Άρθρα για την Κυπριακή λογοτεχνία και όχι μόνο

Βιβλιογραφικά στοιχεία για την Κυπριακή Λογοτεχνία

    Συνεχίζοντας την βιβλιογραφική ενδεικτική παράθεση στοιχείων για τον πολιτισμό, την ιστορία, την πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κυπριακού Ζητήματος σαράντα δύο χρόνια μετά, ενθυμούμενοι και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα στις 24 Ιουλίου του 1974, με την πτώση της επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας στα προηγούμενα σημειώματά μου, καταθέτω σε αυτές τις σελίδες μερικές ακόμα πληροφορίες για την Κυπριακή Λογοτεχνία-και την ιστορία που δεν συμπεριέλαβα προηγουμένως-που έτυχε να συγκεντρώσω στο διάβα του χρόνου, καθώς μελετούσα και οργάνωνα ένα σχεδιάγραμμα για τους κυπρίους ποιητές και τις ποιήτριες, τα ρεύματα, τις επιρροές, τις διαδρομές, τις γλωσσικές περιπέτειές της, την θεματολογία της, τις συγγενικές της συνομιλίες με τους ελλαδίτες λογοτέχνες, θέματα που αφορούν την κυπριακή λογοτεχνία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στα μετά την εισβολή του 1974 χρόνια. Συγκέντρωνα και μελετούσα τα διάφορα αφιερώματα των λογοτεχνικών περιοδικών ή των ενθέτων των ελλαδικών εφημερίδων, και αποδελτίωνα τα μελετήματα που συναντούσα και αφορούσαν το θέμα που διαπραγματευόμουνα. Παλαιότερα, στην Στοά του Βιβλίου στο κέντρο της Αθήνας, υπήρχε κυπριακό βιβλιοπωλείο που μπορούσε κανείς να προμηθευτεί βιβλία-ποιητικά, πεζογραφικά, δοκιμιακά, ιστορικές μελέτες και άλλα, που εκδίδονταν στην μεγαλόνησο από κυπρίους συγγραφείς και αφορούσαν την πορεία της κυπριακής λογοτεχνίας και ιστορίας στην πριν την τούρκικη κατοχή και μετέπειτα δύσκολη και τραυματική για τον κυπριακό ελληνισμό περίοδο. Στο ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ επίσης, σε αυτήν την όμορφη και ζεστή Κυπριακή Πολιτιστική Στέγη στην Αθήνα (στο Κολωνάκι), πραγματοποιήθηκαν κατά καιρούς ενδιαφέρουσες διαλέξεις, δόθηκαν ομιλίες από κυπρίους και ελλαδίτες πνευματικούς δημιουργούς και επιστήμονες που αφορούσαν την κυπριακή λογοτεχνία. Μέσα σε αυτόν τον κύκλο των χρήσιμων στοιχείων που συγκέντρωνα, εντάσσονται και τα κατά καιρούς διάφορα άρθρα και μελέτες που δημοσιεύτηκαν από έλληνες φιλολόγους, συγγραφείς, ποιητές, δοκιμιογράφους, βιβλιοκριτικούς, σε ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά και αφορούσαν την κυπριακή λογοτεχνία και τα πρόσωπά της. Είναι παρήγορο, ότι ο ελλαδικός πνευματικός κόσμος, ή τουλάχιστον ένα μέρος του, δεν λησμόνησε την κυπριακή λογοτεχνική δημιουργική διαδρομή, στην μετά την μεταπολίτευση του 1974 περίοδο. Γνώρισε τους σύγχρονους κυπρίους και κύπριες δημιουργούς και το έργο  τους, επισκέφτηκε το θαλασσοφίλητο νησί με την αρχαία ελληνική παράδοση και τα δραματικά τραύματα των τελευταίων δεκαετιών, αφιέρωσε αρκετά ποιήματά του ή πεζά του σε κυπρίους λογοτέχνες, αλληλογράφησε με πολλούς από αυτούς, όπως έκαναν οι παλαιότερες γενεές-δες Αλληλογραφία του νομπελίστα ποιητή και διπλωμάτη Γιώργου Σεφέρη και όχι μόνο-εξέδωσε μελέτες για την κυπριακή πεζογραφία, όπως ο έμπειρος και ευφυής κριτικός και δοκιμιογράφος Αλέξης Ζήρας, ή κυκλοφόρησε εργασία για τον σημαντικό κύπριο ποιητή Κυριάκο Χαραλαμπίδη, (το χαμένο κυπριακό νόμπελ) όπως ο καθηγητής και δοκιμιογράφος Θεοδόσης Πυλαρινός, ή έγραψε εμπεριστατωμένη μελέτη, όπως αυτή του καθηγητή, ποιητή και δοκιμιογράφου Γιάννης Κουβαρά, «Η Κυπριακή τραγωδία στην Ελλαδική ποίηση» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Λάρισας «η γραφή» τχ.23-24/1993. Ή δημοσίευσε ποιητική συλλογή αφιερωμένη στην Κύπρο, όπως ο βάρδος ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος, ο συγγραφέας Χρήστος Σωκρ. Σολομωνίδης «Κύπρος Αδούλωτη», Αθήνα 1974. Οφείλουμε να μνημονεύσουμε εδώ ανάμεσα στις άλλες εκδόσεις, και το μυθιστόρημα-μαρτυρία του συγγραφέα Λώρενς Ντάρελ, «Πικρολέμονα» που κυκλοφόρησε το 1959 στην Ελλάδα από  τις εκδόσεις Γρηγόρη σε μετάφραση Αιμίλιου Χουρμούζιου. Ακόμα, κυκλοφόρησαν αρκετά αφιερώματα περιοδικών για την Κύπρο, όπως είναι αυτό της παραδοσιακής «Νέας Εστίας» τχ.659/ Χριστούγεννα1954 ΚΥΠΡΟΣ, του περιοδικού «η λέξη» τχ.85-86/6,8,1989 Κύπρος λογοτεχνία και τέχνη, του περιοδικού «Αιγαιοπελαγίτικα θέματα» τχ. 38/1994, η «γραφή» τχ.25-26/ Χειμώνας-Άνοιξη1994 Σύγχρονη Κυπριακή Λογοτεχνία, και πλείστων αφιερωμάτων των ημερήσιων πρωινών και απογευματινών εφημερίδων, όπως τα γνωστά αφιερώματα της «Καθημερινής» Επτά Ημέρες Κυριακή 21 Ιουλίου 1996 Η Λογοτεχνία της Κύπρου(1878-1996) και της Κυριακής 1 Ιουνίου 1997 Κυπριακή Τέχνη κλπ., από όλους τους πολιτικούς  σχηματισμούς. Καθώς και αμιγώς πολιτικά περιοδικά, όπως το Αντί τχ. 822/16-7-2004, «Πριν τριάντα χρόνια ο Αττίλας», ο Πολίτης τχ.120/3,2004, με κείμενα για το Κυπριακό και άλλα.  Αξίζει να σημειώσουμε, ότι το ελληνικό θεατρόφιλο κοινό παρακολούθησε με αρκετό ενδιαφέρον και τις κατά καιρούς παραστάσεις που δόθηκαν στην ελλάδα από τον Θεατρικό Κρατικό Οργανισμό της Κύπρου. Αρκετοί επίσης σημαντικοί συγγραφείς και δοκιμιογράφοι, δημοσιογράφοι και πνευματικοί δημιουργοί της ελλάδας ασχολήθηκαν συστηματικά, με επιμέλεια και αληθινό ενδιαφέρον με την κυπριακή λογοτεχνία και την πορεία της τις τελευταίες δεκαετίες. Ιδιαίτερα, επεσήμαναν το πως η κυπριακή τραγωδία και τα δεκάδες προβλήματα που δημιούργησε στα κατοπινά, μετά  την στρατιωτική κατοχή χρόνια, πέρασε μέσα στο έργο των κυπρίων δημιουργών ή απασχόλησε με ενεργό τρόπο τους έλληνες ποιητές και πεζογράφους.

    Τον ποιητικό και πεζογραφικό λόγο, δεν άφησε ανεπηρέαστο η κυπριακή τραγωδία και τουρκική εισβολή, όπως διαβάζουμε στις κατά καιρούς δημοσιευμένες μελέτες, τα αφιερώματα και τις αφιερώσεις των συγγραφέων. Με άμεσο και ξεκάθαρο τρόπο αποτυπώνονται τα σοβαρά προβλήματα, οι φρικτές εμπειρίες, και οι εκατοντάδες δυσκολίες που αντιμετώπισε ο κυπριακός ελληνισμός στα μετά την εισβολή χρόνια. Αν η γενιά του 1930 και οι μεταγενέστερές της, είδαν την Κύπρο σαν έναν ειδυλλιακό χώρο, σαν ένα χρυσοπράσινο φύλλο που ταξιδεύει μέσα στον χρόνο, και όφειλαν να τον επισκεφτούν, έβλεπαν μια πατρίδα που διατηρούνταν ακόμα τα ομηρικά στοιχεία στην γλώσσα των κατοίκων της, τα αρχέγονα ελληνικά λαϊκά ήθη και έθιμα ενός εθνικού ελλαδικού κομματιού, που δεν είχε ακόμα ολοκληρωτικά και αμετάκλητα αστικοποιηθεί, που βρίσκονταν και ζούσε κάτω από την βαριά σκιά της αγγλικής κατοχής, στα πριν την ανεξαρτησία της νήσου χρόνια, και οι θεσμοί και οι κανόνες της τοπικής της εκκλησίας ασκούσαν ακόμα μεγάλη επίδραση στις συνειδήσεις και την καθημερινή ζωή των κατοίκων, δίνοντας έναν ιδιαίτερο κοινωνικό και πολιτικό χρωματισμό στους κατοίκους του νησιού. Τα διάφορα πολιτικά αδιέξοδα και οι επαμφοτερίζουσες στρατηγικές και διπλωματικές επιλογές των ελληνικών κυβερνήσεων των δεκαετιών του 1950 και 1960, έναντι του κυπριακού ζητήματος που δημιουργήθηκαν στα κατοπινά χρόνια, καθώς και η καταστροφική πολιτική του στρατιωτικού καθεστώτος στην ελλάδα την περίοδο 1967-1974, με αποκορύφωμα το στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του εθνάρχη αρχιεπισκόπου και προέδρου Μακαρίου, αναδιάταξε και ενίσχυσε το ενδιαφέρον των ελλήνων πνευματικών δημιουργών και καλλιτεχνών για τον κυπριακό ελληνισμό, και έφερε ακόμα κοντύτερα τις δύο πλευρές, διευρύνοντας κατά κάποιον τρόπο και εμπλουτίζοντας την θεματική και προβληματική των έργων τους. Εκατοντάδες είναι τα ποιήματα και τα κείμενα που αφιέρωσαν έλληνες ποιητές και συγγραφείς στην Κύπρο και τους ανθρώπους της, ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική αξία των καταθέσεων αυτών, δεν παύουν να αποτελούν μια ουσιαστική ένδειξη αληθινής μαρτυρίας και αδερφικού ενδιαφέροντος για τους κυπρίους αδερφούς μας, και να αναγνωρίζοντας, τα ιστορικά και πολιτικά λάθη των ελλήνων πολιτικών έναντι του κυπριακού ζητήματος, στα μετά την ανεξαρτησία της χρόνια. Ακόμα θυμάμαι με θυμηδία, ότι πολλές εφημερίδες της γενιάς μου, αποκαλούσαν τον Μακάριο, «Ο Κάστρο της Μεσογείου», λες και ο Μακάριος, ήταν ένας κόκκινος δικτάτορας όπως αυτός της νήσου της Καραϊβικής. Από την άλλη, οι κύπριοι λογοτέχνες, άρχισαν να συνομιλούν μέσα στο έργο τους με τα έργα ελλαδιτών δημιουργών, όπως ο αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης(δες ενδεικτικά αναφέρω, τα ποιήματα για τον έλληνα αυτοκράτορα Ιουλιανό του αλεξανδρινού και αυτά του κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη), με το  έργο κυρίως, του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη που το ποιητικό του έργο, η αλληλογραφία του και, ιδιαίτερα το δοκιμιακό του έργο και ο ημερολογιακός του λόγος, είναι πλήρης πληροφοριών και χρήσιμων στοιχείων για την Κύπρο, αλλά και του άλλου μας νομπελίστα του Οδυσσέα Ελύτη, επίσης, των παλαιότερων δημιουργών όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Κωστής Παλαμάς ο Άγγελος Σικελιανός και πολλών άλλων, που δεν έχουν μαζί τους μόνο εκλεκτικές συγγραφικές συγγένειες, αλλά έχουν ανοίξει έναν δίαυλο πνευματικής επικοινωνίας, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία της δικής τους ποιητικής φωνής και κατάθεσης. Ορισμένοι συγγραφείς, είχαν παλιότερα-αλλά και στις μέρες μας-σταδιοδρομήσει στην ελλάδα κάνοντας καλλιτεχνική καριέρα και εκδίδοντας βιβλία τους, όπως ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και ποιητής Δημήτρης Ποταμίτης, ο πεζογράφος και πολιτικός Λουκής Ακρίτας και πολλοί άλλοι νεότεροι δημιουργοί από όλους τους χώρους της τέχνης, και ιδιαίτερα των εικαστικό χώρο.

     Με τον κατάλογο αυτό, συμπληρώνω ένα μεγάλο μέρος των Κυπριακών μου βιβλιογραφικών και αρθρογραφικών καταθέσεων που έχω μέχρι τώρα δημοσιεύσει στο μπλοκ μου, δεν αναφέρω βιβλιογραφικές πληροφορίες για κυπρίους και κύπριες ποιήτριες και λογοτέχνες γιατί θα όφειλα να κάνω ειδική μελέτη. Εδώ δίνω το γενικό περίγραμμα και τα στοιχεία εκείνα που είναι οδηγός για την έρευνα. Δεν στάθηκα στα βιβλία και τις μελέτες που έχουν δημοσιευτεί για την σχέση του Γιώργου Σεφέρη με την Κύπρο και τον κυπριακό ελληνισμό γιατί το θεωρώ δεδομένο ότι μας είναι γνωστά. Ίσως, μια άλλη φορά, αποδελτιώσω τα Αφιερώματα των περιοδικών για την Κύπρο. Και πριν αρχίσω την αλφαβητική παράθεση των στοιχείων, μου έρχεται με συγκίνηση στη σκέψη, η εικόνα της Πειραιώτισσας τραγωδού Κατίνας Παξινού, στην γνωστή ταινία «Το νησί της Αφροδίτης», όπως και της συγγραφέως και ηθοποιού Ζωρζ Σαρρή, αν δεν λαθεύω, ήταν η πρώτη επαφή της δικής μου γενιάς-γενιάς του 1980-με το άλυτο ακόμα και σήμερα κυπριακό ζήτημα.        

Α

• Γιώργος Αγγελόπουλος, περ. Ο Πολίτης τχ. 96/1,2002, σ.49-, βιβλιοκριτική για την τρίτομη επιστημονική εργασία του Δημήτρη Φ. Χαραλάμπους, «Ιστορία του Διδασκαλικού Συνδικαλισμού στην Κύπρο» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 2001

• Λίνα Αντωνοπούλου, περ. Νέα Εστία τχ. /15-9-1989, σ.1221-, Η Πνευματική προσφορά του Αχιλλέα Αιμίλιου(Αιμιλιανίδης)

• Λίνα Αντωνοπούλου, εφ. Η Καθημερινή 13/8/1996, Η λογοτεχνία της Κύπρου (επιστολή στην εφημερίδα)

Β

• Ι. Ν. Βασιλαράκης, περ. Εξώπολις τχ.3-4/Χειμώνας 1995, Διαβάζοντας Κυπρίους λαϊκούς ποιητές

• Νίκος Βατόπουλος, εφ. Η Καθημερινή 12/8/1993, Πολιτιστική προσφορά στην Κύπρο. Το Ίδρυμα Πολιτισμού της Τράπεζας Κύπρου ξεκινά πολύπλευρη εξόρμηση συμπληρώνοντας 10  χρόνια ζωής

• Έρση Βατού: επιμέλεια, εφ. Ελευθεροτυπία 19/7/2000, Μιχάλης Κακογιάννης, «Οι πάντες ξέχασαν τη μικρή μας Κύπρο»

• Παντελής Βουτούρης, εφ. Τα Νέα, τχ.81/23-9-2000, Οι πρώτοι νεκροί

• Παντελής Βουτούρης, «Οι εκδοχές του καρυωτακισμού στην κυπριακή λογοτεχνία, σ.167-193, στον τόμο «Καρυωτάκης και Καρυωτακισμός»-Επιστημονικό Συμπόσιο 31/1-1/2/1997, Σχολή Μωραΐτη 1998

Γ

• Γιώργος Γεωργής, εφ. Τα Νέα τχ.105/10-3-2001, σ.14-, Ντοκουμέντο. Η απόρρητη αλληλογραφία Σεφέρη-Αβέρωφ για την Κύπρο. Τα χρονικό και τα τεκμήρια της ρήξης

Δ

• Ανθούλα Δανιήλ, περ. Επιστήμη και Παιδαγωγία τχ.2/5,8,2002, σ.158-,  Τρία ποιήματα για την Κύπρο. (η φιλόλογος και συγγραφέας, εξετάζει παράλληλα δύο ποιήματα του κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη και ένα του Λευτέρη Πούλιου)

• Μαρία Μιχαήλ-Δέδε, Κυπριακή ποίηση,  Αθήνα 1971

Ε

• Αριστούλα Ελληνούδη, εφ. Ο Ριζοσπάστης 7/11/1999, Οι κορυφαίοι ποιητές της Κύπρου Τεύκρος Ανθίας-Θ. Πιερίδης

• Αριστούλα Ελληνούδη: επιμέλεια, εφ. Ο Ριζοσπάστης 6/8/2000, σ.5, Θεοδόσης Πιερίδης. Έκανε ποίηση τη λευτεριά και τη δικαιοσύνη.

• Μαγδαληνή Ευ. Ευαγγέλου, περ. Απόψεις τχ.6/3,1992, σ.333, Συγκριτική Έρευνα Ωρολόγιων και Αναλυτικών Προγραμμάτων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα και στην Κύπρο

Θ

• Μ. Θεοδοσοπούλου, εφ. Η Εποχή 11/11/2001, σ.19,  Τα κυπριακά περιοδικά Τμήμα της νεοελληνικής γραμματείας. (βιβλιοκριτική για την έκδοση του βιβλίου του Λευτέρη Παπαλεοντίου «Κυπριακά λογοτεχνικά περιοδικά στα χρόνια της αγγλοκρατίας» Έκδοση του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου, Λευκωσία 2001)

Ι

• Δημήτρης Ιατρόπουλος, εφ. Έθνος 13/7/1992, «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν»…

• Κλείτος Ιωαννίδης, περ. Νέα Εστία τχ.1649/15-3-1996, Τα Κυπριακά Γράμματα

• Κλείτος Ιωαννίδης, Κυπριακή Ποίηση(1945-1985), σ.493-506, στον τόμο «Πρακτικά 6^ου Συμποσίου Ποίησης Νεοελληνικής Μεταπολεμικής ποίησης(1945- 1985), Γνώση 1987

• Ιχνευτής, εφ. Τα Νέα 9/10/1997, έφυγε πλήρης ημερών ο Κυριάκος Χατζηιωάννου

Κ

• Βιβέτ Τσαρλαμπά-Κακλαμάνη, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.57/2000, σ.143-, Ο Άγγελος Σικελιανός και η Κύπρος. Πως ματαιώθηκε για πολιτικούς λόγους το ταξίδι του το 1946. Άγνωστες μαρτυρίες και ντοκουμέντα.

• Μαρία Καραβία, περ. η λέξη τχ. 101/1,2,1991, σ.20, Ένας δριμύς χειμώνας στη ζωή του Διαμαντή Διαμαντόπουλου

• Ελένη Καραντζόλα, περ. Αντί τχ. 563/28-10-1994, σ.50-, Αναζητώντας τα ελληνικά χειρόγραφα της Κύπρου (habent sua fata libelli manuscript)

• Εμμανουήλ Κάσδαγλης, Σκαλαθύρματα, ΜΙΕΤ 2004(Κύπρος: Μνήμη και αγάπη με το φακό του Γιώργου Σεφέρη, σ.95-)

• Ρήνας Χ. Κατσελλή, εφ. Η Καθημερινή 23/8/1998, Πνευματική ζωή. Παιδεία, Τύπος και πολιτιστική δραστηριότητα στην Κερύνεια τους δύο τελευταίους αιώνες

• Γιώργος Κεχαγιόγλου, περ. Αντί τχ. 151/9-5-1980, σ.32-,  Η νεότερη  Κυπριακή λογοτεχνία. Μέσα στο πλαίσιο των ιστοριών της νεοελληνικής λογοτεχνίας

• Γιώργος Κεχαγιόγλου, περ. Αντί τχ. 222/7-1-1983, σ.48-, Νεότεροι Κύπριοι ποιητές, 1960-1982. Δεύτερη Πανελλήνια Ποιητική Συνάντηση

• Γιώργος Κεχαγιόγλου, εφ. Η Καθημερινή 15/1/1989, Β΄, Συνοπτικό πανόραμα. Η Κυπριακή λογοτεχνία μετά τον πόλεμο

• Γιάννης Κουβαράς, περ. η γραφή τχ. 23-24/Καλοκαίρι-Φθινόπωρο1993, σ.79-104, Η Κυπριακή τραγωδία στην Ελλαδική ποίηση (1974-1990),(πρώτη προσέγγιση)

• Γλαύκος Κουμίδης, περ. Αντί τχ.499/24-7-1992, σ.22-, Η  πολιτισμική πτυχή του Κυπριακού

• Αλέκος Κουτσούκαλης, Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας, τ.3^ος, σ.379-,  Ιωλκός. Κεφάλαιο πέμπτο, Πεζογράφοι και Ποιητές της Κύπρου

• Νίκος Κρανιδιώτης, Η Κυπριακή λογοτεχνία, στην εγκυκλοπαίδεια Λογοτεχνία των Ελλήνων, τ.9^ος, σ.188-204, Χάρη Πάτση χ.χ.

• Χρυσόστομος Κριμπάς, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.36/1979, σ.196-, Κυπριακή Ακριτική Ποίηση

• Νίκος Κρανιδιώτης, Η Κυπριακή ποίηση, 1969

Λ

• Πάνος Λιαλιάτσης, εφ. Η  Καθημερινή 18/7/1995, Κυπριακή ποίηση ανά τους αιώνες. (βιβλιοκριτική για την ελληνογαλλική «Ανθολογία πρόζας και ποίησης της Κύπρου, από τον 7^ο πχ. Αιώνα έως σήμερα». “Prose et Poesie Chypriotes Ville av. J.C.-XXe siècle”. Επιμέλεια Ζοζέτ Ντορόν. Δίγλωσση έκδοση. Παρίσι 1994, σ.940)

Μ

• Χριστόφορος Μηλιώνης, εφ. Τα Νέα 4/2/1997, Κρατικά Βραβεία και Κυπριακή Λογοτεχνία

• Δημήτριος Μητρόπουλος, εφ. Το Βήμα 7/8/1994, Η Κύπρος του Γιώργου Σεφέρη, «πολύμορφη» και «πολυδιάστατη» υπήρξε η κυπριακή εμπειρία του νομπελίστα ποιητή

• Φάνης Μιχαλόπουλος, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.11/1954, σ.87-, Λεόντιος Μαχαίρας

• Φάνης Μιχαλόπουλος, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.13/1956, σ.115-, Γεώργιος Βουστρώνιος, ο τελευταίος χρονογράφος της Μεγαλονήσου(1458-1501)

• Φάνης Μιχαλόπουλος, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.14/1957, σ.225, Η Θρησκευτική ποίηση της Κύπρου

• Τάκης Μίχας, εφ. Ελευθεροτυπία 1/4/1996, σ.16, συνέντευξη με τον Τουρκοκύπριο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας Νιαζί Κιζιλγιουρέκ. «Και οι δύο κοινότητες τυφλώνονται από τον πόνο τους»

• Σπύρος Α. Μοσχονάς, εφ. Η Καθημερινή 30/7/2000, Τι ελληνικά μιλάνε στην Κύπρο

• Κακή Μπαλή, εφ. Η Αυγή 25/7/1993, Κύπρος αγάπη μου. Μια ταινία σε σκηνοθεσία Πανίκου Χρυσάνθου για το διχοτομημένο νησί

• Γεώργιος Μπαμπινιώτης, εφ. Το Βήμα 15/11/1992, Η γλώσσα στην Κύπρο σήμερα

• Γιώργος Μπαμπινιώτης, εφ. Το Βήμα 20/11/1994, Τι γίνεται με τα ελληνικά στην Κύπρο;

• Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, Κριτική της Κυπριακής λογοτεχνίας, Κύπρος 1970  

Ν

• Ο. Ναύτης, περ. Νεοελληνικά Γράμματα τχ.9/30-1-1937, σ.11, Η Πνευματική Κύπρος

• Ελένη Νικήτα, περ. η λέξη τχ.152/7,8,1999, σ.180, στις σελίδες «σε γ΄ πρόσωπο γράφει για την ζωγραφική του κυπρίου καλλιτέχνη Τηλέμαχου Κάνθου(1910-1993)

• (Ζοζέτ Ντορόν), εφ. Ελευθεροτυπία 6/7/1994, Οι Κύπριοι λογοτέχνες πέρα από τα όρια του νησιού της

Π

• Κ. Π., περ. Ελληνική Δημιουργία τχ. 2/1-3-1948, σ.127-, Κυπριακά Γράμματα

• Κωστής Παλαμάς, Άπαντα τ.14^ος, Μπίρης χ.χ., σ.524-, Δημήτριος Θ. Λιπέρης, Τζιπριώτικα Τραγούδια

• Βάϊος Παγκουρέλης, εφ. Το Βήμα 18/1/1976, Μια γεύση απ’ τον κόσμο του κυπριακού βιβλίο

• Μιχάλης Πιερής, εφ. Η Καθημερινή 21/5/1981, Η Κυπριακή λογοτεχνία και η ελλαδική υποδοχή της. Κείμενο του κύπριου συγγραφέα και δοκιμιογράφου, μετά την δημοσίευση σε τρείς συνέχειες 23 και 30 Απριλίου και 6/5/1981 στην εφημερίδα, της εργασίας του Σωτήρη Τσαμπηρά «Κυπριακή ποίηση μετά τον Αττίλα»

• Μιχάλης Πιερής, περ. Παλίμψηστο τχ.5/12,1987, σ.117-, Σταθμοί της Κυπριακής Λογοτεχνίας(Από την «Εξήγησιν της Γλυκείας χώρας Κύπρου» στην «Αμμόχωστο Βασιλεύουσα»)

• Μιχάλης Πιερής, περ. Αντί τχ. 508/27-11-1992, σ.52, Η ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΗΜΕΡΑ. «Όμως αντισταθμίζει που μιλούμε Ελληνικά» κατά Κώστα Μόντη

• Γιώργος Φίλιππος-Πιερίδης, εφ. Ο Ριζοσπάστης 6/8/2000, σ.5-, ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΙΕΡΙΔΗΣ, Ο Κύπριος ποιητής που τραγούδησε πατρίδα, λευτεριά, δικαιοσύνη

• Μιχαήλ Πισσάς, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.25/1968, σ.83-, Κυπριακή Ποίηση στην Νεοελληνική

• Κυριάκος Πλήσης, περ. Η Ευθύνη τχ. 375/3,2003, σ.132-, ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (στις στήλες Από την σχεδία)

• Λευτέρης Παπαλεοντίου, περ. Σύγκριση τχ.8/11,1997, σ.33-, Η Ξένη Λογοτεχνία στην Κύπρο(1880-1930) Μια γενική επισκόπηση

• Λευτέρης Παπαλεοντίου, περ. Κονδυλοφόρος τχ.5/2006, σ.165-, Ο σατιρικός Βασίλης Μιχαηλίδης(1849-1917)   

Σ

• Κώστας Σαρδελής, περ. Νέα Εστία τχ. 1646/1-2-1996, Δραστηριότητες της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου.(αναφέρεται σε τόμο που εκδόθηκε στην Κύπρο σε επιμέλεια και φροντίδα του κύπριου ποιητή Κύπρου Χρυσάνθη)

• Όλγα Σέλλα, εφ. Η Καθημερινή 2/7/1995, σ.33, Ελλάδος φθόγγον χέοντα… Τα λογοτεχνικά περιοδικά, η πολύχρονη παρουσία και η σημαντική προσφορά τους

• Όλγα Σέλλα, εφ. Η Καθημερινή 27/10/1998, Τα θετικά

• Μαίρη Ρούσσου-Sinclair, εφ. Η Καθημερινή 23/8/1998, σ.18-, Κήπος της Εδέμ αλλά και… της Αγγλίας. Η Κύπρος μέσα από τον αποικιοκρατικό λόγο βικτωριανών συγγραφέων

Τ

• Ελένη Τζερεζόλε, εφ. Η Αυγή 30/4/1994, Μια έκδοση της Ένωσης Φίλων της Ελλάδας και της Κύπρου. Η Κυπριακή λογοτεχνία μέσα από τη γαλλική ματιά. (συνέντευξη με την Ζοζέτ Ντορόν με την ευκαιρία της έκδοσης της δίγλωσσης Ανθολογίας)

• Θεοφ. Επισκόπου Ριρούτας Μακαρίου (Τηλλυρίδη), περ. Παράδοση τχ.6/4,6,1993, σ.216-, Δημήτριος Λιπέρτης(Ο Εθνικός Ποιητής της Κύπρου)

• Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος, εφ. Τα Νέα 7/5/1988, Ο τάφος κι η φωνή…

• Σωτήρης Τσαμπηράς, εφ. Η Καθημερινή 30/4/1981 και 7/5/1981, Η Κυπριακή ποίηση μετά τον Αττίλα. Διερευνητική Προσέγγιση 

Φ

• Ανθία Φλόρα, εφ. Ο Ριζοσπάστης 30/7/2000, Τεύκρος Ανθίας, η ποιητική λαλιά της Κύπρου

• Γ. Σ. Φραγκούδης, περ. Παναθήναια τ. Α΄ και Β΄,/1901, Κύπρος

Χ

• Πέτρος Χάρης, περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά τ.13/1956, σ.30-, Σύγχρονη Κυπριακή Λογοτεχνία

• Κωνσταντίνος Χολέβας, εφ.  Ελεύθερος Τύπος 4/3/2007, σ.90, Η ανορθογραφία του Γρηγόρη Αυξεντίου

• Άννα Χριστοφόρου, εφ. Το Βήμα 11/10/1998, Ο ρήγας και ο «δαίμων της πορνείας»(Λεόντιος Μαχαιράς)

• Αντρέας Χριστοφίδης, περ. η λέξη τχ. 58/10,1986, σ.976, Αντίδωρο στο Κρυφό Σχολείο. Η ελληνική γλώσσα στην Κύπρο

    Πειραιάς Κυριακή, 24 Ιουλίου 2016, σαράντα δύο χρόνια μετά την μεταπολίτευση και την επιστροφή της δημοκρατίας στην Ελλάδα, σαράντα δύο χρόνια μετά και το Κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο, παρά τα δεκάδες ψηφίσματα των διεθνών οργανισμών, που αναιρούν ακόμα και την ίδια τους την οντότητα καθώς δεν γίνονται σεβαστά από την γείτονα χώρα, που εξακολουθεί να διατηρεί τα στρατιωτικά της στρατεύματα στη μεγαλόνησο, και το νησί υπό κατοχή. Νομίζω, ότι μόνο δύο κράτη παγκοσμίως έχουν αναγνωρίσει την τουρκοκυπριακή ψευδοδημοκρατία, η Τουρκία και το Πακιστάν αν δεν κάνω λάθος.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, σαράντα δύο χρόνια μετά, τι γρήγορα που πέρασαν τα χρόνια, με πόση σχετική αδιαφορία λησμονήσαμε το πρόβλημα.