ΙΩΝΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΙΩΝΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, 498 π. Χ.

                           Στον L. DURRELL

Είπαμε στους άρχοντες των Κυπρίων

προτού ν’ αρχίσει η μάχη:

«Εμάς μας στέλνει των Ιώνων το κοινόν

-βοήθεια λιγοστή συμβολική,

σημάδι αδελφοσύνης των Ελλήνων-

για να φυλάξουμε τη θάλασσα.

Χρέος δικό σας πιά να θυμηθείτε

όσα υποφέρατε δουλεύοντας στους Μήδους

και να παλαίψτε στη στεριά σαν άνδρες αγαθοί».

Πολέμησαν παλικαρίσια οι Κύπριοι

τόσο πού τον Ονήσιλο, το βασιλιά αρχηγό τους

τον τίμησαν σαν ήρωα, μετά το θάνατό του,

ακόμα κι οι προδότες Αμαθούσιοι.

Ωστόσο οι Μήδοι ήταν πολλοί.

Λιποψυχήσαν και καμπόσοι από το Κούριο

μαζί με τ’ άρματα της Σαλαμίνας

και χάσαμε τη μάχη.

Σωθήκαν τα καράβια μας και φύγαν

μα εμείς οι λίγοι μείναμε στα χέρια των οχτρών

κι η Κύπρος δούλη του Μεγάλου Βασιλιά.

Δε μετανιώνουμε για την παράτολμη προσπάθεια,

την άξιζε τέτοιο νησί.

Έλληνες είμασταν, συχνά δε λογαριάζουμε

συμφέροντα κι απώλειες:

τα σύμβολα του κέρδους των εμπόρων

στη γη μας έγιναν κλειδιά της λευτεριάς του ανθρώπου.

Έλληνες είμασταν, εδώ αρχινά η δική μας γη.

Από την όμορφη φοινικική θεά

στην αφρογέννητή μας χάρη

σε τούτα τ’ ακρογιάλια γίνηκε το θάμα.

Εδώ, μακριά απ’ τους φόβους της Ανατολής,

ηχεί και τ’ όνομα πιο καθαρά

του αγαπημένου της Παφίας:

Άδωνις Άδωνις-

για μας, έφηβος σύντροφος που πλάθει

το φωτεινό του σώμα στο γυμνάσιο.

Κι αν όλα τούτα είναι γνωστά

όμως καλό ‘ναι να τα θυμηθούμε τώρα

στις ώρες τις υγρές της φυλακής

όταν η θάλασσά μας σκοτεινιάζει

από το πλήθος των βαρβάρων

κι οι δρόμοι του μεγάλου νόστου

φαίνονται αργοί και μακρινοί

φτιαγμένοι από παγίδες του σατράπη

και στόλους των Φοινίκων.

Έλληνες είμαστ’, από τη γενιά

που νίκησε τους ίσκιους

και δάμασε το χρόνο με το φως:

με δύναμη και πίστη καρτερούμε

μετά την τόση νύχτα

το μήνυμα του λυτρωμού να φέρουν

στα ξάρτια τους και στα γερά κουπιά

γοργόπλοες περήφανες τριήρεις της Αθήνας.

                                       Λευκωσία, 25.10.1955

ΡΟΔΗΣ ΡΟΥΦΟΣ

Πρώτη δημοσίευση «Κυπριακά Γράμματα», Ιανουάριος-Ιούλιος 1956

Δεύτερη δημοσίευση ΡΟΔΗΣ ΡΟΥΦΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, εκδόσεις Κέδρος 1973, σελίδα 13-15.

Σημείωση: Για άλλη μια φορά η μνήμη της γενιάς μου πάει σαράντα τέσσερα χρόνια πίσω, όταν στις 20 Ιουλίου του 1974 τούρκικα στρατεύματα κατοχής αποβιβάζονται στο ελεύθερο νησί της Κύπρου και καταλαμβάνουν με τον Αττίλα 1 και τον Αττίλα 2 εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας 37% με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα μέχρι σήμερα. 20 Ιουλίου του 1974, ημέρα που άρχισε το Κακό για ένα κομμάτι του Ελληνισμού που παραμένει ακόμα υποδουλωμένο και σκλαβωμένο. Και η μνήμη της γενιάς μου αιμορροούσα.

Θυμήθηκα και ξαναδιάβασα έναν παλαιότερο Πατρινό συγγραφέα που τον είχα διαβάσει παλαιότερα, τον Ρόδη Ρούφο-Κανακάρη (Πάτρα 1924-Αθήνα 1972), έναν καλό και αντιστασιακό συγγραφέα που η αγάπη και η έγνοια του για τον Ελληνισμό και την ιστορική διαδρομή του, αποτυπώνεται στο έργο του. Μυθιστορήματα, Θέατρο, Διηγήματα, Ποίηση, Δοκίμιο κλπ. Καθαρή γραφή, σατιρική διάθεση, σκωπτικό ύφος, σπονδυλώνουν τις «Μεταμορφώσεις του Αλάριχου», του συγγραφέα που μεταλλάσσοντας το ύφος του και αναγραμματίζοντας ονόματα κεντρικών αναφορών του, μας μιλά με πόνο ψυχής για την πορεία και τα αδιέξοδα του Ελληνισμού. Το ποίημα που αντιγράφω από το βιβλίο του ΕΠΙΛΟΓΗ, δεν έχει ασφαλώς άμεση χρονική αναφορά με τα γεγονότα του 1974, αλλά, αναφέρεται στην περίοδο της κατοχής της Κύπρου από τους Άγγλους, και με τα γνωστά σε όλους μας ιστορικά και πολιτικά τεκταινόμενα. Το μεταφέρω θεωρώντας ότι «ταιριάζει» με την θλιβερή επέτειο και το δράμα του Κυπριακού Ελληνισμού.

Των περιεχομένων, προηγείται μικρή εισαγωγή σ.9-11 της συζύγου του συγγραφέα κυρίας Αριέττας Ρ. Ρούφου. Σημειώνει μεταξύ άλλων για το συνεχές ενδιαφέρον του Ρούφου για το Κυπριακό ζήτημα.

«Οι «Ίωνες Αιχμάλωτοι στην Κύπρο, 498 π. Χ.» και «Το Τυχαίο Γεγονός» χαρακτηρίζουν τον τρόπο που ο Ρόδης Ρούφος, σε μιάν ελεύθερη εποχή, διατύπωνε τις απόψεις του για το Κυπριακό-ένα θέμα που τον απασχόλησε πολύ εκείνα τα χρόνια και βρήκε τη μυθιστορηματική του έκφραση στη «Χάλκινη Εποχή». Το μυθιστόρημα όμως αυτό δεν εξαντλεί το ενδιαφέρον του συγγραφέα για τον κυπριακό αγώνα. Απόδειξη το δημοσιευμένο θεατρικό έργο «Η Μέρα της Κρίσης», που γράφτηκε πριν από τη «Χάλκινη Εποχή», σαν να ήταν πιο πρόσφορη η αφηρημένη και στυλιζαρισμένη μορφή βιωμάτων της κρίσιμης διετίας 1954-56, προτού ο Ρόδης Ρούφος προχωρήσει στη ρεαλιστική τους εξιστόρηση.  Σ’ αυτόν λοιπόν τον κύκλο ανήκουν και οι «Ίωνες» και το «Τυχαίο Γεγονός», συμπληρώνοντας μια τετράδα κειμένων γύρω από το Κυπριακό, τα οποία εντάσσονται στο όριο ακόμα της στρατευμένης λογοτεχνίας, μιάς λογοτεχνίας δηλαδή σε καιρούς σχετικά ομαλούς, πού προβάλλει ωστόσο ζωτικά πολιτικά θέματα με την ελπίδα να συνεισφέρει στην κατανόηση και την επίλυσή τους.»

      Το εισαγωγικό σημείωμα (μέρος του) της συζύγου του συγγραφέα μας δηλώνει με τον καλύτερο και πλέον κατηγορηματικό τρόπο τους σκοπούς του συγγραφέα Ρόδη Ρούφου για το Κυπριακό και μάλιστα, όταν ο Ρούφος διετέλεσε και Πρόξενος στην Κύπρο τα κρίσιμα χρόνια 1954-1956. Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε επίσης, ότι η συμβολή του στα «Δεκαοχτώ Κείμενα», στα «Νέα Κείμενα» και στην «Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων» υπήρξε πρωταγωνιστική. Τα «ΔΕΚΑΟΧΤΩ ΚΕΙΜΕΝΑ» εκδόθηκαν μεσούσης της απριλιανής δικτατορίας από τις εκδόσεις Κέδρος 1970. Με πρώτο κείμενο «ΟΙ ΓΑΤΕΣ Τ’ ΑΗ ΝΙΚΟΛΑ» του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Ο Ρούφος γράφει το κείμενο «Ο ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ» σ.85-. Στον τόμο «ΝΕΑ ΚΕΙΜΕΝΑ» που εκδόθηκαν το Φθινόπωρο του 1971 από τις εκδόσεις Κέδρος, δημοσιεύεται η Δήλωση του Γιώργου Σεφέρη σαν προπομπός και ο Ρούφος υπογράφει το κείμενο «Οι περιφρονητές του πλήθους», Το κείμενο είναι αφιερωμένο στους αντιστασιακούς συγγραφείς Παύλο Ζάννα, Σπύρο Πλασκοβίτη και Χρήστο Πρωτοπαπά. Στα «Νέα Κείμενα» του Χειμώνα του 1971 που κυκλοφόρησαν πάλι από τον ίδιο εκδοτικό οίκο της Νανάς Καλλιανέση, Αν και αναφέρονται ως εκδότες οι Μανόλης Αναγνωστάκης, Αλέξανδρος Αργυρίου, Αλέξανδρος Κοτζιάς, Τάκης Κουφόπουλος, Αναστάσιος Ι. Πεπονής, Ρόδης Ρούφος, Θ. Δ. Φραγκόπουλος. Ο τόμος αρχινά με την ποιητική αντιπολεμική σύνθεση του Γιάννη Ρίτσου, «Ο αφανισμός της Μήλος». Ο Ρούφος δημοσιεύει το «Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Σολζεντίτσιν». Το οποίο αφιερώνει στον παλαιό αντιστασιακό πολιτικό και κατοπινό υπουργό δικαιοσύνης Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη και τους άλλους. «Το Τυχαίο Γεγονός» είναι διήγημα του συγγραφέα που ακολουθεί το ποίημα, καθώς και άλλα του κείμενα στην έκδοση από όπου άντλησα την μεταφορά του ποιήματος στην ιστοσελίδα μου.

Δεν ξεχνάμε.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 20 Ιουλίου 2018

Σαράντα τέσσερα χρόνια μετά.

ΥΓ. πολύ ενδιαφέρουσα η Ημερίδα που παρακολουθήσαμε χτές το βράδυ από την τηλεόραση της Βουλής για την Συμφωνία των Πρεσπών. Ανεξάρτητα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς, η συζήτηση και οι ομιλητές κατέθεσαν ελεύθερα τις απόψεις τους και μας βοήθησαν κατά τι, εμάς τους αμύητους, στην κατανόηση του ζητήματος. Το «δωρητής σώματος» ήταν εύστοχο για τα συναμφότερα ήξεις αφήξεις και άλλες παλινωδίες του πολιτευτή που προέρχεται από την «Σπίθα».