Constantinoupoli
deleta
est
«εώρα
δε και το πλήθος των απολλυμένων και την ερημίαν των οικιών και την παντελή
φθοράν αυτής και τον όλεθρον’ και οίκτος αυτόν ευθύς εσήει και μετάμελος ου
μικρός της απωλείας τε και διαρπαγής, και δάκρυων αφήκε των οφθαλμών και μέγα
στενάξας τε και περιπαθές «οίαν», έφη.
«πόλιν
εις διαρπαγήν και ερήμωσιν εκδεδώκαμεν».
Ούτως έπαθε την ψυχήν…
Μωάμεθ ο πορθητής,
Από τον βιβλίο ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΙΜΒΡΙΟΥ, «ΙΣΤΟΡΙΑ»,
εκδ. Κανάκη-Αθήνα 2005, Ιστορία Α΄, σελ. 254. Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Diether Roderich Reinsch & Φωτεινή
Κολοβού.
Δανειζόμενος την γνωστή μας λατινική ρήση για την πτώση της αρχαίας
Καρχηδόνας, για την Βασιλίδα των Πόλεων την Κωνσταντινούπολη, ως τίτλο, μετά
την απόφαση του τούρκου προέδρου να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε μουσουλμανικό
τζαμί, ήρθε στη σκέψη ένας από τους βυζαντινούς ιστοριογράφους και χρονογράφους
της Άλωσης του Βυζαντίου, ο Κριτόβουλος ο Ίμβριος. Γιατί η Άλωση της Πόλης,
είναι η Άλωση της ελληνικής ορθόδοξης χριστιανικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Μιας αυτοκρατορίας η οποία μέσα από εσωτερικούς και εξωτερικούς πολέμους και
αναταραχές, θρησκευτικές έριδες και διαμάχες, αυτοκρατορικές ίντριγκες και
δεσποτικά μεγαλεία, νικηφόρες μάχες και θεολογικές κοντόφθαλμες επιλογές, διατηρήθηκε
μέσα στον ιστορικό χρόνο 1000 σχεδόν χρόνια. Αυτή η αποικία των αρχαίων
Μεγαρέων έμελε να γίνει το κέντρο του ανατολικού κόσμου για έλληνες και ξένους.
Χριστιανούς και Μουσουλμάνους. Ορθόδοξους και Οθωμανούς. Μια Πόλη με βαρύ της
ιστορικής της μοίρας φορτίο στους ώμους της. Μια Πόλη φωτεινό ορόσημο για τους
λαούς των βαλκανίων, των σλάβων, των ρώσων, των οθωμανών.
Κωνσταντινούπολη,
η δεύτερη Ρώμη. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης «συγκεντρώνει μπόλικα πάθη, με κορυφαίο αξεπέραστο βίτσιο την άλωση»
μας λέει ένας Αλεξανδρουπολίτης νεοέλληνας συγγραφέας ο Γιάννης Ξανθούλης στο
δικό του κείμενο, στον τόμο «Μια πόλη στη λογοτεχνία» Κωνσταντινούπολη. Επιλογή
κειμένων Γιάννης Ξανθούλης, φωτογραφίες Ara Guler., εκδόσεις Μεταίχμιο-Αθήνα 2004.
Αλλά και Κωνσταντινούπολη, σημαίνει Αγία Σοφία, όπως ένθερμα πιστεύουν οι
εναπομείναντες ελάχιστοι έλληνες Κωνσταντινουπολίτες. Η απόφαση του τούρκου
προέδρου να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, σηματοδοτεί για μας τους
ορθόδοξους στην παράδοση έλληνες, το τέλος της μεγάλης ιδέας της βυζαντινής
αυτοκρατορίας. Το όραμα του Μαρμαρωμένου Βασιλιά. Ιστορικά και πολιτιστικά ο
Ναός της του Θεού Σοφίας ανήκει στο Ελληνικό Έθνος, γεωγραφικά και μετά την
άλωση της ιστορίας αιώνες, ανήκει στην οθωμανική αυτοκρατορία και στην τουρκική
πλέον δημοκρατία. Αυτή είναι η σκληρή και ρεαλιστική διπλωματική και πολιτική
πραγματικότητα της Ιστορίας. Αν υπήρχε δημοκρατική πολιτική βούληση στην
ευρωπαϊκή ήπειρο, στα λεγόμενα χριστιανικά και λαϊκά κράτη, μα και στην
μουσουλμανική γείτονα χώρα, ο ορθόδοξος βυζαντινός Ναός της Αγίας Σοφίας, θα
ζητούσαν να επαναλειτουργήσει σαν ορθόδοξος ναός, να ιερουργεί ο ορθόδοξος
οικουμενικός πατριάρχης της Πόλης, και παράλληλα «εκ περιτροπής» σε τζαμί, που
οι μουσουλμάνοι θα λατρεύουν τον Θεό τους. Θα ήταν μια ιστορικά ρεαλιστική
κίνηση συμφιλίωσης των δύο λαών, των δύο θρησκειών, των πολιτισμών δύσης και
ανατολής. Επικράτησαν όμως άλλα πολιτικά συμφέροντα. Το αρχιτεκτονικό αυτό της
παγκόσμιας κληρονομιάς στολίδι, χρησιμοποιήθηκε εδώ και δεκάδες χρόνια ως διπλωματικό
και πολιτικό παιχνίδι στα χέρια θρησκευτικών και πολιτικών ηγετών. Με την
μετατροπή σε Τζαμί της Αγίας Σοφίας, σε θρησκευτικό επίπεδο, έπεσε στην ουσία η
δεύτερη Ρώμη. Το κέντρο βάρους μετατοπίζεται πλέον στην ορθόδοξη Μόσχα.
Υπέρτερη πληθυσμιακά και οικονομικά. Διπλωματικά. Δυστυχώς αυτή είναι η ωμή
πραγματικότητα αν δεν θέλουμε να ξεγελάμε τους εαυτούς μας. Η κίνηση αυτή του
ηγέτη της γείτονος χώρας συμφέρει και τους καθολικούς, αφήνει επίσης αδιάφορους
τους ευαγγελιστές (κέντρο για αυτούς είναι η Ιερουσαλήμ), και τους «εξυπηρετεί»
τους Ρώσους ομόδοξους σλάβους που έρχονται τα πρωτεία σε αυτούς, χωρίς δική
τους υπαιτιότητα. Ένα μεγάλο μέρος των δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων είναι με το
πλευρό της γείτονος χώρα. Μια αγορά 80.000.000 εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι
ελκυστικότερη οικονομικά από μια αγορά μικρότερη των 10.000.000 εκατομμυρίων.
Πληθυσμιακά είναι υπέρτερη δύναμη. Ούτε η ευρωπαϊκή ένωση ούτε η ατλαντική
συμμαχία είναι ή θα είναι με το μέρος μας, σε μια ενδεχόμενη ελληνοτουρκική
κρίση. Οι διάφορες ανακοινώσεις μέσω των διαδικτύων δεν είναι παρά προφάσεις εν
διπλωματικές αμαρτίαις. Οι πολιτικοί, οι οικονομολόγοι και οι τραπεζίτες, οι
εταιρίες πετρελαίου κάθε μεγάλης δυτικής οικονομικής δύναμης, δεν στηρίζουν τις
αποφάσεις τους και τις επιλογές τους σύμφωνα με το δίκαιο της εθιμικής
παράδοσης ενός έθνους και της παρελθούσας ιστορίας του, αλλά, στην αδήριτη
αναγκαιότητα και αλήθεια της οικονομίας. Και εδώ, το έχουμε χάσει το παιχνίδι
προ πολλού, παρά τα όσα μας λεν οι πολιτικοί μας για εσωτερική και μόνο
κατανάλωση. Η γείτονα χώρα έχει επίσης με το μέρος της πολλά από τα
μουσουλμανικά κράτη, ενώ εμείς, αγωνιζόμαστε να μετρήσουμε συμμαχίες με τα ευρωπαϊκά.
Αυτή είναι η αλήθεια της πολιτικής πραγματικότητας σήμερα. Η Ευρωπαϊκή ήπειρο
είναι μια γερασμένη πληθυσμιακά επικράτεια, είναι διαιρεμένη σε πολλά
οικονομικά στρατόπεδα και συμφέροντα. Η γείτονα χώρα τους είναι για δικούς τους
γεωστρατηγικούς σκοπούς, περισσότερο χρήσιμη από ότι εμείς, πράγμα που
σημαίνει, ότι το υπάρχον ελληνικό βουτηγμένο μέσα στην διχοστασία και σκάνδαλα
πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να κάνει σχεδόν τίποτα. Αν ακούσετε τις
επαναλαμβανόμενες πολιτικές ανέξοδες πομφόλυγες κορώνες τους, θα καταλάβετε τι
κούφια λόγια ξεστομίζουν για το κομματικό τους ακροατήριο. Με την προηγούμενη κυβέρνηση
υποχωρήσαμε στο Μακεδονικό, με την τωρινή μας προέκυψε το θέμα της Αγίας
Σοφίας. Γιαβάς-γιαβάς, περιοριζόμαστε στα κρατικά όριά μας. Κάθε αυτοκρατορική,
ιδεαλιστική και θρησκευτική μεγαλαυχία εγκυμονεί εθνικούς κινδύνους πλέον. Σε
μια ενδεχόμενη σύρραξη με την γείτονα χώρα, ποιος νομίζετε ότι θα έρθει να
πολεμήσει στο πλευρό μας, ο άγγλος νεολαίος; Ο γερμανός; Ο γάλλος, ο
αμερικανός, οι αλλόθρησκοι αλλοδαποί, τα ελληνόπουλα που έδιωξε από την χώρα
σαν οικονομικούς μετανάστες η ίδια τους η πατρίδα; Τα εδώ βυζανιάρικα που πάνε
διακοπές από την Μύκονο στην Πάρο; «Και φούμα-φούμα τα τσιγαράκια;» Ψυχραιμία
συνέλληνες. Γερασμένο και κουρασμένο πληθυσμό δεν έχουν μόνο τα ευρωπαϊκά κράτη
αλλά και η πατρίδα μας. Εδώ δεν θέλησαν να μας βοηθήσουν αποτελεσματικά στο
Κυπριακό ζήτημα της ξένης στρατιωτικής κατοχής ευρωπαϊκού εδάφους και θα
ενδιαφερθούν για πολιτιστικά μνημεία; Θυμηθείτε τι καταστροφές πολιτιστικών
μνημείων έγιναν πριν ελάχιστα χρόνια στην Μέση Ανατολή από φανατισμένους
πιστούς. Χάσαμε ένα μέρος του ελληνισμού στην Κύπρο με δική μας στρατιωτική και
θρησκευτική υπαιτιότητα (η στρατιωτική χούντα και οι τρείς μητροπολίτες για να
μην ξεχνιόμαστε), μην ρισκάρουμε να απολέσουμε και άλλα ελληνικά εδάφη. Ή
νομίζετε πέρα από πομπώδη λόγια θα πάει στην πρώτη γραμμή του πυρός το πολιτικό
και θρησκευτικό και οικονομικό μας προσωπικό και τα παιδιά τους. Αν το
πιστεύεται αλλάζει το πράγμα, αν όχι, τι απομένει; Ιστορικά και συναισθηματικά
έχουμε δίκιο (αλλά που να το βρούμε μέσα σε αυτές τις τόσο ευμετάβλητες
συνθήκες και τα διεθνή συμφέροντα). Η Αγία Σοφία δυστυχώς δεν θα προλάβουμε
ηλικιακά να την ξαναδούμε να λειτουργεί ως Μουσείο. Οι γείτονες έχουν μια
σταθερή διπλωματική, στρατιωτική επεκτατική πολιτική εδώ και δεκαετίες, σταθερή
και δεν το κρύβουν. Γνωρίζουν να παίζουν πολιτικό σκάκι εν αντιθέσει με εμάς
που είμαστε πολιτικά ανεμοδούρες και τσαντήρ αλλέρ. Γιαυτό συνήθως την πατάμε
Ακόμα και σε μια πολιτική τρίλιζα βραχυκυκλωνόμαστε. Αν κρίνουμε από την
πολυνομία στην δημόσια διοίκηση θα κατανοήσουμε τι κατάρα παραδοσιακή μας
ακολουθεί. Θα πει κάποιος, ωραία, αν
δεχτούμε ότι υπάρχει κόκκος πολιτικού ρεαλισμού εθνικής αλήθειας σε αυτά που
σκέφτεται ένας ανώνυμος και ασήμαντος φορολογούμενος έλληνας κάτοικος αυτής της
έρημης πατρίδας. Τι προτείνει ως επιλογή;
α) αυτό που πίστευε ο παλαιός συντηρητικός πολιτικός
Κωνσταντίνος Καραμανλής (αυτός που είπε η Κύπρος είναι μακριά), ψυχραιμία και
διάλογο με συμφέροντα για εμάς ανταλλάγματα. Ποιος ο λόγος να υποστηρίζουμε
τόσο απροκάλυπτα την ένταξη της γείτονος χώρας στη ευρωπαϊκή ένωση; Εδώ δεν
έχουν ενταχθεί άλλες φιλικές προς εμάς χώρες. β) Γιατί να το παίζουμε φιλεύσπλαχνοι δημοκράτες και να κρατάμε
τούρκους πραξικοπηματίες στην χώρα μας. Τι συμφέρον έχουμε; γ) Υπάρχει πλέον
λόγος να πηγαίνουμε τουρισμό στην Πόλη; δ) Υπάρχει λόγος να αγοράζουμε τα
φθηνότερα προϊόντα τους;
Με την
κίνηση αυτή του τούρκου ηγέτη, η Ρωμανία πέθανε η Ρωμανία εχάθη. Πιστεύει
κανείς ότι και η επόμενη κυβέρνηση της γείτονος χώρας θα αναιρέσει το προεδρικό
διάταγμα που μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί; Και οι εναπομείναντες Έλληνες
και οι Οικογένειές τους στην Πόλη τι θα απογίνουν. Συνεχώς τις τελευταίες
δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα μεταναστεύουμε και εγκαταλείπουμε τους τόπους
που γεννηθήκαμε. Ή μήπως δεν το βλέπουμε ή θέλουμε να το αγνοούμε. Καλές οι
υπερήφανες εξωτερικές πολιτικές και οι περισπούδαστες φοβερές ανακοινώσεις των
ελλήνων επισήμων αλλά ποιος από τους ξένους τους παίρνει στα σοβαρά, το
αντίθετο συνηθέστερα γίνεται. Χαμένοι βγαίνουμε πάντα εμείς σαν Έλληνες.
Υποχώρηση στην υποχώρηση στο τέλος δεν χρειάζεται να μας ρίξουν οι άλλοι στην
θάλασσα βουτάμε μόνοι μας. Και μετά φωνάζουμε ότι μας αδίκησαν. Σίγουρα με τον
τούρκικο λαό δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα. Τα ζητήματα προκύπτουν με τις επικίνδυνες
πολιτικές της χώρας τους, ιδιαίτερα στην επεκτατική πολιτική τους. Του χρόνου
τι θα εορτάσουμε με εθνική υπερηφάνεια. Θυμάστε κάποτε τον Ροζέ Γκαρωντύ που
υποστήριζε ότι η ελληνική εκστρατεία στην Τροία ήταν μια ιμπεριαλιστική
εκστρατεία και τι θόρυβος είχε ξεσηκωθεί στις ελληνικές εφημερίδες και τα
περιοδικά, και τι έγραφαν; Στραβός είναι ο δικός μας πολιτικός γιαλός ή στραβά
πολιτικά αρμενίζουμε;
Σε ένα
ταξίδι που έχασα-γιατί δεν πρόκειται να επισκεφτώ ποτέ μου την Πόλη, να θαυμάσω
τι, την Αγία Σοφία τζαμί, ευχαριστώ δεν θα πάρω, δημοσιεύω ένα μέρος από το
πρώτο κεφάλαιο της Ιστορίας του Κριτόβουλου του Ίμβριου, «Επικήδειος λόγος και
θρήνος ειδικός για την Πόλη» από το Α΄ Κεφάλαιο της Ιστορίας του από το βιβλίο
που πιο πάνω αναφέρω, αντί να στηθώ στις οθόνες να παρακολουθώ τούρκικα σήριαλ..
Μονωδία και θρήνος επί τη Πόλει μερικός
Νυν δ’ όντως εξήκει τα κατ’ αυτήν και τα καλά
συλλήβδην έρρει…. Αυτή την φορά, όμως όλα τελείωσαν και της πήραν όλα τα καλά.
Έχασε τα πάντα’ πλούτο, δόξα, εξουσία, περιφάνεια, τιμή, λαμπρότητα του γένους,
αρετή, παιδεία, σοφία, ιερωσύνη, αυτοκρατορία’ με μια λέξη όλα. Όσο ψηλά είχε
ανεβεί στην κορυφή της ευημερίας και της
ευτυχίας, τόσο βαθιά έπεσε στο βυθό της δυστυχίας και της συμφοράς. Προηγουμένως,
τη μακάριζαν πολλοί και τώρα την αποκαλούν όλοι δυστυχισμένη και κακότυχη. Η
δόξα της στο παρελθόν είχε φτάσει μέχρι τα πέρατα της οικουμένης και τώρα
γέμισε όλες τις χώρες κι όλες τις θάλασσες με τη δυστυχία της και τις πότισε με
τη ντροπή της, με το να στείλει παντού τους κατοίκους της ως μάρτυρες της συμφοράς της, άνδρες και γυναίκες και
παιδιά, διασκορπισμένους με αισχρό τρόπο για αιχμαλωσία, δουλεία και
κακοποίηση. Κι αυτή που πρίν κατείχε πολλά έθνη με τιμή, δόξα, πλούτο και περηφάνεια,
κατέχεται τώρα από άλλους με φτώχεια, ντροπή, καταφρόνηση και αισχρή δουλεία.
Αυτή που ήταν παράδειγμα για όλα τα καλά κι εικόνα λαμπρής ευδαιμονίας, είναι
τώρα πρότυπο της δυστυχίας, μνημείο των πιο φοβερών συμφορών, σύμβολο της κακής
τύχης και δίδαγμα για τη ζωή.
--
Εις δε τον μέγιστον εσελθόντες της του θεού Σοφίας
νεών εύρον εκεί πολύ τι πλήθος ανδρών τε και γυναικών και παίδων καταφυγόντας τε
και θεοκλητούντας’ ους και δίκην σαγήνης συγκλείσαντες παρεστήσαντο πάντας ομολογία
και απήγαγον αιχμαλώτους, τους μεν εις τα τριήρεις, τους δε ες το στρατόπεδον.
Παρασκευή
24 Ιουλίου 2020 η εξόριστη μοναξιά του Πατριάρχη MURUS BACCHATUREUS
Πειραιάς, 26 Ιουλίου 2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου