Ο Αμνός, οι αμνοί και η αμνησία

            Ο Αμνός, οι αμνοί και η αμνησία

Όποιος ξεχωρίζει τα λόγια του Χριστού, βλέπει ότι άλλα έλεγε Εκείνος και άλλα έκαναν οι μεταγενέστεροι

 του Βασίλη Ζιώγα, εφημερίδα Η Καθημερινή 23/4/1993

     Μια δήλωση του εθνικού μας μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, «ότι θα πρέπει να σταματήσουμε το βάρβαρο έθιμο και τη συνήθεια του σουβλίσματος των αμνοεριφίων»,-κάτι που νομίζω αρκετοί συμφωνούν-δεν ζούμε πια στην περίοδο της εθνικής παλιγγενεσίας, πριν ή μετά την επανάσταση του 1821 χρόνια, (αλλά στις μέρες μας ποιος ακούει ποιόν και τι; Φωνές βοώντων μέσα στην έρημο της ελληνικής επικράτειας), έφερε στην σκέψη μου ένα παλαιό κείμενο του σημαντικού και μοναχικού θεατράνθρωπου κυρού Βασίλη Ζιώγα πριν 25 χρόνια που είχα διαβάσει στην εφημερίδα Η Καθημερινή όταν αρθρογραφούσε.

      Τον θεατρικό συγγραφέα Βασίλη Ζιώγα έτυχε να τον γνωρίσω πολύ νωρίτερα πριν τον συναντήσω ανέλπιστα από κοντά, σε μία επίσκεψή μου στο σπίτι που διέμενε, μετά από πρόσκληση της συντρόφου του της αξιόλογης ποιήτριας της γενιάς του 1970 Παυλίνας Παμπούδη στην Πλατεία Βικτωρίας. Είχα παρακολουθήσει πάνω από πέντε φορές την περιβόητη θεατρική παράσταση του έργου του «Χρωματιστές Γυναίκες» στον Πειραιά όταν ανέβηκε για πρώτη φορά από το «Θέατρο του Πειραιά» το 1984 σε σκηνοθεσία του Τάκη Βουτέρη με την ηθοποιό Αννίτα Δεκαβάλα στο ρόλο της Έλλης και την Μάνια Τεχριτζόγλου στο ρόλο της Άννας. Η μουσική ήταν του Νίκου Γεωργούση και τα σκηνικά της Αφροδίτης Κουτσουδάκη. Μια συγκλονιστική παράσταση που όσοι την είδαν τους έμεινε αξέχαστη. Θυμάμαι όταν την είδα για πρώτη φορά μόνος μου ενθουσιάστηκα τόσο, που αναζήτησα τότε παλαιούς φίλους και φίλες και πρότεινα και στην μητέρα μου να την δούμε. Την είδα μόνος μου, με την Βάσω την μητέρα μου ξανά, με τον Κώστα τρίτη φορά, με την Μαρία τέταρτη και με μια άλλη παρέα από τον Πειραιά για άλλη μία φορά. Ήταν κάτι το πραγματικά επαναλαμβάνω συγκλονιστικό, για εμάς τους τότε νέους πειραιώτες που αγαπούσαμε το θέατρο και διαπλάθαμε όπως μπορούσαμε την θεατρική μας αγωγή. Μια θεατρική παράσταση σταθμός και μάλιστα στην πόλη μας. Εποχές που ο Πειραιάς έσφυζε από πολιτιστική ζωή και δράση σε πολλούς τομείς. Η συμβολή του τότε θεατρικού σχήματος του σκηνοθέτη Τάκη Βουτέρη και της ομάδας του με το «Θέατρο του Πειραιά» στην ανάπτυξη της θεατρικής παιδείας των νέων και παλαιότερων Πειραιωτών είναι πολύ μεγάλη. Ίσως ακόμα δεν έχει ερευνηθεί η προσφορά τους στα θεατρικά πράγματα της Πόλης μας. Από το 1976 που πρωτοεμφανίστηκε στην Πόλη, και τι δεν είδαμε μέσα σε μια δεκαετία, το «ΜΑΝΑ-ΜΗΤΕΡΑ-ΜΑΜΑ» του Γιώργου Διαλεγμένου, το «ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» του Παύλου Μάτεσι, τα έργα του Γιώργου Μανιώτη «ΟΙ ΣΥΖΥΓΟΙ» και «ΤΑΞΙΣ ΚΑΙ ΑΤΑΞΙΑ», ΤΗΝ «ΚΑΤΑΘΕΣΗ» του Αλέξη Σεβαστάκη, το έργο «Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ» του Αλεξέϊ Αρμπούζωφ και άλλα που η μνήμη καθώς εξασθενεί δεν συγκρατεί, και πολλά παλαιά θεατρικά προγράμματα έχουν καταστραφεί. Δύο φορές επίσης παρακολούθησα την παράσταση «Το Βουνό» του Ζιώγα, και όπως έγραψε ο σκηνοθέτης Τάκης Βουτέρης σε πρόγραμμά του:

«Η σκηνή του Θεάτρου

Με τα εναπομείναντα παλιών παραστάσεων.

Η μοναξιά της,

η ανησυχία της

και ο ψυχισμός της.

Τα τρία σώματα των ηθοποιών.

Αγωνιώντα «ασκεπή».

Και σεις.

Και ο Λόγος του Ζιώγα.

Βίοι παράλληλοι.

Αλλά και συντεμνόμενοι.

Και κυρίαρχη η θεατρική πράξη.

Πράξη βιωμένη.

Επαναλαμβανόμενη.

Με το τυπικό της.

     Μετά από αυτό το πρώτο θεατρικό βάπτισμα στην θεατρική δημιουργία του Βασίλη Ζιώγα, επεδίωκα να μην χάσω κατοπινές παραστάσεις με έργα του, τόσο σε ιδιωτικές σκηνές όσο και στο Εθνικό Θέατρο. Μετέπειτα αγόρασα τα θεατρικά του έργα και όπου συναντούσα γραπτό του το διάβαζα, συμφωνούσα ή διαφωνούσα με τα λεγόμενά του. Έτσι, όταν με προσκάλεσε η ποιήτρια και μεταφράστρια Παυλίνα Παμπούδη να την επισκεφτώ για να μιλήσουμε για την ποίησή της και να αντλήσω πληροφορίες για εργασία τότε που επεξεργαζόμουν, δέχτηκα αμέσως με μεγάλη μου χαρά χωρίς να γνωρίζω, ποιο άλλο πρόσωπο θα συναντούσα σε αυτήν την Κυριακάτικη επίσκεψη. Μετά τα τυπικά της γνωριμίας με την ποιήτρια και την συζήτηση πάνω στο ποιητικό της έργο, εμφανίστηκε ο Βασίλης Ζιώγας. Έμεινα έκπληκτος, ο θαυμασμός μου για το έργο του εξακολουθούσε να είναι αμείωτος. Μετά το πέρας της συνομιλίας με την Παμπούδη, (πολύ όμορφη γυναίκα, θελκτική, μαγευτική, καλοσυνάτη και πρόσχαρη) ο Βασίλης Ζιώγας, ζητώντας μου να του μιλώ στον ενικό, με ρώτησε αν ήθελα να μείνω και να συζητήσουμε ορισμένα άλλα θέματα πέρα από τον χώρο της ποίησης, καθώς από ορισμένες ερωτήσεις που μου έκανε, κατάλαβε αμέσως τα διαβάσματά μου, και ότι είχα και άλλα ευρύτερα ενδιαφέροντα, που άπτονταν του χώρου της αρχαίας φιλοσοφίας, της θρησκείας, της παράδοσης. Δεν θυμάμαι ακριβώς πόσες ώρες μιλούσαμε οι δυό μας, ή τον άκουγα, να μου εκθέτει τις απόψεις του για ζητήματα που αφορούσαν το φαινόμενο της θρησκείας, τον χριστιανισμό και την ιστορία του, την παράδοση της ορθοδοξίας, τα παραφυσικά φαινόμενα, την ζωή σε άλλους πλανήτες, τους εξωγήινους που πίστευε, την προσωπική του πίστη, ανοιχτά ερωτήματα φιλοσοφίας και θεώρησης ζωής που απασχολούν ή προβληματίζουν τους ανθρώπους του πνεύματος και τον ίδιο σαν θεατρικό συγγραφέα και σαν άτομο ειδικότερα. Θυμάμαι, δεν μιλήσαμε καθόλου για τα θεατρικά του έργα που τόσα πολλά ήθελα να ακούσω από τα χείλη του, έτσι τυχερός που ήμουν να τον γνωρίσω από κοντά τόσο αναπάντεχα, απρόβλεπτα, ήθελα να το εκμεταλλευτώ να μάθω τα μυστικά της θεατρικής του τέχνης, τις απόψεις του για το νεοελληνικό θέατρο και τους συγγραφείς του. Δεν κάναμε πέρα από την έκφραση του θαυμασμού μου προς το έργο του, καμία άλλη νύξη. Όταν ήδη είχε σκοτεινιάσει και από το παράθυρο ακούγονταν φωνές ανθρώπων της Πλατείας Βικτωρίας, νιώθαμε και οι δύο κάπως εξαντλημένοι από την πολύωρη αλλά ενδιαφέρουσα συζήτηση. Οφείλω να ομολογήσω στην μνήμη του, μια και μετά από μικρό χρονικό διάστημα έφυγε από την ζωή, και ενώ μιλούσαμε για το αν υπάρχει άλλη ζωή μετά τον θάνατο, ο Βασίλης Ζιώγας μου απάντησε θετικά όταν εγώ αρνήθηκα την ύπαρξη άλλης ζωής. Μου εξέφραζε πράγματα που εγώ δεν πίστευα, αλλά ο  σεβασμός μου προς το άτομό του και το έργο του, στην πρώτη αυτή και μοναδική μας συνάντηση, η διαφορά επίσης της ηλικίας μας, δεν μου επέτρεπαν να διαφωνήσω. Όμως τον άκουγα με προσοχή και προσπαθούσα και τότε και κατόπιν, να βρω γέφυρες επικοινωνίας με το έργο του και τα γραφόμενά του. Οι απόψεις του περί προέλευσης της ζωής από εξωγήινους και άλλους πολιτισμούς μέσα στο σύμπαν με παραξένευαν, αν και είχα διαβάσει και εγώ όπως και πολλοί άλλοι έλληνες τα βιβλία που τότε κυκλοφορούσαν και μιλούσαν για αυτά τα ζητήματα, είχα παρακολουθήσει διαλέξεις και γνώριζα περιοδικά που στην  θεματική τους ύλη, υποστήριζαν παρόμοιες θεωρίες. Είχε μια πολύ προσωπική ερμηνεία επίσης για το πρόσωπο του ιερού ιδεότυπου της χριστιανικής θρησκείας που είναι ο Χριστός και τον ρόλο που διαδραμάτισε μέσα στην εξέλιξη της ιστορίας της δύσης. Αυτό εξάλλου φαίνεται και σε αρκετά δημοσιεύματά του. Πέρα πάντως από τις δικές μου ενστάσεις στα λεγόμενά του, η ικανοποίησή μου ήταν μεγάλη καθώς γνώρισα από κοντά και συνομίλησα με έναν από τους πλέον καταξιωμένους νεότερους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής μας, αλλά και την γλυκύτατη παρουσία της ποιήτριας Παυλίνας Παμπούδη. Σε παλαιότερες στιγμές είχα γνωρίσει και συζητήσει από κοντά τον Γιώργο Μανιώτη, που επίσης είχα παρακολουθήσει πολλά του θεατρικά έργα και τον θαύμαζα. Και για ένα μικρό διάστημα τον Γιώργο Σκούρτη. Νεοέλληνες θεατρικοί συγγραφείς που διαμόρφωσαν το θεατρικό μας κριτήριο και που μαζί με τις δουλειές των διαφόρων σκηνοθετών έκαναν την γενιά μου να αγαπήσει το νεοελληνικό θέατρο και να το υποστηρίξει παρακολουθώντας το, παράλληλα με το ξένο και τις παραστάσεις της αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας που βλέπαμε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και στο Ηρώδειο.     Παράξενο, απρόβλεπτο, σκοτεινό και τυχαίο το παιχνίδι της προσωπικής μοίρας του καθενός μας και κάθε μίας από εμάς. Από εκεί που δεν το περιμένεις σου φανερώνει πρόσωπα ή καταστάσεις, λόγια ή έργα που σε κάνουν να ανοιχτείς στο πέλαγος του αγνώστου και του αβέβαιου. Να μην τρομάξεις να κολυμπήσεις στα φουρτουνιασμένα πελάγη των αιώνιων ερωτημάτων και αμφιβολιών που ταλανίζουν το ανθρώπινο ον στο τυχαίο και χαρμολυπικό πέρασμά του από αυτήν την μικρή ζωή. Όταν μάλιστα έμαθα τον ξαφνικό θάνατό του, σε μικρό χρονικό διάστημα από τότε που είχαμε αυτήν την ενδιαφέρουσα συζήτηση, περί υπάρξεως του Θεού, περί του προσώπου του Χριστού, περί Άλλης Ζωής, περί Θανάτου, περί των διαφόρων μυστηριακών τελετουργιών της θρησκείας, περί Εξωγήινων, στο από πού καταγόμαστε, πως προήλθε η Ζωή στο Γη και στο Σύμπαν, μια τυχαία συζήτηση ανοιχτών ερωτημάτων και απόψεων μεταξύ δύο αγνώστων, τηλεφώνησα και το είπα αυτό στην Παυλίνα Παμπούδη. Άραγε, να είχε προαίσθηση του θανάτου του; ότι θα έφευγε τόσο σύντομα; Γιαυτό θέλησε να ανοίξει αυτήν την συζήτηση μαζί μου; Δεν γνωρίζω, ούτε μπορώ να σκεφτώ ποια τυχαία παιχνίδια της τύχης στήνονται μπροστά σου από εκεί που δεν το περιμένεις. Πάντως, σταθερός αγνωστικιστής ο υποφαινόμενος, θυμάμαι την είδηση που άκουσα στις τηλεοράσεις παλαιά. Ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας σοσιαλιστής Φρανσουά Μιτεράν που έπασχε από την επάρατο νόσο, ζήτησε να συναντηθεί λίγο πριν φύγει από την ζωή, με έναν νομίζω «βουδιστή» ή καθολικό ιερέα,(δεν θυμάμαι ακριβώς το θρήσκευμα) και για ένα ολόκληρο βράδυ συζητούσαν για τα μετά τον θάνατο.

     Στην μνήμη μου μένει ζωντανή η παρουσία του, οι λεπτές χειρονομίες του, η χροιά της φωνής του όταν μου μιλούσε και με ρωτούσε-που δήλωναν και αυτές τις αγωνίες του-και φυσικά ο σημαντικός θεατρικός του λόγος, τα μηνύματα των έργων του, οι ιδέες του, τα κείμενά του που έτυχε να διαβάσω, και ασφαλώς η μεγάλη τιμή που έκανε σε μένα να μου εκμυστηρευτεί, σε έναν εντελώς άγνωστό του νεότερό του αγνωστικιστή και άπιστο Θωμά τους προβληματισμούς του, τα ερωτήματά του πάνω στο φαινόμενο της ζωής, της πίστης των ανθρώπων, τον θάνατο και το πέρα από αυτόν. Μια αληθινή συνομιλία-από εκεί που δεν το περιμένεις-που δεν έφυγε από την μνήμη μου, μια θερμή κουβέντα, που παρά το ακατανόητο για μένα των πιστεύων του, έχει την σημασία και την αλήθεια της, μια και προέρχεται από το στόμα ενός πνευματικού θεατρικού δημιουργού που εξακολουθώ να αγαπώ το έργο του και να θαυμάζω την διαδρομή των σκέψεών του μέσα στα θεατρικά του κείμενα. Υπάρχει ακόμα και σαν προσωπικό «κειμήλιο» το βιβλίο του «Η ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΗΣ ΜΥΓΑΣ» μια φάρσα, εκδόσεις Ιωλκός 1968, με αφιέρωσή του σε εμένα 26 Μαΐου 2001.

     Ίσως κάπου από κάποιο αστέρι εκεί ψηλά στο άγνωστο, σιωπηλό και αινιγματικό εξωπλανητικό κόσμο, να μας κοιτά και να χαμογελά μάλλον με θλίψη, προαισθανόμενος και πάλι που βαδίζει το ανθρώπινο είδος.

Στην μνήμη του αντιγράφω αυτό το κείμενο, ένα από τα διάφορα που δημοσίευσε σε έντυπα της εποχής. Μια και διανύουμε την πασχαλινή «ειδωλολατρική μας» περίοδο.

Ο Αμνός, οι αμνοί και η αμνησία

Όποιος ξεχωρίζει τα λόγια του Χριστού, βλέπει ότι άλλα έλεγε Εκείνος και άλλα έκαναν οι μεταγενέστεροι

    Δεν έχω καταλάβει ακόμη, γιατί οι μεγάλες Χριστιανικές εορτές είναι συνυφασμένες με γενοκτονίες. Τα Χριστούγεννα κλαυθμός και οδυρμός στα γαλόπουλα, το δε Πάσχα στα αρνάκια. Λες και ο Χριστός ήρθε να μαρτυρήσει και να σταυρωθεί σ’ αυτόν τον κόσμο, για να αφανιστεί το γένος των αρνιών και των γαλόπουλων.

     Και δεν είναι μόνον αυτά τα βαρβαρικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη χριστιανική λατρεία. Ακόμη και το ίδιο το τυπικό της πασχαλινής εβδομάδας γέμει φρικιαστικών πράξεων εις βάρος του θεανθρώπου. Σταύρωση, αποκαθήλωση, ταφή και κυρίως εκείνο το βαμπιρικό «λάβετε φάγετε…» της Αγίας Μετάληψης, όπου ο πιστός πρέπει να φάει το σώμα του Χριστού και να πιει το αίμα του.

     Ξέρω ότι θα μου αντιταθεί πως αυτά όλα είναι στοιχεία παλαιών θρησκειών και έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Αλλά, βαθύτερα, μαγικό. Διά της στομαχικής οδού λαμβάνεται θεϊκή ουσία, που τόσο λείπει στο ανθρώπινο πλάσμα. Ωστόσο, δεν χάνει τον κανιβαλιστικό χαρακτήρα της η πράξη αυτή. Παλαιότερα το θυσιαζόμενο θύμα ήταν άνθρωπος και οι θύτες πίναν το αίμα του στην κυριολεξία. Εν πάση περιπτώσει, περίμενε κανείς από μια νέα θρησκεία, όπως ο Χριστιανισμός, να φέρει καινούργιους τύπους λατρείας και άλλες τελετές, ανάλογες με την ανθρωπιστική διδασκαλία του Χριστού που τόσο νέα παραμένει ακόμη και στις μέρες μας. Γιατί, όποιος έχει διαβάσει το Ευαγγέλιο και ξέρει ν’ ανακαλύπτει τις διάφορες παρεμβάσεις και να ξεχωρίζει τα λόγια που πραγματικά ειπώθηκαν από τον Χριστό, βλέπει ότι άλλα έλεγε Εκείνος κι άλλα κάναν οι μεταγενέστεροι.

     Ο Χριστός δεν ήρθε με σκοπό να θυσιαστεί για χάρη των ανθρώπων, όπως παρουσιάζεται από τους παπάδες όλων των εποχών. Ούτε που το περίμενε να του συμβούν τέτοια πράγματα. Όλο το μυστικό του χαρακτήρα του βρίσκεται σε μία και μόνο φράση. Όταν τον κάλεσε ένας από τους πιστούς του, να πάει στο σπίτι του να τον περιποιηθούν και να κοιμηθεί σε καθαρό κρεβάτι, εκείνος αρνήθηκε με την συγκλονιστική αυτή φράση: «Ο υιός του ανθρώπου δεν έχει που την κεφαλήν κλίναι». Τι πάει να πεί αυτή η φράση; Κατά τη γνώμη μου, όλο το μυστικό των όσων πρέσβευε ο Χριστός. Κατ’ αρχάς δεν θεωρεί τον εαυτό του ως υιό του Θεού, αλλά του ανθρώπου. Όπως κι εμάς όλους εξάλλου. Είναι δηλαδή καθαρός άνθρωπος, χωρίς τα επίκτητα ελαττώματα των υπολοίπων. Και στην συνέχεια της φράσης του είναι σαφές ότι θεωρεί τον εαυτό του ξένο στον πλανήτη. Αρνήθηκε δηλαδή την πρόσκληση να γείρει μέσα σε ένα σπίτι το κεφάλι του, για να τονίσει ότι δεν υπάρχει τόπος για να ησυχάσει σ’ αυτόν τον κόσμο που ήρθε. Ότι τίποτε σ’ αυτόν τον πλανήτη δεν είναι οικείο στον υιό του ανθρώπου και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να επαναπαύεται.

     Κι ακριβώς επάνω σ’ αυτό το σημείο ο Χριστός ήρθε σε αντίθεση με την ανθρωπότητα. Ήρθε σαν ξένος στον πλανήτη και περίμενε να βρει και τους άλλους ανθρώπους με την ίδια ψυχολογία, αλλά έπεσε έξω. Βρήκε ανθρώπους καλά βολεμένους-έτσι πιστεύαν τουλάχιστον-τόσο πολύ μάλιστα που να θεωρούν τα πάντα κτήμα τους. Αυτός, εξάλλου, ήταν και ο λόγος που έχασε τη ζωή. Κανείς δεν θα σταύρωνε τον πανάγαθο Χριστό-ποιος νοιαζόταν για τα λόγια του άλλωστε-αν δεν ορμούσε στην αγορά να καταστρέψει τις πραμάτειες των εμπόρων. Τη ώρα που ο Χριστός κατεχόμενος από ιερή μανία, γκρέμιζε τα εμπορεύματα, αποκαλύπτοντας βλάσφημους τους εμπόρους, υπέγραφε με την πράξη αυτή τη θανατική καταδίκη του. Το εμπόριο, η ιδιοκτησία, το βόλεμα, σ’ έναν πλανήτη ουσιαστικά ξένο στον άνθρωπο, ήταν βλασφημία κατά του Πατρός του ανθρώπου. Ήταν πράξη υποβιβασμού του ανθρώπινου γένους. Ολέθριος συμβιβασμός, να δηλώνουμε κατοχή για κάτι που δεν είναι οικείο και δεν μας ανήκει, όπως ο κόσμος αυτός.

     Αλλά φυσικά το κακό είχε γίνει. Ο άνθρωπος ξέχασε τελείως την πνευματική του υπόσταση και υπέπεσε στη γαστριμαργική λατρεία. Θεώρησε βασίλειό του τη Γη και έσβησε τελείως από το νου του την εξωπλανητική του προέλευση. Για το λόγο ότι έβρισκε να γεμίσει το στομάχι του, υποβίβασε το νου του στην καταμέτρηση των αγαθών και αξιολόγησε την ύπαρξή του με βάση την επικυριαρχία του στο ζωικό και φυτικό πλούτο του πλανήτη, Ο αρχικός γυμνός και ακτήμων πρωτάνθρωπος, αλλά με καθαρή συνείδηση της απολεσθείσης πατρίδας του, μπολιάστηκε σε έναν κόσμο άγνωστο σ’ αυτόν, όπου ούτε να καταλάβει ούτε να συνεννοηθεί μπορούσε με τα υπόλοιπα γηγενή όντα. Γι’ αυτό και ο μόνος τρόπος να αντιληφθεί το περιβάλλον του ήταν και είναι και σήμερα η καταστροφή. Βαθύτατα στην ψυχή του ανθρώπου παραμένει το παντοτινό μίσος για τον κόσμο ετούτο, το οποίο ικανοποιείται με τη συνεχή καταστροφή του.

     Ο Χριστός ως καθαρός άνθρωπος, με ωμή την εξωπλανητική συνείδηση μέσα του, ήρθε να υπενθυμίσει την αγάπη. Αυτήν δίδασκε και μέσα από αυτήν εκφραζόταν σε όλο τον εγκόσμιο δρόμο του. Ακτήμων και ανέστιος, πολίτης ενός άλλου βασιλείου και όχι τούτου. Μιας άλλης γης ξεχασμένης από τους ανθρώπους, προσπάθησε να μας επαναφέρει στην αληθινή οδό. Να μας υπενθυμίσει την αρχέτυπη ψυχή μας. Να επαναφέρει από το υποσυνείδητό μας την αρχέτυπη γνώση, ώστε να δραπετεύσουμε από το υποβιβαστικό επίπεδο του δυισμού που μας επιβάλλει ο διχασμός της πνευματικής μας προσωπικότητας και να ανακτήσουμε την πραγματική οντότητα.

     Το τραγικό του ανθρώπου (δηλαδή του Ιησού) είναι ότι κανείς δεν τον κατάλαβε. Ούτε οι ίδιοι οι μαθητές του. Ο καθένας έπαιρνε την διδασκαλία του όπως του ερχόταν καλύτερα. Ούτε οι μεταγενέστεροι τον κατάλαβαν ούτε όλοι οι ιεράρχες και πατριάρχες, πάπες και τα εκατομμύρια από τα αιμοβόρα ποίμνια. Ο καθένας νόμιζε ό,τι καταλάβαινε ό,τι του ερχόταν βολικότερα. Όλα όμως υπό την έννοια του επίγειου επικυρίαρχου. Εντούτοις ο χριστιανισμός διαδόθηκε ταχύτατα και ανέτρεψε θρησκείες με βαθύτατες ρίζες, οι οποίες δεν ήτανε ψευδείς, αλλά δεν είχαν το στοιχείο εκείνο που υπενθύμιζε την εξωπλανητική προέλευση του ανθρώπου. Η αναταραχή αυτή που δημιούργησε ο Χριστός στο κοιμισμένο υποσυνείδητο της ανθρωπότητας, λειτούργησε έτσι, ώστε να εξαπλωθεί η διδασκαλία του- αυτή που μπορεί να ξεδιαλύνει κανείς παραμερίζοντας τα πρόσθετα-από άκρου σε άκρον.

     Ο χριστιανισμός δεν είναι μια διδασκαλία που προσφέρει θέαμα. Δεν είναι αυτό δηλαδή που παρουσιάζεται σήμερα μέσω των εκκλησιών με προσμείξεις αρχαϊκών τελετών για να ελκύσει τον υποβιβασμένο άνθρωπο. Είναι μια καθαρά μοναστική υπόθεση, η οποία προϋποθέτει ολοκληρωτικό εξαγνισμό ως το σημείο που η συνείδηση θα συναντηθεί με το αρχέτυπο υποσυνείδητο. Την κυτταρική μας μνήμη δηλαδή. Το ότι αναπαριστάνεται την Μεγάλη Εβδομάδα η τραγική άνοδος του Χριστού στο Γολγοθά, προξενεί απλώς και μόνο τον αποτροπιασμό για μια πράξη, για την οποία θεωρούμε ένοχο τον ίδιο τον εαυτό μας.

     Ο Χριστός δεν ήρθε στον κόσμο αυτό για να πεθάνει. Ούτε να δημιουργήσει ενοχή με τον θάνατό του. Σαν καθαρός άνθρωπος με την αγάπη μέσα του και τη σκέψη ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ίδια μοίρα, πίστεψε πως κατανοούσαν αυτό που τους έλεγε και λίγο-λίγο θα άλλαζαν τον λαθεμένο δρόμο που είχαν πάρει. Ειδικά οι ακτήμονες και οι ανέστιοι, οι οποίοι τον ακολουθούσαν. Δεν περνούσε από το μυαλό του ότι ακόμη κι αυτοί θέλαν τα αγαθά τους και την καλοπέρασή τους. Ότι ακόμη και σ’ αυτούς είχε σβηστεί για πάντα από το μυαλό τους η εξωπλανητική μας προέλευση.

     Κι επειδή ήταν τόσο σαθρό το χώμα που πατούσε, αναγκάστηκε να κάνει μια πράξη αυτοθυσίας, όπως αυτή του φραγγελίου στην αγορά της Ιερουσαλήμ, με όλη την τραγική συνέπειά της. Και σαν αντάλλαγμα, εμείς, οι υποκρινόμενοι τους χριστιανούς, νηστεύουμε για μία εβδομάδα και μόλις ανασταίνεται και φεύγει από κοντά μας, σφάζουμε όλα τα αρνάκια της επικράτειας και επιστρέφουμε στον πρότερον ανέντιμον γαστριμαργικό μας βίο. Χαμπάρι δεν έχουμε πάρει.

     Αλλά, ευτυχώς, αυτό το καθαρό Ον, ο Ιησούς, έσπειρε το μήνυμά του βαθιά στον κυτταρικό μας πυρήνα και κάποια στιγμή θα έρθει στην επιφάνεια. Ελπίζω πριν καταστρέψουμε ολοσχερώς τον πλανήτη. Γιατί ο Χριστός δεν έφερε την ταξική επανάσταση, όπως θέλουν να τον παρουσιάσουν, αλλά την επανάσταση του καθαρού ανθρώπου, η οποία δεν έχει γίνει ακόμη, αλλά θα γίνει.

Βασίλης Ζιώγας, εφημερίδα Η Καθημερινή 23 Απριλίου 1993.

--

     Αυτό είναι το κείμενο του θεατρικού συγγραφέα Βασίλη Ζιώγα, που ήρθε στην μνήμη μου καθώς άκουσα την έκκληση του μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Υπάρχουν σημεία κλειδιά στο κείμενό του που μας φανερώνουν τους προβληματισμούς και τις αγωνίες του, καθώς και τα θρησκευτικά του πιστεύω, και τι περιμένει από τις υπάρχουσες της εποχής του θρησκευτικές δοξασίες. Φαίνεται πάντως, η εμπιστοσύνη του στον «Υιό του Ανθρώπου».

     Ο Βασίλης Ζιώγας, εκτός από τα θεατρικά του έργα που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις «Ερμής» τις εκδόσεις «Κέδρος» και εκδόσεις «Ιωλκός», έχει δημοσιεύσει και δεκάδες κείμενα και άρθρα του σε εφημερίδες και περιοδικά.

Ενδεικτικά αναφέρω τα εξής:

-Το Βήμα 3/1/1988, «Θέατρο δωματίου»

- Έθνος 27/2/1994, Υπάρχουν Δον Κιχότες σήμερα;

- Η Πρώτη 14/7/1990, Δελφοί

- Η Πρώτη 28/7/1990, Η Κύπρος και τα φαντάσματα

- περιοδικό Η Λέξη τχ. 148/11,12,1998, Το Καλοκαίρι του αδελφού μου

- Τα Νέα Σάββατο 22/6/1991, Ο Άγιος του δρόμου

- Η Καθημερινή Σάββατο 30/1/1993, Η Αθηναϊκή δημοκρατία στην Ευρώπη

- Η Καθημερινή Τετάρτη 17/2/1993, «Ισχύς μου τα κόμπλεξ του λαού (μου)»

- Η Καθημερινή 6/3/1993, Το χάρισμα του παιχνιδιού

- Η Καθημερινή 23/4/1993, Ο Αμνός, οι αμνοί και η αμνησία

- Η Καθημερινή 9/7/1993, Οι νάρκισσοι της Ευρώπης

- Η Καθημερινή Παρασκευή 30/7/1993, Σκηνικές «μεταμφιέσεις»…

- Η Καθημερινή 15/8/1993, Στο βασίλειο της αυθαιρεσίας

- Η Καθημερινή 20/11/1983, Οι Έλληνες και η έννοια του χρόνου

- Η Καθημερινή Σάββατο 19/3/1994, Πολιτιστική ολιγωρία… στη χώρα του Πνεύματος

Ορισμένες από τις ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ:

-Η Μεσημβρινή, 23/11/1993, στην Ελένη Παπασωτηρίου, «Δον Κιχώτης»… κβαντικός

- Το Πριν, 7/12/1997, στην Άννα Κόκαλη, Μοναχική διαδρομή στο θεατρικό λόγο

- Τα Νέα, 29/12/1993, στον Γιώργο Σαρηγιάννη, Ο «Δον Κιχώτης» μου

- Ελεύθερος Τύπος 20/12/1992, στην Γεωργία Καρρά, Οι… είλωτες σήμερα πάνε στα σκυλάδικα!

- Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 14/1/1990, στην Αριστούλα Ελληνούδη, «Αίμα ο Λόγος Δύναμη ο Μύθος»

- Τα Νέα 25/2/1977, στον Γιώργο Πηλιχό, Ο Βασίλης Ζιώγας μιλάει για το «Προξενιό» και τη «Μύγα»

- Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 27/2/1994, στην Μαριάννα Πολυχρονιάδου, «Είναι βολικό να είσαι μέτριος»

- Το Βήμα 28/1/1996, Τριπλή παρουσία

Για την ΕΚΔΗΜΙΑ ΤΟΥ

-Το Βήμα 21/9/2001, Το θέατρο έχασε τον συγγραφέα Βασίλη Ζιώγα

-Η Καθημερινή 21/9/2001, Ο. Σ. Ο Βασίλης Ζιώγας έφυγε ξαφνικά στα 64 χρόνια του

- Ελευθεροτυπία Παρασκευή 21/9/2001, Γ. Ε. Β., «Έφυγε» ξαφνικά ο Β. Ζιώγας

- Τα Νέα Παρασκευή 21/9/2001, Γιώργος Δ. Κ. Σαρηγιάννης, Το φινάλε ενός υπερασπιστή του υπερρεαλισμού

- Η Αυγή 21/9/2001, Πέθανε ο Βασίλης Ζιώγας

- Ελεύθερος Τύπος Παρασκευή 21/9/2001, Η τελευταία πράξη του έργου για τον Βασίλη Ζιώγα

- Έθνος Παρασκευή 21/9/2001, Το θέατρο έχασε τον ποιητή του…

-Τα Νέα Δευτέρα 24/9/2001, Γ. Δ. Κ. Σ.,  Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ο χρυσός του Ζιώγα

Ο Θεός πρώτα έκανε θέατρο και  μετά τον κόσμο

Το θέατρο είναι ποίηση, γεννήθηκε μέσα από την ποίηση.

Η Τραγωδία, η τελειότερη μορφή θεάτρου, ποίηση ήταν.

Ο Θεός πρώτα έκανε θέατρο και μετά έφτιαξε τον κόσμο. Θα τελειώσει με τον άνθρωπο.

Το θέατρο είναι μίμηση της ανθρώπινης πράξης. Και ο άνθρωπος είναι πράξη.

Ο Θεός υπάρχει, γιατί δεν υπάρχει.

Πιστεύω στην νομοτέλεια των αντιθέσεων.

    Από την τελευταία του συνέντευξη στο ένθετο περιοδικό Τα Πρόσωπα της εφημερίδας Τα Νέα στην ποιήτρια Μαρία Λαϊνά.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 16 Απριλίου 2018