Μάνος Χατζιδάκις, η εθνική αχιβάδα του ελληνικού μας πολιτισμού

Η Εθνική αχιβάδα του Ελληνικού μας πολιτισμού

                        Μάνος Χατζιδάκις

      Την επαύριο της κοίμησης του Μάνου Χατζιδάκι 15 Ιουνίου 1994, οι εφημερίδες και τα περιοδικά κυκλοφόρησαν με κεντρικούς μεγάλους μελαγχολικούς και «πένθιμους» τίτλους. Ας διαβάσουμε ενδεικτικούς:

Η ΑΥΓΗ της Πέμπτης 16/6/1994 με το «Πάει… έφυγες κι εσύ» Ο Μάνος Χατζιδάκις από χθές στον κόσμο των ονείρων-Μας άφησε τις ουράνιες μουσικές του

     Ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μάνος μας, έπαψε ν’ αναπνέει από χθές το βράδυ τον αέρα αυτής της πόλης, έπαψε να προσκυνά τις κρυφές πτυχές της «Οδού Αθηνάς», έπαψε να ακούει τους ψιθύρους των χρωμάτων και τις μουσικές της Αττικής μπαλάντας.

     Ποιος εχθρός βάλθηκε να ξεριζώσει από την ελληνική γη όλα τα παιδιά, που «όταν δεν ονειρεύονται τραγουδάνε» στις πλατείες, στους λερούς αλλά αενάως ποιητικούς δρόμους, κάτω από τον γαλάζιο κι ωστόσο βαρύ ουρανό; Ποιος έβαλε στο μάτι ακόμη κι αυτόν τον Μάνο Χατζιδάκι, το νοσταλγό του απέραντου, τον εστέτ του μοναδικού, το μουσικό των άνομων πόθων, το γητευτή της καθημερινής «Πορνογραφίας», τον μεγάλο-τον μόνο αληθινά ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΙΚΟ;

«Αδελφοί, Τ’ άστρα ξαπλώθηκαν να κοιμηθούνε κουρασμένα

Κι ο ουρανός γέμισε δάκρυα και καπνούς…»

     Αδελφοί, ποιάς σκύλας γιος μούτζωσε αυτόν τον δύσμοιρο τόπο, για να χάνει έτσι, μ’ αυτή τη μακάβρια ταχύτητα, τους ονειροπόλους, τους ρομαντικούς, τα «τρελά παιδιά που έχουν στο χέρι φιλί της Παναγιάς κι ένα μαχαίρι»; Ο Μάνος Χατζιδάκις αναπνέει από χθες το απόβραδο τον αέρα μιας άλλης γης, ενός άλλου ουρανού.

     Από χθες το απόβραδο είμαστε και πάλι φτωχότεροι χωρίς τον Μάνο Χατζιδάκι.

Φέρτε το πιο ελαφρό χώμα να σκεπάσει τη λάμψη του….

Σελίδες 9,10,11. 

ΕΘΝΟΣ της Πέμπτης 16/6/1994, με το «Έσβησε χθες ο Μεγάλος Ερωτικός» ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΟΝΕΙΡΩΝ.

Η Ελλάδα έχασε τον Μεγάλο Ερωτικό του Πολιτισμού της. Ο Μάνος Χατζιδάκις ταξιδεύει για την Οδό Ονείρων. Το «ΕΘΝΟΣ» με σεβασμό στη μνήμη του μεγάλου δημιουργού, αφιερώνει 11 σελίδες για τη ζωή και το έργο του (σελ. 21-31)

Στην δεύτερη σελίδα «Ο Θεατής» στην στήλη ΚΑΡΕ-ΚΑΡΕ αναφέρει τα εξής:

Ήταν απέναντί τους…

     Τι να πούμε πατέρα; Δε βλέπεις τι γίνεται; Πάει κι ο Χατζιδάκις. Αυτός μάλιστα, το ΄πε και το ΄κανε. Απ’ όταν έβλεπε να ‘ρχεται ο θάνατος, ταμπουρώθηκε στον κόσμο του και μόνο λίγο πριν από το «φινάλε» έκανε μερικά τηλεφωνήματα, επισκέφτηκε μερικούς παλιούς φίλους και επέστρεψε σπίτι του για την τελευταία στροφή… Και μετά το μοιραίο, συνέβη το κλασικό ξέσπασμα οδύνης όλων κι εννοείται πως αυτοί είναι οι επώνυμοι. Κι ανάμεσά τους πολιτικοί…. Αν εξαιρέσει κανείς τη φιλία του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και την αγάπη που είχε στον Λεωνίδα Κύρκο, ο Μάνος Χατζιδάκις στάθηκε μακριά από τις φιλίες των πολιτικών. Δεν του πήγαιναν. Άλλωστε αυτή η σχεδόν μοναδική για Έλληνα διανοούμενο παρεμβατικότητά του σ’ όλα τα ελληνικά πράγματα, τον υποχρέωναν να βρίσκεται απέναντί τους…

Δεν χαρίστηκε

      Σε κανέναν δεν χαρίστηκε ο Μάνος Χατζιδάκις κι αυτή ήταν η μεγάλη λεβεντιά του. Υπήρξε από τους μεγάλους κριτές της (μεγάλης αγαπημένης του) Μελίνας όσο ήταν στο υπουργείο Πολιτισμού κι ήταν αυτός που ύψωσε πρώτος τη φωνή του, για να υπερασπιστεί τον Ανδρέα Παπανδρέου όταν «ένα κομμάτι ηλιθίων», όπως έλεγε ο Μάνος, χυδαιολογούσε εις βάρος του Έλληνα πρωθυπουργού…. (Ποτέ του δεν υπήρξε κόλακας του ΠΑΣΟΚ, αλλά αυτό δεν τον δέσμευσε να αναγνωρίσει τις θετικές πλευρές της πολιτικής του). Συμπαθούσε τους «ανανεωτές» της Αριστεράς, πήγαινε στα Φεστιβάλ της Νεολαίας της, αλλά πήγαινε και στα Φεστιβάλ της Νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας (σ’ ένα απ’ αυτά, μάλιστα, είχε συλληφθεί κοιμώμενος κι ο ίδιος δεν πρόβαλε καμιά δικαιολογία. «Έπρεπε να κοιμηθώ…», είχε πει. Σίγουρα έβρισκε περισσότερη ζωντάνια στα παιδιά της Αριστεράς…

      Αυτός ο πολυαγαπημένος άνθρωπος, ο καλλιτέχνης που διέθετε ένα σωρό «μοναδικότητες» πέθανε με την απογοήτευση ότι το δημιούργημά του, η Ορχήστρα των Χρωμάτων, κινδυνεύει να διαλυθεί. Κάποιο φως ελπίδας του ‘δωσε προ καιρού ο Θάνος Μικρούτσικος, αλλά πάντοτε θυμόταν τις απογοητεύσεις που του ‘χε δώσει η πολιτική παράταξή του (και μην πει κανείς, ούτε η κ. Ντόρα Μπακογιάννη, ούτε κι ο κ. Ανδρέας Ανδριανόπουλος που είχε δείξει ενδιαφέρον, ότι υπήρξαν ειλικρινείς μαζί του…)

     Μόνον ο κόσμος που τον τραγούδησε ήταν πάντοτε ειλικρινής με τον Μάνο Χατζιδάκι.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της Πέμπτης 16/6/1994 με το «Ο Μεγάλος Ερωτικός οδεύει τώρα γαλήνιος…» Στην οδό ονείρων. «Ανήκω στους μελλοντικά απερχόμενους και δεν λυπάμαι πια γι αυτό. Το θέλω. Αυτοί που δεν το θέλουν, είναι οι ανυποψίαστοι» (8 σελίδες αφιέρωμα). «Παραιτήθηκε» τη μέρα που πέθανε η Μελίνα. Οι τελευταίες στιγμές του, το έργο του, η ανήσυχη νεότητά του και η επιθυμία του: «Ν’ αποφύγω ει δυνατόν την γελοιοποίησή μου»

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Πέμπτης 16/6/1994 με το «Μάνο, σ’ ευχαριστούμε»-Για το έργο που μας χάρισες και για το ήθος που μας δίδαξες. (στην δεύτερη σελίδα υπάρχει το παρακάτω κύριο άρθρο):

Ο ανυπότακτος δημιουργός

      Αυτόν τον θάνατο, λοιπόν, θα τον θρηνήσουμε. Γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις δεν ήταν μονάχα ένας καλλιτέχνης από τους σπάνιους, ένας δημιουργός ζωντανός, προσηλωμένος στο ωραίο, θηρευτής του ωραιότερου, ζηλωτής του καλού, προικισμένος με σπάνια χαρίσματα, που γνώριζε να τα γονιμοποιεί και να τα πολλαπλασιάζει. Δεν ήταν μόνο ένας μουσικός ευφάνταστος, πηγαίος, μελωδικότατος, ένας συνθέτης που κατόρθωσε να γράψει έργο με έντονο το στοιχείο της εντοπιότητας και ταυτόχρονα να το κρατήσει διάπλατα ανοιχτό προς τον κόσμο ολόκληρο. Δεν ήταν μόνο ένας άνθρωπος στοχαστικός, ένας οξυδερκής παρατηρητής της σύγχρονης Ελλάδας, ικανός να κρίνει χωρίς να πάψει να αγαπά και να μιλά για την ουσία των πραγμάτων χωρίς ίχνος σοβαροφάνειας ή πόζας. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ένας από τους λίγους ενεργούς πολίτες που απόμειναν σ’ αυτό τον τόπο.

     Ενεργός, γιατί ποτέ δεν αποσύρθηκε σε χώρους ιδιωτικούς-αυτός, που γνώριζε τόσο καλά το ιδιωτικό και τόσο το εκτιμούσε. Πίστεψε, και το απέδειξε και στην πράξη, πως καθήκον του ήταν να παρεμβαίνει, να μιλά, να αρθρώνει λόγο-λόγο πάντοτε μεστό, υπεύθυνο, λόγο που αδιαφορούσε για τις συνέπειες και τις συμβάσεις, λόγο αληθινό. Και το σημαντικότερο: δεν αρκέστηκε να μιλά, να διατυπώνει απόψεις. Προς τι; Όλοι μιλούν σ’ αυτή τη χώρα-ελάχιστοι πράττουν.

     Ο Μάνος Χατζιδάκις, αυτός, ο βαθύτατα αντεξουσιαστής, ο ελεύθερος άνθρωπος, δεν δίστασε να ανταποκριθεί στην πρόκληση των δημόσιων θέσεων. Όχι για την ηδονή της εξουσίας, αλλά για την χαρά να παράγει έργο. Έργο ουσιαστικό και εμπνευσμένο, που αντιστεκόταν στη μιζέρια, σάρωνε τη σκόνη, έκανε να πνεύσει φρέσκος αέρας στα κατάκλειστα γραφεία οργανισμών, οι οποίοι επί δεκαετίες έδιναν την εντύπωση πως υπάρχουν μόνο και μόνο για να αποτελούν πρόχειρα άλλοθι της εκάστοτε εξουσίας. Δεν φοβήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις να κονταροχτυπηθεί με τη στενοκεφαλιά και τη μικροψυχία των καρεκλοκένταυρων που ποτέ δεν τον κατάλαβαν’ δεν φοβήθηκε να παλέψει για τις απόψεις του’ να συγκρουστεί και να αποχωρήσει με τη μέγιστη αξιοπρέπεια, κάθε που η άγνοια και η ανοησία ύψωναν εμπόδια αξεπέραστα στις προσπάθειές του. Και το σπουδαιότερο, το πιο μεγαλειώδες: να μην απογοητευτεί. Να αναζητεί, κάθε φορά, εντός του, τα αποθέματα εκείνα (και ήταν πολλά), που θα του επέτρεπαν να ξαναρχίσει, να ριχτεί και πάλι στον αγώνα τον καλό, με ενθουσιασμό εφήβου.

      Αυτός ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Ένας αιώνιος έφηβος, προικισμένος με τα χαρακτηριστικά του πιο γνήσιου ανδρισμού: τη λεβεντιά και την υπευθυνότητα’ τη συνέπεια και το θάρρος’ την τόλμη και την παρρησία.  Δεν ήταν από εκείνους που οπισθοχωρούν, που ταλαντεύονται, που ζυγίζουν ταπεινά και εθελόδουλα κέρδη και ζημιές και αναλόγως πράττουν. Το μόνο που βάραινε στην δική του ζυγαριά ήταν το όραμα. Και γι’ αυτό το όραμα-πού πήρε τόσες μορφές μέσα στην πλούσια, δημιουργική ζωή που διεκδίκησε (και γι’ αυτό αξιώθηκε) να ζήσει-δούλεψε ς το τέλος.

     Αυτή η στάση μένει. Ποιο πολύ και από την ανεπανάληπτη μουσική που ο Μάνος Χατζιδάκις μας δώρισε, δεκαετίες ολόκληρες, με την πιο φυσική, την πιο αβίαστη χειρονομία. Και αυτή τη στάση χρειαζόμαστε σήμερα που όλα μικραίνουν, μικραίνουν και συρρικνώνονται σε μεγέθη που ντροπιάζουν τον υπεύθυνο πολίτη-τον άνθρωπο.

ΤΑ ΝΕΑ της Πέμπτης 16/6/1994 με το ΕΦΥΓΕ Ο ΜΑΝΟΣ. «Κραταιά ως θάνατος αγάπη…»

ΜΙΑ ΕΥΘΕΙΑ γραμμή στα ιατρικά μηχανήματα επιβεβαίωσε απλώς αυτό που όλοι εδώ και καιρό απέφευγαν να σκεφτούν:

Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν θα μιλήσει πια…

Το ρολόι στον «Ευαγγελισμό» έδειχνε 19.35

«Οξύ πνευμονικό οίδημα, λόγω εμφράγματος του μυοκαρδίου».

Κι έπειτα σιωπή.

Αυτή ήταν και η τελευταία επιταγή του Μάνου.

Που μέχρι και χθες το απόγευμα μιλούσε και σχεδίαζε για τη μουσική.

Είχε όμως προβλέψει το τέλος και είχε διαλέξει ένα ήσυχο κοιμητήριο στο Μαρκόπουλο, όπου κηδεύεται σήμερα.

     Αυτά είναι ορισμένα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων μετά το τελευταίο ταξίδι του Μελωδού των Ονείρων μας κοντά στα αγαπημένα του πρόσωπα. Τα αφιερώματα συνεχίστηκαν και μετά τον ενταφιασμό του στην Αττική γη που τον σκέπασε με δημιουργική σιωπή και ποιητικά αγριολούλουδα.

-ΤΑ ΝΕΑ της Παρασκευής 17/6/1994, στο ένθετο ΠΑΝΟΡΑΜΑ, έχει αφιέρωμα:

Μάνος Χατζιδάκις, Να γίνει ο δρόμος ουρανός

     Κι έτσι, έγινε ο δρόμος του ουρανός… Κουρασμένο παλικάρι, θα κοιμάται πια για πάντα στην αγκαλιά της γης, όπως η Περσεφόνη του. Στον Υμηττό, που τραγούδησε κι αγάπησε. Σε ένα μοναχικό μνήμα, που ο ίδιος είχε επιλέξει. Μακριά από την «άσχημη Αθήνα» που τόσο ύμνησε στα τραγούδια της ψυχής του.

Σιωπηρά, όπως ο ίδιος θέλησε, τον πρόφτασε το στερνό αντίο. Λίγοι φίλοι, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, τον κατευόδωσαν στη σιγαλιά της Παιανίας, χθες το μεσημέρι.

     Τώρα πια μπορούν να μιλούν μόνον οι αναμνήσεις. Των ανθρώπων που μοιράστηκαν βιώματα με τον Μάνο, όπως ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και η Ασπασία Παπαθανασίου. Των ονείρων του, που έμειναν στο συρτάρι. Των λόγων του, που είναι σαν να ηχούν ακόμη στη σιωπή του, ως αφορισμοί κι επιταγές συνάμα.

     Μεγάλος ερωτικός ή μεγάλος πολιτικός θα έχει πάντα κάτι νέο να μας ψιθυρίζει στο αυτί, γεμίζοντας τη σιωπή που άφησε πίσω του με μουσική. Ταγός του «κοινού μύθου», θα έχει πάντα ένα μύθο να μας πει, ένα παραμύθι, σαν παλιό σινεμά και σαν τη Χαλιμά. Για την αγάπη που ‘γινε δίκοπο μαχαίρι, για το χάρτινο το φεγγαράκι, για τη ζωή μας…

Ιάκωβος Καμπανέλλης, «Οι χειρότερες μέρες της ζωής του»

Μορίς Μπεζάρ, Μου ήταν πιο πολύ από ακριβός

Ασπασία Παπαθανασίου, Στον Εμφύλιο τον χτύπησαν οι «Αλφαμίτες»

Αγρυπνία στη σιωπή

Κώστας Χατζίδης:ρεπορτάζ, ΠΕΤΑΞΕ ΣΤΑ ΑΣΤΡΑ ΟΛΟΦΩΤΟΣ-«Θέλω να ελέγξω τον θάνατό μου»

Φωτεινή Τσαλίκογλου, Ο θάνατος θέαμα

Παύλος Αγιαννίδης, Σχέδια με πνοή. Ετοίμαζε «ΟΡΝΙΘΕΣ» με Μπεζάρ και «ΑΜΟΡΓΟ»

Πάνος Γεραμάνης, Έδωσε μιαν άλλη αισθητική στο λαϊκό τραγούδι

Δημήτρης Δανίκας, Αγκάθι για πολλούς. Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Πατριάρχης Βαρθολομαίος: Το έργο του εσαεί κτήμα της Οικουμένης

Μάνος Χατζιδάκις, ΜΕ ΠΙΚΡΑ ΚΑΙ ΘΥΜΟ-Αφορισμοί

(ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ/ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ/ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ/ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ/ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ/ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΡΧΗΣΤΡΕΣ/ΓΙΑ ΤΑ ΩΔΕΙΑ/ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ/ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ/ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ).

Οι ρήσεις και οι απόψεις αυτές του Μάνου Χατζιδάκι είναι ερανισμένες από τα βιβλία του «Ο Καθρέφτης και το Μαχαίρι» εκδόσεις Ίκαρος και από «Τα Σχόλια του Τρίτου» εκδόσεις Εξάντας.

-ΕΞΟΡΜΗΣΗ της Κυριακής 19/6/1994, αφιερώνει τις μέσα σελίδες 8-9 στο ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ. Για πάντα στην Οδό ονείρων! Στα αριστερά και δεξιά του κειμένου υπάρχουν το «Περιέχω χιλιάδες αντιθέσεις» και «Παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας…» κείμενα και θέσεις του ίδιου του Χατζιδάκι.

-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της Παρασκευής 17 Ιουνίου 1994 αφιερώνει 12 σελίδες:

«Κοιμήσου Χατζιδάκι στην αγκαλιά της γης…»

Μάνος Χατζιδάκις, Τη βραδιά που αποκάλυψε το ρεμπέτικο. Από την περίφημη διάλεξη του 1949.

«Το να θελήσει κανείς ν’ αγνοήσει την πραγματικότητα, και μάλιστα του τόπου του, μόνο κακό του κεφαλιού του μπορεί να κάμει…».

Φώτης Απέργης, Τα τελευταία του σχέδια

Φώτης Απέργης, Με τα δάκρυα των νέων και τ’ αγριολούλουδα του Ελύτη…

Ελένη Καραϊνδρου, όλα ήταν πράξη αγάπης. Ένα γράμμα της Ε. Κ.

Βένα Γεωργακοπούλου, Ο ερωτικός Χατζιδάκις. Μέσα από την ποίησή του.

Βασίλης Βασιλικός, Για μια μικρή αχιβάδα. Μια ιστορία από τα χρόνια της ΕΠΟΝ

Μάνος Χατζιδάκις,  «Ένα σύντομο ταξίδι, σαν έργο τέχνης» (επιστολή στον Β. Βασιλικό)

Μηνάς Χρηστίδης, «Δόξα τω Θεώ, πονάω!». Και: Πώς έγραψε τη μουσική στον «Κύκλο με την Κιμωλία» του Μπρέχτ, παρακολουθώντας τις πρόβες στο Θέατρο Τέχνης.

Λάμπρος Λιάβας, Πανάκριβες στιγμές, ιδανικές

Χρήστος Μιχαηλίδης Εκεί ψηλά στον Υμηττό

Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Νύχτες με σκιές χρωματιστές. Η παρουσία και η προσφορά της «Ορχήστρας των Χρωμάτων».

Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Η πίκρα σήμερα… Η δισκογραφία του και εμείς, τώρα μόνοι.

Ένα έργο σε 113 δίσκους

Γ. Ε. Β., Μια βόλτα στο φεγγάρι

Συμφιλίωσε Βέρντι και Τσιτσάνη

Δηλώσεις για τον θάνατό του

Η ιστορία της «μικρής λευκής αχιβάδας»

Νίνος Φένεκ Μικελίδης, Αγάπη που ‘γινες δίκοπο μαχαίρι. Η μουσική και τα τραγούδια για τον κινηματογράφο

-ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ, της 19/6/1994, 16σελιδο αφιέρωμα

Ταξίδι στον Σείριο

Το τραγούδι, η τιμή του κι ο λαός

Δημήτρης Γκιώνης, Ο Χατζιδάκις κι εμείς

Το έργο του

Φωφώ Βασιλακάκη, Η Αθήνα χωρίς Μάνο

Αλέξης Κωστάλας, Κι ήταν παιδί στα δεκαεπτά που τώρα…

Αγλαϊα Κρεμεζή, Ο Χατζιδάκις της εφηβείας μου

Ευγένιος Αρανίτσης, Επίλογος

-Γιώργος Μονεμβασίτης, Δύο σύντομα χρονικά μιας ζωής

Β. Γεωρ., Κριτικός για τους «Καιρούς»

Μάνος Χατζιδάκις,  Τελευταία Συνέντευξη στον Φώτη Απέργη. «Είμαι μεγαλοαστός, ποιητής και λαϊκός»

Βασίλης Καλαμαράς, Η «Μυθολογία» της μοναξιάς

Μάνος Χατζιδάκις, Χρόνος αιωνίως παρών

Για να μ’ αγαπάς

Ρεμπέτικο. Ο ανικανοποίητος έρωτας

Το Τέταρτο της ζωής μου. Ο λόγος του

Δύο πρόσωπα, δύο όψεις. Μαρτυρίες

-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ του Σαββάτου 23 Ιουλίου 1994, Σαράντα μέρες μετά

Τίνα Πολίτη, Ο φίλος μας ο Μάνος…

Ο Τάκης Λαμπρίας, η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Γιώργος Λαζάνης θυμούνται άγνωστα περιστατικά από τη σχέση τους με το συνθέτη

-ΕΘΝΟΣ της Πέμπτης 16/6/1994, Αφιέρωμα Επτά και 7

Το αφιέρωμα επιμελήθηκε το τμήμα καλλιτεχνικού ρεπορτάζ του «ΕΘΝΟΥΣ» -Συνεργάστηκαν οι ρεπόρτερ Κάτια Μακρή και Αλίκη Σκαραμαγκά.

Κώστας Καναβούρης, Ωδή στον ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

«Ας τον θρηνήσουμε με σιωπή»- Έτρεξαν κοντά του- Δεν ήθελαν να το πιστέψουν

Το έργο του

Ο Μεγάλος Ερωτικός της Τέχνης

Τρείς φίλοι του Μάνου Θυμούνται (Ελένη Ζιώγα, Βασίλης Νικολάου, Γιώργος Πολυχρόνης)

Δηλώσεις Καλλιτεχνών: Μαγικός άνθρωπος: (Μίκης Θεοδωράκης/Δημήτρης Χορν/Γιάννης Μαρκόπουλος/Αλίκη Βουγιουκλάκη/ Αλέκος Φασιανός/Μανώλης Μητσιάς)

Εγκώμιον Πολιτικόν

Κωνσταντίνος Καραμανλής «Μέγας δημιουργός»

Ανδρέας Παπανδρέου «Πενθεί η Ελλάδα

Ακολουθούν οι δηλώσεις 11 ελλήνων πολιτικών και το Γραφείο Τύπου του ΠΑΣΟΚ

Το έργο του Μουσική για τον κινηματογράφο

Αγάπησε μέχρι… θανάτου

Εν αρχή ην ο λόγος του

ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ

«Προσπαθώ μέσα μου να καλλιεργήσω τη φυσικότητα του θανάτου μου και να τον δεχτώ περίπου έτσι όπως δέχτηκα τη φυσικότητα της γέννησής μου…»

ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΟΦΗΜΙΑ

«Το έχω τονίσει επανειλημμένα: Αδιαφορώ αν ο γιός μου με ανακαλύψει ή όχι. Ενδιαφέρομαι αποκλειστικά στο να συνομιλήσω και να επηρεάσω όσους νιώθω συγγενείς. Η υστεροφημία είναι μια έννοια που βαθύτατα απεχθάνομαι»

ΣΑΣ ΑΓΑΠΑ Ο ΚΟΣΜΟΣ;

«Δεν θέλω να με αγαπά. Δεν εκτιμώ καθόλου την αγάπη του κόσμου. Θέλω απλούστατα να προσέχει όταν εργάζομαι»

ΤΙ ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ΚΑΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

«Τα ελληνικά του ποδαριού και της στάνης. Τα ελληνικά των προβάτων και των τραγουδιστών…»

ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

«Αγαπώ τον έρωτα, δεν είναι παθιασμένος για τον έρωτα. Αλλά πολύ περισσότερο όταν η τέχνη γίνεται πάθος, οδηγεί σε παραμορφώσεις του ατόμου και όχι σε διαμόρφωση ενός ατόμου. Έχω μεγάλη μανία να ζω σωστά και ακριβά μέσα στο χώρο μου»

ΤΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΣΤΕ;

«Ένας πολύ ομαλός άνθρωπος. Και έγινα ακόμα πιο ομαλός, βλέποντας την ανωμαλία γύρω μου. Η αλήθεια είναι πως ξεκίνησα με την υποψία πως δεν είμαι και τόσο ομαλός. Αλλά όταν είδα τι ανωμαλία δέρνει τους άλλους, απέκτησα το σύμπλεγμα ανωτερότητας ενός καθ’ όλα ομαλού ανθρώπου».

ΠΕΡΙ ΑΝΔΡΙΣΜΟΥ

«Ο ανδρισμός είναι μια πνευματική ιδιότης. Και όχι επιβητορική… Λυπάμαι, γιατί στον τόπο μας έχει συνδεθεί με τους επιβήτορες. Φιλοδοξούσα από νέος να γίνω άνδρας αληθινός και όχι άνδρας της αγοράς. Και πιστεύω ότι το κατόρθωσα»

ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

«Όταν κατεδιώκετο, ήταν μια θαρραλέα παράταξη και εκπροσωπούσε ό,τι υγιές μπορούσε να έχει εκείνη την εποχή ο άνθρωπος. Σήμερα, η Αριστερά έχει νομιμοποιηθεί και έχει γίνει υποψήφια σύζυγος της εξουσίας. Άλλωστε, όπως βλέπετε, δεν καταδιώκεται πια από την αστυνομία. Η αστυνομία καταδιώκει πλέον αναρχικούς»

ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

«Η φιλία μου μαζί του είναι βαθειά και πολλών χρόνων.

Μη σας διαφεύγει τούτο: Ποτέ δεν έκανα κανένα αφιέρωμα στην εποχή της παντοδυναμίας του. Το έκανα σήμερα, σε ανήθικη εποχή, την ώρα που οι κρατούντες μικροτάτου αναστήματος προσπαθούν να μειώσουν τη σημασία και το μέγεθος ενός μεγάλου ανδρός»

ΑΝΤΙΛΑΙΚΟΣ;

«Είμαι αντιμαζικός και βαθύτατα λαϊκός. Διαθέτω λαϊκή ευαισθησία, όχι όμως και λαϊκές συνήθειες. Δεν είμαι εναντίον του λαϊκού, αλλά φανατικά εναντίον του λαϊκισμού. Το πρώτο συνθέτει την αλήθεια μας, το άλλο την αυτοκολακεία και την εκμετάλλευση.

     Λαϊκο είναι ότι ασχολείται με τον άνθρωπο και προέρχεται από τον άνθρωπο. Η κυβέρνηση ασκεί το λαϊκισμό σαν πολιτιστική πολιτική για κομματικό όφελος και ο λαός κολακεύεται, ενδίδει και υποτάσσεται στο  κόμμα που διοικεί. Να μια σχέση που αντιπαθώ βαθιά και, φυσικά, την πολεμώ με όλες μου τις δυνάμεις»

ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ

«Έχω πολλούς φίλους στους κύκλους της δημοσιογραφίας, τους οποίους εκτιμώ πολύ. Μα η ανόητη και απαίδευτη δημοσιογραφία είναι διαδεδομένη στον καιρό μας και έχει επικινδύνως αναπτυχθεί. Και έτσι, η ανοησία έχει πλημμυρίσει και έχει σκεπάσει την κοινή γνώμη, τόσο που να μην διαθέτει πλέον γνώμη»

Πνευματικούς δασκάλους είχα πολλούς. Βασικά ήταν ο Γκάτσος. Αλλά και ο Τσαρούχης, ο Πικιώνης, ο Σεφέρης, στους «Διαλόγους» του με τον Τσάτσο, ο Μακρυγιάννης…. Αυτούς είχα επιλέξει για να λογοδοτώ.

Θυμάμαι στα νιάτα μου βιβλία μεγίστης επιρροής. Οι «Προσανατολισμοί» του Ελύτη, τα «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» του Ρίλκε, ο «Πέδρο Καζάς» του Κόντογλου και η «Γυναίκα της Ζάκυθος» του Σολωμού.    

       Τον μελωδό των ονείρων μας, τον ασυμβίβαστο κοινωνικά Μάνο Χατζιδάκι, αυτόν τον ελεύθερο και συνειδητό έλληνα πολίτη, τον ερμήνευσαν ακόμα: η επαναστατική φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, η εξωτική φωνή της Μαίρη Λω, η αριστοκρατική φωνή του Δημήτρη Χορν, (μαζί με την καθαρή φωνή της Μάρω Κοντού. «Πές μου μια λέξη…») ο εσωτερικά ερωτικός Ηλίας Λιούγκος, η χαρισματική φωνή της Έλλη Πασπαλά, ο αλλοπαρμένος όταν ερμηνεύει Βασίλης Λέκκας και αρκετοί άλλοι.

Ακούγοντας την Άρια του Antonio Vivaldi, “Sovente il Sole”, αφιερωμένη στον Μεγάλο Ερωτικό της καρδιάς μας.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 16 Ιουνίου 2018

Είκοσι τέσσερα χρόνια στα όνειρά μας.

ΥΓ. Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι είχαν και τα περιοδικά:

«ΕΙΚΟΝΕΣ» τχ. 503/21-6-1994. Ο επαναστάτης που δεν γνωρίσαμε ποτέ

Το περιοδικό ΠΑΝΟΡΑΜΑ τχ. 4/23-6-1994,  Δεν έφυγε: πήγε μια βόλτα στο φεγγάρι

Το περιοδικό ΑΝΤΙ τχ. 554/24-6-1994

Και πέντε χρόνια αργότερα ανάμεσα στα άλλα και οι «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Κυριακή 6/6/1999

Το περιοδικό ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ τχ. 249/13-6-2004.