Η Ποιητική Γενιά του 1970

   Γενικές πληροφορίες για την Γενιά του 1970

«Το πρώτο μας καθήκον είναι ν’ ανακαλύψουμε, διαμέσου μιας ανάλυσης της κοινωνίας, τις χαρακτηριστικές της τάσεις σε μια δοσμένη στιγμή της εξέλιξής της και να τις παρουσιάσουμε ξεκάθαρα. Ύστερα, να ενεργήσουμε σύμφωνα μ’ αυτές τις τάσεις στις σχέσεις μας με όλους όσους σκέφτονται σαν εμάς….».

         Πέτρος Κροπότκιν, «Αναρχία» η φιλοσοφία της και το ιδανικό της. Μετάφραση Νίκος Β. Αλεξίου, εκδ. Ελεύθερος Τύπος 1985, σελ. 44.

     Αφορμή του πληροφοριακού αυτού σημειώματος, στάθηκαν ορισμένες δημόσιες εικόνες ελλήνων της εποχής μας και τα αντίστοιχα ερωτήματα που μου γεννήθηκαν και ίσως αν δεν παρανοώ και σε αρκετούς άλλους έλληνες και ελληνίδες που προσπαθούν να παραμείνουν όσο μπορούν ψύχραιμοι μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό των σκανδάλων, της εσκεμμένης ή μη παραπληροφόρησης, των καθημερινών εκατοντάδων απαγορεύσεων λες και είμαστε μικρά παιδάκια και φοβούνται ότι δεν θα κάτσουμε φρόνημα μέσα στην μεγάλη αυτή ακατάστατη τάξη που λέγεται πατρίδα. «Μάνα μου Ελλάς που τα παιδιά σου σκλάβους ξεπουλάς.».

Αλλά ας μην χρονοτριβούμε και ας μιλήσουμε για τις δημόσιες εικόνες μας που ένας όχι και τόσο νέος πια αναγνώστης της ποίησης παρατήρησε.

Εικόνα πρώτη

α) στην δημόσια τηλεόραση που τόσο απαξιούν οι έλληνες και οι πολιτικοί μας (αφού της έδωσαν το μικρότερο οικονομικό μερίδιο από την πίτα για να μας «τρομοκρατούν» πολλάκις ημερησίως για την πανδημία, όπερ σημαίνει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των τηλεθεατών δεν παρακολουθεί τα δημόσια κανάλια) παρακολουθήσαμε τον αγαπητό και πάντα λεκτικά παιχνιδιάρη πρώην βουλευτή κύριο Κώστα Ζουράρη, να προσπαθεί να ισορροπήσει πάνω στην βακτηρία του (ας χρησιμοποιήσω την λέξη αυτή και όχι μαγκούρα μην και με κατακεραυνώσει για την αγραμματοσύνη μου) να αγωνίζεται να υποκλιθεί και να χορέψει έμπροσθεν της καλλικελάδου λαϊκής αοιδού κυρίας Στανίση. Μιάς λαϊκής φωνής και σε εμένα αγαπητής με αρκετά σουξεδάκια στο ενεργητικό της «Σε έχω κάνει Θεό μια στιγμή να σε δώ γύρνα πίσω» ή «συγνώμη κύριε ποιος είσθε;».

Εικόνα δεύτερη

Παρακολούθησα στην δημόσια τηλεόραση την παρουσία μιας νέας πολλά υποσχόμενης νεανικής ποιητικής φωνής να μιλά για την βράβευσή της, να χαίρεται (και είναι φυσικό και ανθρώπινο) να λέει ότι γράφει από πολύ μικρή και δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να γράφει καθημερινά ποίηση. Μια παρόμοια εικόνα είδαμε σχετικά πρόσφατα όταν βραβεύτηκε ένα μικρής ηλικίας παιδάκι και αναγορεύτηκε από τους επαϊοντες της ποίησης και τους δημοσιογράφους «φαινόμενο», «ποιητική διάνοια» κλπ.

Εικόνα τρίτη

Σε ιδιωτικό κανάλι αυτήν την φορά, άκουσα σε συζήτηση τον πειραιώτη πολιτικό αρθρογράφο και αναλυτή και πρώην δήμαρχο του Πειραιά κύριο Ανδρέα Ανδριανόπουλο, να αναρωτιέται πως ένας «μετανάστης» από υποσαχάρια χώρα διανύει 8 άλλες ομόθρησκές του χώρες για να έρθει να ζητήσει πολιτικό άσυλο στην χώρα μας, όταν άνετα μπορεί να σταδιοδρομήσει και να ζήσει στις άλλες χώρες από τις οποίες περνά. Δηλαδή, αναρωτήθηκε ο πρώην πολιτικός, μήπως θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και υποψιασμένοι για τα άτομα αυτά. Μήπως παίζουν έναν άλλον για τα εθνικά μας συμφέροντα ρόλο και το βρούμε μπροστά μας;

Εικόνα τέταρτη

Όλοι μας ακούσαμε την συνομιλία μεταξύ των δύο πρώην αρχηγών του πυροσβεστικού σώματος, και πως έπραξαν με ή χωρίς άνωθεν κυβερνητικές εντολές στο σβήσιμο πυρκαγιών. Μια μεγάλη αηδία αλλά προπάντων θλίψη και πίκρα νιώθεις για ένα μέρος της δημόσιας διοίκησης. Και παράλληλα, όπως άλλος πολιτικός μέσα στην Βουλή είπε, εδώ μέσα γεμίσαμε δικηγόρους και γιατρούς γιαυτό απαλλάσσονται οι όποιοι πολιτικοί και γιατροί είναι αναμεμειγμένοι στο σκάνδαλο της φαρμακευτικής εταιρείας. Τα κουκουλώνουμε μεταξύ μας, κανείς δεν τιμωρείται και όλα μέλι γάλα. Πότε αλήθεια θα σταματήσουν να παίρνουν «φακελάκι», αυτοί τέλος πάντων που παίρνουν, που εργάζονται στο εθνικό σύστημα υγείας;

Αν οι δημόσιοι αυτοί λειτουργεί συνταξιοδοτούνται από το ελληνικό κράτος και μετά, από αυτά που έκαναν ενάντια στο δημόσιο συμφέρον, τότε εύλογα γενάτε το ερώτημα γιατί να τους πιστέψεις ξανά τους πολιτικούς; Ποιοι απαξιόνουν περισσότερο την κουτσουρεμένη μας μεσοφέζικη δημοκρατία, οι πολιτικοί όλων των παρατάξεων; Οι δημόσιοι λειτουργοί όλων των επιστημονικών ειδικοτήτων και εργασιών; Εμείς οι ψηφοφόροι που βολευτήκαμε σε ένα φαυλοκρατικό μετά την δικτατορία πολιτικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο γιατί βόλευε τις όποιες δικές μας μικροπαρανομίες; Υπάρχει ακόμα ναός της Δημοκρατίας όπως χαριεντιζόμενοι λένε ακόμα, ενώ δεν τους πιστεύει κανείς, μα κανείς πλέον, πέρα από τους κομματικούς στρατούς τους;

Εικόνα πέμπτη

Ακούστηκαν δημοσίως από χείλη αρχιερέων να λένε σε κανάλια που δείχνουν τούρκικα σήριαλ, ότι: «χάσαμε την Αγία Σοφία γιατί ο Θεός μας τιμωρεί για τις αμαρτίες μας». «Για τις αμαρτίες όλου του Κόσμου» Καλέ άντε, αν το πιστεύετε αυτό άγιοι αρχιερείς πηγαίνετε σε ένα μοναστήρι, σε ένα κελί, να κλάψετε για του ιερατικού σας κλάδου τις αμαρτίες. Τις δικές σας. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν εννοώ τις σωματικές σας,-ποσώς με ενδιαφέρει αν αναζητείτε μια γυναικεία ή αντρική συντροφιά για να αντέξετε αυτήν την κοινωνική μοναξιά και ερημιά που υπάρχει γύρω μας-, εννοώ τα οικονομικά σκάνδαλα, την σιμωνία σας, την ακατάσχετη εξακολουθητική τάση σας να θεωρείται απολωλότα πρόβατα τους άλλους και μιασμένους-«φτύστε τους»-ενώ εσείς, είσαστε οι άσπιλοι, οι καθαροί, οι σωσμένοι, οι χρισμένοι από τον Θεό που πιστεύεται. Εσείς που έχετε το κοκαλάκι της ιερής νυχτερίδας της πίστης και της παράδοσης. Ή μήπως χάθηκε το κοκαλάκι και έμειναν οι νυχτερίδες. Λησμονώντας και την δική σας συμβολή στην σταύρωση και τον θάνατο του ιερού πανανθρώπινου ιδεότυπου αγάπης που λέτε ότι ακολουθείτε του Ιησού. Την δική σας στάση στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης επί Οθωμανών και άλλα ιστορικά σας ατοπήματα.     

Και σε όλα αυτά τα επικίνδυνα και τραγελαφικά πολιτικά και κοινωνικά που συμβαίνουν γύρω μας, τι  ρόλο παίζει αν παίζει, ο Ποιητικός λόγος Σήμερα, το 2020. Στο δικό μας παρών. Στα δικά μας χρόνια. Στα σημερινά μας βάσανα και πολιτικές, κοινωνικές, ποιητικές, ατομικές αστοχίες. Σκεφτόμενος τα παραπάνω και ζώντας και εγώ όπως όλοι μας τα αδιέξοδα των καιρών μας, όπως ηθελημένα καταντήσαμε τις ζωές μας, έκανα ένα πείραμα. Ή μάλλον, το είχα κάνει μερικούς μήνες νωρίτερα και εξαιτίας της δημοσίευσης και αντιγραφής πληροφοριών για την Μαρία Κούρση το φέρνω στην επιφάνεια και το ανφέρω.

Τα βιβλιοπωλεία της πόλης μου είναι πλέον ελάχιστα. Και λειτουργούν περισσότερο σαν χαρτοπωλεία παρά σαν καθαρά βιβλιοπωλεία όπως παλαιότερα. Και γίνομαι συγκεκριμένος. Πλησίασα μια παρέα πελατών και έπιασα κουβέντα μαζί τους. Κουβέντα στην κουβέντα τους είπα ότι συζώ με δύο άντρες. Περνάω καλά, είμαστε όλοι ευχαριστημένοι και γλεντάμε τις ζωές μας όπως εμείς θέλουμε. Όλα ωραία και καλά, καμία αντίδραση από τους νεαρότερους ή νεαρότερες σε ηλικία, μου είπαν ότι το να είσαι ομοφυλόφιλος είναι δικαίωμά σου και καλά κάνεις. Πάμε παρακάτω. Έκανα το ίδιο πείραμα μέρες αργότερα αναζητώντας ποιητικές συλλογές να αγοράσω και να διαβάσω. Όταν έφυγα από δίπλα από την μικρή συντροφιά, άκουσα έναν ψίθυρο να λέει στους άλλους. «Αυτός διαβάζει ποίηση, λες να είναι γκέι; Πάντως δεν του φαίνεται;». Εγώ χαμογέλασα από μέσα μου που άθελά τους, τους «χρησιμοποίησα» στο να δω τις αντιδράσεις τους και να ακούσω τα λόγια τους και στις δύο περιπτώσεις. Στην μία όλα καλά και όλα ωραία. Μαγκιά μου να είμαι αδελφή. Στην δεύτερη περίπτωση όμως, στο ότι στις μέρες μας ένας που διαβάζει βιβλία, αναζητά να αγοράσει και να διαβάσει ελληνική και ξένη ποίηση, πως δικαιολογείται η εικόνα του στις νεαρές ηλικίες των αναγνωστών αλλά και μεγαλύτερων, να θεωρούν ότι κάποιος ή κάποια που διαβάζει σήμερα ποίηση είναι στην καλύτερη περίπτωση υπερευαίσθητος, άρρωστα ρομαντικός, ονειροπαρμένος, δύσκολα μπορεί να συνάψει μια καλή σχέση με άτομα του άλλου φύλου, ή στην εσχατιά των κρίσεων τους, αυτός είναι αδερφή. Το πάει το γράμμα χωρίς επιστροφή. One way tickets. Και καλά να είσαι, και να απολαμβάνεις το ταξίδι με την ταχεία για τα βαλκάνια ερωτικά εδάφη. Αν δεν είσαι, και η ποιητική πετριά σου έχει κάνει καρούμπαλο μόνο στο μέτωπο όχι στον σεξουαλικό σου προσανατολισμό-"ψυχοπαθητική προσωπικότητα" έλεγαν οι παλαιοί ιατροί επιστήμονες τους ομοφυλόφιλους πριν μερικές δεκαετίες, που θέλουν τώρα να τους πιστέψουμε-και δεν το στρίβεις το πόμολο, τι κάνεις, πώς αντιδράς. Σιχτιρίζεις την Ποίηση για να ρίξεις γκόμενα, ή πνίγεσαι μέσα στην χαύνωση της χούφτας σου, κρατώντας ως απόλαυση το Θαβώρειο Φως της Ποιητικής αναλαμπής των μεγάλων ποιητών και ποιητριών.

Ελπίζω να μην μολύνουν τα ευαίσθητα αυτάκια σας και κάνουν τα ακόμα πιο υπερευαίσθητα ματάκια σας να δακρύσουν με αυτά που εκθέτω μέσα στην ερωτηματική φλυαρία μου. Γιατί αγαπητοί μου αναγνώστες αυτής της μικρής ιστοσελίδας για μένα το ερώτημα παραμένει ανοιχτό και επίκαιρο. Τι έφταιξε μέσα στο χρόνο και ο Ποιητικός Λόγος φθίνει συνεχώς από τις ζωές και τις κοινωνικές συνήθειες των ανθρώπων; 
Φταίει η ίδια η Ποίηση και η μη λειτουργία της μέσα στο κοινωνικό σώμα; 
Φταίνε οι ίδιοι οι Ποιητές και οι Ποιήτριες που απομονώθηκαν μέσα στον πύργο τους; 
Φταίει ένα ποιητικό κατεστημένο που μονοπώλησε τα πράγματα αρκετές δεκαετίες τώρα; 
Φταίει ένα δημοσιογραφικό και κριτικό και αξιολόγησης των περιοδικών επίσης κατεστημένο που απέκλεισε φωνές που δεν ήταν της αρεσκείας τους; Ποιητικές Φωνές που δεν ήθελαν να σκύψουν για ποιητικά χειροφιλήματα; 
Φταίνε οι εκδότες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που αναγορεύουν στην κοινή γνώμη ποιητές, ποιητίσκους, άγνωστες υπάρξεις, που δεν τους έχει διαβάσει ούτε ο θυρωρός της κοινής ποιητικής πολυκατοικίας; Άτομα που έχουν το ψώνιο του ποιητή και ξοδεύουν τα χρήματά τους όχι για να αγοράσουν βιβλία και να τα διαβάσουν αλλά, να εκδώσουν την ποιητική τους συλλογή, δίνοντας τόσα χρήματα, που με συγχωρείται για την αναφορά, στον εργασιακό μου βίο που έκλεισε πρόσφατα με πενιχρή προσωρινή ακόμα σύνταξη μετά 30 έτη, με ένα ξεροκόμματο και πολύ μου πάει, δεν είχα λάβει όχι εξαμηνιαίο αλλά ετήσιο μισθό τόσων χρημάτων που ξοδεύουν άλλοι και άλλες  και δίνουν σε εκδότες από την τσέπη τους για να εκδώσουν μια ποιητική τους συλλογή, ένα μυθιστόρημά τους, ένα βιβλίο τους. 
Φταίνε τα Λογοτεχνικά Σωματεία που έχουν καταντήσει σαν αγγλικά κλαμπ λεσχών για αριστοκρατικές κάστες; 
Φταίει η λεγόμενη «παραλογοτεχνία» σύμφωνα με τον ορισμό και τις κρίσεις πολλών στάρ της ποίησης και της κριτικής που αποκλείουν πολλούς και πολλές έξω από το ποιητικό δημόσιο της διαφήμισης παραδείσιο περιβόλι που δημιούργησαν για λίγους και λίγες; Ενώ οι άλλες, οι Χαμηλές Φωνές θα μείνουν στο αναγνωστικό και της ποιητικής γραμματείας περιθώριο σαν ελάσσονες ποιητικές καταθέσεις αναγνωστικών απολαβών και σχολίων;

Ποια είναι τέλος πάντων η αιτία ή οι πνευματικές και καλλιτεχνικές μας παθογένειες που έδιωξαν τον κόσμο από τον εύγεστο και πολύοσμο μπαξέ της Ποίησης;

Θυμάμαι κάποτε μια συνάδερφο εργαζόμενη παντρεμένη με παιδιά σε ένα εργοστάσιο. Προέρχονταν από βαλκάνια χώρα και εργάζονταν και η ίδια και ο άντρας της, νομίζω και τα παιδιά της, για να τα βγάλουν πέρα καθώς είχαν αφήσει την δική τους πατρίδα και ήρθαν για καλύτερη οικονομική τύχη στην χώρα μας. Σε συζήτησή μας, μια και δουλεύαμε στο εργοστάσιο κάθε μέρα μαζί στην ίδια βάρδια, την ρώτησα αν διαβάζει ελληνική λογοτεχνία. Μου απάντησε ότι στην πατρίδα της ήταν δασκάλα, και διάβαζε την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας της. Εδώ όμως, στην ξένη πατρίδα που ήρθε μαζί με την οικογένειά της για να βοηθηθεί και να ορθοποδήσει, εργαζόμενη στην φάμπρικα, δεν ήθελε να δώσει όπως έλεγε, χρήματα για να αγοράσει ένα βιβλίο, να διαβάσει τι; Η ίδια ζούσε καθημερινά την εργασιακή σκληρότητα της «ποίησης» στο πετσί της. Θέλω να πω με αυτά, ότι είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα των σύγχρονων ανθρώπων που δεν διαβάζουν και δεν ενδιαφέρονται για Ποίηση και καλά κάνουν.

      Πρίν μερικές μέρες έγραψα και δημοσίευσα δύο κείμενα για την ποιήτρια Μαρία Κούρση. Στο δεύτερο σημείωμα για το έργο της, από τις λίγες γνώσεις που έχω πάνω στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή, παρατήρησα ότι η επισκεψιμότητα ήταν αρκετά μεγαλύτερη από ότι στο πρώτο σημείωμα, που φαντάστηκα ότι δίνοντας πληροφορίες για την ποίησή της θα ενδιέφερε περισσότερους αναγνώστες του ποιητικού της έργου. Συνέβη όμως το αντίθετο. Αυτά συμβαίνουν σε μια ανοιχτή ιστοσελίδα που όποιος θέλει μπαίνει και παίρνει ότι θεωρεί χρήσιμο για εκείνον. Μια λογοτεχνική ιστοσελίδα θα έλεγα, εγώ ο προχειρολόγος, ελευθέρας βοσκής. Όμως σε μένα δημιουργήθηκε ένα ακόμα ερώτημα που ήρθε να προστεθεί στα παραπάνω σχετικά με τον ρόλο και την σημασία της ποίησης, της λειτουργίας της στις ζωές μας, ή τέλος πάντων στους ελάχιστους ακόμα αναγνώστες της και αναγνώστριές της. Μιλώ για αυτούς και αυτές που αγοράζουν ακόμα ποιητικές συλλογές, διαβάζουν ποίηση και όχι εκδίδουν ή αλληλοβραβεύονται ως ποιητές. Μιλώ για αυτήν την μικρότερη ακόμα ομάδα των αναγνωστών που σε καιρούς οικονομικά αντίξοους, μπαίνουν σε ένα βιβλιοπωλείο και αγοράζουν μια ελαχίστων σελίδων ποιητική συλλογή και όχι ένα διαφημισμένο από τους τηλεοπτικούς δέκτες τσιμεντόλιθο μυθιστόρημα που εκδόθηκε σε πολλά τιράζ. Σπεύσατε να το αγοράσετε για τις καλοκαιρινές σας διακοπές. Ανοιγμένο, προστατεύει και το πρόσωπο από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

      Ασχολούμενος λοιπόν με ποιητές και ποιήτριες των Γενεών του 1970 και 1980, έθεσα ένα ερώτημα στον εαυτό μου. Όσοι και Όσες μπήκαν και διάβασαν-δεν ξέρω ποιοι είναι αυτοί και αυτές, δεν μου στάλθηκε κανένα μήνυμα-, τα τελευταία δημοσιευμένα κείμενα που αναφέρθηκα τόσο στην εξαιρετική εργασία της Μορφίας Μάλλη για τον ποιητή της γενιάς του 1970 Λευτέρη Πούλιο, και τις δύο εργασίες για την ποιήτρια του «ιδιωτικού οράματος» γενιά του 1980 Μαρία Κούρση, γιατί μπήκαν και τι τους ενδιέφερε;

α) Μπήκαν στην ιστοσελίδα γιατί είναι φαν της δικής μου φλυαρίας, ανορθογραφίας, προχειρογραφίας και όλα τα υπόλοιπα; πάμε παρακάτω, θεός φυλάξει.

Β) Μπήκαν γιατί ήθελαν να διαβάσουν τι έγραψα; Ουμ! παίζετε.

Γ) Μπήκαν γιατί γνώριζαν τον ποιητή ή την δοκιμιογράφο που ασχολήθηκα μαζί τους και ήθελαν να πληροφορηθούν και να συλλέξουν στοιχεία για αυτούς που προσπαθώ εδώ και μερικά χρόνια να διασώσω; Ενδεχομένως.

Δ) Μπήκαν γιατί βρήκαν πρωτότυπη την κατάθεσή μου σχετικά με την θεατρικότητα και την σκηνική παρουσία της ποιήτριας Μαρίας Κούρση στο σύνολο έργο της;

Ε) Τι κίνησε τέλος πάντων το «εντονότερο» ενδιαφέρον τους, την περιέργειά τους; Για να μην μακρηγορώ ακόμα περισσότερο;

      Εμένα σαν γράφων αυτά τα σημειώματα, μάλλον συγκεφαλαιωτικά μου γεννήθηκε η εξής εικόνα. Το τελευταίο διάστημα, εκδίδονται εξαιρετικές μελέτες, συγκεντρωτικές δοκιμιακές εργασίες εργογραφίας και βιβλιογραφίας ποιητών και ποιητριών της Γενιάς του 1970. Μιας Γενιάς πριν από την δική μου σύμφωνα με τους ειδικούς γραμματολόγους. Πολλοί ακόμα από την γενιά αυτή, και ευτυχώς οι άνθρωποι-ποιητές και ποιήτριες-βρίσκονται ακόμα εν ζωή. Ποιητικά και συγγραφικά δραστήριοι μετέχοντες σε διάφορες εκδηλώσεις και λογοτεχνικά σωματεία και καταθέτουν τις γνώμες και τις κρίσεις τους διά ζώσης ή σε αφιερώματα της τηλεόρασης (που ειρήσθω εν παρόδω κάνει αφιερώματα και στην κουτσή Μαρία. Ευτυχώς ακόμα δεν είμαι κουτσή ούτε με λένε Μαρία. Την μεσούλα μου έχω μόνο). Αναγνωρίζουμε δηλαδή εμείς οι απλοί αναγνώστες οι αγοραστές και θιασώτες των έργων τους, μια δικαιολογημένη άνθηση μελετών και κυκλοφορίας βιβλίων που αφορούν την γενιά του 1970. Και αναρωτιέμαι χωρίς διάθεση να πικράνω κανέναν και ούτε να απαξιώσω τον κόπο και τον συγγραφικό τους μόχθο, ότι όλη αυτή η εκδοτική πανδαισία μου θυμίζει τα Μνημειακά Ηρώα του Πρώτου Νεκροταφείου με τα εξαιρετικά γλυπτά, τα πανέμορφα γλυπτικά οικογενειακά κενοτάφια, τα αγάλματα μιας άλλης εποχής, που η λαμπρότητά τους και η διαχρονική τους αξία μεταφέρεται από γενιά σε γενιά μέσα σε μια λάμπουσα σημερινή της τέχνης πραγματικότητα που μας υπενθυμίζει ποιο μονοπάτι οδηγεί στην Ωραία Κοιμωμένη, ποιο στο άλλο Ηρώο Πεσόντων- ευκλεώς πάντα- ποιο καντηλάκι από την περιβόητη γενιά της ποίησης θα ανάψουμε πρώτο ποιο δεύτερο, ποιο τρίτο. Μάλλον βιολογικά χλωμό το βλέπω να προφτάσω και τα πάνω από 90 μικρά καντηλάκια όλων των συντελεστών της προηγούμενης ποιητικής γενιάς. Διαισθάνομαι ότι άνοιξα το δικό μου κενοτάφιο με αυτά που γράφω, χωρίς λοιπά στοιχεία. Ανωνύμου του Πειραιώτη και αυτό γραμμένο στην Αραμαϊκή. Αλλά να, καλοί μου άνθρωποι και ποιητές δεν νιώθεις ότι περπατάς εκδοτικά σε ένα κοιμητήριο γεμάτο Ηρώα της ποιητικής γενιάς του 1970; Ή μήπως είναι τόσο σαθρή και σαρδόνια η σκέψη μου; Δεν ξέρω, κάτι μάλλον γίνεται βεβιασμένα. Μπορεί να λαθεύω. Αυτομαστιγώνομαι και υποχωρώ. Εξορίστηκα από την ερωτική ορθότητα των πολλών. Εξορίστηκα από της πίστης την ορθότητα περί αιωνιότητας. Τι πάω γυρεύοντας, να εξοριστώ και από τον ποιητικό ανθώνα της Γενιάς του 1970. Κάτσε στα αυγά σου άνθρωπέ μου και μην ρίχνεις βότσαλα στην ποιητική τους λίμνη και ποιητική υστεροφημία;

Μια Ποίηση που δεν αρθρώνει λέξη για τα σημερινά οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα, ότι δεν τα φάγαμε όλοι μαζί, ότι δεν είναι πολιτισμός οι διάφορες επιχορηγήσεις, ότι οι σύγχρονοι έλληνες και ελληνίδες εργάζονται και δεν αμείβονται όσο τους αξίζει δικαιωματικά, ότι δεν έχουν ασφάλιση, δεν έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ότι δεν εμπλακήκαμε όλοι στα οικονομικά σκάνδαλα των πολιτικών. Ότι δεν λαδωνόμαστε όλοι. Ότι δεν τα παίρνουν όλοι. Ότι βγαίνεις σε σύνταξη και παίρνεις μετά από τόσες κρατήσεις που σου έχουν κάνει λιγότερα από όσα παίρνει σε επιδόματα το μήνα, ένας άλλος συνέλληνας που δεν έχει κολλήσει ένα ένσημο. Δεν έχει σηκωθεί στις έξι το πρωί να πάει στην δουλειά του και το παίζει και μάγκας στα υπόλοιπα κορόϊδα των σκληρά εργαζομένων. Από όσα λαμβάνει ένας αλλοδαπός νόμιμος ή παράνομος-τι σημασία έχει- που υποστηρίζονται τα δικαιώματά του από διάφορες μκο και διεθνείς οργανισμούς ενώ οι κάτοικοι αυτής της χώρας έλληνες και ξένοι δεν έχουν δικαιώματα. Ότι αν κάποιος είναι άνεργος το ταμείο ανεργίας είναι μόνο για ένα χρόνο. Στο ότι μέχρι να βγει η απόφαση της σύνταξής σου δεν έχεις ιατροφαρμακευτική ασφάλιση. Στο ότι αν θέλεις να κλείσεις ραντεβού σε νοσοκομείο σε παραπέμπουν για τον επόμενο αιώνα ή στα ιδιωτικά ιατρεία. Ότι οι εργαζόμενες μητέρες δεν έχουν έναν παιδικό σταθμό να αφήσουν τα παιδιά τους. Στο ότι ενώ κόπτονται από υπερηφάνεια ότι θα εορτάσουμε τα 200 χρόνια της εθνικής μας ανεξαρτησίας οι έλληνες και οι ελληνίδες εργαζόμενοι ακόμα και σήμερα δεν είναι ίσιοι απέναντι στο περιβόητο ελληνικό σύνταγμα. Πόσος χρόνος χρειάζεται να ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο και να έχουν τα ίδια εργασιακά δικαιώματα τόσο οι δημόσιοι υπάλληλοι όσο και αυτοί του ιδιωτικού τομέα; Ανάλογα με την αξία και τα προσόντα να αμείβονται και όχι άλλα εργασιακά μέτρα και σταθμά για τους εργαζόμενους έλληνες του δημοσίου και άλλα για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού. Η ίδια ελληνίδα μάνα δεν γέννησε και τα δύο παιδιά; Αν ο σύγχρονος Ποιητικός Λόγος δεν μπορεί να εκφράσει τις αγωνίες και τα αδιέξοδα των σύγχρονων ελλήνων και ελληνίδων, ποιος είναι ο λόγος της ύπαρξής του; Και δεν μιλώ κομματικά, ιδεολογικά. Οι προσωπικές περιπτωσιολογίες της ζωής των ποιητών και ποιητριών αφορούν ποιους. Τι ωφελεί μια Ποίηση που εκφράζει μόνο τις ερωτικές επιθυμίες ενός άντρα προς μια γυναίκα, ενός άντρα προς έναν άλλον άντρα, μιας γυναίκας προς μια άλλη γυναίκα. Αν δεν μπορεί να αφουγκραστεί την συνολική της ζωής περιπέτεια των ανθρώπων όποιοι και αν είναι αυτοί. Τι ωφελεί ένας ποιητικός λόγος θρησκευτικά ενδεδυμένος όταν δεν μπορεί, αδυνατεί, αρνείται να εκφράσει τις υπαρξιακές αγωνίες και τα ερωτήματα ενός άθεου, ενός αγνωστικιστή, ενός μη πιστού της δικής σου δογματικότητας. Και κατ’ αναλογία, υπάρχει προοδευτική ή συντηρητική ποίηση; Και ποια είναι τα όριά τους. Μήπως τόσο οι Ποιητές όσο και ο Ποιητικός λόγος είναι παντελώς άχρηστοι/ος στις μέρες μας; Είναι αυτό που λέμε για τους γιατρούς, που φοριούνται δημοσιογραφικά πολύ τους τελευταίους μήνες δημόσια με τις απειλές τους. «Σε αγαπώ, αλλά αχρείαστος να είσαι». Μπορεί σίγουρα στο μέλλον να συναντηθούν οι δρόμοι της ζωής με εκείνους της ποίησης; Θα ήθελα από περιέργεια να έβλεπα πως ένας ποιητής-βουλευτής αποφασίζει. Τι θα ψήφιζε μέσα σε αυτό το πολιτικό και κοινοβουλευτικό (δικηγόροι, γιατροί, γόνοι πολιτικών τζακιών, δημοσιογράφοι) αλισβερίσι, σε νομοσχέδια που αφορούν τις ζωές μας, την υγεία μας, το φυσικό περιβάλλον, την εργασιακή ασφάλιση, την προστασία των μειονοτήτων, την υπεράσπιση αυτών που έχουν έστω σπίθα εθνικού φρονήματος, που έμαθαν να αγαπούν αυτήν την μητριά πατρίδα που λέγετε Ελλάδα, και που μια μεγάλη μερίδα ελλήνων και ξένων κοιτάν να καρπωθούν τα όποια δημόσια κρατικά οφέλη. Σε ποια εθνική συνείδηση μπορεί να μιλήσει σήμερα ο ποιητικός εθνικός λόγος του Οδυσσέα Ελύτη, ο αγωνιστικός και πατριωτικός λόγος του Γιάννη Ρίτσου. Ο θρήνος των αρχαίων ερειπίων του Γιώργου Σεφέρη. Πόσοι από τους ποιητές και τις ποιήτριες της Γενιάς του 1970 είναι γνωστοί στις νεότερες γενιές, μπορούν να εκφράσουν τις σημερινές ανάγκες των ανθρώπων. Όχι τις ποιητικές ή λογοτεχνικές ανάγκες των Σωματείων ή των Εκδοτών ή των Δημοσιογράφων ή των Επιτροπών Βραβείων. Πόσα έργα τους μπορούν να ξεκρεμαστούν από τα πανεπιστημιακά κάδρα των φιλόλογων ερευνητών και φιλολογικών εργασιών, να κατεβούν στην «ποιητική πιάτσα» και να αγγίξουν νεότερες πνευματικές συνειδήσεις, να συνεγείρουν οράματα, να ξυπνήσουν όνειρα εφήβων, να τσαλακώσουν την εικόνα τους συγχρωτιζόμενα με νέες ποιητικές και καλλιτεχνικές δυνάμεις. Με δυό λόγια, ποιοι ποιητές ή ποιήτριες θα διασωθούν στον χρόνο. Ποια έργα και ποια ποιήματα της Γενιάς αυτής του 1970 που αντιστάθηκε στα νιάτα της σε μια δικτατορία και χουζουρεύτηκε στα στερνά της σε παλαιότερες πνευματικές της δόξες και δαφνοστολισμούς.       

      Αυτά τα ερωτήματα σβουρίζουν στο τσερβέλο μου καθώς διαβάζω τις ποιητικές συλλογές που έχω αγοράσει παλαιότερα και τις μελέτες και τα περιοδικά, και τα φέρνω στην επιφάνεια της μνήμης προσπαθώντας να διασώσω πέρα από τιράζ εκδόσεων, κυκλοφορίας εμπορικά κέρδη, βραβεύσεις και επιβραβεύσεις, πληθυσμιακούς βαθμούς επισκεψιμότητας, ποιητές και ποιήτριες που αγάπησα των προηγούμενων γενεών. Ποιητικά έργα και ποιητικές μονάδες που ακόμα αναπνέουν και ευωδιάζουν στον παρόντα χρόνο. Ποιητικές φωνές που γνώρισα και αγάπησα και δεν θέλω να αποδεχτώ ότι συναγωνίζονται ποια θα ερμηνεύσει την Σοφία Αφεντούλη στο Α Νεκροταφείο της Μνήμης, της ποιητικής Μνήμης των ανθρώπων.

Τι μένει λοιπόν ανοιχτό και τι είναι ορθό από τα ερωτήματα αυτά και τις συνακόλουθες απόψεις; Ίσως καλύτερα μερικά ερωτήματα να μην απαντώνται ποτέ. Ίσως είναι καλύτερα για την ίδια την καλλιτεχνική δημιουργία όποια και αν είναι αυτή, ότι και αν εκφράζει, όποια ποιότητα και αν έχει, τα ερωτήματα που μας θέτει με την παρουσία της, ή μας γεννούνται καθώς ερχόμαστε σε επαφή μαζί της να παραμένουν χωρίς απάντηση δικαίωσης. Μπορεί και αυτή να είναι η σταθερή αιωνιότητά της. Ποιος ξέρει.

     Αντιγράφω ορισμένες γνωστές πληροφορίες, γενικές πληροφορίες για την γενιά του 1970. Ένα γενικό περίγραμμα στοιχείων που παλαιότερα είχα συγκεντρώσει και στα γρήγορα είχα αποδελτιώσει σε έναν φάκελο. Σε άλλα σημειώματα έχω αναφέρει και άλλες πληροφορίες για την γενιά του 1970. Μια Γενιά που για να λέμε και του στραβού το δίκαιο όσο ολοκληρώνεται ο Κύκλος της, σχεδιάζεται και η ολοκλήρωση του δικού μας.

Η Γενιά του 1970

Ποιητικά χρόνια χελιδόνια που πέρασαν

διαβασμάτων και ακουσμάτων των νεανικών σου χρόνων

Φωνές αγαπημένες της Γενιάς του 1970

που αρνούνται να σβήσουν τον χάρτη της μνήμης σου

Εικόνες ποίησης ενός κόσμου που έφυγε πριν καλά-καλά τον γνωρίσουμε

Ποιητικά μαυσωλεία της τρίτης μεταπολεμικής γενιάς

με θέα στο χρόνο

που σαν υπνοβάτης επισκέπτεσαι στον ύπνο σου

προσπαθώντας να κρατήσεις την νύχτια εικόνα έως την αυγή που σε ξυπνούν

 οι οπτασίες τους.

Γενιά του 1970 υπερήφανη και υπεροπτική

παρούσα στην ιστορία της σύγχρονη ελλάδας

Ιαχές ποιητικές που διασωθήκανε τα ίχνη τους σε σελίδες των γραμματολόγων.

Άλλες που χαθήκατε μέσα στο μαύρο μελάνι των τυπογραφείων.

Αντίλαλος των δικών σου χρόνων ή της ποιητικής ιστορίας του χθες.

Ερωτήματα που σφράγισαν την εικόνα σου

Συμβιβασμοί που καθόρισαν την διαδρομή σου.

Ποιος θα ιχνομυθίσει το πρόσωπο των ποιητών σου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

-Ανωνύμως, εφ. Η Καθημερινή 11/3/1990. Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1970

-Ανωνύμως, εφ. Η Πρώτη 24/1/1990, Οι ποιητές του ’70. (για το ντοκιμαντέρ της Ε-1)

-Ανωνύμως, εφ Η Αυγή Πέμπτη 14/2/2002. «Η ποίηση της γενιάς του ’70).

(για την εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η ΠΕΦ με τον ΣΦΠ. Τετάρτη 20/2/2002 στον Πειραιά)

-Ανωνύμως, περ. Αντί τχ. 760/5-4-2002, σ. 63 βιβλ/κη για «Δημήτρη Αλεξίου Γενιά του 1970.

-Δημήτρης Αλεξίου: επιμέλεια.- Αλέξης Ζήρας: εισαγωγή, ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1970, εκδ. Όμβρος-Σύγχρονη Βιβλιοθήκη-Αθήνα 2001. (περιλαμβάνει 58 ποιητικές φωνές)

-Νόρα Αναγνωστάκη, Η Κριτική της Παντομίμας (1970-1975), εκδ. Κέδρος 1977

-Νόρα Αναγνωστάκη, Διαδρομή. Δοκίμια Κριτκής (1960-1995) εκδ. Νεφέλη 1995

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφημ. Ελευθεροτυπία 27/7/1980. Γενιά του ’70: Μύθος και πραγματικότητα.

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία 3/10/1980/ Μιλάει η Γενιά του 1970. Αμφισβήτηση και λειψή Παιδεία;

(ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ- ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ-ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΡΑΤΙΚΑΚΗΣ-ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΚΙΣΗΣ)

-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία Τετάρτη 8/11/1989. Η λογοτεχνία στην αντιπολίτευση. (αναφέρεται στο 3^ο τεύχος του περιοδικού «Ζάλη»)

-Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος ΙΣΤ΄ Εκδοτική Αθηνών 2000, σ. 569-570. Η Λογοτεχνική παραγωγή μετά το 1941.

Περιλαμβάνει 39 Ποιητικές φωνές και 29 Πεζογραφικές

-Μαρία Αρώνη, περ. Αντί τχ. 758/8-3-2002, σ. 54-55. Η τρυφερή μας καθημερινότητα. (για την ζωγραφική της γενιάς του 1970).

-Βάσος Βαρίκας, εφ. Το Βήμα 29/11/1970 «Η νέα γενιά μπροστά στο σήμερα» και «Ποιητικός αντικομφορμισμός» 16/5/1971. Οι επιφυλλίδες αυτές που προσδιόρισαν τα χαρακτηριστικά και την ταυτότητα της ποιητικής Γενιάς του 1970, της «γενιάς της Αμφισβήτησης» αναδημοσιεύτηκαν στον τόμο της έκδοσης «ΧΡΟΝΙΚΟ 1971» και στον μετέπειτα τόμο από την επιλογή των βιβλιοκρισιών του Βαρίκα από τις εκδόσεις Ερμής.

-Φωφώ Βασιλακάκη, εφημ. Ελευθεροτυπία 20/2/1977. Λογοτέχνες του 70: Μια υπεύθυνη γενιά.

(ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΙΑΤΖΟΓΛΟΥ-ΣΑΚΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΟΛΑΣ-ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΡΑΣ- ΝΑΤΑΣΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ-ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ-ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ)

-Γιάννης Βλαστάρης, εφ. Η Καθημερινή 26/4/1981.  Μια νέα ποιητική γλώσσα αναζητεί η «γενιά του ’70. Συνέντευξη με τους ποιητές: Κ. Παπαγεωργίου, Χριστόφορος Λιοντάκης και το μουσικό Θάνο Μικρούτσικο.

-Κώστας Βούλγαρης, εφ. Η Κυριακάτικη Αυγή 3/2/2002, σ. 30. «Ιστορία μια ώρας»

-Ευριπίδης Γαραντούδης, Χειρόγραφος Ονοματικός και Εργογραφικός Κατάλογος της Γενιάς του 1970

Περιλαμβάνει 94  Ποιητικές Φωνές.

Ευριπίδης Γαραντούδης, Ο Κώστας Καρυωτάκης και η ποιητική Γενιά του 1970, σελ. 195-258, στον τόμο Καρυωτάκης και Καρυωτακισμός. Ε’ Συμπόσιο. Εκδ. Σχολή Μωραϊτη 1998.

-Λουκάς Δαράκης, περ. Τομές τχ. 16/9, 1977, σ. 49-50. Το κίνημα των Χίππυς.

-Στέργιος Δημούλης, εφ. Η Αυγή 18/3/1990. Λογοτεχνικές γενιές.

-Ανέστης Ευαγγέλου, περ. Διαβάζω τχ. 12/5,6, 1978, σ. 5-6

-Ανέστης Ζήρας, Ανατομία εποχής, Αθήνα 1973, σ. 46-59

-Αλέξης Ζήρας, περ. Σχεδία τχ. 7/9, 1989, σ. 42. «Είμαι υπεύθυνος μόνο για την Εισαγωγή της Ανθολογίας»

(Από το γνωστό ποιητή και κριτικό Αλέξη Ζήρα πήραμε την παρακάτω επιστολή που απευθύνεται στο συνεργάτη μας Γιάννη Κουβαρά που αναφέρεται, όπως ο αναγνώστης θα διαπιστώση, στην κριτική του Κ. Γ. Παπαγεωργίου που δημοσιεύτηκε στο 5^ο φύλλο της «Σχεδίας») και στο τέλος αναγράφεται: «Ο συνεργάτης μας Γιάννης Κουβαράς απουσιάζει λόγω διακοπών και επομένως θα απαντήσει στο επόμενο τεύχος».)  

-Αλέξης Ζήρας: Εισαγωγή, ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ 1965-1980, εκδ. γραφή 1979. (περιλαμβάνει 39 ποιητικές φωνές)

-Αλέξης Ζήρας, ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΑ  (για την ποίηση και τους ποιητές του 1970) εκδ Ρόπτρον 1989. (περιλαμβάνει 34 ποιητικές φωνές)

-Αλέξης Ζήρας, Γενιά του 1970, σελ. 370. Στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη 2007

-Δημήτρης Ιατρόπουλος, εφ. Έθνος 19/12/1990. Καμία σχέση 1970-1990.  (Στην στήλη που διατηρούσε «Η κρυφή μεριά του φεγγαριού»)

-Λήδα Καζαντζάκη, εφ. Η Εποχή 24/2/2002, σ. 23. «Η ζωγραφική της γενιάς του -70. Πρώτη ανάγνωση. Από τις 13 Φεβρουαρίου μέχρι τις 23 Απριλίου στο Μουσείο ΦΡΥΣΙΡΑ, Μονής Αστερίου 7, Πλάκα.

-Πάνος Καπώνης, «Η ποιητική ομάδα του ‘70», σ. 92-110. Στον τόμο ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ. Διαδρομές τους στο χθες και το σήμερα. Δοκίμια. Εκδ. Απόπειρα-Αθήνα 2012.

-Γιώργος Καραντώνης, περ. Ομπρέλα τχ. 15/11,1991, σ. 35-41. Μετά είκοσι έτη. Η Γενιά του ’70 στη δεκαετία του ’90. Και κάποιες γενικότερες παρατηρήσεις για την ελληνική ποίηση.

-Γιάννης Καρπούζης, Ανθολογία λογοτεχνίας ‘ 73, Αθήνα 1973

.-Βαγγέλης Κάσσος, «Εκείνος ο αταίριαστος αδελφός μας τι έχει απογίνει;  (αναφορά στους ποιητές της γενιάς του ’70), σ. 65-75. Στον τόμο ΑΣΦΥΞΙΑ ΤΟΥ ΒΛΕΜΜΑΤΟΣ. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ, εκδ. Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1989.

-Γιάννης Κοντός, Η «Γενιά του ‘70» διαθέτει τη δική της-ζωντανή- γλώσσα. Στον τόμο Ευγενή Μέταλλα, εκδ. Κέδρος 1994, σ. 247-,

-Ελισάβετ Κοτζιά, εφ. Η Καθημερινή 17/1/1982. Ποια είναι η ποιητική γενιά του καιρού μας; Τρεις εκπρόσωποι της λεγομένης γενιάς του ’70 αναλύουν το «πρόσωπο» της και τις σχέσεις της με τους «χθεσινούς».

(ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΕΡΙΑΔΗΣ- ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ- ΤΖΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ)

-Γιάννης Κουβαράς, περιοδικό Σχεδία τχ. 5/15-6-15/7/1989. Σ. 46-48. Βιβλιοκρισίες. (Κ. Π. Παπαγεωργίου. Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ‘70».

(« ω πόσο απαίσιο είναι/ να βλέπεις τρεις γενιές μιας φαμίλιας κάτω/ απ’ την ίδια στέγη/ όπως ένα γέρικο δέντρο με βλαστάρια /Κι άλλα κλαδιά σάπια και πεσμένα». Ezra Pound)

-Γιάννης Κουβαράς, κεφάλαιο 3 «ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ‘70», σ. 157-215. Στον τόμο ΕΠΙ ΠΤΕΡΥΓΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ. Κριτικά σχεδιάσματα 1987-1994. Τόμος Α΄, εκδ. Σοκόλη-Αθήνα 1995

-Βασίλης Καλαμαράς, εφ. Ελευθεροτυπία 18/6/1989. Δύο βιβλία για τους ποιητές του ’70. Βιβλ/κη για «Αλέξη Ζήρα και Κ. Γ. Παπαγεωργίου»

-Αγγελική Κώττη, εφημ. Ο Ριζοσπάστης 17/8/1980. Σκέψεις για την ποιητική γενιά του 1970.

-Ιωάννα Κωτσάκη, εφ. Ελευθεροτυπία 11/7/1976, «Οργή» για την παραδοσιακή νοοτροπία.

-Ιωάννα Κωτσάκη, εφ. Ελευθεροτυπία 4/7/1976. Η γενιά του Πολυτεχνείου εισορμά στη λογοτεχνία.

(ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ- ΕΡΣΗ ΛΑΓΚΕ-ΛΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗ- ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΡΑΣ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΕΡΙΑΔΗΣ-ΝΑΤΑΣΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ-ΜΑΡΙΟΣ ΠΟΝΤΙΚΑΣ) . Την ερχόμενη Κυριακή άλλες απόψεις.

Ιω. Κ. (Ιωάννα Κωτσάκη;) εφ. Ελευθεροτυπία Παρασκευή 14/12/2001, σ. 30 Μια ποιητική εργογραφία-ανθολογία. Με αγάπη για τη γενιά του ’70. (για Δημήτρη Αλεξίου)

-Γιώργος Μαρκόπουλος, Εκδρομή στην άλλη γλώσσα, εκδ. Νεφέλη 1994.

-Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Ποιητική γενιά του ’70. Στον τόμο Μέτρια και Μικρά, εκδ. Κέδρος 1987, σ. 230-246.

-Κώστας Μαυρουδής, περ. Νέα Εστία τχ. 1712/5, 1999, σ. 531-536. «Εξ αφορμής…. (ή ο αθλητής του τίποτα και ο κριτικός του παντός)

-Παντελής Μπουκάλας, (Η γενιά του ’70. Ποίηση) στον τόμο «Ιστορία της Ελληνικής γλώσσας» εκδ. ΕΛΙΑ- Πατάκη 2000

-Θανάσης Νάκας, Η Γλώσσα της σύγχρονης ποίησης. (Γενιά του 1970). Στον τόμο Γλωσσοφιλολογικά μελετήματα για τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, Γ΄, σελ. 180-218, εκδ. Παρουσία 2003

-Θανάσης Νάκας, Η Γλώσσα της Σύγχρονης Ποίησης. (η γενιά του 1970), εκδ Τέθριππον 1988

-Θανάσης Νάκας, Πρακτικά 17^ου Συμποσίου Ποίησης. Η Αρχαία Ελληνική Ποίηση και ο Χρόνος. Η Αρχαιογνωσία των Συγχρόνων μας Ποιητών. Σελ. 104-116, εκδ. Αχαϊκές Εκδόσεις 1999.

-Νίκος Γ. Ξυδάκης, περ. Νέα Εστία τχ. 1712/5,1999, σ. 527-528. Χαρτογραφώντας τον Ελληνικό μοντερνισμό του ’70. (Ζωγραφική)

-Ανδρέας Παναγόπουλος, εφ. Η Καθημερινή  14/5/2002. Βιβλ/κη για «Δ. Αλεξίου. Γενιά του ‘70»

-Γ. Α. Παναγιώτου: Εισαγωγή-Ανθολόγηση: Γενιά του ’70 α΄ ποίηση, εκδ. σίσυφος 1979. (περιλαμβάνει 47 ποιητικές φωνές)

-Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 31/5/1987. ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΘΗΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ Α΄ Η Γενιά του ’70. Απόπειρα για έα σύντομο απολογισμό.

-Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 14/6/1987, ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΜΙΑΣ «ΑΣΠΙΛΗΣ ΑΓΝΟΤΗΤΑΣ». Β΄, Η ποιητική γενιά του ’70 Ένας σύντομος απολογισμός.

-Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 12/7/1987, Άρνηση ή αμφισβήτηση.. Γ΄ Η ποιητική γενιά του ’70.

-Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 30/8/1987, Επιδράσεις από την ποίηση του μεταπολέμου. Δ΄. Η γενιά του ’70. Ένας σύντομος απολογισμός.

-Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΄70 Ιστορία-Ποιητικές διαδρομές, εκδ. Κέδρος 1989. (Περιλαμβάνει 35 ποιητικές φωνές)

-Δημήτρης Παπαγεωργάκης, περ. Φιλολογική τχ. 74/1,2,3, 2001, σ. 51-57. «Η γενιά του ’70 και ο αρχαιοελληνικός λογοτεχνικός μύθος»

-Γιώργος Παπαλοϊζος, Οι Ποιητές του Φοιτητικού Κινήματος (1964-1974), εκδ. Λευκωσία-Κύπρος 1984

-Νίκος Παππάς, Η Γενιά του 1970. Στον τόμο Η Αληθινή Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» 1100-1973, εκδ. Τύμφη 1973, σ. 310-316. (περιλαμβάνει 26 ποιητικές φωνές).

-Αλέξης Πολίτης, εφ. Η Κυριακάτικη Αυγή 15/7/2001, σ. 20-21, Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ. Φύσα θάλασσα πλατιά. Το ίδιο και στο περιοδικό Νέα Εστία τχ. 1743/3,2002, σ. 461-471.

-ΠΟΙΗΣΗ, εκδ. Θ. Καστανιώτη-Αθήνα 1975 Περιλαμβάνει:  (ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ- ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΣΣΗΣ- ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΗΣ- ΕΡΣΗ ΛΑΓΚΕ-ΜΑΡΙΑ ΛΑΖΟΥ- ΝΙΚΟΣ ΜΟΣΧΟΒΑΚΗΣ-ΑΝΤΕΙΑ ΦΡΑΝΤΖΗ)

-Γιώργος Πηλιχός έρευνα: εφ. Τα Νέα 4/2/ και 5/2/ και 6/2/1980. ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ 1970-1980. Απ την Άνοιξη στη σύγχυση… Τα τρία θαύματα του θεάτρου. 

-Άλκηστις Σουλογιάννη, περιοδικό Η Λέξη τχ. 90/12, 1989, σ. 1067-1070. Βιβλ/κη για «Αλέξη Ζήρα, Γενεαλογικά»

-Κώστας Σταματίου, εφ. Τα Νέα 22/8/1987, Η «Γενιά του Ιδιωτικού Οράματος». ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΤΩΝ ’80 ΑΠΟ ΤΗΝ… ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΗ ΣΦΟΔΡΑ «ΓΕΝΙΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ». Βιβλ/κη για «Ηλία Κεφάλα, Η Γενιά του Ιδιωτικού  Οράματος» εκδ. Τέθριππον 1987

-Κώστας Σταματίου, εφ. Τα Νέα 6/5/1989 σ. 33/11. «Γέννηση και πορεία της ποιητικής γενιάς του 1970»  (Κ. Παπαγεωργίου βιβλ.)

-Βασίλης Στεριάδης, Το Γλωσσικό ιδίωμα της γενιάς του 1970. Στον τόμο ΠΡΑΚΤΙΚΑ 6^ου Συμποσίου Ποίησης. Νεοελληνική Μεταπολεμική Ποίηση (1945-1985) εκδ. Γνώση 1987, σ. 483-492.

-Μάνος Στεφανίδης, εφ. Η Κυριακάτικη Αυγή 17/2/2002, σ. 30 Η ζωγραφική της γενιάς του 1970: Μια πρώτη ανάγνωση.

-Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος, περ. Διαβάζω τχ. 10/1,2, 1978, σ. 63-65.

-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, εφ. Η Καθημερινή 11/6/1989. Η γενιά της «άρνησης» Δύο ενδιαφέροντα βιβλία για την ποίηση και τους ποιητές του ’70. Βιβλ/κη για «Αλέξη Ζήρα και Κ. Γ. Παπαγεωργίου»

 -Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, περ. Αλεβεβάν τχ. 1/1,3, 1990. Κοινή αφετηρία και ώριμη διασπορά της νεώτερης ποιητικής γενιάς. σελ. 51-65

-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Τάσεις και διαθέσεις της ελληνικής κριτικής μετά το 1974. Σελ. 244-251, στο περιοδικό Νέα Εστία τχ. 1720/2,2000.

-Έλενα Χουζούρη: επιμέλεια:, περιοδικό Τέχνη και Πολιτισμός τεύχος 6,7/10,11, 1980.

ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΜΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ. (1965-1975)

(Μιχάλη Γ. Μερακλή, «Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΝΩ Σ’ ΕΝΑ ΘΕΜΑ».

Δέκα ποιητές απαντούν σ’ ένα ερώτημα: ΠΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ.- ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ.-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ.-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΗΣ-ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΛΙΟΝΤΑΚΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ-ΤΖΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ-ΠΑΥΛΙΝΑ ΠΑΜΠΟΥΔΗ-ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΡΑΤΙΚΑΚΗΣ).                           

-Έλενα Χουζούρη, περιοδικό Γράμματα και Τέχνες τχ. 50/3,5,1987. Ετήσιος Ποιητικός Απολογισμός της Γενιάς του 1970, σ. 5-12

-Μαρία Ψάχου, περ. Θέματα Λογοτεχνίας τχ. 12/7, 1999, σ. 89-103, «Ο Τάσος Λειβαδίτης ως κριτικός, με αφορμή τα σημειώματα του για την ποιητική γενιά του 1970.»

Στέφανος Κ. Μπεκατώρος- Αλέκος Ε. Φλωράκης, Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ. ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ 65-70, εκδ. Κέδρος 1971. (περιλαμβάνει 21 ποιητικές φωνές)

-ΕΝΤΕΚΑ ΠΟΙΗΤΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ και διαβάζουν ποιήματά τους. Δευτέρα 7/11/2005. Διοργάνωση ΙΔΡΥΜΑ ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ. Τέταρτο Κύκλος 2005-2006

-περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ τχ. 50/2, 1982, σ. 41-82. Συνεντεύξεις Δεκαοχτώ λογοτέχνες της νεότερης γενιάς.

Περιλαμβάνει τους: ΝΑΣΟ ΒΑΓΕΝΑ-ΜΑΡΩ ΒΑΜΒΟΥΝΑΚΗ-ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ- ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ-ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ-ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ-ΝΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ- ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ- ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΛΙΟΝΤΑΚΗΣ- ΤΖΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ- ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ- ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΡΑΣ- ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΛΑΣΣΑΡΑ-ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ- ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ- ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ.

-περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, έτος 91^ο, τόμος 181^ος, τεύχος 1875/12, 2017. Αφιέρωμα: Η ποιητική Γενιά του ’70.

Πλήρες και κατατοπιστικό  αφιέρωμα απαραίτητο για τους ερευνητές της Γενιάς του 1970.

Σημείωση: Θέλω να ευχαριστήσω τον άγνωστό μου κύριο Λάμπρο Βαρελά που στη μελέτη του «Η ποιητική γενιά του 1970 και ο περιοδικός Τύπος» σ. 951-962 στο περιοδικό, ο οποίος στην γενική βιβλιογραφία του μελετήματός του μνημονεύει το όνομά μου. Καθώς και την φιλόλογο Μορφία Μάλλη η οποία στην δική της μελέτη «Η ποίηση των beat και η Γενιά του ΄70» σ. 915-930 επίσης κάνει μνεία εργασιών μου. Το περιοδικό τα απόκτησα πριν μία εβδομάδα. Οι αναφορές αυτές είναι μικρές νησίδες χαράς απαραίτητες σε εμάς τους φιλαναγνώστες της ποίησης, γιατί μας δίνει την αίσθηση ότι δεν είναι ανάγκη να φοράμε πάντα «αριστερές μεταχειρισμένες φορεσιές» για να γίνουμε αρεστοί στο καλβινικό ιερατείο της κριτικής και της ποίησης.

      Στις πληροφορίες αυτές που αντέγραψα για την Γενιά του 1970 δεν συμπεριέλαβα έναν άλλον αριθμό δημοσιευμάτων που αφορούν καθαρά την χουντική περίοδο 1967-1974 που είχα κατορθώσει να κόψω και να διαφυλάξω από διάφορες εφημερίδες στα χρόνια μετά την μεταπολίτευση. Και φυσικά για τις γενιές του 1980, του 1990 και των επιγόνων της Γενιάς του 1970 μα, και των προγόνων της.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Πέμπτη 23 Ιουλίου 2020

ΥΓ. επιτέλους υπήρξε μια ιατρική αφορμή να βάλουν μάσκα οι ευρωπαίοι πολιτικοί. Χωρίς σχόλια.