε
ζωτικό χώρο επιβίωσης, ενώ τα ροδοκόκκινα αγγελάκια είναι πάντα χαμογελαστά
μέσα στην γλυκερότητά των ψευδαισθήσεων που ανακαλούν στα μάτια των ανθρώπων.
Ποια πίστης θαύμα μπορεί να εκπληρωθεί άραγε, στους σύγχρονους δρόμους των
αναζητήσεών μας;
Ας κλείσουμε αυτό το σημείωμα πάλι με την
ματιά και τον λόγο του Μελωδού των Ονείρων μας, Μάνου Χατζιδάκι. Νοερού
πρεσβευτή και απόστολου μιάς άλλης κατάστασης του Ανθρώπου.
«Ο μύθος των Χριστουγέννων κρατιέται με τη βία απ’ τα
παράθυρα και από τις πόρτες, κρεμασμένος σε πανύψηλα κι αφιλόξενα σύγχρονα
σκυθρωπά κτίρια. Τον συντηρούν οι δραστηριότητες της αγοράς, τα συμφέροντα των
εμπόρων, οι ανελεύθερες κυβερνήσεις-πλήν ανατολικών-και οι ακόμα πιό
ανελεύθερες θρησκευτικές οργανώσεις, τέλος, οι αστοί και οι εργατικοί,
πρόσφατοι μετανάστες στην αστική τάξη, πού κατ’ ουσίαν κυβερνάν τον κόσμο μας,
και που επιθυμούν θρησκευτικές αιτιολογίες και παραδόσεις για διασκέδαση,
απόλαυση κι αμεριμνησία. Ούτε για τα παιδιά, δεν έμειναν τα σύμβολα ανέγγιχτα.
Κι αυτά ακόμη προσπαθούν να ονειρεύονται μέσα από τις εφιαλτικές ειδικές
εκπομπές της τηλεόρασης, κι απόνα σπίτι που τις μέρες αυτές, δεν έχει να
προσθέσει κανένα αληθινό αγαθό, ούτε υποδομή για μιά γενναία ονειροπόληση-
ονειροπόληση ενός κόσμου ιδανικού, που να τον κυβερνάει ο Χριστός και οι Άγιοί
του, με αρχηγό τον Άη Βασίλη. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, τα Χριστούγεννα γίνανε
μέρες συναλλαγής και αυτοϊκανοποίησης. Ευκαιρία για μιά ευρωπαϊκή παράσταση. Αν
είχαμε και λίγο περισσότερο χιόνι, ώ τότες τα πράγματα θάσαν καλλίτερα.
Η γέννηση του Χριστού παραμένει πιά μιά επέτειος άγονη και
χωρίς αίσθημα. Έχει για πάντα ξεχαστεί το αποτέλεσμα αυτής της μοναδικής
γέννησης, που φώτισε και θεμελίωσε τον κόσμο μας μοναδικά, με αίσθημα κι
αγάπη.»……………………………………..
Κυριακή, 24 Δεκεμβρίου 1978. «Η Γέννηση του Χριστού και οι
αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας»,
σ.101-102.
Σχετικές διευκρινίσεις:
Οι
παραπομπές του Μάνου Χατζιδάκι είναι από το βιβλίο του: ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ, «ΤΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ», Μια νεοελληνική μυθολογία, εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, 1980. Ο
τόμος με Τα ραδιοφωνικά Σχόλια στο Τρίτο Πρόγραμμα, επανακυκλοφόρησε σε δεύτερη
έκδοση το 2004. Οι αναφορές και παραπομπές στους Ψαλμούς του Δαυίδ, έγιναν από
την έκδοση «Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ» ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ Ο΄, επιστημονική επιμέλεια: Prof. D. Dr. Alferd Rahlfs, εκδόσεις Αποστολική Διακονία της
Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα, 1981. Και, «ΟΙ ΨΑΛΜΟΙ ΤΟΥ ΔΑΒΙΔ» υπό ΑΝΔΡΕΑ
ΚΑΛΒΟΥ, εισαγωγή-σχόλια Γιάννη Δάλλα, εκδόσεις Κείμενα, Αθήνα 1981.
Και μία απορία εύλογη αν δεν κάνω λάθος, να
την προσέξουνε όσοι ενδέχεται να τον αντιγράψουν: Ο 69ος Ψαλμός στην
έκδοση της Αποστολικής Διακονίας, σ.72 είναι με τα γράμματα ΞΘ΄. Ενώ στην
«Μεταφρασθέν εκ της Αγγλικής εις την κοινήν της Ελλάδος διάλεκτον» υπό Α.
Κάλβου-Ιωαννίδου, «βιβλίον των Δημόσιων Προσευχών» της ελληνικής επανέκδοσης
ΚΕΙΜΕΝΑ του κυρού Φίλιππου Βλάχου, ο παρών Ψαλμός σελίδα 172, είναι κάτω από «Ψαλμ.
Ο΄. LXX. Δηλαδή 70ος.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς,
Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου
2023
ΥΓ. Πίκρα και
αηδία, αγανάκτηση σε καταλαμβάνει όχι μόνο για την μία ακόμα Γυναικοκτονία στην
«άσπιλη και ορθόδοξη» χώρα μας, αλλά και για τον φρικτό θάνατο του μικρού σκύλου
στην επαρχία με τα γαλάζια όμορφα μάτια. Ότι και να πεις ότι τους πρέπει σε αυτούς
τους δολοφόνους, θα ξεσηκωθούν και θα σε κατηγορήσουν, θα σε σπιλώσουν ως……. Κρίμα.
Ας γιορτάσουν με ήσυχη την συνείδησή τους οι σύγχρονοι δικαιωματιστές και του κράτους
δικαίου, και ας αγοράσουν τα δώρα των οικογενειών τους. Και πάλι Κρίμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου