Η Γλώσσα είναι θέμα ουσίας

Η Γλώσσα είναι θέμα ουσίας

της Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 1995, σ. 45

Έχει μέλλον η ελληνική γλώσσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Ένα τριήμερο συνέδριο που συγκεντρώνει Έλληνες και ξένους ομιλητές ξεκίνησε χθες με αυτό το θέμα. Παρόντες η υφυπουργός Παιδείας Μαρία Αρσένη, ο Παρασκευάς Αυγερινός, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Αθανάσιος Τσαλδάρης, ο μεγάλος Άγγλος ελληνιστής Ρόμπερτ Μπράουνινγκ, οι καθηγητές Χαράλαμπος Χαραλαμπάκης, Δανασής-Αφεντάκης, Μάριαν Μακ Ντόναλντ και Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ που δήλωσε στα «ΝΕΑ»:

«Η Γλώσσα είναι σαν την ψυχή. Δεν υπάρχουν μικρές και μεγάλες ψυχές. Η γλώσσα δεν είναι μόνο θέμα ποσότητας ή μόνο ποιότητας, αλλά θέμα οργανικής ύπαρξης. Ο σεβασμός και η ισότητα όχι μόνον των κρατών αλλά και των γλωσσών είναι απόφαση της Κοινότητας. Επομένως, το γλωσσικό δεν είναι θέμα εθνικής αξιοπρέπειας, μόνο ελληνικό, αλλά θέμα ουσίας, γενικότερο. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι υπάρχει ένα οξύτατο τεχνικό πρόβλημα που πιστεύω ότι η Ε.Ε. μπορεί να λύσει με τη δημιουργία μεταφραστών και διερμηνέων και με ερευνητικά προγράμματα  για την ηλεκτρονική μετάφραση και την κοινώς αποδεκτή τεχνική ορολογία. Όσο για τα Ελληνικά, η θέση τους εξαρτάται από τη θέση που έχουν στην Ελλάδα».

Σημείωση:

     Άκουσα πρόσφατα μία συζήτηση στην τηλεόραση, για την ελληνική γλώσσα μέσα στην ευρωπαϊκή ένωση και την σημασία της στην εδραίωση των κλασικών ανθρωπιστικών σπουδών που έχουν αρχίσει να υποχωρούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και τα ανώτατα εκπαιδευτικά τους ιδρύματα. Μειώθηκε δηλαδή το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων και διδασκομένων φοιτητών και νέων για τις κλασικές σπουδές (αρχαία ελληνικά και λατινικά). Όταν αναφερόμαστε στις κλασικές σπουδές, νομίζω ότι οφείλουμε να συμπεριλαμβάνουμε σε αυτές και την ρωμαϊκή γραμματεία, την λατινική γλώσσα. Ούτως ή άλλως, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία και το πολιτιστικό της πρόσωπο, στηρίχτηκε στα επιτεύγματα της ελληνικής αρχαιότητας και πολιτιστικής της παράδοσης. Αρχαίοι έλληνες δίδαξαν το θέατρο και τα γράμματα, την τέχνη της αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στους αρχαίους ρωμαίους. Σε ρωμαίους που ερανίστηκαν και πολλά στοιχεία από τον πολιτισμό των ετρούσκων. Με την έλευση και την επικράτηση της νέας θρησκείας, τον χριστιανισμό, στα κατοπινά χρόνια, η ρωμαϊκή παράδοση διοχετεύτηκε στο ανατολικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Σε αυτό το κομμάτι που ονομάζουμε βυζαντινή αυτοκρατορία, μετά την ίδρυση και εδραίωση της Κωνσταντινούπολης ως πρωτεύουσας του αχανούς και πολυσυλλεκτικού ρωμαϊκού-βυζαντινού κράτους. Το δυτικό τμήμα και το ανατολικό που συμβημάτησαν μέσα στην ιστορία με κοινή θρησκευτική συνείδηση για πολλούς αιώνες. Μέχρι τους αιώνες εκείνους που το βυζάντιο-ανατολικό τμήμα αποκτήσει το ελληνικό του πρόσωπο που διατηρήθηκε και στους μεταγενέστερους της πτώσης της Πόλης αιώνες.

Πατρίδα μου είναι η γλώσσα μου, ακούμε συχνά από τα χείλη πολλών ευρωπαίων και ελλήνων συγγραφέων. Διαβάζουμε σε γραπτά γλωσσολόγων και διανοουμένων. Άραγε, θα μπορούσαμε αντιστρέφοντας την ρήση τους να ισχυριστούμε και το αντίστροφο;

Αντιγράφω τις θέσεις της καθηγήτριας βυζαντινολόγου Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ, όπως δημοσιεύτηκαν στην απογευματινή εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ είκοσι πέντε χρόνια πρίν. Μιας ελληνίδας ιστορικού, η οποία έζησε από κοντά (από τα μέσα) σαν πανεπιστημιακός δάσκαλος για πολλές δεκαετίες, το ζήτημα της γλώσσας, της ελληνικής μεσαιωνικής ιστορίας και πολιτισμού.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 11 Δεκεμβρίου 2019

ΥΓ.

Μήπως, λέω μήπως αγαπητοί οικογενειάρχες συνέλληνες θα άξιζε τώρα στις γιορτές να προσφέρετε στα παιδιά σας ένα βιβλίο ή την αγορά ενός Λεξικού; Εσείς τουλάχιστον που εργάζεστε ακόμα και δεν βρίσκεστε στην ανεργία. Οικονομικά, είναι συμφέρουσα λύση σε σχέση με τα ηλεκτρονικά δώρα.