Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

     Αν ανατρέξει ο πειραιώτης αλλά και ο μη πειραιώτης ερευνητής το παλαιό πειραϊκό περιοδικό της δεκαετίας τέλη 1950 και 1960, το γνωστό «ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ» της δεύτερης περιόδου του τεύχη 24, Ιούλιος 1958-Μάϊος, Ιούνιος 1960, το τεύχος 12 και το διπλό 23-24 περιλαμβάνουν και Ευρετήρια των τευχών που ιδρυτής του υπήρξε ο Γεράσιμος Βώκος και διευθυντής του ο ποιητής Νίκος Βελιώτης, και επιμέλεια πειραϊκής παραδόσεως ο πεζογράφος και δημοσιογράφος Χρήστος Λεβάντας και επί της ύλης ο ποιητής και δοκιμιογράφος Στέλιος Γεράνης, θα διαπιστώσει ότι παρά την μεγάλη ποικιλία των τευχών του σε θέματα και συνεργάτες-εντός και εκτός πειραϊκού χώρου-τα θέματα που αφορούν την κινηματογραφική τέχνη είναι ελάχιστα, για την ακρίβεια δύο. Αυτό που μεταφέρω στην ιστοσελίδα μου, του γιού του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου-ενός φτασμένου δημιουργού που συνέδεσε τα πρώτα χρόνια της ζωής του με την πόλη μας. Τον Κώστα Βρεττάκο τον ποιητή, εκδότη, σεναριογράφο και σκηνοθέτη (ποιος δεν θυμάται ακόμα την μεταφορά του μυθιστορήματος του πειραιώτη Διονύση Χαριτόπουλου, «Τα παιδιά της χελιδόνας» στην μεγάλη οθόνη από τον Κώστα Βρεττάκο). Και ένα δεύτερο κείμενο που φέρει την υπογραφή του Ιάσωνα Κ. Γιαννουλάκη με τίτλο «Ο Ελληνικός πλάϊ στον παγκόσμιο κινηματογράφο» που δημοσιεύεται στο τελευταίο διπλό τεύχος 23-24/5,6,1960, σ. 236-. Ένα κείμενο που θα μεταφέρω σε επόμενο σημείωμα.

Το περιοδικό διαθέτει πλούσια ύλη η οποία δεν αφορά μόνο τα πειραϊκά πολιτιστικά και εκδοτικά γεγονότα της εποχής του, την ιστορία ή την αρχαιολογία του Πειραιά. Στις σελίδες του δεν συμμετέχουν σαν συνεργάτες μόνο πειραιώτες ποιητές ή λογοτέχνες, κριτικοί βιβλίου ή άλλων τεχνών αλλά και συγγραφείς και άνθρωποι των γραμμάτων και από την πρωτεύουσα. Βλέπουμε να δημοσιεύεται ποίημα της ποιήτριας Κικής Δημουλά, μεταφρασμένη ποίηση του γάλλου Πωλ Ελυάρ, μικρή μελέτη για τον θεατρικό ρώσο συγγραφέα Άντον Τσέχωφ και ποίηση του Μπέρτολτ Μπρέχτ. Ποίηση του Κωνσταντινουπολίτη Όμηρου Μπεκέ και πεζά του Νίκου Καζαντζάκη. Ποιήματα του Ιάσωνα Δεπούντη και πεζό του ποιητή Κωστή Παλαμά και του ποιητή Κώστα Στεργιόπουλου. Είναι μεγάλο το εύρος των ενδιαφερόντων και των συμμετεχόντων στις σελίδες του πειραϊκού αυτού περιοδικού. Ένα περιοδικό που η ύλη και οι συνεργάτες του μας δηλώνουν την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης εκείνες τις δεκαετίες. Τις πνευματικές ζυμώσεις και τις δημιουργικές συγγραφικές δυνάμεις που αναπτύχθηκαν εκείνα τα χρόνια στον Πειραιά. Παρόλα αυτά δύο είναι τα κείμενα που αφορούν την κινηματογραφική τέχνη. Ας μην μας διαφεύγει ότι ομάδα νέων πειραιωτών καλλιεργημένων και προοδευτικών στα μέσα της δεκαετίας του 1960 δημιουργούν τον πρώτο πυρήνα της κινηματογραφικής λέσχης της πόλης, μια κίνηση, που πρόλαβε και η δική μου γενιά μετά την μεταπολίτευση. Για να μην αναφερθούμε στο πόσες κινηματογραφικές αίθουσες λειτουργούσαν εκείνη την περίοδο στον Πειραιά, στο πόσα θέατρα λειτουργούσαν και ψυχαγωγούσαν του Πειραιώτες και όχι μόνο. Άσε τα βαριετέ και τις μάντρες του Καραγκιόζη.

Πριν αντιγράψω το κείμενο για τον Κινηματογράφο του Κώστα Βρεττάκου, ας δούμε τι περιέχει αυτό το τεύχος:

-Οι σελίδες του ξεκινούν με το κείμενο του γεννημένου στον Πειραιά Τίμου Μαλάνου, Ο Καβάφης και ο Βάρναλης.

-Η γνωστή ποιήτρια και πεζογράφος, η τόσο σατιριζόμενη από τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη, Κλεαρέτη Δίπλα- Μαλάμου, δημοσιεύει το πεζό Τα δίχτυα τα βαρειά.

-Ο ποιητής Κύπρος Χρυσάνθης μεταφράζει το ποίημα Φθινόπωρο του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ.

-Ο Δραπετσωνίτης ποιητής Παντελής Ευγένιος, δημοσιεύει το ποίημά του Ο Ξένος και Δραπετσώνα.

- Ποίηση του τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ «Τρία γράμματα στην ταραντα-μπαμπου, μεταφράζει ο Στέλιος Μαγιόπουλος.

- Ο ποιητής Τάσος Ν. Πετρής αποδίδει από τα γαλλικά το ποίημα ΑΓΑΠΩ Τ’ ΑΠΕΡΑΝΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ της ποιήτριας μάλλον άγνωστης στο ευρύ κοινό Maria Grazia Lenisa.

- Ο ποιητής Γιώργος Κότσιρας, γράφει το κείμενο Η Σύγχρονη ποίηση και μια πρόσφατη γαλλική ανθολογία. Μεταφράζει επίσης δύο ποιήματα του γάλλου ποιητή Jacques Charpier.

- Ο πεζογράφος Μίχος Κάρης υπογράφει το κείμενο Χρυσή Ταξιδιάρικη Βροχή

- Ο Αντώνης Αποσπερίτης δημοσιεύει το ποίημα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ»

- Ο ποιητής Παναγιώτης Τσουτάκος παρουσιάζει τα ποιήματα από την ΟΔΟΣ ΑΚΑΚΙΩΝ 15

- Η ποιήτρια Ελπίδα Καρά δημοσιεύει τα ποιήματα Τα όνειρά μου και Στο γιαλό που καθίσαμε

- Ο Γιώργος Δ. Τσούτης το ποίημα Σπορά

- Ο Θανάσης Ζ. Σακκάς, δημοσιεύει το κείμενο ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

- Ο ποιητής Παναγής Λευκαδίτης το ποίημα Η Νεραντζούλα

- Ο Κώστας Βρεττάκος την σύντομη μελέτη Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

- Υπάρχει αφιέρωμα στον Μπορίς Πάστερνακ τον ρώσο συγγραφέα που βραβεύτηκε με το βραβείο Νομπέλ

- Ο Β. Αγγελής δημοσιεύει το ποίημα ΤΟ ΑΛΟΓΟ και ΤΟ ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ

- Ο Κώστας Μπάρμπης, το ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ για την «πρόοδο» του αιώνα μας

- Ακολουθούν οι σελίδες ΚΡΙΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ, όπου ο ποιητής Στέλιος Γεράνης παρουσιάζει και κρίνει τις νέες ποιητικές εκδόσεις και ο πεζογράφος Χρήστος Λεβάντας τον πεζό λόγο που κυκλοφόρησε.

Μια διαφήμιση μας υπενθυμίζει ότι ο πειραιώτης Δημήτρης Ροντήρης και το ΠΕΙΡΑΙΚΟΝ ΘΕΑΤΡΟΝ ανεβάζει το έργο ΟΙ ΓΑΜΟΙ ΤΟΥ ΦΙΓΚΑΡΩ του Μπωμαρσαί, κωμωδία σε πέντε πράξεις. Λαϊκή απογευματινή 6 μ.μ. και βραδυναί 8.45 μ.μ.

Ενώ η ποιήτρια και μεταφράστρια Όλγα Βότση από τις εκδόσεις «Αετός» 1958 εκδίδει την ποιητική της συλλογή «ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗ».

-Ο Μιχάλης Γιωργάς, γράφει για την στήλη ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Ακολουθεί η Πνευματική και Καλλιτεχνική Ζωή και τα Χρονικά της Πνευματικής Ζωής.

Τέλος μια διαφήμιση μας υπενθυμίζει ότι κυκλοφόρησε το μελέτημα του Στρατή Τσίρκα Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, από τις εκδόσεις Κέδρος.

Υπάρχουν ακόμα μικροί σχολιασμοί για το τι ετοιμάζουν οι λογοτέχνες μας.

Και μια ωραία εμπορική διαφήμιση ανάμεσα σε αυτές που έχει το περιοδικό. «ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑ ΣΜΑΛΤΟΔΟΝΤ» Το σωληνάριο που σας χαρίζει γερά και ωραία δόντια.         

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

          ΚΩΣΤΑΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ

Περιοδικό ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ, τχ. 5/11/1958, σ. 127-

Στις 29 του Δεκέμβρη 1895 στο υπόγειο του Grand Café στο Παρίσι έκανε την πρώτη εμφάνισή του ο κινηματογράφος. Τριάντα πέντε θεατές μας λέει η ιστορία του κινηματογράφου στάθηκαν μάρτυρες στη γέννηση αυτής της τέχνης, τόσο αξιόλογης σήμερα που κανένας ασφαλώς τότε δεν μπορούσε να προβλέψει. Από τότε ο κινηματογράφος μέσα σε μια πορεία ανόδου εξήντα χρόνων απόχτησε εκατομμύρια θεατές σ’ όλο τον κόσμο και σήμερα δίκαια ειπώθηκε ότι αποτελεί την μεγαλύτερη ανακάλυψη των δύο τελευταίων αιώνων στον τομέα της μορφώσεως και της και της ψυχαγωγίας των ανθρώπων. Το γιατί ο κινηματογράφος καθιερώθηκε από τα πρώτα κιόλας βήματά του, βρίσκεται στην ίδια την ανάγκη των ανθρώπων για μια καινούργια μορφή τέχνης, περισσότερο κοινωνικής, πράγμα που δεν καταφέρανε ποτέ μέχρι σήμερα όλες οι άλλες. Ο κινηματογράφος δεν είναι τυχαία ανακάλυψη αλλά γέννημα των αναγκών μιας εποχής που το ανθρώπινο γένος διανύοντας μία από τις πιο δύσκολες καμπές της ιστορίας του πορεύεται σε νέες μορφές κοινωνίας.

     Ο κινηματογράφος είναι από τη φύση του μια τέχνη συνθετική, μια τέχνη που όπως θα λέγαμε αποτελεί με την τεχνική του την συνισταμένη πολλών τεχνών σε τέτοιο τρόπο που τα διαφορετικά αυτά στοιχεία να συνθέτουν μια καινούργια μορφή τέχνης εντελώς διαφορετική και ανεξάρτητη από τα αρχικά στοιχεία. Έτσι κατάφερε να συγκεντρώσει στοιχεία απ’ όλες τις τέχνες, οι οποίες λόγω της στατικότητάς τους δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των σημερινών ανθρώπων, σε μια καινούργια μορφή που η κίνηση είναι το πρώτο της χαρακτηριστικό.

     Είναι αναμφισβήτητο, ότι ο κινηματογράφος μέχρι σήμερα δεν ξεπέρασε το χρόνο. Δηλαδή δεν κατόρθωσε να αφήσει έργα κλασσικά. Ασφαλώς θα πρέπει να ξεχωρίσουμε μερικές περιπτώσεις, πού τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα μπορούμε να πούμε ότι κατόρθωσαν να αντισταθούν στον χρόνο. (Ποτέμκιν του Αϊζενστάιν- Μοντέρνοι καιροί του Σαρλώ κλπ.) Η έλλειψη μιας κινηματογραφικής γλώσσας, και στην περίπτωση του κινηματογράφου, των τεχνικών μέσων, στάθηκε σαν αιτία να αποτύχουνε ωρισμένες προσπάθειες για την καθιέρωση συγκεκριμένης μορφής (στον κινηματογράφο). Έτσι ωρισμένες φόρμες, γνωστές ήδη από την ποίηση και τη ζωγραφική, απότυχαν όχι γιατί κάτι τέτοιο δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον κινηματογράφο, αλλά γιατί στάθηκαν πολύ πρόωρες για μια τέχνη που βρισκόταν ακόμα στον τομέα των αναζητήσεων. Αλλά αν στα πρώτα σαράντα χρόνια στάθηκε αδύνατη η οριστικοποίηση μιας μορφής καθαρά κινηματογραφικής σήμερα ο κινηματογράφος κατακτά σταθερά τα εκφραστικά του μέσα και μπορεί κανείς να ελπίζει πώς η καινούργια αυτή τέχνη μπήκε στο δρόμο μιάς βέβαιης όσο και σύντομης εξέλιξης.

     Ανάμεσα σ’ αυτούς που αποτελούν την ιστορία του κινηματογράφου και στους οποίους οφείλει την καθιέρωσή του θα πρέπει κανείς να ξεχωρίσει τους Σαρλώ, Αϊζενστάιν, Ρενέ Κλαίρ, Ρενουάρ, και από τους καινούργιους τους Ζακ Τατί και Φελλίνι.

     Ο κινηματογράφος, όπως και κάθε τέχνη, είναι όπως θα λέγαμε μια δύναμη που γεννήθηκε από τον άνθρωπο, που προϋποθέτει τον άνθρωπο και πού με τη σειρά της τον γεννά. Η αντίληψη αυτή, καλά εννοημένη από τους παραπάνω δημιουργούς, στάθηκε σημάδι βασικής σημασίας για την κατεύθυνσή τους. Δημιουργοί με σαφή επίγνωση του τι συντελείται γύρω τους στην εποχή τους καταπιάστηκαν με τον λόγο του κινηματογράφου λαμπρίνοντάς τον, καθένας τους με άλλα μέσα κι άλλους τρόπους. Το αν κατόρθωσαν ή όχι να δώσουν στον κινηματογράφο μια συγκεκριμένη γλώσσα να εκφραστεί ακέραια, δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί παύουν να αποτελούν μορφές στην ιστορία του κινηματογράφου και γενικώτερα στον τομέα της τέχνης. Παρ’ ότι δεν μπορεί κανείς σε λίγες γραμμές να αναλύσει το έργο του καθενός τους, είναι σκόπιμο να πει κανείς μερικά λόγια για τους Τσάπλιν και Αϊζενστάιν, που το έργο τους απετέλεσε τα θεμέλια για την εξέλιξη του κινηματογράφου.

     Ο Τσάπλιν, ο τόσο πολυσύνθετος αυτός δημιουργός, βασικά μεγάλος ηθοποιός, κατόρθωσε να εκφράσει μέσα από φόρμες κωμικές όλη την πάλη της ανθρώπινης συνείδησης. Να εκφράσει τον άνθρωπο αυτόν τον αιώνιο μάρτυρα της ιστορίας, με τις ελπίδες και τους πόθους του, που καταπιάνεται και συνθλίβεται και πάλι σηκώνεται όρθιος, προκειμένου να συνεχίσει την αέναη πορεία του για την κατάκτηση της ζωής. Γιατί ο άνθρωπος της εποχής μας, είναι ο άνθρωπος όλων των εποχών, και ο Τσάπλιν τρέφει βαθειά πίστη στη μονάδα που αποτελεί το σύμβολο και τον άξονα της δημιουργίας ανάμεσα σ’ όλους τους αιώνες.

     Αντίθετα ο Αϊζενστάιν βλέπει τον άνθρωπο μέσα απ’ το πρίσμα της πρόσφατης Ρωσικής επανάστασης. Αναζητεί μορφές ηγετικές ικανές να οδηγήσουν με ορισμένο τρόπο σε μια νέα κοινωνική και ηθική αναγκαιότητα. «Στην αρχή ήταν η κίνηση όχι ο λόγος» λέει κάπου ο Χάουπτμαν. Κάτι πολύ βασικό σ’ όλο το έργο του Αϊζενστάιν. Η σχέση ανάμεσα στα πλάνα των ταινιών του αποτελεί μια σχηματοποίηση του μύθου, των μέσων και της συγκίνησης, που μόνο στον επικό λόγο μπορούμε να βρούμε. Έτσι κατόρθωσε και μας έδωσε ένα «ποτέμκιν» που αποτελεί ό,τι καλλίτερο έχει ο παγκόσμιος κινηματογράφος.

     Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Πολλά απ’ αυτά που πιστεύανε για τον κινηματογράφο έπαψαν να ισχύουν. Καινούργιοι δρόμοι ανοίχτηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Σήμερα ο κινηματογράφος μετά από μια σύντομη κρίση, έχει πιά μπει στο δρόμο της οριστικής επικράτησής του, μιάς επικράτησης που θ’ αποτελέσει ένα ακόμα μεγάλο βήμα στην ιστορία του πολιτισμού της ανθρωπότητας.

Κώστας Βρεττάκος, περιοδικό «ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ» μηνιαίο όργανο του πειραϊκού λόγου, φύλλο 5/11,1958, σ. 127-128.

 Σημείωση:

Μνήμη σκηνοθέτη Ανδρέα Βελισσαρόπουλου

     Αν ανατρέξει ο ερευνητής και ο ιστορικός της ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας στα ποικίλης ύλης οικογενειακά και μη περιοδικά, και ιδιαίτερα, στα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά που κυκλοφόρησαν την δεκαετία του 1950 και 1960 και μεταγενέστερα, θα διαπιστώσει ότι, τα άρθρα και τα κείμενα, τα σχόλια και οι αναφορές στην κινηματογραφική τέχνη αφθονούν και διαθέτουν μεγάλο εύρος ποικιλίας. Έχουν αρχίσει να πληθαίνουν οι παρουσιάσεις νέων ηθοποιών, νέων κινηματογραφικών ρευμάτων, νέων σκηνοθετών κλπ. Είτε αφορούν οι αναφορές αυτές και τα σχόλια τον παγκόσμιο κινηματογράφο και τα τότε πρωτοπόρα επιτεύγματά του, ταινίες επικές, ιστορικές, με σουρεαλιστικό περιεχόμενο, είτε αμιγώς αμερικάνικες χολιγουντιανές μεγάλων εισπρακτικών επιτυχιών. Καθώς και στον χώρο του ελληνικού κινηματογράφου που την περίοδο περίπου εκείνη, είχε σημειώσει ήδη αρκετές και καλές, αναγνωρίσιμες επιτυχίες στο ενεργητικό του. Βλέπε παραδείγματος χάριν τις ταινίες του Μιχάλη Κακογιάννη, του Ζύλ Ντασσέν, τις ταινίες του Νίκου Κούνδουρου, ελληνίδων σκηνοθετών, τα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη, που ήρθαν να προστεθούν στις παλαιές καλές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου για όλη την οικογένεια όπως ήταν αυτές του Ορέστη Λάσκου και άλλων ελλήνων και ελληνίδων σκηνοθετών. Πολλοί νέοι-πρωτοεμφανιζόμενοι άντρες και γυναίκες ηθοποιοί του θεάτρου είχαν ήδη αρχίσει να κάνουν καριέρα στην κινηματογραφική οθόνη, παράλληλα με εκείνη του θεατρικού σανιδιού, μετά την αναμενόμενη σταδιακή άνθηση που άρχισε να έχει ο ομιλών κινηματογράφος. Πολλοί αστέρες του βωβού επίσης ασπρόμαυρου κινηματογράφου, κυριάρχησαν όχι χωρίς κόπο και στον έγχρωμο και ομιλούντα.

Ο κινηματογράφος όπως πολύ ορθά επισημαίνει ο κύριος Κώστας Βρεττάκος είναι μια συνθετική τέχνη. Μια λαϊκή τέχνη που άγγιξε και εξακολουθεί να αγγίζει εκατομμύριες ανθρώπινες υπάρξεις. Πέρα από φυλή, ιδεολογία, θρησκεία, πολιτική τοποθέτηση, οικονομική επιφάνεια, ηλικία πνευματικό επίπεδο, ερωτικές προτιμήσεις. Πάνω στην άσπρη οθόνη του ο ή η θεατής ξεδιπλώνει τα προσωπικά του όνειρα και καλλιεργεί από τα κινηματογραφικά μηνύματα των ταινιών που ερμηνεύει πάνω στην λευκή οθόνη την συνείδησή του. Τίποτα το ανθρώπινο δεν στάθηκε ξένο και αδιάφορο για την κινηματογραφική τέχνη στην εξέλιξη της ιστορικής της διαδρομής. Ότι αφορά την ανθρώπινη ύπαρξη και την κίνησή της μέσα στην ιστορία ο κινηματογράφος, προσπάθησε και πέτυχε να το διαπραγματευτεί και να το αναδείξει μέσα σ’ ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Ένα περίπου δίωρο. Ένα δίωρο δημιουργικό, ψυχαγωγικό, διασκεδαστικό, επιμορφωτικό, επαναστατικό, και πολλές φορές καθαρτικό. Ο κινηματογράφος άνοιξε τα παγκόσμια φτερά του και πάνω του όπως τα αποδημητικά πουλιά κουβάλησε τις αγωνίες και τις χαρές, τα όνειρα και τις λύπες των ανθρώπων απανταχού της γης σε κάθε νεότερη της ιστορίας περίοδο. Η κινηματογραφική τέχνη είναι για όλα τα γούστα και τις προτιμήσεις. Για θεατές που συγκινούνται με τις αισθηματικές ταινίες και για κείνους με τα γουέστερν σπαγγέτι, για αυτούς που αρέσκονται στα αστυνομικά και τα θρίλερ και για αυτούς που αγαπούν τις επικές περιπέτειες. Για αυτούς που θέλγονται για ρομαντικές ιστορίες και για άλλους που προτιμούν τα ομοφυλόφιλα δράματα. Για άτομα που τους αρέσουν οι οικογενειακές περιπέτειες και για άλλους που τρελαίνονται για δακρύβρεχτα μελό. Για κωμωδίες και για ταινίες νουάρ. Για ταινίες βίας ή για τις λεγόμενες «δρακουλιάρικες». Είναι τόσο μεγάλο το εύρος της θεματολογίας και των ρευμάτων του σινεμά που ίσως, δεν θα ήταν παράτολμο να υποστηρίξουμε ότι καμμία άλλη τέχνη, ή ανθρώπινη καλλιτεχνική δραστηριότητα δεν διαθέτει τόση μεγάλη ποικιλία θεματική και αναφορικότητα μέσα στην εξέλιξή της. Είναι ίσως η τέχνη με τήν μεγαλύτερη θα σημειώναμε παρακολούθηση, μετά το ποδόσφαιρο ή άλλες αθλητικές δραστηριότητες. Οι άγνωστοι μεταξύ τους θεατές συγκεντρώνονται στην σκοτεινή αίθουσα ή στην καλοκαιρινή αντίστοιχα και συμμετέχουν στην ίδια μαγευτική ιεροτελεστία «καθάρσεως» της ψυχής τους όπως συμβαίνει και σε χώρους συγκεντρώσεως θρησκευτικών αναφορών. Το θέατρο, απαιτεί συνομιλία, συμμετοχή στα δρώμενα, ο κινηματογράφος ζητά την συμμετοχή του θεατή στην πορεία μέσα στον χρόνο. Όλα έχουν συντελεστεί και αναμένουν την κρίση του θεατή για να τα επιβραβεύσει ή όχι. Χωρίς θεατή δεν υπάρχει κινηματογράφος, χωρίς θεατή μπορεί μάλλον να υπάρξει θέατρο, ή χωρίς πιστό μέσα στην εκκλησία ο ιερέας μπορεί να ιερουργήσει. Ο κινηματογράφος είναι κίνηση δηλαδή ζωή και αυτή με εκατοντάδες τρόπους και τεχνικές μεταφέρει μέσα στον προσωπικό χρόνο του θεατή. Είναι το κινηματογραφικό τρεχαλητό της ζωής του Θανάση Βέγγου. Ο κινηματογράφος, δεν τελειώνει την εξιστόρησή του μέσα στον χρόνο μετά το πέρας της ταινίας, μετά την ολοκλήρωση της, αλλά η ταινία, συνεχίζεται μέσα στα όνειρα και τις συνειδήσεις των θεατών. Γίνεται θετικό ή αρνητικό πρότυπο της ζωής τους. Το παραμύθι της παραμυθίας του κινηματογράφου είναι το πιο δραστικό μέσα στην ιστορία της τέχνης των ανθρώπων. Η κίνηση μεταφέρει τον λόγο και όχι το αντίθετο μάλλον. Τα πάντα συμβαίνουν τώρα στην λευκή οθόνη. Ένα τώρα της μοναχικής ανθρώπινης ή συλλογικής ιστορίας. Αυτό που συμβαίνει στην οθόνη είναι αυτό που έχει συμβεί ήδη μέσα μας, το αναγνωρίζουμε αμέσως φανερά ή ασυναίσθητα. Τίποτα δεν μας είναι ξένο. Ο κινηματογράφος είναι ο Οφθαλμός που δεν λησμονεί να ορά. Είναι η μεγάλη οθόνη του Όργουελ αλλά και η κάμερα του Μπέργκμαν. Είναι το ποιητικό βλέμμα του Ζαν Κοκτώ αλλά και το μεγάλο ταξίδι του Μέγα Αλέξανδρου του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Είναι η εξέλιξη της ιστορίας του Σεργκέϊ Αϊζενστάιν και ο ιδιαίτερος φακός του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ο κινηματογράφος είναι τα πάντα και αυτό που τον υπερβαίνει.

Η Οθόνη είναι το ιερό και το ανίερο της ζωής μαζί, αλληλένδετα χωρίς ταμπού και απαγορεύσεις. Είναι η σύγχρονη των τελευταίων εκατό ετών ανθρωποφαγία του πολιτισμού μας.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 23 Σεπτεμβρίου 2018