Ο ποιητής και δοκιμιογράφος Γιάννης Δάλλας

                ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΛΑΣ

          ( Φιλιππιάδα1924-24/2/2020)

       «Με ρωτούν αν πιστεύω στην άλλη, αν θέλω να υπάρχει άλλη ζωή. Πώς να πώ ναι, έτσι στα τυφλά, χωρίς να δώ ένα προσπέκτους, να συγκρίνω τιμές, αντιπαλότητες, μίση, χωρίς να σταθμίσω πόση ελευθερία φαντασίας μου αναλογεί. Γιατί αν είναι να μην τολμάω να δαγκώσω ένα μήλο, να μου λείπει ο Αδάμ και η περίφημη πλευρά του, τόσο ακριβοπληρωμένη άλλωστε»….

               Κική Δημουλά: «ΕΡΑΝΟΣ ΣΚΕΨΕΩΝ» Για την ανέγερση τίτλου υπέρ της αστέγου αυτής ομιλίας. Εκδόσεις «Ικαρος» 2010, σ.32.

•περιοδικό Ελίτροχος τχ.9-10/ Άνοιξη-Καλοκαίρι 1996. Τριμηνιαία έκδοση για τα γράμματα και τις τέχνες, εκδόσεις Αχαϊκές Εκδόσεις, δραχμές 2500.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΟΙΗΣΗ: Γιάννης Δάλλας

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος

ΑΝΕΚΔΟΤΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΑΝΕΚΔΟΤΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΒΟΥΡΑ

ΔΙΑ-ΛΟΓΟΣ

ΔΟΚΙΜΙΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Στα στοιχεία για το περιοδικό στην δεύτερη σελίδα αναγράφονται τα εξής:

Ο Ελί-τροχος. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ με ISSN 1106- 2789 είναι μια τριμηνιαία έκδοση των Αχαϊκών Εκδόσεων/ Αφοί Πανόπουλοι, Κολοκοτρώνη 34 Πάτρα 26221. Διεύθυνση περιοδικού: ΑΝΤΩΝΗΣ Δ. ΣΚΙΑΘΑΣ, Βορείου Ηπείρου 110-112 Πάτρα 26223 και ΓΙΑΝΝΗΣ Η. ΠΑΠΠΑΣ, Αλσυλλίου 2, Πάτρα 26223.

Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ

Την καλλιτεχνική του επιμέλεια και το layout είχε ο ΝΙΚΟΣ ΑΪΛΑΜΑΚΗΣ

Τις τυπογραφικές διορθώσεις έκανε ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΚΑΡΠΕΛΛΟΣ

Τα έργα που κοσμούν το τεύχος είναι του γλύπτη Γιάννη Τσαγανά.

Σημειώσεις:

      Οι πληροφορίες αυτές μας δίδονται στο πάντα πλούσιο σε ύλη λογοτεχνικό περιοδικό Ελί-τροχος από την πόλη της Πάτρας. Επειδή έχουν περάσει 24 χρόνια από το τεύχος αυτό δεν μεταφέρω τα σημεία-βιβλιοπωλεία-που ενδεχομένως ακόμα να διανέμεται που αναγράφονται στο περιοδικό.

Όπως βλέπουμε από την παράθεση των στοιχείων, το παρόν διπλό τεύχος ανοίγει τις σελίδες του με το μικρό και περιεκτικό Αφιέρωμα στον ποιητή, δοκιμιογράφο, μεταφραστή, εκδότη και φιλόλογο Γιάννη Δάλλα. Στον άοκνο και «εργασιομανή» πνευματικό δημιουργό που έφυγε χθες πλήρης ημερών, αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο, πολύπλευρο και ποικίλο ποιητικό, δοκιμιακό, κριτικό έργο. Ο Γιάννης Δάλλας μας κληροδότησε ένα πολύστικτο δοκιμιακό και φιλολογικό έργο που αφορά έναν μεγάλο αριθμό ελλήνων δημιουργών της ελληνικής ποίησης και πεζογραφίας. Το δημιουργικό του έργο μπορεί να χωριστεί σε τέσσερεις μεγάλους επάλληλους κύκλους. Στον πρώτο περιλαμβάνεται το καθαρά ποιητικό και πεζογραφικό του έργο. Στον δεύτερο τα δοκίμιά του, οι μελέτες του, οι κριτικές του προσεγγίσεις, οι εισαγωγές του σε έργα ελλήνων δημιουργών καθώς και οι αυτόνομες συγκεντρωτικές εκδόσεις βιβλίων του. Στον τρίτο κύκλο εντάσσουμε τις μεταφράσεις των αρχαίων λυρικών ποιητών που κυκλοφόρησαν σε αυτόνομους τόμους. Και στον τέταρτο έχουμε τον καθηγητή Δάλλα και την διδασκαλική επιτυχή του σταδιοδρομία. Επίσης να προσθέσουμε και την εκδοτική του πλευρά, μια και ο ποιητής εξέδωσε το περιοδικό «ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ». Όπως διαπιστώνουμε ο ηπειρώτης συγγραφέας δεν υπήρξε μόνο ένας πολυγραφότατος έλληνας δημιουργός, αλλά ένας σύγχρονος των ημερών μας συνεχής και ακούραστος γραφιάς. Ένα άτομο που διέθετε στέρεες γνώσεις, διακρίνονταν για την συνθετική του σκέψη, τον διαλεκτικό του προβληματισμό την εμπεριστατωμένη του ανάλυση την τεκμηρίωση των επιχειρημάτων του, το σοβαρό του ύφους, την απολογητική του γραφή, δες το βιβλίο «ΧΡΟΝΟΔΕΙΚΤΕΣ» εκδ. Γαβριηλίδης Οκτώβριος 2004. Ο συσχετικός του λόγος είναι έγκυρος και σαφής. Η γλώσσα του είναι πυκνή, ορισμένες φορές κάπως «σκοτεινή», μια γλώσσα που εμπεριέχει μέσα της πλούσιο λεκτικό υλικό από όλο το γλωσσικό φάσμα της ελληνικής παράδοσης. Το ύφος του είναι στοχαστικό, (ο Δάλλας, διανοείται διαρκώς) και σε αρκετά δοκίμιά του, διαθέτει μια εσωτερική αναφορικότητα κάτι που προϋποθέτει ο αναγνώστης να έχει στέρεες και επαρκείς γνώσεις του θέματος που διερευνά ο δοκιμιογράφος. Να γνωρίζει όχι μόνο το έργο του ποιητή ή συγγραφέα αλλά και τα φιλολογικά τεκταινόμενα του εξωτερικού περίγυρου. Ίσως το κυριότερο προτέρημα της γραφής του, να είναι ο ερωτηματικός του λόγος. Ο Δάλλας δεν αποφαίνεται ως «πάπας» της λογοτεχνίας, αλλά θέτει ερωτήματα, προτείνει εναλλακτικές ερμηνευτικές εκδοχές, συσχετίζει εσωτερικούς διαδρόμους σύγκλισης των έργων, στέκεται σε κεντρικούς άξονες της παράδοσης των λογοτεχνικών και ερευνητικών πεδίων και μέσω αυτών, μας προτείνει όχι ακριβώς λύσεις εξέτασης ενός έργου-ποιητικού ή πεζογραφικού-αλλά προτάσεις ανάγνωσής του ή επανανάγνωσής του. Με τις επιμέλειες και τις φιλολογικές του εισαγωγές.    

     Ο Γιάννης Δάλλας στην πολύχρονη συγγραφική του διαδρομή, μας κληροδότησε ένα πολύμορφο και μεγάλο σχετικά έργο, που για τους παροικούντες την ελληνική λογοτεχνική Ιερουσαλήμ στάθηκε σημείο αναφοράς στην γενική προβληματική της εξέτασης της ελληνικής ποίησης και πεζογραφίας. Στην νέα ματιά που μας πρότεινε να αναγνώσουμε πολλά κείμενα και έργα της παλαιότερης και σύγχρονης λογοτεχνικής μας παράδοσης. Είναι εκπληκτική η βεντάλια των προσωπικών του αναγνώσεων και ενασχολήσεων, των δοκιμιακών και κριτικών του σχετικά μικρών μελετών του και καταθέσεων. 
Στις ποιητικές του αγάπες συμπεριλαμβάνονται καταρχάς και κύρια ο επτανήσιος ποιητής Ανδρέας Κάλβος αλλά και ο γενάρχης της ελληνικής ποίησης Διονύσιος Σολωμός. Ο μετασεφερικός ποιητής και κριτικός Τάκης Σινόπουλος, ο Γιώργος Παυλόπουλος, ο «σαλός» Μιχάλης Κατσαρός αλλά και ο σατιρικός Κώστας Βάρναλης. Οι πεζογράφοι Δημήτρης Χατζής, Γιάννης Πάνου και ο θεσσαλονικιός Γιώργος Ιωάννου αλλά και ο κάπως άγνωστος στο ευρύ κοινό, εσωτερικός ποιητής Γιώργος Θέμελης. Βλέπε: «ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ»- Μελετήματα-Δοκίμια-Κριτικές, εκδ. Gutenberg 2014, τιμή 14 ευρώ. 
Ασχολήθηκε επίσης με την ποίηση του εκ Θεσσαλονίκης Μανώλη Αναγνωστάκη, με το έργο του αυτόχειρα της Πρέβεζας, ποιητή και μεταφραστή Κώστα Καρυωτάκη. Στην ερευνητική του οπτική ενέταξε και τον σκοτεινό και γριφώδη ποιητή Νίκο Καρούζο, τον δάσκαλο Κωστή Παλαμά τον μεγαλόστομο και προφητικό, ιεροφάντη Άγγελο Σικελιανό κ. ά. Βλέπε: τους τόμους «ΕΥΡΥΓΩΝΙΑ»-ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, «Τα κείμενα και τα αντικείμενα σπουδής τους (1989-1999) και Δύο Παρακείμενα 1959,1989» εκδόσεις Νεφέλη 2000, δρχ. 4680. 
Να τονίσουμε ότι τα δύο του «Παρακείμενα» αναφέρονται το μεν ένα στην επιστολογραφία που είχε ο εικαστικός Γιώργος Μπουζιάνης με τον γκαλερίστα Χ. Μπάρχφελντ, το δε δεύτερο είναι μια αξιοσημείωτη κινηματογραφική ανάλυση και ματιά πάνω στο σκηνοθετικό βλέμμα και ηθοποιία του Τσάρλι Τσάπλιν του γνωστού μας Σαρλώ και του συμβόλου του μοναχικού και φτωχού πλάνη ανθρωπάκου που ενσάρκωσε στην έβδομη τέχνη και όχι μόνο, και στην άλλη μεγάλη προσωπικότητα του σινεμά του σκηνοθέτη και ηθοποιού Όρσον Ουέλς. Δύο περιπτώσεις πέριξ των συνόρων της λογοτεχνίας που μας πληροφορούν για το εύρος των ενδιαφερόντων και την παιδεία του Γιάννη Δάλλα. 
Ας μην λησμονήσουμε και το γεγονός ότι όταν ο Κάρολος  Κουν,-και οι μουσικοί και εικαστικοί συνεργάτες του, ανεβάζει στην σκηνή του Θεάτρου Τέχνης θεατρικά έργα του ισπανού δολοφονημένου από τους φαλαγγίτες ποιητή Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα, ο ποιητής Γιάννης Δάλλας, παρουσιάζεται στα ελληνικά γράμματα με την «ΩΔΗ»- ΘΡΗΝΟΣ στον Federico Garcia Lorca, εκδ. Μαυρίδης 1948. Μια δύστυχη ενδεκασύλλαβη δημώδους τεχνικής λαϊκή θρηνωδία, που χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. (30χ2) (33χ2) (33χ2) (19χ2), που μας εισαγάγει στην εξαιρετική σύνθεσης αυτή Ωδή, ο αρχαίος Πίνδαρος με τον στίχο του: Σμικρός εν σμικροίς, μέγας εν μεγάλοις/ έσσομαι τον δ’ αμφέποντ’ αιεί φρασίν/δαίμον’ ασκήσω κατ’ εμάν θεραπεύοντα μαχάν. Βλέπε Γ. Δάλλας, «ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1948-1988», εκδ. Νεφέλη 1990, τιμή 13 ευρώ. 
Το 2014 από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησε και ο δεύτερος τόμος των «ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ» του της περιόδου 1988-2013, τιμή 17,50 ευρώ. Μεταγενέστερα, από τις εκδόσεις Ηριδανός και Τυπωθήτω/ λάλον ύδωρ, κυκλοφόρησαν οι νέες του ποιητικές συλλογές. «Υστερόγραφα», «Πρωθύστερα», «Περίακτος», «Γεννήτριες». 
Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα με την οσάνω «ΩΔΗ», δηλαδή η συνειδητή επιλογή του να επιλέξει να γράψει μια Ωδή, μας δηλώνει τις αρχικές του αναγνωστικές καταβολές και αγάπες οι οποίες πηγάζουν από τον Διονύσιο Σολωμό, τον Ανδρέα Κάλβο και το ποιητικό και γλωσσικό περιβόλι της Δημοτικής Ποίησης. 
Το 1989 από τον εκδοτικό οίκο Καστανιώτη κυκλοφόρησε ο τόμος «ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ» δοκίμια κριτικής εφαρμογής. Το βιβλίο χωρίζεται σε έξη ενότητες (Η Παράδοση και ο δυναμισμός της/ Ο Μεσοπόλεμος και ο Καρυωτάκης/ Ο Μοντέρνος ποιητικός λόγος/ Η Μεταπολεμική ποίηση και ο Μανόλης Αναγνωστάκης/ Η Ποιητική πρωτοπορία και ο Μίλτος Σαχτούρης/ Ποίηση και Επικοινωνία) που αποτελούν μέρος των δοκιμιακών και κριτικών του εργασιών.

      Σε μια ειδική και θεματολογική ενότητα βιβλίων που ξεχώρισαν, προσέχθηκαν και αποτελούν ακόμα και στις μέρες μας ερμηνευτικούς σταθμούς, στις σπουδές πάνω στις Καβαφικές μελέτες είναι οι 4 ολοκληρωμένες εργασίες του πάνω σε θέματα Καβαφικής ποιητικής και τεχνογνωσίας. Βλέπε: 
α) «ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ»-αισθητικές λειτουργίες, εκδόσεις Ερμής Νοέμβριος 1974, με εξώφυλλο του ζωγράφου Παναγιώτη Τέτση, δρχ. 150, 
β) «ΣΠΟΥΔΕΣ στον ΚΑΒΑΦΗ» Από την Ανάλυση στην Ανασύνθεση. Επενέργεια και Αφομοίωση. Ένα βιβλίο που αποτελείται από δύο ενότητες και εκδόθηκε από τον Ερμή Οκτώβριο 1987, με εικόνα του εξωφύλλου από ελαιογραφία της Χαρίκλειας Αλεξανδρίδου-Στεφανοπούλου. 
γ) «Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΟΦΙΣΤΙΚΗ» εκδ. Στιγμή Νοέμβριος 1984, δρχ. 1000. Ο τόμος αποτελείται από 7 κεφάλαια. Δυστυχώς δεν ακολουθεί σελίδα Περιεχομένων μετά την Προεισαγωγή του Γ. Δ. 
δ) «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ  ΚΑΒΑΦΗ» εκδ. Στιγμή Νοέμβριος 1986, δρχ. 400. Ο τόμος χωρίζεται σε τέσσερεις ενότητες πάνω στην ποίηση του Αλεξανδρινού. 
Μια άλλη του μελέτη που προσέχθηκε δεόντως από τους φιλόλογους και πανεπιστημιακούς κριτικούς της ελληνικής ποίησης, είναι το βιβλίο του για τον υπερρεαλιστή ποιητή Μίλτο Σαχτούρη, «Εισαγωγή στην ποιητική του Μίλτου Σαχτούρη». Σπουδή στη μεταπολεμική ποίηση, εκδόσεις Κείμενα Μάρτης 1979 πουλιέται 100 δραχμές, όπως γράφεται στο οπισθόφυλλο. (το βιβλίο είναι αφιερωμένο «στον Κώστα και τον Αλέξη»). 
Διαβάστηκε από μεγάλο κύκλο αναγνωστών και πέρα των λογοτεχνικών συνόρων, η εμβριθέστατη «Εισαγωγή» και τα «Σχόλια», «Η τελευταία ιδεολογική ζύμωση και η γλωσσική εμπειρία των Ωδών-θρησκευτικός διαφωτισμός και μεταφραστική εμπειρία», του βιβλίου «ΟΙ ΨΑΛΜΟΙ ΤΟΥ ΔΑΒΙΔ υπό ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ» που εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Κείμενα» Γενάρης 1988, πουλιέται 400 δραχμές. Μια πρωτότυπη ερευνητική εργασία πάνω στον μεταφραστή Κάλβο και των Ψαλμών του προφητάνακτα Δαυίδ. 
Πέρα από τις άλλες του ενασχολήσεις ο Δάλλας, κράτησε και την επιμέλεια αρκετών αφιερωμάτων σε έλληνες λογοτέχνες του κερκυραϊκού  λογοτεχνικού περιοδικού «Πόρφυρας». Βλέπε: 
το αφιερωματικό τεύχος στον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, «Πόρφυρας» τόμος ΙΑ΄ τχ. 55- 58, Κέρκυρα Απρίλης-Σεπτέμβρης 1991 δρχ. 1560 στο οποίο συμμετέχει και ο ίδιος με την μελέτη του: «Από την μυθοπλασία των φανταστικών στην πεζογραφία των οριακών ηρώων-περιμετρική σπουδή της πεζογραφικής διαδρομής του Θεοτόκη», σ. 281-291. 
Επίσης, ο καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο δοκιμιογράφος Γιάννης Δάλλας, προεδρεύει και στο «Επιστημονικό Συνέδριο» για τα 70 χρόνια από το θάνατο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη που διοργανώθηκε από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το περιοδικό "Πόρφυρας" από 12-14 Νοεμβρίου 1993. Τα Πρακτικά δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό τεύχος 79-82, Κέρκυρα, Γενάρης-Μάρτης 1997. Στο τεύχος δημοσιεύεται και η μελέτη του: «Η κινητικότητα του βάθους κάτω από τη σταθερά της επιφάνειας στην πεζογραφία του Κωνσταντίνου Θεοτόκη».

     Ο πάντα ακούραστος Γιάννης Δάλλας, δεν έμεινε μόνο σε αυτές τις εργασίες. Επιμελήθηκε  φιλολογικά και υπομνημάτισε την έκδοση έργων του ποιητή Κώστα Βάρναλη. 
Βλέπε: Κώστας Βάρναλης, «ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ»  εκδ. Κέδρος Σεπτέμβριος 2003 τιμή 15 ευρώ. 
Το «ΣΚΛΑΒΟΙ  ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ», εκδ. Κέδρος Φεβρουάριος 1991 τιμή 12 ευρώ. 
Εξέτασε προσεκτικά και έγραψε για τον πεζογράφο Γιώργο Ιωάννου, δες περιοδικό «Δοκιμασία» τχ. 8-9/7,10, 1974, σ. 180-186, «Γιώργος Ιωάννου-Μια μικρή επέτειος», και, «Δοκιμασία» τχ. 7/5,6, 1974, σ. 158-162, «Η αποκατάσταση του θέματος στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου». Συγγράφει εξακολουθητικά φιλολογικά ερμηνευτικά μελετήματα για τον Ανδρέα Κάλβο. Βλέπε:
«Ο Πρόλογος της Λύρας του Κάλβου» σ. 95-102, περ. «Δοκιμασία» τχ. 6/3,4, 1974, Από δοκιμασία σε δοκιμασία-Η αισθητική λειτουργία, «Ο Φιλόπατρις του Κάλβου» περ. «Δοκιμασία» τχ. 8-9-/7,10, 1974, σ. 233-244. Και ακόμα, στο πολιτικό και «λογοτεχνικό» περιοδικό «Αντί» τχ. 510/18-12-1992 που είναι  αφιερωμένο στον «Ανδρέα Κάλβο-Και με φως και με θάνατον…» σ.54-57, στις «Σημερινές προσεγγίσεις» υπογράφει το κείμενο «Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΔΟΜΗΣ». Στο αφιερωματικό τεύχος του λογοτεχνικού περιοδικού «ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ» στον «Ανδρέα Κάλβο Ιωαννίδη», τεύχος 67-68/ 4,5, 1992, σ. 38-48, πριν το άρθρο του Νάσου Βαγενά, «Ο ποιητής ως κριτικός. Ο Αλέξανδρος Σούτσος, ο Παλαμάς και η ποίηση του Κάλβου», δημοσιεύει το κείμενο «Η δυναμική του επιθέτου στις ωδές του Κάλβου». Συμμετέχει με το πολυσέλιδο κείμενο του «ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ-Ο ιστορικός και ο ποιητικός χρόνος στις «Ωδές» του Κάλβου, σ. 61-93, στο ογκώδες αφιέρωμα στον ποιητή Α.Κ. του περιοδικού «Πόρφυρας» Κέρκυρα τχ. 64-65/1,6, 1993, που μαζί με τον Κ. Γ. Κασίνη επιμελήθηκαν το αφιέρωμα. Και ακόμα, στα «ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΩΔΕΚΑΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΠΟΙΗΣΗΣ» ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, Πανεπιστήμιο Πατρών 3-5/7, 1992, εκδ. Αχαϊκές Εκδόσεις-Πάτρα 1994, σ.56-72, που επιμελήθηκε ο Σωκράτης Λ. Σκαρτσής, συμμετέχει την πρώτη μέρα με το κείμενο: «Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ». Ο Γιώργος Ανδρειωμένος που εξέδωσε την «Βιβλιογραφία του Ανδρέα Κάλβου» τον μνημονεύει στον ίδιο τόμο στο άρθρο του «Η πρόσληψη του Σολωμού και του Κάλβου από τους πανεπιστημιακούς κριτικούς (1926-1960) μια σύγκριση», σ. 120. Τέλος, στο περιοδικό «ΣΗΜΕΙΟ» έκδοση κριτικής και λογοτεχνίας, τόμος 1^ος/1992, που είναι αφιερωμένο στον Α. Κάλβο, ο Γιάννης Δάλλας υπογράφει το κείμενο «Η καταβολή του Ομήρου στις Ωδές του Κάλβου», σ. 135-160. Όπως διαπιστώνουμε η αγάπη και το ενδιαφέρον του Γιάννη Δάλλα για τον ποιητή Καρμπονάρο είναι διαρκής και με μεγάλη προσήλωση.

     Συμπερασματικά να σημειώσουμε ότι μαζί με τις σύγχρονες μεταφράσεις του, σχόλια και εισαγωγές του στο έργο Αρχαίων Ελλήνων Λυρικών, έχουν εκδοθεί τέσσερεις τόμοι (Α-ΧΟΡΙΚΟΛΥΡΙΚΟΙ/2003, Β-ΜΕΛΙΚΟΙ/ 2004, Γ-ΕΛΕΓΕΙΑΚΟΙ/2007, Δ-ΙΑΜΒΟΓΡΑΦΟΙ/2007, όλα από τις εκδόσεις «Άγρα»), τις μελέτες του, τις κριτικές του παρεμβάσεις, τα φιλολογικά του δοκίμια, τις αυτόνομες εκδόσεις των βιβλίων του, το καθαρό πεζό και ποιητικό του έργο, όλα αυτά, μας φανερώνουν έναν έλληνα καλλιεργημένο καθηγητή, δάσκαλο με παιδεία, μελετητή επιστήμονα του ελληνικού ποιητικού και πεζού λόγου, με σημαντικό εύρος και βάθος γνώσεων, ερευνητή, δοκιμιογράφο βεληνεκούς ευρωπαϊκών προδιαγραφών, με σύγχρονους όρους χρήσης διαλεκτικής σκέψης και ανάλυσης. Συνολικά τα μελετήματά του, οι συσχετισμοί του και οι σημειώσεις του μας φωτίζουν τις φανερές ή λανθάνουσες συναντήσεις συγγενικών ή μη ελληνικών συγγραφικών φωνών μέσα στον χρόνο και ανιχνεύουν διάφορα λογοτεχνικά φαινόμενα που εμφανίστηκαν στην χώρα μας τον προηγούμενο αιώνα και αφορούσαν το λογοτεχνικό και ποιητικό πεδίο μιας ζωντανής στις μνήμες και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων παράδοσης. Όπως και ο ίδιος ο Δάλλας μας τονίζει είναι όχι τόσο η ποίηση και οι ποιητές αλλά τι κρύβεται πίσω από την κουρτίνα της ποιητικής προβληματικής. Οι προσλήψεις και οι επιδράσεις, οι συγγενικές συνομιλίες και συσχετίσεις του, οι ατομικές του προσλαμβάνουσες, οι πρωτοπορίες (κατά την κρίση του) που αναδεικνύει, και ο κυκλικός ή ευρυγωνικός ερμηνευτικές φακός του με τον οποίο φωτίζει τα έργα ελλήνων ποιητών και πεζογράφων, δείχνουν τον συγγραφικό οραματισμό του Γιάννη Δάλλα. Ένας ερμηνευτικός στόχος που δεν είναι άλλος από την ανάδειξη της συνέχειας της ελληνικής ποιητικής παράδοσης στην διαχρονία της. Ο ευθύς λόγος της ποίησης των ποιητών που εξετάζει και ανιχνεύει ο Γιάννης Δάλλας συναντά την ευθυκρισία και αμεσότητα του ερευνητή προσφέροντας μια νέα δυναμική στην ελληνική ποίηση γενικότερα, ή τουλάχιστον, στα κομβικά της εκείνα σημεία και φωνές που ο Γιάννης Δάλλας στέκεται και προβάλλει στην επιφάνεια.

Και παρενθετικά να σημειώσουμε ότι το ποίημά του «Ο Ποδηλάτης»-Ποιητής, της συλλογής του «Περίακτος» έχει μια κάποια συγγενή ατμόσφαιρα με αυτά των άλλων ποιητριών, βλέπε Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, και ποιητών με τίτλο ή θέμα την ταχύτητα.

      Στο Αφιέρωμα του περιοδικού Ελί-τροχος  στον Γιάννη Δάλλα συμμετέχουν με κείμενά τους οι εξής:

-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΛΛΑ, σ. 11-12

-ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, σ. 13-15

(Ο ΜΑΥΡΟΣ ΑΛΕΚΤΩΡ/ ΤΡΙΚΥΜΙΑ/ΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ/Ο  ΜΑΡΤΥΡΑΣ/ ΔΥΟ ΕΙΔΩΛΑ/ ΜΙΑ ΣΤΗΛΗ/ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ/ )

-ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ, σ. 16-21

-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ, Η πνευματική παρουσία του Γιάννη Δάλλα σε αριθμητικές τιμές, σ. 22-47

-ΜΑΡΚΟΣ ΜΕΣΚΟΣ, Τα μονόξυλα υπερωκεάνια του Γιάννη Δάλλα, σ. 48-57

-ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ, Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΟΠΤΡΟΥ ΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΛΛΑ, σ. 58-67

-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΛΛΑΣ, Ο Καβάφης του Δάλλα, σ. 68-74

-ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ, Δόκιμος σε συντεχνία, σ. 75-83

-ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Ο Κάλβος του Γιάννη Δάλλα, σ. 84-90

-ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ, Αντιπαραβολή των πρώτων εκδόσεων τριών ποιητικών συλλογών του Γιάννη Δάλλα με την ενσωμάτωσή τους στη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του της περιόδου 1948-1988 (μια χειρονακτική εργασία), σ. 91- 102,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΑΝΙΗΛ, Τοπογραφικά στοιχεία στο Τίμημα του Γιάννη Δάλλα. Οι συντεταγμένες και η λειτουργία τους, σ. 103-113

-ΑΡΧΑΙΟΙ ΛΥΡΙΚΟΙ, μετάφραση: Γιάννη Δάλλα, σ. 114-122

(ΜΙΜΝΕΡΜΟΣ/ ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ/ΙΠΠΩΝΑΞ/ ΣΟΛΩΝ/ ΑΛΚΑΙΟΣ/ΣΑΠΦΩ/ ΑΝΑΚΡΕΩΝ/ ΑΛΚΜΑΝ/ ΣΤΗΣΙΧΟΡΟΣ/ ΙΒΥΚΟΣ/ ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ/ ΜΕΛΑΝΙΠΠΙΔΗΣ).

ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΛΑΣ, ΕΚΠΟΙΗΣΗ, σ. 123. (Αρχή του χειρογράφου αδημοσίευτου ποιήματος (1995).

--

     Επειδή το σημείωμα αυτό είναι αφιερωμένο στην μνήμη του Γιάννη Δάλλα, που συνέπεσε η κοίμησή του με αυτήν της ποιήτριας Κικής Δημουλά δεν αντιγράφω κείμενά ή ποιήματα που δημοσιεύονται στο περιοδικό, και δεν αναφέρω τους άλλους συνεργάτες του.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 26 Φεβρουαρίου 2020

ΥΓ. Μια γενιά καλλιτεχνών και πνευματικών δημιουργών φεύγει από το προσκήνιο του επίγειου χρόνου. Πληροφορηθήκαμε το πρωί τον θάνατο του αγαπημένου ηθοποιού Κώστα Βουτσά. Ας ευχηθούμε να είναι περαστικό το πρόβλημα υγείας της πάντα πανέμορφης και καλλίγραμμης ηθοποιού Μάρθας Καραγιάννη, που συμμετείχε σε πολλές ταινίες κοντά στον Κώστα Βουτσά.