Μνήμη Ήθους πατήρ Γεωργίου Μεταλληνού

Πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός

(Κέρκυρα 11/3/1940- 19/12/2019)

«Υπάρχουν κάποιες συγκυρίες που σφραγίζουν την εποχή μας αμετάκλητα και προγραμματικά» γράφει σε κείμενό του ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός. Που αναπαύεται στις φτερούγες των αγγέλων εδώ και μερικά εικοσιτετράωρα. Και μια τέτοια προσωπική, σημαδιακή συγκυρία, στάθηκε η γνωριμία μου μαζί του εδώ και αρκετές δεκαετίες. 
Ιερέας προσιτός και οικείος, ιερουργούσε σχεδόν καθημερινά, με ιερατικό ζήλο και απλότητα. Σταθερός φάρος της ορθοδοξίας σε όλη του τη ζωή, στην εκκλησία του αγίου Αντύπα. (ένας μικρός εκκλησιαστικός χώρος,-για όσους είχαν την ευλογία να συμμετέχουν από κοντά στις θείες λειτουργίες και τις ομιλίες του παπά Γιώργη- που η ατμόσφαιρά της φέρνει στην σκέψη μικρή μοναστηριακή εκκλησία μιας άλλης βυζαντινής εποχής). Κληρικός φιλεύσπλαχνος και ελεήμων, φιλάνθρωπος σαν άνθρωπος ακέραιος χαρακτήρας. Διακονούσε καθημερινά, βοηθούσε πρακτικά τους ανθρώπους, βρίσκονταν συνεχώς σε μια ιεραποστολική διακονία, θα γράφαμε αβίαστα,- παρά του ότι ήταν οικογενειάρχης με παιδιά και εγγόνια-κάτι σπάνιο ακόμα και μέσα στους εκκλησιαστικούς χώρους. Ακούραστος όταν τον αναζητούσες να σε βοηθήσει, να σου συμπαρασταθεί, πάντα παρών να σε συμβουλεύσει, να σε καθοδηγήσει, να σου μιλήσει για τα πνευματικά κληροδοτήματα της ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης. Να σε προτρέψει εποικοδομητικά και πατρικά να μελετήσεις τα ιερά βιβλία της πίστης των ελλήνων, να επισκεφτείς χώρους λατρείας και πρόσωπα με ορθόδοξο ήθος, να ανατρέξεις στις πηγές της ελληνικής ιστορίας, να μελετήσεις την ιστορία σε βάθος και πλάτος. Πανεπιστημιακός καθηγητής με δεκάδες περγαμηνές στο ενεργητικό του. Καθηγητής με ήθος, εργατικότητα, μεράκι για έρευνα και ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας. Έδωσε εκατοντάδες ομιλίες και διαλέξεις πάντα με πολυπληθές ακροατήριο. Άνοιγε πρώτος τον διάλογο με τους ακροατές του επιζητώντας ακόμα και την αμφισβήτηση των λεγομένων του. Συμμετείχε σε δεκάδες πανεπιστημιακού, θρησκευτικού και ιστορικού ενδιαφέροντος συνέδρια. Είχε συχνές συμμετοχές σε ραδιοφωνικές εκπομπές, τόσο στο ραδιοφωνικό σταθμό της εκκλησίας της Ελλάδας-που διατηρούσε την δική του εκπομπή για ένα διάστημα, όσο και σε άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Θρησκευτικές και ιστορικές εκπομπές, που είχαν να κάνουν πάντα με την αμέριστη έγνοια του για τον ελληνισμό και την ορθοδοξία, την Ρωμιοσύνη, το ελληνικό έθνος και την γονιμοποιό δημιουργική παράδοση του τόπου μας. Όπως μας την κληροδότησαν οι πρόγονοί μας και την συνεχίζει το βαπτισμένο και «αβάπτιστο» τμήμα των ελλήνων όπως χαρακτηριστικά τόνιζε πάντα και έγραφε στα βιβλία του. Διαπρύσιος κήρυκας μιας ουσιαστικής ορθόδοξης αλήθειας, που ορισμένες φορές ξένιζε ή «ενοχλούσε», για την εκκλησιαστική της δογματικότητα. Πίστευε ακράδαντα στην οικουμενική πολλαπλή και διαρκή μέσα στους αιώνες προσφορά της ορθόδοξης χριστιανοσύνης, και πέρα από τα γεωγραφικά όρια της Ελλάδας. Υπηρέτησε με ευσυνειδησία όχι μόνο σαν ιερέας αλλά και σαν πιστό άτομο, βαθειά και αληθινά, ουσιαστικά, την εκκλησία και τους θεσμούς της, διαδίδοντας πάντα τα πλέον θετικά επιτεύγματα που έχει να προσφέρει αυτός ο πανάρχαιος ιερός θεσμός μέσα στην κοινωνία. Βίωσε με δίκαιο πάθος την αλήθεια της πίστης του και την διακόνησε νυχθημερόν. Υπήρξε αγωγός κήρυκας της εκκλησιαστικής ενορίας, του εκκλησιαστικού σώματος. Δεν έπαυε συνεχώς αυτό να το υποστηρίζει,( δηλαδή την συμμετοχή του εκκλησιαστικού σώματος-του λαού-στις κατά τόπους ενορίες των εκκλησιών του) με την προσωπική του στάση και την κοινωνική αμέριστη βοήθειά του σαν ιερέας και πνευματικός, έχοντας κοντά του, μαζί του, την πρεσβυτέρα του. Σαν ιστορικός της εκκλησιαστικής ιστορίας και ορθόδοξης παράδοσης, ήταν αδέκαστος και αυστηρός. Η πίστη του ήταν βαθειά και βιωματικά έμπρακτη. Δεν φοβόταν να ανοιχτεί σε συζητήσεις και συναναστροφές με άτομα που την αμφισβητούσαν ή ακόμα και, ακολουθούσαν άλλα θρησκευτικά δόγματα και εκκλησιαστικές παραδόσεις. Ήταν πάντα καλόδεχτος να σε ακούσει και να συνομιλήσει μαζί σου όχι από ιερατικής ή πανεπιστημιακής καθέδρας αλλά από την πλευρά ενός απλού, καθημερινού οικογενειάρχη λευίτη. Το κοινωνικό του διακόνημα είχε υπερβεί τα όρια της μικρής του ενορίας και είχε αγκαλιάσει την ελληνική επικράτεια. Μιας βιωματικής πίστης, αρχέγονης, πίστης των πρώτων χρόνων της εκκλησίας που αναμορφώνει τις καρδιές και τις συνειδήσεις των πιστών χριστιανών. Που κρατά άσβεστη τη λαμπάδα των πνευματικών και πολιτιστικών ναμάτων της Ελλάδας, της Εκκλησίας και της ιστορικής μας παράδοσης. Ο λόγος του δεν προκαλούσε, τους άγευστους της ορθοδοξίας ή τους αδιάφορους, όπως συνηθίζεται στις ημέρες μας, δεν ήταν καταλυτικά αποτρεπτικός στις διάφορες εύλογες αντιρρήσεις και ενστάσεις του συνομιλητή του. Φυσικά τα λόγια του στηρίζονταν πάντα στα ιερά κείμενα της ορθόδοξης παράδοσης και την εκκλησιαστική γραμματεία και τυπικό. Δεν δέχονταν εύκολα τα της καθολικής εκκλησίας και των κανόνων της. Σαν άτομο ήταν συγκροτημένο και  ήρεμο, πράος σαν χαρακτήρας, φανέρωνε μια «σάρκωση» της προσωπικής του αλήθειας που μεταλαμπάδευε στους γύρω του. Σαν επιστήμονας τίμησε επάξια την αποστολή του και ποικιλοτρόπως. Είναι συγγραφέας εκατοντάδων θεολογικών και ιστορικών μελετών και δεκάδων βιβλίων, που αφορούν την έρευνα, την εύρεση και την διατήρηση της ορθόδοξης πίστης και ελληνικής ιστορικής αυτοσυνειδησίας. Πίστευε και υποστήριζε πάντα ότι ο ερευνητής οφείλει να ανατρέξει και να καταφύγει στα αρχεία και τις ιστορικές πηγές. Συνήθιζε να λέει ότι, επιβάλλεται ο επιστήμονας και μελετητής να ψάξει να βρει, να ανακαλύψει και να φέρει στην επιφάνεια «κρυμμένα» αρχεία και σκονισμένες από τον χρόνο πληροφορίες και στοιχεία. Για να τεκμηριώσει τις θέσεις του, και όχι να σχολιάζει σχολιαστές πηγών. Τα βιβλία του ξεχωρίζουν για την επιστημονική τους ακρίβεια και την ορθή συναγωγή των συμπερασμάτων τους. Δεν κουράζονταν να αναφέρεται στην αλήθεια της πατερικής παράδοσης. Τα κείμενά της, τις διαχρονικές της αξίες, την τεράστια συμβολή της στην διαχρονική και σταθερή ιστορική αυτοσυνειδησία του γένους των ελλήνων. Στην προσφορά του κλήρου στην εδραίωση της εθνικής συνείδησης, παρά τις κατά καιρούς ιστορικές του αστοχίες. Πίστευε με θέρμη στο ελληνικό ορθόδοξο κοινωνικό μοντέλο ζωής που διασώζει ότι πιο πολύτιμο πνευματικό τζοβαϊρικό έχει αυτή η χώρα. Ορισμένες φορές, οι ιστορικές του ή θρησκευτικές του επισημάνσεις, σου έδιναν την εντύπωση ενός ιερέα-δασκάλου που προέρχονταν από μια άλλη εποχή, από άλλους ιστορικούς καιρούς, όμως, πατούσε στέρεα στο ιστορικό σήμερα και αφουγκράζονταν τα χιλιάδες προβλήματα της κοινωνίας και των ανθρώπων. Παρότι σε πρώτη επαφή μαζί του δεν διακρίνονταν αυτό στον συνομιλητή του, ήταν ουσιαστικά δημοκρατικό άτομο. Ανεξάρτητα αν διαφωνούσε μαζί σου, με τον τρόπο ζωής σου, τις επιλογές σου, τα λεγόμενά σου. Στοργικός οικογενειάρχης, ευτύχησε να δημιουργήσει μια καλή χριστιανική οικογένεια έχοντας βοηθό και στήριγμά του την πρεσβυτέρα Βαρβάρα Μεταλληνού.

      Τον πατήρ Γεώργιο Μεταλληνό τον γνώριζα πάνω από δύο δεκαετίες. Είχα την χαρά να συνομιλήσω μαζί του και να συνεργαστώ, τόσο στο σπίτι του, πρώτα, που με προσκάλεσε, όσο και κατόπιν στην επίσκεψή του στο δικό μου σπίτι στον Πειραιά. Η τιμή που μας έκανε ήταν μεγάλη, αλλά περισσότερο θυμάμαι, την ψυχική χαρά και ικανοποίηση της χήρας μητέρας μου, που ήρθε στο σπίτι μας. Όλα τα φιλικά πρόσωπα που παρευρίσκονταν σε αυτήν την συνάντηση και πρόσκληση σε γεύμα, κρεμόντουσαν από τα χείλη του, τα λεγόμενά του. Τον είχαμε «βομβαρδίσει» με δεκάδες ερωτήσεις και απορίες. Ήταν, και δικαίως, η αναφορά και το κέντρο των συζητήσεών μας, της μικρής φιλικής παρέας. Παρότι και τα υπόλοιπα μέλη της ζεστής αυτής συντροφιάς αποτελούνταν από καθηγητές πανεπιστημίου, εκπαιδευτικούς, εκδότες, ποιητές συγγραφείς. Θυμάμαι ακόμα τα επαινετικά τους σχόλια προς εμένα, που τον προσκάλεσα και εκείνος αποδέχτηκε την πρόσκληση να με επισκεφτεί. Ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός με τίμησε ακόμα, και με μία του μακροσκελή συνέντευξη που δημοσιεύτηκε σε έντυπο της εποχής. Μου έστελνε τα βιβλία και τις μελέτες του, και με «προκαλούσε» να του πω την γνώμη μου. Τις ιστορικές του μελέτες τις διάβαζα απνευστί και για ορισμένες από αυτές έχω γράψει την άποψή μου. Μάλιστα συνήθιζε να με τιμά με ζεστές αφιερώσεις του, «στον καλό φίλο και συναγωνιστή στην έρευνα…», κάτι που με γέμιζε συγκίνηση και σεβασμό προς το πρόσωπό του. Συνήθιζε να μου αποστέλλει τα μικρά ημερολόγια της μητρόπολης Κερκύρας. 
Ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός ήταν και ένας εξέχων Κερκυραίος λάτρης της μουσικής, κάτι που πολλοί αγνοούν. Όπως επίσης, λάτρευε την ποίηση και το έργο του ποιητή Ανδρέα Κάλβο. Όσοι είχαν την χαρά να συνομιλήσουν μαζί του για τον ποιητή καρμπονάρο, θα θυμούνται τις γνώσεις και την αγάπη που διέθεται για τον επτανήσιο ποιητή. Φανέρωνε έναν ιερέα, που δεν αγνοούσε την θύραθεν ποίηση, και που δεν έμενε μόνο στην εκκλησιαστική αντίστοιχη. Του οφείλω ευγνωμοσύνη που σε καιρούς δύσκολους εργασιακά για μένα, με στήριξε με όποιον τρόπο μπορούσε, αθόρυβα, σεμνά, διακριτικά, χωρίς να βαρυγκωμήσει, χωρίς να ζητήσει καμία ομολογία πίστης από μένα, αλλαγή ζωής ή απόψεών μου. Δίχως να μου ζητήσει ορθόδοξα χριστιανικά «ανταλλάγματα» πιστού. Οι επιστολές και οι ευχετήριες κάρτες του ήταν γεμάτες αγάπη, καλοσύνη και μειλιχιότητα. Από συνομιλίες μου και με άλλα πρόσωπα, πληροφορήθηκα ότι η έμπρακτη βοήθεια του παπά Γιώργη σε άτομα και οικογένειες που είχαν ανάγκη, ήταν συνεχής και σταθερή. Ας μου επιτραπεί κάτι προσωπικό. Θυμάμαι που έλεγε σε τηλεφωνικές μας συζητήσεις, ότι ήταν λάθος εκ μέρους του υπουργείου παιδείας, η προσφορά τόσο υψηλού μισθού στους καθηγητές πανεπιστημίου σε περίοδο μάλιστα, οικονομικής κρίσης. Από τον μισθό του βοηθούσε τους γύρω του.

      Ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός, υπήρξε ένας σημαντικός έλληνας και ορθόδοξος ιερέας, ένας ιστορικός του ελληνικού γένους που πραγματικά, η απώλειά του είναι μεγάλη, και ίσως φανεί στο μέλλον. Η ορθόδοξη εκκλησία έχασε ένα επίλεκτο μέλος της, έναν διάκονό της με άπειρα προσόντα. Γιατί ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός, δεν ήταν ένας εξ καθέδρας ιερέας και επιστήμονας-ιστορικός δάσκαλος, αλλά ένας απλός, καθημερινός δάσκαλος της ιστορίας και της ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης, που κυκλοφορούσε ανάμεσά μας. Ανάμεσα σε πιστούς και άπιστους έλληνες, βλέποντας στο πρόσωπό τους το Πρόσωπο του Χριστού και διδάσκοντας Εκείνου τις θρησκευτικές και κοινωνικές παρακαταθήκες. 
Αγάπησε την Ελλάδα και τους Έλληνες. Ζυμώθηκε με το λαϊκό προζύμι της ελληνικής ιστορίας και παράδοσης και αυτό το προζύμι το έκανε άρτο που πρόσφερε στους γύρω του. Θα μείνει στην μνήμη μας σαν ένα ακόμα άσβεστο κεράκι της αληθινής ζωής, που όσο πάει, και λιγοστεύει.

Θα είναι αιωνία η μνήμη του σε αυτούς που τον γνώρισαν από κοντά.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, 23 Δεκεμβρίου 2019.