Αναγκαία διορθωτικά στον Μανόλη Αναγνωστάκη

 

ΑΝΑΓΚΑΙΑ  ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ  

ΣΤΟΝ  ΜΑΝΟΛΗ  ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

        ή περί Φιλολογικής δεοντολογίας

 

      Τις τελευταίες μέρες διαβάζω την ποίηση του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, με την ευκαιρία της αποδελτίωσης του παλαιού φιλολογικού περιοδικού της Κατοχής ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ που είχα αρχίσει πριν μερικές εβδομάδες. Παράλληλα, ξεφυλλίζω διάφορες μελέτες για το έργο του που γνωρίζω από παλαιά και έχω διαβάσει. Ανάρτησα τρία σημειώματα το ένα κοντά στο άλλο, και μετέφερα κείμενά και ποιήματά του, από παλαιότερες πηγές: Στέκομαι στα Λογοτεχνικά Περιοδικά «Φιλολογικά Χρονικά», «Ελεύθερα Γράμματα» και το πειραιώτικο «Πειραϊκά Γράμματα». Έχοντας από παλαιά μία φιλολογική ερευνητική- καταγραφική συνήθεια, αποδελτίωνα δηλαδή βιβλία και περιοδικά που διάβαζα, αντέγραφα τα ανάλογα λήμματα, και έκοβα τα αποκόμματα των εφημερίδων που με ενδιέφεραν φυλάσσοντάς τα σε χάρτινους φακέλους με το όνομα του έλληνα ή ξένου ποιητή, λογοτέχνη για θέματα που αφορούν την ελληνική και ξένη φιλολογική γραμματεία. Ένα είδος ενδεικτικής βιβλιογραφίας που εξυπηρετούσε τις δικές μου ανάγκες ανάγνωσης και έρευνας. Αφού εχθές ανάρτησα το τρίτο ηλεκτρονικό σημείωμά μου για τον Μανόλη Αναγνωστάκη (δεν προσθέτω τα δύο προηγούμενα των παλαιότερων χρόνων που έχουν να κάνουν με μικρή μελέτη για το έργο του και μία βιβλιοκριτική για το «ΥΓ.») ανέτρεξα και προσπάθησα να οργανώσω σε μία θεματική σειρά τα άτακτα και σκόρπια αποκόμματα και φωτοτυπίες των εφημερίδων και των περιοδικών που είχα διαφυλάξει για τον Αναγνωστάκη. Σκεπτόμενος μελλοντικά να το αξιοποιήσω, συντάσσοντας και αναρτώντας στα Λογοτεχνικά Πάρεργα μία ενδεικτική Βιβλιογραφία για τον ποιητή από το προσωπικό μου καθαρά μικρό Αρχείο, όταν αγόραζα εφημερίδες και περιοδικά. Καθώς ανασκάλιζα τις κιτρινισμένες παλαιών ημερομηνιών εφημερίδες ανακάλυψα κάτι που με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι βιάστηκα κατά την ανάρτηση των δημοσιευμάτων του Μανόλη Αναγνωστάκη, μιλώντας για πρώτη φορά αναδημοσίευση των αθησαύριστων αυτών πεζών και ποιήματός του στα τρία περιοδικά που μνημονεύω παραπάνω στα Λ. Πάρεργα. Σεβόμενος τους όποιους αναγνώστες και αναγνώστριες της μικρής αυτής Πειραιώτικης πολιτιστικής ιστοσελίδας, τα Λογοτεχνικά Πάρεργα, από το εσωτερικό και το εξωτερικό, αναγνωστών που αγαπούν την ελληνική φιλολογία και μπαίνουν και βλέπουν και διαβάζουν αυτά που αναρτώ και τις πληροφορίες του παράσχω, μόλις ανακάλυψα σήμερα το πρωί το «λάθος μου» ή μάλλον την άγνοιά μου, την παράλειψή μου, αποφάσισα αμέσως να διορθώσω την οφειλόμενη στην λησμόνησή μου πάνω στο του Αναγνωστάκη ζήτημα που αναφέρθηκα στα προηγούμενα σημειώματα. Και συγκεκριμένα:

Α) Μετά την απώλεια του ποιητή το Καλοκαίρι του 2005 και τιμώντας τόσο το κόμμα που ανήκε και υποστήριζε όσο και τα έντυπά του, προέβησαν στα ανάλογα ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ. Όπως και το σύνολο σχεδόν των τότε εφημερίδων. Ανακάλυψα, λοιπόν, ότι στο ένθετο ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ της Κυριακάτικης εφημερίδας Η Αυγή, με συντάκτες τους Κώστα Βούλγαρη, Μάρθα Πύλια και Άλκη Ρήγος, στο νούμερο 131 της 26 Ιουλίου 2005, ανάμεσα στα άλλα δημοσιεύματα και σχετική αρθρογραφία υπήρχε στην σελίδα 34 δημοσιευμένο το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη «1870-1942» στο περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα» δίχως άλλες πληροφορίες. Αυτό σημαίνει ότι η δική μου επανανάρτηση δεν είναι η πρώτη.

Β) Στην αναδημοσίευσή μου του κειμένου από το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα», «Εκείνες τις μέρες» από το περιοδικό, διαπίστωσα και πάλι ότι η εφημερίδα της αριστεράς «ΕΠΟΧΗ» της Κυριακής 14 Ιανουαρίου 1996, στην σελίδα 18, ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου, γράφει ένα σχετικό μικρό σημείωμα και αναδημοσιεύει το «Εκείνες τις μέρες» του Μανόλη Αναγνωστάκη. Άρα και σε αυτήν την περίπτωση, το πεζό ήταν γνωστό στις νεότερες δεκαετίες.

Γ) Ενώ χρησιμοποίησα και μνημόνευσα το βιβλίο της φιλολόγου και συγγραφέως Αλεξάνδρας Μπουφέα κατά την αποδελτίωση του περιοδικού «Φιλολογικά Χρονικά», λησμόνησα το άρθρο της στην εφημερίδα και του περιοδικού των «Νέων», «Πρόσωπα 21^ος Αιώνας» τχ. 86/ 27- 10- 2000, στις σελίδες «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ». Η ερευνήτρια και συγγραφέας στις σελίδες 40 και 41 δημοσιεύει το ερευνητικό άρθρο της με σχολιασμό, «Τρία αθησαύριστα κείμενα του Μανόλη Αναγνωστάκη». «…. Σαν ένα δελτάριο σε φίλους». Παράλληλα, η καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση Αλεξάνδρα Μπουφέα, αναδημοσιεύει απόσπασμα από τις «Αποχρώσεις Α΄» και «Αποχρώσεις Β΄» και το ποίημα «Ιστορία», από το αθηναϊκό περιοδικό «Νεανική Φωνή» τχ.5/Ιούλιος 1944, σ.200. Άρα και σε αυτήν την περίπτωση, η δική μου πρόσφατη αναδημοσίευση από τα «Φιλολογικά Χρονικά» και τα «Ελεύθερα Γράμματα» δεν ήταν άγνωστη-τουλάχιστον- στους σταθερούς αναγνώστες των εφημερίδων «Τα Νέα», της «Εποχής» και της «Αυγής» αντίστοιχα.

      Ξεφυλλίζοντας τις παλαιές αυτές εφημερίδες και ανακαλύπτοντας την παράλειψή μου, στο τι είχε προηγηθεί, επανορθώνω κοινοποιώντας τα στοιχεία για τους αναγνώστες των Λογοτεχνικών Πάρεργων.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς

Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2024.